Sygn. akt III Ca 1 142 /17
Postanowieniem z dnia 30 marca 2017 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie z wniosku D. Z. (1) z udziałem Miasta Ł., H. P., S. P. (1), M. M. (1) i Spółdzielni Mieszkaniowej (...) o ustanowienie drogi koniecznej oddalił wniosek i ustalił, że wnioskodawca oraz uczestnicy ponoszą we własnym zakresie koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.
W uzasadnieniu powyższego orzeczenia Sąd I instancji ustalił, że decyzją nr (...) z dnia 18 marca 1989 r. na podstawie art. 28 ust. 1 w związku z art. 29 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 24 października 1974 r. – prawo budowlane oraz § 14 rozporządzenia Ministra Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 20 lutego 1975 r. w sprawie nadzoru urbanistyczno – budowlanego, zgodnie z planem ogólnym zagospodarowania przestrzennego zatwierdzonym Uchwałą Nr V/31/77 z dnia 23 marca 1977 r., po rozpatrzeniu wniosku W. M. z dnia 27 grudnia 1988 r. o udzielenie pozwolenia na budowę budynku gospodarczego przeznaczonego na garaż na nieruchomości w Ł. przy ul. (...), Kierownik (...) Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami (...) inż. L. F., udzielił pozwolenia W. M. na wykonanie określonego budynku według załączonego projektu.
Według stanu na dzień 13 marca 1992 r., dla nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) o obszarze 582 m 2, oznaczonej jako działka nr (...), Sąd Rejonowy w Łodzi, XX Wydział Ksiąg Wieczystych prowadził Księgę Wieczystą nr KW (...). W/w nieruchomość nie była obciążona prawami rzeczowymi ograniczonymi. Z wypisu z rejestru gruntów wydanego przez Urząd Rejonowy w Ł. na dzień 2 marca 1992 r. wynika, że nieruchomość usytuowana przy ul. (...) ma 581 m 2, oznaczona została nr działki (...), stanowi jednostkę rejestracyjną nr 284-VIb i leży w obrębie P-27.
Właścicielem opisanej nieruchomości był W. M., który nabył ½ udziału w prawie własności nieruchomości w czasie trwania małżeństwa z A. M. i stanowi ona ich majątek wspólny, oraz ½ udziału w prawie własności nieruchomości w wyniku dziedziczenia po rodzicach.
Na terenie nieruchomości znajduje się dom mieszkalny (murowany o siedmiu izbach, podpiwniczony ze strychem) oraz budynki gospodarcze.
W dniu 11 maja 1992 r. W. M. i A. M. na podstawie umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego, darowali zabudowaną nieruchomość opisaną powyżej w ½ części córce D. Z. (1) i w ½ części synowi M. M. (1). D. Z. (1) i M. M. (1) przyjęli darowiznę. Była to pierwsza darowizna pomiędzy stronami, a jej wartość oszacowali na kwotę 175.000.000 zł.
Postanowieniem z dnia 12 stycznia 2001 r. nr (...) Prezydent Miasta Ł., na podstawie art. 93 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami oraz art. 106 k.p.a., zatwierdził projekt podziału nieruchomości położonej przy ul. (...) w Ł. (oznaczonej działką nr (...) w obrębie P-27), na dwie działki oznaczone numerami (...), zaproponowany przez D. Z. (1) i M. M. (1), uznając wstępny projekt podziału jako zgodny z ustaleniami obowiązującego na w/w terenie miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego w Ł., zatwierdzonego Uchwałą nr LVII/491/93 Rady Miejskiej w Ł. z dnia 2 czerwca 1993 r
D. Z. (1) i M. M. (1) byli współwłaścicielami nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) po ½ części każde z nich. W skład powyższej nieruchomości wchodzą dwie działki o nr (...) o łącznym obszarze 581 m 2, obciążonej na rzecz W. i A. M. prawem bezpłatnego dożywotniego korzystania z odremontowanego budynku gospodarczego oraz z piwnicy i strychu w domu mieszkalnym znajdującym się na działce (...), wolnej od innych długów i ciężarów i ograniczeń w rozporządzaniu. Udziały w w/w nieruchomościach stanowią majątki osobiste D. Z. (1) i M. M. (1).
Na działce nr (...) znajduje się budynek gospodarczy murowany oraz garaż, zaś działka (...) zabudowana jest domem mieszkalnym murowanym, składającym się z siedmiu izb, częściowo podpiwniczonym oraz garażem murowanym zblokowanym z domem.
W dniu 23 stycznia 2001 r. D. Z. (1) i M. M. (1) zawarli umowę zniesienia współwłasności nieruchomości opisanej powyżej w ten sposób, że M. M. (1) otrzymuje na wyłączną własność zabudowaną działkę nr (...) o obszarze 223 m 2, położoną w Ł. przy ul. (...), zaś D. Z. (1) otrzymuje na wyłączną własność działkę nr (...) o obszarze 358 m 2, położoną w Ł. przy ul. (...).
Decyzją nr (...).II. (...) o podziale nieruchomości z dnia 28 lutego 2001 r., na podstawie art. 104 k.p.a., art. 93 i art. 96 ust. 1 z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, po rozpatrzeniu wniosku właścicieli D. Z. (1) i M. M. (1) i w oparciu o przedłożoną mapę sytuacyjną do celów prawnych z projektem podziału dla nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...) Prezydent Miasta Ł. zatwierdził podział nieruchomości uregulowanej w księdze wieczystej KW (...) dz. 406 na następujące działki: 406/4 i 406/5, zgodnie z mapą zaewidencjonowaną w Miejskim Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Ł. w dniu 27 lutego 2001 r. za numerem ewidencyjnym (...). Podział nieruchomości został zatwierdzony w oparciu o wydane postanowienie nr UA.I. (...) z dnia 12 stycznia 2001 r., które stwierdza zgodność podziału z miejscowym planem ogólnym zagospodarowania przestrzennego miasta Ł..
Wnioskodawczyni wraz z mężem zamieszkała na terenie działki numer (...) w 1982 r. Główny dojazd do nieruchomości jest od ul. (...), od strony sklepu przez bramę, która była tam od zawsze. Znajduje się tam brama, a dojazd od ulicy do bramy jest utwardzony płytami. Wnioskodawczyni korzystała z dojazdu od strony sklepu dopóki tam mieszkała. Dojazd przez istniejącą bramę jest jedyną możliwością dojazdu do garażu, ponieważ działka jest wąska a dom stoi przy ogrodzeniu. Garaż został wybudowany przez ojca wnioskodawczyni w 1989 r. Od początku można było wjechać do niego dwoma wjazdami. Wjazd od strony podwórka był traktowany niegdyś jako przejście techniczne.
D. Z. (1) wraz z mężem wyprowadziła się z nieruchomości w 1997 r., przeznaczając nieruchomość pod najem. Najemcy mieli dostęp do garażu od strony podwórka i od drugiej strony. Do czasu wyprowadzki, wnioskodawczyni korzystała z tej drogi regularnie. Ostatni najemca, który wynajmował dom przez 10 lat nie korzystał z garażu, bo nie miał samochodu. Przez okres obowiązywania umowy najmu domu część drogi prowadząca do nieruchomości wnioskodawczyni nie była odśnieżana, „bo najemca nie miał takiej potrzeby”, zaś część przylegająca do sklepu była odśnieżana. W domu wnioskodawczyni znajdują się trzy pomieszczenia przeznaczone pod najem. Obecnie jest to najem okazjonalny (2 -3 noce). Jeden z najemców korzystał z garażu wnioskodawczyni. Wjeżdżał od strony sklepu lub od strony nieruchomości uczestnika postępowania.
Z nieruchomością wnioskodawczyni sąsiaduje od 1982 r. sklep. Teren nie był i nadal nie jest ogrodzony. Nigdy wcześniej nikt nie zabraniał korzystania z tej drogi. Pomiędzy właścicielami nieruchomości okazjonalnie pojawiały się konflikty sąsiedzkie w związku z korzystaniem z bramy.
We wrześniu 2014 r. wnioskodawczyni przeprowadzała remont domu, wówczas brama była zastawiona, dlatego korzystała z wjazdu od strony nieruchomości brata. Kontener na gruz został przewieziony przez działkę brata wnioskodawczyni.
M. M. (1) i D. Z. (1) ustalili, że dojazd do garażu będzie od strony bramy na terenie wnioskodawczyni, natomiast uczestnik postępowania udostępni przejście przez furtkę znajdującą się na jego nieruchomości. Uczestnik postępowania na terenie swojej nieruchomości, w budynku wolnostojącym prowadzi gabinet stomatologiczny. Dostęp do nieruchomości umożliwiają dwie bramy, jedna od strony garażu M. M. (1) „nie do końca się otwiera”. Wjeżdża przez bramę z furtką. Brat wnioskodawczyni nie mieszka na terenie w/w nieruchomości. (...) wnioskodawczyni i uczestnika postępowania nie są oddzielone. M. M. (1) planuje odgrodzić swoją działkę motywując to przeznaczeniem obu nieruchomości.
Przed sklepem sąsiadującym z nieruchomością wnioskodawczyni od uliczki osiedlowej odchodzi dojazd do tej nieruchomości. Odległość od uliczki osiedlowej do metalowej bramy wjazdowej wynosi 18 metrów. U szczytu sklepu znajduje się dojazd do innej bramy o szerokości 3 metrów, wyłożony płytami chodnikowymi i ograniczony z lewej strony krawężnikiem. Chodnik kończy się 2 m przed metalową bramą umożliwiającą wjazd do nieruchomości D. Z. (1). Na tym odcinku znajduje się pas zieleni. Brama wraz z furtką ma szerokość 4 m. Za bramą w odległości 5 metrów znajduje się wjazd do garażu. Garaż uniemożliwia wjazd na dalszą części nieruchomości.
Wszystkie sąsiednie nieruchomości mają zapewniony dostęp od drogi osiedlowej.
Dojazd do nieruchomości wnioskodawczyni od ul. (...) zapewnia metalowa brama z dwiema furtkami o szerokości 5,4 m. Nawierzchnia podwórka jest wykonana z wylewki betonowej o szerokości porównywalnej do szerokości bramy wjazdowej. Po lewej stronie, patrząc od strony bramy znajduje się budynek mieszkalny, a po prawej stronie pas zieleni z trzema drzewami. Wjazd do garażu opisywany powyżej od uliczki osiedlowej znajduje się po lewej stronie i jest umiejscowiony w opisywanym budynku. Wjazd znajduje się w odległości 15 m. od bramy, umiejscowiony jest pod kątem 900. Szczytowa ściana tego garażu jest oddalona o 40 cm od ogrodzenia z sąsiednią nieruchomością. Przed wjazdem do garażu teren podwórka rozszerza się do 8 m. Naprzeciwko garażu znajduje się kolejny budynek, który jest gabinetem stomatologicznym. Granica pomiędzy nieruchomościami wynosi 4 m od wjazdu do garażu i rozpoczyna się przy pierwszej furtce bramy wjazdowej od strony ul. (...). Wjazd do garażu od strony podwórka ma wysokość 190 cm i długość 10 m. Można w nim zaparkować dwa samochody. Brama wjazdowa od strony sklepu ma wysokość 2,2 m.
Nieruchomość położona w Ł. przy ul. (...), oznaczona w ewidencji gruntów obrębu P – 27 numerem działki (...), uregulowana w księdze wieczystej numer (...) posiada bezpośredni (prawny) dostęp do drogi publicznej (ul. (...)). Dojście i dojazd do nieruchomości odbywa się od strony ul. (...), metalową bramą z dwiema furtkami o szerokości 5,40 m. Z bramy tej prowadzi dojazd do garażu usytuowanego w głębi podwórka, w odległości około 4 m od granicy z działką numer (...) (granica północna).
Biegły z zakresu geodezji i kartografii inż. K. A. przedstawił dwa warianty dojazdu do garażu położonego na działce wnioskodawczyni. Pierwszy z ustanowieniem drogi koniecznej (wariant I), a także bez konieczności jej ustanawiania (wariant II). Ustanowienie służebności drogi koniecznej w pierwszym wariancie mogłoby przebiegać przez teren działki numer (...), przy ul. (...), oznaczony literami A-B-C-D-A, o powierzchni 73 m2. W tym pasie znajduje się dojazd – dojście szerokości około 3 m z płyt chodnikowych, a następnie pas zieleni szerokości około 2 m aż do bramy wjazdowej z furtką (metalową) o szerokości 4 m do nieruchomości przy ul. (...). W tym wariancie nie zachodzi potrzeba wykonywania żadnych prac adaptacyjnych poza bieżącymi naprawami i eksploatacją drogi. Ustanowienie drogi koniecznej o szerokości około 3,50 – 3,60 m nastąpiłoby przez działkę numer (...), oznaczoną literami A-B-C-D-E i powierzchni około 73 m2, polegającą na ustanowieniu dojazdu do istniejącego garażu na działce numer (...). Wariant ten wiąże się również z koniecznością dokonania szczegółowego pomiaru istniejących naniesień na gruncie, a tym samym dokładnego wyliczenia powierzchni drogi koniecznej. Drugi wariant, oznaczony literami E-F-G-H kolorem czerwonym, przedstawia alternatywną propozycję dojazdu do garażu D. Z. (1). Wskazuje, że odległość pomiędzy istniejącym garażem na działce numer (...) a granicą z działką numer (...) wynosi 5 m i jest odległością wystarczającą do wjazdu samochodów. Nadto, wjazd do tego budynku garażowego od strony północnej z działką numer (...) znajduje się w odległości 4 m. Na odcinku oznaczonym literami E-F-G-H znajduje się trawnik. W wariancie tym należałoby zdjąć ogrodzenie od strony ul. (...) oraz usunąć część żywopłoty z tui. Ustanowienie służebności drogi koniecznej w ten sposób sprowadzałoby się do ustanowienia drogi koniecznej wzdłuż istniejącego budynku mieszkalnego o szerokości 5 m. Dojazd do garażu od strony północnej znajduje się w odległości 4 m i jest wykorzystywany. Ustanowienie takiego wjazdu wymagałoby demontażu ogrodzenia na tym odcinku, przeniesienia istniejącej bramy od strony działki numer (...) lub wykonania nowej bramy wjazdowej bezpośrednio z ul. (...), a także uzyskania zgody zarządcy drogi na wykonanie wjazdu na drogę.
Nieruchomość wnioskodawczyni ma dostęp do drogi publicznej od strony ul. (...). Należy przez to rozumieć wjazd na nieruchomość nr 19 przez bramę oznaczoną na mapie ewidencyjnej literami AB. Dostęp do garażu jest możliwy od strony południowej, od strony sklepu. Wjazd od ul. (...) według wariantu II wymagałby zgody odpowiednich władz, ponieważ jest tam chodnik i wiązałoby się to z likwidacją fragmentu chodnika.
Droga przy ul. (...), umożliwiająca wjazd na działkę wnioskodawczyni, jest drogą gminną.
Właścicielem działki numer (...) położonej w obrębie P-27 w Ł. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi XVI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...) jest Skarb Państwa – Gmina Miejska Ł.. Działka gruntu pozostaje w użytkowaniu wieczystym Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł.. Działka na której znajduje się sklep - numer 596/225 - jest własnością Gminy Miejskiej Ł. i została oddana w użytkowanie wieczyste S. P. (2) i H. P.. Uczestnicy postępowania pozostają we wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Na terenie nieruchomości znajduje się budynek jednokondygnacyjny, niemieszkalny. Przed sklepem znajduje się chodnik, słupki i ulica. Słupki przy jezdni zostały postawione na zleceni Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w Ł.. Nieruchomość nie jest ogrodzona. Sklep jest czynny w godzinach 6.00 – 20.00. Pracownicy opuszczają sklep o 20.20. Dostawa towaru rozpoczyna się od 5.30 i odbywa się z prawej strony (z tyłu sklepu). Za sklepem kiedyś była wiata, jednak została rozebrana w celu zorganizowania miejsc parkingowych. Z tyłu sklepu znajduje się dojazd asfaltowy, nieduży trawnik i inna nieruchomość. Kiedyś parkowały tam samochody najemców nieruchomości wnioskodawczyni, jednak po interwencji uczestniczki już się to nie zdarza. Teren ten sprząta ekipa wynajęta przez uczestników postępowania. Przeznaczony on jest na parking dla samochodów uczestników oraz pracowników sklepu. Po lewej stronie, patrząc w stronę sklepu jest chodnik, za którym znajduje się garaż z bramą. Garaż nie był dotąd wykorzystywany. Teren przy bramie nie był dotąd odśnieżany. Prowadzi do niego wywyższenie z chodnika, krawężnik i w dalszej części znajduje się trawnik. Za sklepem, od ul. (...), znajdują się kosz na śmieci i pojemnik na recycling. Śmieciarki wjeżdżają z prawej strony patrząc w stronę sklepu. Z lewej strony sklepu pracownicy parkują samochody. Z lewej strony sklepu jest dróżka prowadząca do domów w sąsiedztwie. Garaż jest dobudowany do tzw. (...), do którego wjazd jest od ul. (...). Taki stan nieruchomości pozostawał bez zmian od 20 lat. Sąsiednie nieruchomości mają zapewniony dostęp do drogi publicznej od ul. (...).
Działka numer (...) swoją południową granicą (oznaczonej na mapie zasadniczej literami F-G) przylega bezpośrednio do działki numer (...), na której znajduje się część chodnika betonowego, jezdnia asfaltowa wraz z progiem zwalniającym stanowiąca część drogi. W ewidencji gruntów działka numer (...) została zakwalifikowana jako droga ze względu na obecne jej wykorzystanie jako droga. Działka ta stanowi część ciągu komunikacyjnego ogólnie dostępnego (brak zapór, znaków zakazu wjazdu), rozpoczynającego się od działki numer (...) (droga gminna nr (...) ul. (...)). Wjazd do nieruchomości odbywa się od strony (wschodniej) ul. (...) (oznaczony na mapie zasadniczej literami E-F), jezdnią asfaltową dochodzącą bezpośrednio do drogi gminnej ul. (...) (wjazd oznaczony na mapie zasadniczej cyframi 5-6-7-8-5). Działka numer (...) swoją południową granicą (oznaczona na mapie zasadniczej literami F-G) przylega bezpośrednio do działki numer (...), na której znajduje się cześć chodnika betonowego, jezdnia asfaltowa wraz z progiem zwalniającym stanowiąca część drogi. Dostęp działki numer (...) do drogi publicznej przez działkę numer (...) jest zachowany, ponieważ działka numer (...) chociaż nie ma statusu drogi publicznej spełnia tę funkcję, gdyż w jej granicach znajduje się część chodnika ogólnie dostępnego oraz jezdnia asfaltowa wraz z progiem zwalniającym jazdę samochodem i jest ogólnie dostępna, każdy może z niej korzystać.
D. Z. (1) i M. M. (1) dokonali zgodnego zniesienia współwłasności nieruchomości. Podpisali protokół uzgodnienia przebiegu granic. Geodeta dokonał projektu podziału działki o numerze (...) na dwie działki (...) zgodnie z żądaniem współwłaścicieli, nie badając uprzednio jego zasadności.
Obecnie szerokość wjazdu przez bramę musi mieć 5 m, przed zmianą ustawy prawo budowlane wynosiła ona około 4 m.
Biegły z zakresu geodezji i kartografii inż. K. A. przedstawił dwa warianty ustanowienia drogi koniecznej przez działkę numer (...) od strony ul. (...), jako poszerzenie istniejącego wjazdu na działkę numer (...). W pierwszym wariancie przez teren działki numer (...) oznaczonym na mapie zasadniczej literami A-B-C-D-A o powierzchni około 33m 2, jako poszerzenie istniejącego wjazdu poprzez działkę numer (...) do szerokości około 5 m na wysokości wysuniętej części budynku (odcinek zaznaczony na mapie cyframi 1 i 2 odległy o 2,30 m od granicy działki numer (...)). Realizacja powyższego projektu jest możliwa dzięki wybetonowanemu terenowi wykorzystywanemu jako dojazd – dojście od bramy wjazdowej szerokości około 3,40 m do wjazdu do garażu (bramy garażowej) (oznaczonej na mapie zasadniczej cyframi 3 i 4). Na odcinku oznaczonym na mapie zasadniczej literami C-D przebieg tej drogi pokrywa się z istniejącym krawężnikiem. Drugi wariant zakłada ustanowienie drogi koniecznej przez teren działki numer (...) (oznaczony na mapie zasadniczej literami A-B-E-D-A) o powierzchni około 46 m 2 jako poszerzenie istniejącego wjazdu poprzez działkę numer (...) do szerokości około 5 m na wysokości wysuniętej części budynku (odcinek oznaczony na mapie zasadniczej cyframi 1 i 2 odległy o 2,30 m od granicy działki numer (...)). Może to zostać zrealizowane, ponieważ w tym pasie znajduje się wybetonowany teren jako dojazd – dojście od bramy wjazdowej o szerokości około 3,40 m do wjazdu do garażu (bramy garażowej) (oznaczonej na mapie zasadniczej cyframi 3 i 4). Na części odcinka E-D przebieg tej drogi pokrywa się z istniejącym krawężnikiem. W obu wariantach nie zachodzi potrzeba wykonywania żadnych prac adaptacyjnych. Dostęp do działki numer (...) do drogi publicznej przez działkę numer (...) w obu wariantach został zapewniony i zaproponowany z wykorzystaniem istniejącej bramy wjazdowej z ulicy (...) poprzez wybetonowaną część działki numer (...), jako poszerzenie wjazdu na działkę numer (...), w tym zapewniony został dostęp do wjazdu do garażu oznaczonego na mapie cyframi 3 i 4. Warunkiem uzyskania zezwolenia na lokalizację dojazdu do posesji przy ul. (...) (numer działki (...) w obrębie P-27) jest złożenie przez właściciela wniosku do zarządcy drogi ze szczegółowym wskazaniem miejsca projektowanego dojazdu do nieruchomości na mapie sytuacyjno – wysokościowej w skali 1:500 (2 egzemplarze). Dojazd z drogi powinien być zaprojektowany i wybudowany w sposób odpowiadający wymaganiom wynikającym z jego usytuowania i przeznaczenia, a w szczególności powinien być dostosowany do wymagań bezpieczeństwa ruchu na drodze, wymiarów gabarytowych pojazdów, dla których jest przeznaczony oraz do wymagań ruchu pieszych.
Sąd Rejonowy powyższy stan faktyczny ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w szczególności opinii biegłego z zakresu kartografii i geodezji oraz oględzin nieruchomości. Sposób korzystania z nieruchomości Sąd I instancji ocenił na podstawie dowodu z przesłuchania wnioskodawczyni D. Z. (1) i uczestniczki postępowania S. P. (2) oraz zeznań świadków A. T., A. R., D. P. i R. Z., których zeznania nie budziły wątpliwości Sądu i korespondują z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.
Sąd Rejonowy pominął dowód z przesłuchania uczestnika H. P. w związku z jego niestawiennictwem na rozprawie w dniu 29 grudnia 2016 r., zgodnie z rygorem procesowym określonym w postanowieniu z dnia 21 kwietnia 2016 r. Sąd I instancji pominął również dowód z zeznań świadka H. Z. oraz przedstawiony przez niego projektu ustanowienia drogi koniecznej uznając go za element prezentowanego przez wnioskodawczynię stanowiska.
Sąd Rejonowy oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłego na okoliczność wykonania szczegółowych pomiarów naniesień na gruncie, a tym samym dokładnego wyliczenia powierzchni drogi koniecznej, uznając, że okoliczności te zostały już wyjaśnione w sposób jasny i kompleksowy.
W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd I instancji uznał, że wniosek o ustanowienie drogi koniecznej podlegał oddaleniu.
Sąd Rejonowy podkreślił na wstępie swoich rozważań, że rozpoznając wniosek o ustanowienie służebności drogi koniecznej należy zbadać dwie przesłanki, mianowicie czy dana nieruchomość ma dostęp do drogi publicznej czy budynków gospodarskich oraz czy ten dostęp jest odpowiedni. D. Z. (1) wniosła o ustanowienie służebności drogi koniecznej na nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), będącej własnością Gminy Ł., a oddanej w użytkowanie wieczyste S. P. (2) i H. P., oznaczonej numerem 596/225 za wynagrodzeniem.
Sąd I instancji wskazał, że w/w nieruchomość przylega bezpośrednio do działki numer (...) należącej do uczestnika M. M. (1) oraz do drogi gminnej od strony ul. (...). Dowód z oględzin jednoznacznie potwierdził, że dojazd do bramy w nieruchomości wnioskodawczyni jest możliwy, a nadto jest niczym niezakłócony przez działkę numer (...), na której usytuowany jest sklep prowadzony przez uczestników postępowania, H. i S. P. (2). Wejście i wjazd na nieruchomość odbywa się bezpośrednio z ul. (...). Wjazd na teren nieruchomości umożliwia brama z dwiema furtkami o szerokości 5,40 m.
Zilustrowane przez biegłego warianty przebiegu drogi koniecznej choć są możliwe do zrealizowania, to w ocenie Sądu Rejonowego nie znajdywały uzasadnienia w realiach ustalonego stanu faktycznego. Droga przy ul. (...) w Ł. jest drogą gminną, zatem wszelkie ingerencje w sferę własności Gminy Ł., w tym ustanowienie służebności drogi koniecznej, są uzależnione od decyzji zarządcy nieruchomości. Zarząd Dróg i (...) w Ł. precyzyjnie przedstawił warunki jakie muszą być spełnione przez właściciela danej nieruchomości, aby uzyskać zgodę na ustanowienie drogi koniecznej. W przekonaniu Sądu Rejonowego nie świadczyło to jednak o konieczności ustanowienia służebności drogi koniecznej.
Sąd i instancji podkreślił, że potencjalny wjazd do działki wnioskodawczyni możliwy jest z kilku stron. Faktycznie odbywa się przez nieruchomość będącą w użytkowaniu wieczystym H. i S. P. (2). Jednakże wjazd do bramy garażowej nie jest w żaden sposób utrudniony. Pracownicy sąsiadującego z nieruchomością sklepu korzystają z przestrzeni przylegającej bezpośrednio do sklepu. Zdarzały się co prawda incydentalne sprzeczki sąsiedzkie, jednak powyższa okoliczność nie świadczyła w przekonaniu Sądu Rejonowego o braku dostępu do nieruchomości wnioskodawczyni, a tym samym o utrudnianiu w jakikolwiek sposób dostępu do drogi publicznej. Na wyraźne uwypuklenie zasługiwał fakt, że D. Z. (1) nie korzysta regularnie z budynku mieszkalnego i garażu położonego na terenie działki numer (...). Jak zobrazował zgromadzony materiał dowodowy, wyprowadziła się stamtąd pod koniec lat 90-tych i wykorzystuje tę nieruchomość w celach gospodarczych (najem). Przeprowadzone postępowanie dowodowe dowiodło także, że dotychczasowi najemcy korzystali z nieruchomości w sposób niezakłócony.
Sąd Rejonowy miał również na uwadze i to, że nieruchomość wnioskodawczyni została wyodrębniona w wyniku zgodnego zniesienia współwłasności. D. Z. (1) i M. M. (1) uzgodnili zasady korzystania ze swoich nieruchomości uwzględniając interesy ich wspólne interesy i przeznaczenie nieruchomości. Sąd I instancji opierając się na całokształcie zgromadzonego materiału dowodowego, kierując się zasadami logiki i zasadami doświadczenia życiowego, nie znalazł podstaw do uwzględnienia stanowiska procesowego D. Z. (1) i M. M. (1) w zakresie trudności w pogodzeniu ich interesów (w kontekście przeznaczenia obu nieruchomości). W świetle ujawnionego stanu faktycznego korzystanie z powyższych nieruchomości jest możliwe w sposób niezaburzony, zgodnie z przyjętym przeznaczeniem.
Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy oddalił wniosek o ustanowienie służebności drogi koniecznej.
O kosztach sądowych Sąd I instancji orzekł w oparciu o art. 520 § 1 k.p.c.
Apelację od powyższego postanowienia wniosła wnioskodawczyni zaskarżając przedmiotowe orzeczenie w całości. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono naruszenie art. 145 § 1 k.c. poprzez jego błędne zastosowanie do ustalonego stanu faktycznego, skutkiem czego Sąd ustalił, iż nie zostały spełnione przesłanki do ustanowienia służebności drogi koniecznej w wariancie proponowanym przez wnioskodawczynię, podczas gdy w toku postępowania wykazano, iż nieruchomość będąca własnością wnioskodawczyni, z uwagi na jej charakter oraz społeczno-gospodarcze przeznaczenie w postaci prowadzonej działalności gospodarczej o usługowym charakterze, nie posiada odpowiedniego dostępu do drogi publicznej, umożliwiającego korzystanie z nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem, co winno przemawiać za uwzględnieniem wniosku i ustanowieniem służebności drogi koniecznej we wnioskowanym kształcie.
W konkluzji środka zaskarżenia skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uwzględnienie wniosku w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja okazała się bezzasadna.
Na wstępie stwierdzić należy, że w ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego, bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów, o której mowa w treści art. 233 § 1 k.p.c. Wobec tego, Sąd Okręgowy podzielił poczynione ustalenia Sądu I instancji i przyjmuje je za własne, w szczególności co do nieistnienia przesłanek do ustanowienia służebności drogi koniecznej oraz wytyczenia jej przebiegu. Nie było zatem w niniejszej sprawie konieczności ich ponownego tu przytaczania.
Sąd Okręgowy wskazuje nadto, że poczynione przez Sąd I instancji wywody prawne są prawidłowe. W szczególności – w ocenie Sądu II instancji – nie budzą żadnych wątpliwości rozważania co do braku przesłanek ustanowienia służebności drogi koniecznej (art. 145 k.c.).
Przede wszystkim, jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy dojazd do działki wnioskodawczyni położonej w Ł. przy ul. (...) (numer ewidencyjny (...)), możliwy jest z kilku stron. Przede wszystkim dojazd do bramy na posesję wnioskodawczyni, w tym do znajdującego się tam garażu, możliwy jest bezpośrednio przez działkę o numerze ewidencyjnym (...), będącą własnością Gminy Ł. i oddaną w użytkowanie wieczyste S. P. (2) i H. P.. Na nieruchomości tej znajduje się sklep, działka nigdy nie była i nie jest ogrodzona. Co istotne teren obok sklepu, prowadzący do bramy wjazdowej na działkę wnioskodawczyni jest utwardzony betonowymi płytami i niczym nieograniczony, nadto szerokość dojazdu wynosi ok. 3,6 m. Nie ma zatem mowy o braku możliwości dojazdu do działki wnioskodawczyni z tej strony. Po drugie, dojazd do nieruchomości D. Z. (1) możliwy jest za pośrednictwem działki należącej do M. M. (1) (numer ewidencyjny (...)), od strony której również znajduje się wjazd na nieruchomość wnioskodawczyni. Co więcej, jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego wnioskodawczyni w sposób bezproblemowy korzystała z takiej możliwości w trakcie przeprowadzania remontu budynku mieszkalnego znajdującego się na jej działce oraz okazjonalnie, gdy M. M. (1) nie przyjmuje pacjentów (zeznania świadka M. M. – k. 58-59, 296-297, zeznania wnioskodawczyni D. Z. – k. 295-296). Tym samym nie sposób zgodzić się z twierdzeniami apelującej przedstawionymi w treści apelacji, że jej działka nie posiada odpowiedniego dostępu do drogi publicznej, umożliwiającego korzystanie z nieruchomości z godnie z jej przeznaczeniem. Jak wynika bowiem z w/w okoliczności dojazd na działkę wnioskodawczyni jest możliwy z kilku stron, w tym od ulicy (...) i praktycznie nie jest on niczym ograniczony bądź utrudniony. Tym samym w ocenie Sądu Okręgowego argumentacja wnioskodawczyni nie może zostać uznana za trafną i stanowić podstawę zmiany prawidłowego orzeczenia Sądu I instancji.
Jednocześnie zgodzić się należy z konstatacją Sądu I instancji, że przedstawione przez biegłego z zakresu geodezji i kartografii warianty przebiegu drogi koniecznej są wprawdzie możliwe do zrealizowania, jednakże z uwagi na realia stanu faktycznego nie znajdują uzasadnienia i w praktyce są zbędne.
Podsumowując, wbrew zarzutom apelacji, prawidłowa jest konstatacja Sądu pierwszej instancji, że nieruchomość wnioskodawcy posiada „odpowiedni” w rozumieniu art. 145 k.c. dostęp do drogi publicznej, bowiem istnieje połączenie działki nr (...) z ul. (...), stanowiącą drogę gminą za pośrednictwem nieruchomości będącej w użytkowaniu wieczystym H. i S. P. (2) (działka nr (...)), możliwy jest także wjazd przez działkę nalężącą do M. M. (1) (działka nr (...)). Należy zatem zgodzić się z Sądem Rejonowym, że brak jest w sprawie przedmiotowej przesłanek do ustanowienia służebności drogi koniecznej.
Z powyższych względów, Sąd Okręgowy - na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.
Na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy ustalił, że każdy z uczestników ponosi we własnym zakresie koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.