UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 listopada 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił A. M. (1) prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższej decyzji wnioskodawca wniósł w dniu 5 grudnia 2017 roku odwołanie wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury poprzez zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnieni od 14 listopada 1974 r. do 31 lipca 1989r. w (...) (...) w Ł. (...) w R. oraz od 7 sierpnia 1989 roku do 30 kwietnia 1991 roku w (...) (...) w R. w charakterze lakiernika samochodowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie z uwagi na brak dowodów potwierdzających charakter wykonywanej pracy .

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. M. (1), urodzony w dniu (...), złożył w dniu 16 października 2017 r. wniosek o przyznanie emerytury. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999r. wnioskodawca udowodnił okres ubezpieczenia w łącznym wymiarze 26 lat 7 miesięcy i 7 dni dzień, w tym 26 lat 6 miesięcy i 7 dni okresów składkowych oraz 1 miesiąc okresów nieskładkowych.

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych.

( dowód: odpowiedz ZUS na odwołanie wnioskodawcy k.4-5 akt, decyzja ZUS z dnia 10 listopada 2017 roku k.13 akt emerytalnych )

W okresie od 1 września 1971 roku do 31 października 1974 roku wnioskodawca odbywał naukę zawodu i uzyskał tytuł mistrzowski na stanowisku monter samochodowy.

Z uwagi na zapotrzebowanie na lakierników oraz wyższe zarobki wnioskodawca w dnia 14 listopada 1974 r. podjął zatrudnienie na stanowisku lakiernika w (...) (...) w Ł. (...) w R.. Wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy do 31 lipca 1989 r. .

(...) (...) w Ł. (...) w R. był zakładem zajmującym się mechaniką oraz diagnostyką samochodową. Klientami zakładu byli zarówno odbiorcy prywatni, jak i firmy państwowe. Ogólnie na wszystkich wydziałach, w latach 1970-1980, w (...) było zatrudnionych około 35 pracowników i około 35 uczniów szkoły zawodowej.

Na terenie zakładu znajdowało się kilka hal w tym: 2 hale napraw, hala napraw blacharskich tzw. blacharnia oraz 2 hale lakierni. W zakładzie zatrudnionych było dwóch lakierników, w tym wnioskodawca, przy czym każdy z nich pracował na swojej hali. Na lakierni nie byli zatrudnianie pomocnicy lakiernika. Do obowiązków wnioskodawcy A. M. (1) należało wykonywanie wszystkich czynności przygotowawczych do samego lakierowania. Czynności te polegały na demontażu elementów samochodowych , wyjęciu tapicerki , zdjęciu lamp oświetleniowych itp. Następnie wykonywał on prace polegające na szlifowaniu elementów blacharskich, przy użyciu szlifierki kontowej lub ręcznie, szpachlowaniu , podkładaniu wielowarstwowym. Następnie wnioskodawca wykonywał lakierowanie poszczególnych elementów , przy użyciu pistoletu lakierniczego ( natryskowego). Lakierowano wówczas farbą typu nitro, celulozową albo ftalową. Po wysuszenie elementów były one następnie przez wnioskodawcę składane ( montowane).

Wszystkie opisane wyżej czynności , w tym lakierowanie A. M. wykonywał na tej samej otwartej hali ( dla samej czynności lakierowania nie było wydzielonego pomieszczenia )

Prace te wnioskodawca wykonywał codziennie , w pełnym wymiarze czasu pracy, do innych prac nie był kierowany.

Wnioskodawca pracował w bardzo trudnych warunkach, w zadymieniu, pyle, szkodliwych oparach oraz hałasie. Do pracy używał silnych, „żrących” i toksycznych substancji chemicznych , narażony był m.in. na wdychanie oparów z rozpuszczalników nitrocelulozowych oraz lakierów jak też pyłu związanego ze szpachlowaniem i szlifowaniem. Wnioskodawca godził się wówczas na pracę w tych warunkach na stanowisku lakiernika z uwagi na możliwość uzyskanie większego wynagrodzenia niż to jakie mógłby uzyskać na stanowisku mechanika samochodowego. Wnioskodawca ukończył kurs lakierniczy z zakresu lakierowanie nadwozi II stopnia .

Razem z wnioskodawcą w Zakładzie (...) w R., w tym samym okresie pracowali świadkowie L. W. oraz L. K. (1).

L. W. pracował w (...) w latach 1965 - 1989, przy czym od 1970 roku jako starszy mistrz zmianowy i od tego czasu L. W. był bezpośrednim przełożonym wnioskodawcy .

L. K. (2) pracował w (...) od 1977 roku na stanowisku kierownika obsługi klienta, a od 1979 na stanowisku kierownika stacji . na tym stanowisku pracował do 1993 roku.

W 1989 roku świadkowie L. K. (1) wraz z (...) W. przejęli zakład w (...)” (...)” w Ł. (...) nr (...) w R. w ajencję. Po przejęciu zakładu w ajencje tj. od 7 sierpnia 1989 roku wnioskodawca dalej pracował jako lakiernik i wykonywał wyłącznie te same co poprzednio czynności, aż do końca zatrudnienia - do 30 kwietnia 1994 roku. W tym okresie nie uległ zmianie ani zakres obowiązków, ani charakter, ani wymiar wykonywanej przez A. M. (1) pracy.

Za okres od 7 sierpnia 1989 roku do 30 kwietnia 1991 wnioskodawca i otrzymał nowe świadectwo pracy, gdzie wpisano, że pracował na stanowisku pracy : „lakiernik”.

( dowód: zeznania wnioskodawcy A. M. (1) na rozprawie w dniu 23 stycznia 2018 roku k.19 akt , nagranie k.20 od 56.07-56.45, w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami wnioskodawcy k.17 verte- 18, nagranie k.20,od 03.46 do 26.55, zeznania świadka L. W. k.18 i verte , nagranie k.20 od 26.55-37.47 zeznania świadka L. K. (1) k.18 verte 19 oraz nagranie k.20 od 37.47-54.45 akt, świadectwo pracy k..9, k.11, kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych k.3 akt emerytalnych plik I umowa o prace k.7-8, angaże: k.9,10,11 akt emerytalnych plik II, )

Zakład w (...)” (...)” w Ł. (...) nr (...) w R. nie wystawił wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność bezsporna)

Od dnia 26 października 1976 roku do dnia 21 listopada 1978 roku , wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową . W dniu 22 listopada 1978 roku powrócił do pracy na poprzednio zajmowane stanowisko pracy.

( dowód: świadectwo pracy k..9, k.11, kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych k.3 akt emerytalnych plik I umowa o prace k.7-8, angaże: k.9,10,11 akt emerytalnych plik II, )

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
-: ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

W zaskarżonej decyzji organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy żądnego okresu pracy w warunkach szczególnych:

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w (...)” (...)” w Ł. (...) nr (...) w R., we wnioskowanych okresach tj . od 14 listopada 1974 roku do 31 lipca 1989 roku oraz od 7 sierpnia 1989 roku do 30 kwietnia 1991 roku był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawczynię w tych okresach.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Organ rentowy zakwestionował, aby wnioskodawca w obu spornych okresach pracował w szczególnych warunkach, gdyż nie dysponował świadectwem pracy w szczególnych warunkach, a z załączonych do akt sprawy świadectw pracy potwierdzających fakt zatrudnienia wnioskodawcy w spornych okresach wynika, że A. M. (1) wykonywał prace mechanika samochodowego i jednocześnie lakiernika samochodowego.

Wprawdzie stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), okresy pracy w warunkach szczególnych, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. W takim jednak przypadku na wnioskodawcy, zgodnie z treścią art. 6 k.c., spoczywał ciężar wykazania pracy w szczególnych warunkach . Wskazać przy tym należy, iż o charakterze wykonywanej pracy nie przesądza nazwa stanowiska, a rodzaj świadczonej faktycznie pracy.

Charakter pracy wnioskodawcy w (...)” (...)” w Ł. (...) nr (...) w R. w obu spornych okresach Sąd ustalił na podstawie zeznań wnioskodawcy oraz świadków L. W. oraz L. K. (1). Obaj świadkowie pracowali w tym samym zakładzie , byli bezpośrednimi przełożonymi wnioskodawcy, w 1989 roku przejęli tenże zakład pracy w ajencję; to właśnie nazwisko L. K. (1) widnieje na wystawionym w dniu 7 maja 1991 roku wnioskodawcy świadectwie pracy.

Nie ulega zatem wątpliwości , że świadkowie ci dysponowali bezpośrednią i szczegółową wiedzą, co do stałych obowiązków wnioskodawcy, zarówno w pierwszym spornym okresie zatrudnienia : od 14 listopada 1974 roku do 31 lipca 1989 roku oraz od 7 sierpnia 1989 roku do 30 kwietnia 1991 roku.

Na podstawie zeznań w/w świadków, które w pełni zasługują na wiarę i korespondują z zeznaniami samego wnioskodawcy, Sąd ustalił, że w obu spornych okresach A. M. (1) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował na stanowisku lakiernika samochodowego, wykonując prace przy lakierowaniu natryskowym ( pistoletem lakierniczym ). W świetle tych dowodów nie ulega wątpliwości, iż do zakresu obowiązków wnioskodawcy jako pracownika zatrudnionego na stanowisku lakiernika należały wymienione wcześniej czynności przygotowawczych, sam proces nakładania lakieru, jak też prace związane z montażem pomalowanych elementów . Wszystkie te prace wykonywane były w takich samych warunkach ( tej samej hali) i stanowiły integralną część ( immanentną cechę ) całości pracy wymaganej od wnioskodawcy jako pracownika zatrudnionego w lakierni na stanowisku lakiernika w w/w zakładzie pracy.

Sąd okręgowy w pełni akceptuje pogląd Sądu Najwyższego według którego „w judykaturze nie jest sporne, że nie jest dopuszczalne uwzględnianie przy ustaleniu okresów pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, to jednak od tej reguły istnieją odstępstwa. Pierwsze z nich dotyczy sytuacji, kiedy inne równocześnie wykonywane prace stanowią integralną część (immanentną cechę) większej całości dającej się zakwalifikować pod określoną pozycję załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia z dnia 7 lutego 1983 r. (…). Drugie odstępstwo dotyczy przypadków, kiedy czynności wykonywane w warunkach nienarażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia mają charakter incydentalny, krótkotrwały, uboczny” (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2014 r., II UK 392/13).

Istotna i przesądzająca wydaje się przy tym okoliczność, czy pracownik był stale narażony na szkodliwe dla zdrowia czynniki, prowadzące do obniżenia wydolności organizmu, co jest podstawową przesłanką obniżenia wieku emerytalnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r., II UK 306/07 ).

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie występuje sytuacja opisana jako pierwsza w przywołanym wyroku Sądu Najwyższego. Wszystkie bowiem wykonywane przez wnioskodawcę A. M. prace w hali lakierni były integralną częścią w procesie lakierowania samochodów .Wykonywanie kolejno poszczególnych czynności było wymagane od osób zatrudnionych w spornych okresach na stanowisku lakiernika w (...)” (...)” w Ł. (...) R.. Istotnym czynnikiem jest fakt, iż wnioskodawca w spornych okresach wszystkie czynności wykonywał stale przez 8 godzin, będąc narażonym w taki sam sposób ( na każdym etapie pracy ) na oddziaływane czynników szkodliwych dla jego zdrowia.

Do pracy w szczególnych warunkach zaliczeniu podlega także okres odbywania przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej od 25.10.1976 r. do 21.11.1978 r. ( po odbyciu służby A. M. podjął zatrudnienie w dniu 22.11.1978 r.).

Stosownie bowiem do treści art. 108 ust 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony (Dz.U. z 1967 r. Nr 44, poz. 440) w brzmieniu obowiązującym w czasie odbywania przez wnioskodawcę służby wojskowej czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.

Prace przy lakierowaniu ręcznym lub natryskowym nie zhermetyzowanym wymienione są w wykazie A dział XIV (prace różne) poz. 17 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Jak wykazał postępowanie dowodowe wnioskodawca takie prace wykonywał w obu w/w okresach zatrudnienia . Innych prac w tym okresie nie wykonywał, do innych prac nie był delegowany. Prace te wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Biorąc powyższe pod uwagę , należy stwierdzić, iż wnioskodawca A. M. wykazał ponad 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie odwołujący spełnił także pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki niezbędne do uzyskania prawa do emerytury, to jest z dniem (...) ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia wyniósł 25 lat oraz nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Z tych względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, uznając, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, na podstawie art. 477¹⁴§ 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

WYROK

UZASADNIENIE