UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z 28 grudnia 2016 r. odmówił B. D. prawa do wcześniejszej emerytury, gdyż nie spełnił przesłanek z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zdaniem organu rentowego wnioskodawca nie udowodnił na dzień 1 stycznia 1999 r. wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, a jedynie 12 lat, 3 miesięcy i 12 dni takiej pracy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył B. D., wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do wnioskowanego świadczenia. Wskazał, że organ niesłusznie nie uznał jego pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat. Odwołujący podniósł, że w okresie od 3 lipca 1979 r. do 31 marca 1983 r. pracował w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie (...) w G. jako operator koparki.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wnosił o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 6 czerwca 2017 r. oddalił odwołanie.

Sąd I instancji ustalił, że B. D., urodzony dnia (...), złożył w dniu 24 listopada 2016 r. wniosek o wcześniejszą emeryturę. W oparciu o zgromadzone dowody, w tym także świadectwa pracy i zaświadczenia załączone do niniejszego wniosku oraz dokumenty dotyczące przebiegu zatrudnienia przedłożone w 2005 r. w związku z ustalaniem uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy , organ rentowy w dniu 28 grudnia 2016 r. wydał zaskarżoną decyzję, którą odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury. Obecnie wnioskodawca pobiera okresową rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, przyznaną do kwietnia 2018 r.

Z dalszych ustaleń Sądu I instancji wynikało, że wnioskodawca ukończył Szkołę Podstawową w W. w czerwcu 1974 r., a następnie pracował w gospodarstwie rolnym rodziców położonym w miejscowości (...). W okresie od 15 marca do 31 grudnia 1975 r. był zatrudniony w Nadleśnictwie G. na stanowisku pomocnika wozaka, po czym od 27 kwietnia 1977 r. do 13 kwietnia 1979 r. odbył zasadniczą służbę wojskową. Następnie w okresie od dnia 3 lipca 1979 r. do dnia do 31 marca 1983 r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w G.. Powyższe przedsiębiorstwo posiadało swoje filie w M., L. i w K. i zajmowało się realizacją prac melioracyjnych. W skład parku maszynowego firmy wchodziło ok. 20 koparek KM 252 (...). Według zawieranych umów o pracę (na okres próbny, wstępny, na czas nieokreślony), odwołujący najpierw pracował na stanowisku pomocnika maszynisty. Przy czym, angaże znajdujące się w aktach osobowych wskazywały, że B. D. świadczył tam pracę jako: pomocnik maszynisty - według wpisu z dnia 2 stycznia i 1 października 1980 r.; maszynista koparki - według wpisu z dnia 1 kwietnia 1981 r.; maszynista koparki jednonaczyniowej - według wpisu z dnia 15 czerwca 1981 r.; maszynista koparki - według wpisu z dnia 19 czerwca 1982 r.; maszynista - według wpisu z dnia 1 stycznia 1983 r.

Nadto Sąd I instancji ustalił, że praca wnioskodawcy na stanowisku maszynisty koparki od dnia 1 kwietnia 1981 r., była poprzedzona praktyczną nauką jej obsługi. Odwołujący jako przyszły maszynista koparki odbywał najpierw szkolenie jako pomocnik maszynisty. Wówczas na zmianę z operatorem koparki, obsługiwali maszynę. Dodatkowo wnioskodawca był zobowiązany do dbania o jej stan techniczny. Powyższe prace wykonywał w wymiarze co najmniej 8 godzin dziennie. Ponadto w okresie od 5 stycznia 1981 r. do 25 lutego 1981 r. skarżący był słuchaczem i ukończył kurs koparek jednonaczyniowych.

W kontekście poczynionych ustaleń faktycznych, Sąd Okręgowy uznał odwołanie wnioskodawcy za niezasadne.

Na wstępie rozważań prawnych Sąd pierwszej instancji odwołał się do obowiązujących przepisów dotyczących prawa do emerytury w warunkach szczególnych. Przytoczył treść art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jak również § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach.

W myśl powołanych przepisów cytowanego rozporządzenia, prawo do emerytury nabywa mężczyzna, który osiągnął wiek 60 lat i legitymuje się minimum 15- letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, które to zatrudnienie było wykonywane w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Załączniki A i B do tego rozporządzenia wskazują wyraźnie jakie z prac określa się mianem prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym. Do kategorii prac w szczególnych warunkach należą m.in. prace operatora koparki wymienione w wykazie A, dział V, poz. 3 ujęte jako prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U., Nr 8 poz. 43 ze zm.). Stanowisko maszynisty koparek i ładowarek jednonaczyniowych oraz wielonaczyniowych zostało również zamieszczone w wykazie A, dziale V, poz. 3 pkt 1 stanowiącym załącznik do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku (Dz. Urz. nr 3, poz. 6). Na wykonywanie właśnie tych prac w spornym okresie wskazywał wnioskodawca.

Spór w przedmiotowej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy odwołujący legitymuje się 15 -letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, a w szczególności do ustalenia, czy do stażu pracy w szczególnych warunkach można zaliczyć okres zatrudnienia wnioskodawcy od 3 lutego 1979 r. do 31 marca 1983 r. (4 lata, 1 miesiąc i 29 dni) w Przedsiębiorstwie (...) w G., który wraz okresem pracy w wymiarze 12 lat, 3 miesięcy i 12 dni uwzględnionym przez ZUS do stażu pracy w szczególnych warunkach – stanowiłby łącznie ponad 15 lat takiej pracy.

Odwołujący twierdził, że pracując w tym przedsiębiorstwie, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczył pracę w szczególnych warunkach jako maszynista koparki. Sąd Okręgowy nie znalazł jednak podstaw do przyjęcia, że wnioskodawca legitymuje się 15–letnim okresem pracy w szczególnych warunkach – wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy o jakiej mowa w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Po pierwsze, nie było wątpliwości, że skarżący w wymienionym przedsiębiorstwie pracował na stanowisku maszynisty koparki jednonaczyniowej. Jednak pracę tę świadczył w okresie od 1 kwietnia 1981 r. do 31 marca 1983 r. Powyższe ustalenia wynikają przede wszystkim z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych pochodzących z tego przedsiębiorstwa oraz zeznań świadków B. J. (1) i J. R., którzy również byli operatorami (maszynistami) koparek w tym przedsiębiorstwie. W ocenie Sądu Okręgowego akta osobowe – sporządzane przez pracodawcę na bieżąco, oddawały rzeczywisty przebieg pracy wnioskodawcy w spornym okresie. Odwołujący począwszy od 3 lipca 1979 r. najpierw był pomocnikiem maszynisty i uczył się pracy operatora (maszynisty) koparki, pracując na zmianę z maszynistą przy jej obsłudze. Dodatkowo, jako pomocnik, dbał o jej stan techniczny. Sąd zwrócił uwagę, że angaże w aktach osobowych jednoznacznie wskazują, że dopiero od 1 kwietnia 1981 r. wnioskodawca rozpoczął pracę w przedsiębiorstwie jako maszynista koparki. Natomiast w okresie od 5 stycznia 1981 r. do 25 lutego 1981 r. był słuchaczem i ukończył kurs koparek jednonaczyniowych. Dlatego też Sąd I instancji uznał, że okres pracy od 3 lipca 1979 r. do 31 marca 1983 r. – kiedy to wnioskodawca świadczył pracę na stanowisku pomocnika maszynisty – nie podlega zaliczeniu do stażu pracy w warunkach szczególnych. Oczywiście nie ma wątpliwości, że w tym czasie skarżący także obsługiwał koparkę. Tym niemniej, nie wykonywał tej czynności stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż wtedy jedynie przyuczał się do pracy maszynisty i kierował koparką wespół z maszynistą. Sąd podzielił w tym zakresie również zeznania świadków B. J. (1) i J. R., które były spójne, logiczne i zasługiwały na uwzględnienie. Świadkowie zgodnie potwierdzili, że w przedsiębiorstwie, aby być maszynistą koparki, należało wcześniej jako pomocnik maszynisty odbyć praktyczną naukę na tym sprzęcie oraz ukończyć z wynikiem pozytywnym kurs operatora koparek. Świadek B. J. (2), zeznał, że jako pomocnik maszynisty – „pół na pół jeździł koparką i siedział z boku obok maszynisty”. Taką drogę zawodową przebył też skarżący.

W konsekwencji, kierując się poczynionymi ustaleniami Sąd Okręgowy stwierdził, że odwołujący nie spełnił przesłanki materialnej w postaci udokumentowanego okresu pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat, wymaganej do przyznania emerytury, o której stanowi przepis art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ustalony bowiem okres pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych w Przedsiębiorstwie (...) w G. od 1 kwietnia 1981 r. do 31 marca 1983 r. w wymiarze 2 lat, wraz udowodnionym przed organem rentowym okresem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 12 lat, 3 miesięcy i 12 dni, nie stanowią łącznie 15 lat takiej pracy.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Od powyższego wyroku Sądu Okręgowego apelację złożył wnioskodawca B. D.. Apelujący zarzucił, że Sąd Okręgowy błędnie nie zaliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu pracy wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku pomocnika maszynisty. Apelujący podniósł, iż ze świadectwa pracy wynika, że przez cały okres od 3 lipca 1979 r. do 31 marca 1983 r. pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Wskazał, że już będąc na stanowisku pomocnika maszynisty pracował na koparce, a potem zrobił kurs maszynisty koparki, podczas którego również wykonywał te czynności. Po skończonym kursie pracował w przedmiotowym przedsiębiorstwie na stanowisku maszynisty.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.

Rozpoznając niniejszą sprawę, Sąd Okręgowy rozważył wszechstronnie cały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i na ich podstawie wywiódł trafne wnioski. Sąd Okręgowy właściwie też zastosował przepisy prawa materialnego, tj. przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, stwierdzając, że B. D. nie spełnił wszystkich warunków do nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Sąd Apelacyjny w całości aprobuje stanowisko Sądu Okręgowego wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku i ustalenia poczynione przez Sąd Okręgowy przyjmuje za swoje.

Przedmiotem sporu w rozpoznawanej sprawie było prawo B. D. do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Warunki przyznania prawa do tego świadczenia określa art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 887, zwana dalej ustawą emerytalną). W świetle powołanego przepisu, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40 (tj. 60 lat), jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, a zatem na dzień 1 stycznia 1999 r. osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury tj. okres co najmniej 15 lat takiej pracy oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, czyli okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn. Warunkiem uzyskania emerytury wcześniejszej jest również nieprzystąpienie do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa (art. 184 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej zawiera definicję pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach, stanowiąc, iż jest nim pracownik zatrudniony przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne bądź otoczenia. Zgodnie z art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których ubezpieczonym przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. W tym względzie ww. ustawa odsyła do przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Ustalenie, czy wykonywane obowiązki pracownicze były realizowane w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze podlega ocenie na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W myśl § 2 ust. 1 powołanego aktu prawnego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Z kolei § 4 ust. 1 pkt 1 i 3 rozporządzenia określa przesłanki, których łączne spełnienie przez pracownika, warunkuje nabycie prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach tj. osiągnięcie wieku emerytalnego wynoszącego: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz wykazanie wymaganego okresu zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W rozpoznawanej sprawie nie budziło wątpliwości spełnienie przez wnioskodawcę kryterium wieku emerytalnego 60 lat, ani przesłanki ogólnego stażu składkowego i nieskładkowego. Sporna była natomiast przesłanka legitymowania się 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy uznał, że wnioskodawca wykazał okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach w wymiarze 12 lat 3 miesięcy i 12 dni. Sąd Okręgowy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego uznał, iż do stażu pracy w warunkach szczególnych należy zaliczyć okres zatrudnienia wnioskodawcy od 1 kwietnia 1981 r. do 31 marca 1983 r. (2 lata) w Przedsiębiorstwie (...) w G. na stanowisku maszynisty koparki. W związku z powyższym kwestią sporną na etapie postępowania apelacyjnego było jedynie ustalenie, czy pozostały okres zatrudnienia B. D. od dnia 3 lipca 1979 r. do 31 marca 1979 r. w Przedsiębiorstwie (...) w G. można uwzględnić do stażu pracy w szczególnych warunkach jako prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, Wykazie A, dział V, poz. 3.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy na okoliczność charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w powyższym spornym okresie przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy nie naruszył zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd pierwszej instancji przeprowadził zarówno dowody z dokumentów, jak i z osobowych źródeł dowodowych, w tym dowody: z akt osobowych wnioskodawcy z przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwie (...) w G. (koperta, k. 12), z akt organu rentowego, z zeznań świadków wskazanych przez wnioskodawcę: B. J. (1) i J. R. (k. 17v), a także zeznań wnioskodawcy przesłuchanego w charakterze strony (k. 41). Sąd Apelacyjny podziela ocenę dowodów zaprezentowaną przez Sąd pierwszej instancji.

Mając na uwadze przeprowadzone przez Sąd Okręgowy postępowanie dowodowe w pełni uprawniony jest wniosek, iż B. D. w okresie od 3 lipca 1979 r. do 31 marca 1981 r., będąc zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w G. na stanowisku pomocnika maszynisty nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracy w szczególnych warunkach, kwalifikowanej jako prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Stąd też, wbrew przekonaniu skarżącego, brak jest podstaw do zaliczenia tego okresu zatrudnienia do stażu pracy w szczególnych warunkach, skoro praca wykonywana przez skarżącego w tym spornym okresie nie odpowiada wymogom przewidzianym w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r.

Należy zauważyć, iż pracodawca nie wystawił mu za ten okres świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Z twierdzeń wnioskodawcy zawartych w apelacji wynika, że przez cały okres zatrudnienia od 3 lipca 1979 r. do 31 marca 1983 r. pracował w pełnym wymiarze czasu pracy jako maszynista koparki. Natomiast z jego akt osobowych z tego okresu zatrudnienia wynika jednoznacznie, że w początkowym okresie tego zatrudnienia (do 31 marca 1981 r.) pracował jako pomocnik maszynisty, zaś dopiero od 1 kwietnia 1981 r. do końca zatrudnienia (do 31 marca 1983 r.) był maszynistą koparki oraz maszynistą koparki jednonaczyniowej (umowa o pracę na okres próbny z 3.07.1979 r., umowa o pracę na okres wstępny z 17.07.1979 r., umowa o pracę z dnia 1.02.1980 r., świadectwo pracy z 5.04.1983 r., angaże z 2.01.1980 r.,1.10.1980 r., 27.04.1981 r. 19.06.1982 r., 15.06.1981 r., 28.01.1983 r.) Co prawda z przedłożonego przez wnioskodawcę organowi rentowemu świadectwa pracy z 13 marca 1993 r. wynika, że w całym okresie zatrudnienia od 3 lipca 1979 r. do 31 marca 1983 r. był zatrudniony na stanowisku maszynisty koparki (k. 7 akt ZUS), jednak analiza całokształtu dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy nie pozostawia wątpliwości, że początkowo był on pomocnikiem maszynisty.

W ocenie Sądu II instancji w oparciu o przeprowadzone w sprawie dowody wnioskodawca nie zdołał wykazać, że będąc zatrudnionym w ww. przedsiębiorstwie zarówno na stanowisku pomocnika maszynisty, jak i stanowisku maszynisty koparki stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał te same czynności – obsługa koparki. Kluczowe znaczenie przy ocenie charakteru pracy wykonywanej przez odwołującego w spornym okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w G. ma fakt, iż w trakcie tego zatrudnienia w okresie od 5 stycznia 1981 r. do 25 lutego 1981 r. wnioskodawca był słuchaczem i ukończył kurs koparek jednonaczyniowych (zaświadczenie o ukończeniu kursu k. 21). W świetle tej okoliczności Sąd I instancji prawidłowo stwierdził, że dopiero po ukończeniu kursu i uzyskaniu formalnych uprawnień, można przyjąć, iż wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace w warunkach szczególnych jako maszynista koparki. Powyższe znajduje potwierdzenie w zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków: B. J. (1) (k. 17v) i J. R. (k.17v), będących współpracownikami skarżącego zatrudnionymi również na stanowisku maszynisty koparki (początkowo pomocnika maszynisty), a następnie w zestawieniu z zeznaniami wnioskodawcy, które to zeznania pozwalały ustalić charakter pracy i zakres czynności wykonywanych przez odwołującego na stanowisku pomocnika. Świadkowie ci zgodnie wskazali, że w przedmiotowym przedsiębiorstwie aby zostać zatrudnionym na stanowisku operatora koparki, należało wcześniej jako pomocnik maszynisty odbyć praktyczną naukę na tym sprzęcie oraz ukończyć z wynikiem pozytywnym kurs operatora koparek. Świadek B. J. (2) jednoznacznie zeznał, że jako pomocnik maszynisty w połowie czasu pracy siedział w koparce obok operatora, a w drugiej połowie - jeździł koparką. Dopiero po uzyskaniu uprawnień został maszynistą i otrzymał koparkę na stan. Zeznania te są spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają oraz nie zawierają sprzeczności, dlatego stanowią wiarygodny dowód w sprawie. Również z zeznań samego wnioskodawcy (k.12) wynikało, że jako pomocnik maszynisty pracował razem z operatorem koparki i na zmianę z nim wykonywał czynności obsługi koparki. Ponadto skarżący dbał o stan techniczny koparki. Sąd Apelacyjny nie neguje zatem, iż w spornym okresie zatrudnienia wnioskodawca wykonywał pewne prace operując koparką, jedynie zawsze miało to miejsce pod nadzorem osoby posiadającej stosowne uprawnienia i nie było wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Brak jest więc podstaw do zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu wcześniejszego zatrudnienia B. D. w przedmiotowym przedsiębiorstwie na stanowisku pomocnika maszynisty.

Podkreślić należy, że wymogi stawiane przez ustawodawcę, które należy spełnić w celu uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, należy interpretować ściśle. W wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. określono wprost, jakie rodzaje prac kwalifikują się do prac w szczególnych warunkach. Dochodzone świadczenie jest emeryturą wcześniejszą, czyli niejako przywilejem dla osób wykonujących określone w przepisach prace i spełniającym inne warunki niezbędne do jego przyznania. W celu skutecznego ubiegania się o to świadczenie należy spełnić m.in. przesłankę wykonywania prac wymienionych w wykazie A, stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku, stosownie do wymogu wynikającego z § 2 ust. 1 ww. rozporządzenia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się ponadto, że dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008/21-22/325; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008/21-22/329; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009/5-6/75).

Reasumując, w ocenie Sądu Apelacyjnego dokonana przez Sąd I instancji ocena charakteru pracy B. D. w okresie od 3 lipca 1979 r. do 31 marca 1981 r. w Przedsiębiorstwie (...) w G., była prawidłowa. Mając na względzie zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd I instancji uprawniony był do przyjęcia, że wnioskodawca w tym okresie zatrudnienia na stanowisku pomocnika maszynisty nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, wymienionej w wykazie A w dziale V pod poz. 3 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. (prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych). W rezultacie Sąd Okręgowy trafnie ustalił, że B. D. nie legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat, a zatem nie spełnia przesłanki określonej w przepisie art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, niezbędnej do przyznania prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

Orzekając od kosztach procesu, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania B. D. kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego za drugą instancję. Zgodnie z tym przepisem w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko cześć kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przy ocenie przesłanek, wskazanych w tym przepisie, Sąd Apelacyjny wziął pod uwagę charakter niniejszej sprawy oraz aktualną sytuację majątkową i zdrowotną odwołującego. Z dokumentacji znajdujących się w aktach ZUS wynika, że odwołujący jest uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy i nie pozostaje w stosunku pracy.

SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Barbara Orechwa-Zawadzka SSA Alicja Sołowińska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE