UZASADNIENIE

Dłużnik P. S. zam. S. złożył wniosek o ogłoszenie upadłości, wskazując w nim, że posiada zadłużenie wobec 23 wierzycieli. W uzasadnieniu wniosku Dłużnik przedstawił okoliczności, które doprowadziły do powstania jego niewypłacalności, podając, że jego zadłużenie jest wynikiem zaciągania kredytów i pożyczek tzw. chwilówek. Podniósł dalej, że podmioty pożyczające mu pieniądze naliczały w zamian wysokie odsetki oraz inne opłaty. Finalnie do spłaty posiada obecnie ponad dwukrotnie większe sumy od otrzymanych kwot pieniężnych. Wyjaśnił, że często udzielając mu pożyczek nie informowano go w sposób kompleksowy o wysokości wszelkich opłat dodatkowych. Dłużnik stwierdził, że wykorzystywano jego trudną sytuację życiową, co spowodowało, iż aktualnie nie jest w stanie z otrzymywanych zarobków spłacić nie tylko rat zaciągniętych pożyczek, ale także realizować wydatków potrzebnych na utrzymanie jego i rodziny.

Sąd w trakcie postępowania ustalił, że Dłużnik P. S. zaczął zaciągać zobowiązania głównie w firmach pożyczkowych od 2015r., a zaprzestał je zaciągać w maju - czerwcu 2017r. W chwili zaciągania zobowiązań, jak i obecnie zarabia najniższą krajową, tj. około 2.000 zł brutto. Jak wyjaśnił pierwszą z pożyczek zaciągnął w (...) i rata wynosiła około 500 zł miesięcznie. Mniej więcej w tym samym czasie zaciągnął pożyczkę w R. i rata wynosiła 200 zł. Później zaczął zaciągać kolejne pożyczki na spłatę poprzednich przez co wpadł w spiralę zadłużenia. Dłużnik jest żonaty, ma dwójkę dzieci w wieku 12 i 9 lat, mieszka w domu z żoną. Dom jest własnością żony, która pracuje jako nauczycielka, ale Dłużnik nie był w stanie wskazać ile małżonka zarabia. Jedynym majątkiem Dłużnika jest samochód osobowy o wartości około 12 tys. złotych. Sąd ustalił ponadto, że na dzień rozpoznawania wniosku nie są prowadzone w stosunku do Dłużnika żadne egzekucje komornicze, a otrzymuje on jedynie wezwania przedsądowe. Dłużnik ma około 80 tys. zł zobowiązań w stosunku do 23 wierzycieli, przy czym w początkowej fazie Dłużnik zaciągał kredyty o większej wartości. Przykładowo: w (...) S.A. w W. – 15.953,32 zł; w (...) S.A. w W.- 9.993,48 zł; w (...) im. F. S. w G. - 8.368,00 zł. W dalszej kolejności Dłużnik zaciągał zobowiązania wyłącznie w parabankach o małych wartościach zobowiązań kwoty od 1,5 tys. zł do 3 tys. zł co świadczy o tym, iż Dłużnik zaciągał kolejne zobowiązania nie w celu spłat poprzednich zobowiązań, a przeznaczając je na doraźne wydatki.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 18.10.2017 r. oddalił wniosek. Uzasadniając to orzeczenie Sąd przypomniał, że zgodnie z regulacjami prawa upadłościowego ogłoszenie upadłości dłużnika jest możliwe w razie zaistnienia przesłanki niewypłacalności. Zgodnie z art. 10 pr. up. w zw. z art. 491²ust. 1 pr.up., upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny, tj. jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych - w myśl art. 11 ust. 1 pr.up. Zdaniem Sądu, analiza zgromadzonego materiału dowodowego pozwala na przyjęcie, że faktycznie nastąpiło spełnienie przesłanek z w/w art. 11 ust. 1 pr.up . Dłużnik nie reguluje bowiem wymagalnych zobowiązań pieniężnych wobec swoich wierzycieli.

Sąd wywiódł dalej, że zgodnie z art. 491²ust. 2 pr. up. postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej można prowadzić również wtedy, gdy dłużnik ma tylko jednego wierzyciela. Niemniej jednak również przesłanka wielości wierzycieli została spełniona w niniejszej sprawie, gdyż dłużnik ma 23 wierzycieli. W związku z wnioskiem Dłużnika Sąd dokonał analizy sprawy pod kątem art. 491⁴ust.1 pr. up., zgodnie z którym sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa - ust. 1 art. 491 ⁴ pr. up.

Przypomniał że istotne dla istnienia przesłanek negatywnych ogłoszenia upadłości są dwa zachowania dłużnika, tj. doprowadzenie do swojej niewypłacalności lub istotne zwiększenie jej stopnia umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. W niniejszym stanie faktycznym – zdaniem Sądu - Dłużnikowi należy przypisać umyślne doprowadzenie do swojej niewypłacalności. Umyślne doprowadzenie do swojej niewypłacalności lub istotne jej zwiększenie polega na celowym zaciąganiu przez dłużnika zobowiązań, bez zamiaru ich spłaty. Dłużnik zaciągając w stosunkowo krótkim czasie (tj. od 2015 r. do maksymalnie czerwca 2017 r.) 23 pożyczki przeznaczał je na zaspokojenie potrzeb własnych i rodziny. W/w zachowanie stanowi umyślne doprowadzenie do swojej niewypłacalności przy całkowitym pokrzywdzeniu wierzycieli z uwagi na znikomy majątek Dłużnika w postaci samochodu osobowego. Dłużnik zaciągając systematycznie kolejne zobowiązania w kwotach nie przekraczających kilku tysięcy złotych nie próbował poprzez kredyty konsolidacyjne spłacać swych wcześniejszych zobowiązań. W ocenie Sądu Dłużnik popadł w spiralę zadłużenia zaciągając kolejne kredyty „chwilówki” na bieżące życie, a nie spłatę zobowiązań.

Zdaniem Sądu, gdy Dłużnik zaciągając kolejne zobowiązania ma świadomość ( a tak było w tym przypadku), że nigdy ich nie spłaci, wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej powinien być oddalony. W ocenie Sądu, Dłużnik zarówno we wniosku, jak również w złożonych w trakcie rozprawy wyjaśnieniach w żaden sposób nie wykazał okoliczności które mogłyby przemawiać za uwzględnieniem jego racji. Zaciągane kredyty nie były wynikiem tragedii rodzinnych, chorób członków rodziny czy też celowego działania podmiotów udzielających chwilówek. Co prawda Dłużnik wskazał, we wniosku, że to parabanki wprowadzały go w błąd przy zaciąganiu kredytów odnośnie wysokości rat kredytowych, jednak w żaden sposób tego nie wykazał, by był zmuszany lub namawiany do zaciągania kolejnych zobowiązań. Sąd uznał, że w niniejszej sprawie zachodzą negatywne przesłanki do ogłoszenia upadłości polegające na tym, ze Dłużnik przyczynił się do powstania stanu niewypłacalności. Przesłanki te należy stosować bezwzględnie i nie można ich wyłączyć poprzez stosowanie zasad słuszności i humanitaryzmu. Zatem bez względu na to czy w konkretnym przypadku, istnieją okoliczności które przemawiałyby za uznaniem zasad słuszności lub humanitaryzmu Sąd nie może ich uwzględnić, gdy dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł dłużnik wnosząc o ponowne rozpoznanie wniosku.

Dłużnik podniósł, że nie chciał świadomie narazić wierzycieli na straty, chciał spłacać pożyczkę. Tak było do kwietnia 2017 r., w grudniu przeszedł załamanie nerwowe, myślał o wyjeździe. Dłużnik podnosił okoliczności zdrowotne swoje oraz dziecka , wskazał na przyszłe koszty leczenia dziecka, podniósł też, iż przeznaczył środki z pożyczki na remont mieszkania. Wobec pogarszającego się stanu finansów spłacał pożyczki nowymi pożyczkami.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stosownie do art. 491⁴ust. 1 prawa upadłościowego Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.

Upadłość konsumencka, nie ma charakteru "otwartego" jako że sąd winien badać tzw. „moralność płatniczą” dłużnika, przy czym ustawodawca posłużył się sformułowaniem "oddala", co oznacza obowiązek sądu upadłościowego do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeżeli powyższe zostanie stwierdzone.

Nie powinien korzystać z instytucji oddłużenia dłużnik, który celowo się zadłuża, a następnie nie jest w stanie zaspokoić wierzycieli, jako że całkowicie „otwarta” upadłość konsumencka mogłaby promować negatywne postawy społeczne. Liberalizacja przesłanek upadłości konsumenckiej nie może prowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli, w całości przesuwając ciężar ekonomiczny niewypłacalności na wierzycieli właśnie.

W sprawie należało rozważyć, czy istnieje podstawa do oddalenia wniosku w postaci umyślności lub rażącego niedbalstwa dłużnika oraz czy przedstawił on w sposób pełny swoją sytuację.

Sąd Okręgowy w całości podziela ustalenia i wywody Sądu Rejonowego, który przyjął umyślność dłużnika. Przy czym pamiętać należy, iż już rażące niedbalstwo uzasadnia oddalenie wniosku jako, że ustawodawca ustanawia obowiązek Sądu oddalenia wniosku o upadłość wskazując, że doprowadzenie do niewypłacalności albo zwiększenie jej stopnia powinno mieć co najmniej charakter winy nieumyślnej w stopniu rażącego niedbalstwa.

Zachowanie dłużnika bez wątpienia nosi znamiona co najmniej rażącego niedbalstwa. Miarodajnym dla wyjaśnienia tego pojęcia będzie pojęcie winy w ujęciu polskiego prawa cywilnego. Obecnie przeważa rozumienie winy według teorii normatywnej. Wina wyraża się tu w możliwości postawienia sprawcy zarzutu niewłaściwego zachowania się. Organ stosujący prawo dokonywać zatem będzie z zewnątrz oceny nastawienia psychicznego sprawcy. Polega to na porównaniu jego zachowania z pewnym wzorcowym typem postępowania.

Umyślność polega na zamierzonym podjęciu działania sprzecznego z regułą postępowania.

Niedbalstwo jest formą winy nieumyślnej, tj. lekkomyślności, gdzie dana osoba ma wyobrażenie co do skutku dokonania naruszenia, niemniej bezpodstawnie przypuszcza, że go uniknie. Odnośnie niedbalstwa osoba nie ma w takiej sytuacji wyobrażenia co do skutku braku swojego powinnego działania mimo, że mogła i powinna była je mieć. Dokonywana jest też gradacja niedbalstwa na zwykłe i rażące. Jeżeli stopień naganności postępowania jest szczególnie wysoki, gdyż drastycznie i poważnie odbiega od modelu należnego zachowania się dłużnika, to uznać należy, że zachodzi rażące niedbalstwo. Co rażącego niedbalstwa przyjmuje się, że chodzi o niezachowanie staranności, jakiej można wymagać od osób najmniej nawet rozgarniętych.

W przedmiotowej sprawie dokonując z zewnątrz oceny zachowania dłużnika, porównując je z wzorcowym typem postępowania można postawić zarzut, iż co najmniej powinien był mieć wyobrażenie do czego może doprowadzić jego zachowanie i narastające zadłużanie.

Dłużnik dopiero na etapie zażalenia, niejako w odpowiedzi na argumentację Sądu powołał się gołosłownie na okoliczności dotyczące kwestii zdrowotnych dziecka czy swoich własnych i związanych z tym kosztów. Niemniej jednak powyższe nie niweczy faktu, iż pierwsza pożyczka została zaciągnięta na remont. Brak okoliczności, iż jej uzasadnieniem było zdarzenie losowe , wymuszone okolicznościami, nie dające się zaplanować także co do obciążenia finansowego i możliwości jego spłaty. Dłużnik następnie zaciągał kolejne pożyczki i nie wykazał, aby faktycznie przeznaczane były na spłatę poprzednich. Jednocześnie informacje dotyczące sytuacji dłużnika nie są pełne skoro nie podał wysokości zarobków żony. Ma to zaś to znaczenie, iż pomimo istnienia rozdzielności majątkowej żona ma obowiązek łożyć na utrzymanie rodziny. Zatem przeznaczanie kolejnych pożyczek zaciąganych przez dłużnika na bieżące potrzeby rodziny czy swoje , a nie spłatę poprzednich, w razie gdyby sytuacja finansowa żony pozwalała na utrzymanie rodziny, tym bardziej nosi cechy rażącego niedbalstwa.

Dłużnik mając ku temu możliwość w zażaleniu, nie wskazał precyzyjnie przeznaczenia środków z kolejnych pożyczek, nie wyjaśniając w co najmniej w przekonywujący sposób w jakich datach i w jakiej wysokości przeznaczać je miał na spłaty. Sytuacja zaś, w której dłużnik pomimo uzyskania środków dla spłaty zadłużenia umyślnie lub przy rażącym niedbalstwie przeznacza je na inne cele czym nie tylko przedłuża czas zwłoki, ale zaciągając kolejne pożyczki powiększa jeszcze swoje zadłużenie, stanowi podstawę oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

O wykazaniu staranności w dbałości swoje sprawy nie decyduje okoliczność, że dłużnik zaciągając pożyczkę „chciał ją spłacać” , spłata jest podstawowym obowiązkiem pożyczkobiorcy. Nadto z winą w postaci niedbalstwa mamy do czynienia właśnie, gdy dłużnik nie chce wprawdzie wyrządzić szkody, ale do niej doprowadza przez to, że nie dochowuje należytej staranności, choć powinien i mógł postąpić prawidłowo.

Podsumowując, nawet jeśli przychylić się do argumentacji, i przyjąć na jego korzyść tłumaczenie, iż chciał spłacać pożyczki, to okoliczność w sprawie pozwalają na ustalenie, iż działanie dłużnika które doprowadziło do powstania i następnie pogłębiania się niewypłacalności są następstwem jego zawinionego działania w stopniu co najmniej rażącego niedbalstwa.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy oddalił zażalenie na podstawie art. 385 kpc w zw. z art. 397 § 2 kpc.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE