UZASADNIENIE

Pozwem z 25 stycznia 2016 r. S. S. domagał się nakazania pozwanej L. S., aby opróżniła i opuściła lokal mieszkalny położony w G. przy ul. (...) znajdujący się w budynku mieszkalnym posadowionym na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) i wydała go powodowi. Ponadto powód domagał się zasądzenia od pozwanej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Uzasadniając swe roszczenie powód wskazał, że strony niniejszego postępowania do dnia 25 czerwca 2015 r. pozostawały w związku małżeńskim. Powód twierdził dalej, że po ustaniu związku małżeńskiego pozwanej nie przysługuje żaden tytuł prawny do zajmowania mieszkania, w którym małżonkowie dotychczas zamieszkiwali. Twierdził, że jedynie powodowi – na podstawie dożywotniej służebności mieszkania (pismo procesowe prostujące pozew – k. 2) – przysługuje tytuł prawny do zajmowania przedmiotowego mieszkania. Pozwana, mimo wezwań (ustnych i pisemnych) do opuszczenia tego mieszkania nie uczyniła tego twierdząc, że przysługuje jej prawo zamieszkiwania, które wywodziła z orzeczenia o sposobie korzystania z zajmowanego mieszkania na czas wspólnego zamieszkiwania zawartego w wyroku rozwodowym.

Wobec powyższego, zdaniem powoda, konieczne było wystąpienie z pozwem.

(pozew k. 4-5, pismo z dn.1.02.2016r k.2)

Z interwencją uboczną po stronie powodowej wystąpiła Gmina M. G. domagając się uwzględnienia powództwa i ustalenia, że pozwanej nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego. Ponadto wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(interwencja k. 30)

Pismem procesowym z 4 lipca 2016 r. (data złożenia w urzędzie pocztowym operatora wyznaczonego) pozwana L. S. ustosunkowała się do pozwu wskazując, że sporny w niniejszej sprawie lokal mieszkalny zajmuje wraz z powodem od chwili zawarcia związku małżeńskiego za zgodą jego właściciela, to jest M. S., który w dalszym ciągu wyraża zgodę na zamieszkiwanie pozwanej. Pozwana zwróciła również uwagę, że powód nie jest właścicielem przedmiotowego mieszkania i oprócz służebności osobistej nie posiada do tego lokalu żadnego innego tytułu prawnego. Natomiast pozwana zamieszkała w tym lokalu jako małżonka powoda, nabywając do tego prawo także na podstawie art. 301 k.c. Zdaniem pozwanej, nabyła ona prawo osobiste do zamieszkiwania w tym lokalu, które winno być rozliczone w postępowaniu o podział majątku wspólnego po rozwodzie.

Ponadto, zdaniem pozwanej, powód wnosząc niniejszy pozew dopuścił się nadużycia prawa podmiotowego, gdyż przez cały okres trwania małżeństwa pozwana, zajmując się domem i wychowaniem dzieci, nie miała możliwości podjęcia pracy i zgromadzenia majątku pozwalającego na zakup samodzielnego mieszkania. W konsekwencji, zdaniem pozwanej, również z tej przyczyny powództwo winno zostać oddalone.

(pismo pozwanej k.53-54 akt)

Na wniosek strony pozwanej zawarty w piśmie procesowym z 26 października 2016 r. Sąd zawiadomił o toczącym się procesie M. S., właściciela spornej nieruchomości, którego jednocześnie poinformowano o możliwości wstąpienia do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego po stronie pozwanej. Mimo tego M. S. nie przystąpił do postępowania w charakterze interwenienta ubocznego po stronie pozwanej.

(wniosek pozwanej k. 70 – 71, zwrotne poświadczenie odbioru k. 95 i 104)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód S. S., na podstawie oświadczenia właściciela nieruchomości, położonej w G. przy ul. (...), złożonego w formie aktu notarialnego z dnia 17 czerwca 1985 r. (rep. A nr 2940/1985), uzyskał bezpłatną i dożywotnią służebność mieszkania w lokalu mieszkalnym na tej nieruchomości.

okoliczność bezsporna

W dniu 12 września 1987 r. S. S. zawarł związek małżeński z pozwaną L. S., z domu J.. Po zawarciu małżeństwa L. S. zamieszkała wraz z powodem w mieszkaniu, co do którego przysługiwała mu służebność mieszkania. Właściciel nieruchomości nie sprzeciwiał się zamieszkaniu pozwanej w tym lokalu.

okoliczności bezsporne

Wyrokiem z 3 czerwca 2015 r., zapadłym w sprawie o sygn. akt II C 977/15, Sąd Okręgowy w Gdańsku rozwiązał przez rozwód związek małżeński stron niniejszego postępowania bez orzekania o winie. W punkcie II. tego wyroku uregulowano sposób korzystania z mieszkania zajmowanego przez strony w G. przy ul. (...). Strony po rozwodzie przestrzegały ustalonych w wyroku zasad korzystania z mieszkania.

okoliczności bezsporne

Po rozwodzie powód domagał się, początkowo jedynie ustnie, a następnie także pisemnie, aby pozwana opuściła zajmowane mieszkanie, do którego – jego zdaniem – nie miała już żadnego tytułu prawnego. Pozwana, mimo tych wezwań, mieszkania nie opuściła.

okoliczności bezsporne

Pozwana L. S. nie korzysta z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, ani też nie była osobą bezrobotną, zarejestrowaną w Powiatowym Urzędzie Pracy.

okoliczności bezsporne

Sąd zważył, co następuje:

Całość stanu faktycznego w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy była całkowicie bezsporna między stronami. W konsekwencji Sąd ustalił go w głównej mierze w oparciu o oświadczenia stron, jak również – posiłkowo – w oparciu o dokumenty urzędowe i prywatne złożone przez strony do akt sprawy oraz nadesłane na żądanie Sądu przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w G. (k. 34) i Powiatowy Urząd Pracy w G. (k. 36). Żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności przedłożonych dokumentów, jak również prawdziwości oświadczeń zawartych w dokumentach prywatnych, również Sąd nie znalazł podstaw do ich zakwestionowania.

Także posiłkowo Sąd oparł swe ustalenia na zeznaniach powoda S. S. słuchanego w charakterze strony, którym dał wiarę w całości, gdyż znajdowały one w pełni potwierdzenie w pozostałym zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Sąd nie mógł oprzeć swych ustaleń na zeznaniach pozwanej L. S., gdyż mimo prawidłowego wezwania na termin rozprawy celem przesłuchania w charakterze strony pod rygorem pominięcia dowodu, pozwana nie stawiła się, nie usprawiedliwiając jednocześnie swego niestawiennictwa.

Spór w niniejszej sprawie nie dotyczył faktów, lecz ich interpretacji prawnej. W szczególności sporne było to, czy powód – jako mający służebność mieszkania – był uprawniony do domagania się opuszczenia tego mieszkania przez byłą małżonkę (legitymacja czynna).

Sporne było również to, czy pozwanej L. S. przysługiwał w stosunku do przedmiotowego mieszkania tytuł prawny po ustaniu małżeństwa z powodem posiadającym służebność mieszkania, w szczególności na podstawie art. 301 § 1 k.c.

Nadto, strona pozwana powoływała się również na nadużycie prawa podmiotowego przez powoda, które miało polegać na sprzecznym z zasadami współżycia społecznego złożeniem pozwu o eksmisję.

W ocenie Sądu powodowi S. S. przysługiwała w sprawie niniejszej czynna legitymacja procesowa. Powód bowiem, jako osoba uprawniona do korzystania z przedmiotowego mieszkania na podstawie dożywotniej służebności mieszkania (ograniczone prawo rzeczowe), jest uprawniony do przedsiębrania wszelkich kroków prawnych mających na celu ochronę przedmiotu tej służebności, stosując odpowiednio przepisy o ochronie własności (art. 251 k.c.). Dlatego też mający służebność mieszkania może korzystać zarówno z roszczeń windykacyjnych, jak i negatoryjnych (art. 222 §§ 1 i 2 k.c. per analogiam) przeciwko każdej osobie, która uniemożliwia korzystanie z tej służebności w pełnym zakresie lub w inny sposób ją narusza (por. wyrok SN z 11.12.2007 r., sygn. akt II CSK 330/07).

Jedynie w sytuacji, gdyby naruszycielowi przysługiwało skuteczne względem uprawnionego ze służebności mieszkania prawo do władania tym mieszkaniem, roszczenie windykacyjne lub negatoryjne musiałoby zostać oddalone (art. 251 k.c. w zw. z art. 222 § 1 k.c.). W sprawie niniejszej pozwana L. S. nie wykazała jednak, aby przysługiwało jej po ustaniu związku małżeńskiego z powodem, jakiekolwiek prawo do zamieszkiwania w spornym lokalu. Wbrew twierdzeniu pozwanej osoba, która została – na podstawie art. 301 § 1 k.c. – przyjęta na mieszkanie przez uprawnionego do służebności mieszkania jako jej małżonek lub małoletnie dziecko, czy też osoba utrzymywana przez uprawnionego lub potrzebna przy prowadzeniu gospodarstwa domowego, nie staje się współuprawnionym ze służebności, ani też nie nabywa jakiegokolwiek samoistnego prawa do zamieszkiwania w tym lokalu. Osoba taka może jedynie współwykonywać prawo przysługujące innej osobie (por. teza 5 do art. 301 [w:] Kodeks Cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1 – 449¹¹ , pod red. prof. dr hab. Macieja Gutowskiego, wydanie 1, 2016 rok). Ponadto pozwana nie wykazała, aby mogła wywieść jakiekolwiek prawo do władania tym mieszkaniem bezpośrednio od jego właściciela. Tymczasem to na pozwanej w tym zakresie – zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 6 k.c. – spoczywał ciężar wykazania tej okoliczności.

Bezzasadne było również twierdzenie pozwanej, jakoby na skutek zamieszkania w spornym lokalu nabyła z ustawy jakieś prawo osobiste, które winno zostać rozliczone w postępowaniu o podział majątku wspólnego po rozwodzie. Jak już wyżej wskazano pozwana jedynie współwykonywała prawo przysługujące powodowi. Ponadto służebność mieszkania przysługująca powodowi jest służebnością osobistą, która nie wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków, a wobec tego nie podlega rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku po rozwodzie.

Należy również w tym miejscu jednoznacznie stwierdzić, iż zawarte w punkcie II wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z 3 czerwca 2015 r. (sygn. akt II C 977/15) rozstrzygnięcie dotyczące zasad korzystania z zajmowanego mieszkania przez rozwiedzionych małżonków nie statuowało po stronie pozwanej jakiegokolwiek nowego prawa do tego mieszkania. Rozstrzygnięcie to jedynie określało zasady korzystania z mieszkania przez okres wspólnego w nim zamieszkiwania po rozwodzie. Swym charakterem było zbliżone do podziału quoad usum.

W konsekwencji, mający służebność mieszkania powód jest uprawniony domagać się, aby pozwana, która już nie jest jego małżonką i której nie przysługuje żaden skuteczny wobec powoda tytuł prawny do władania tym lokalem, opróżniła, opuściła i wydała powodowi ten lokal.

Sąd – wobec zarzutu strony pozwanej – zbadał również, czy zgłoszenie przez powoda powyższego roszczenia nie stanowiło nadużycia prawa podmiotowego, a wobec tego, czy zasługiwało na ochronę prawną (art. 5 k.c.).

Zdaniem Sądu, powód nie uczynił ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny z zasadami współżycia społecznego lub ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa. Pozwana co prawda powoływała się na tę okoliczność, iż w trakcie trwania małżeństwa nie pracowała zawodowo tylko zajmowała się prowadzeniem wspólnego gospodarstwa domowego i wychowywaniem dzieci, a wobec tego nie miała możliwości zgromadzenia jakiegokolwiek majątku, który pozwoliłby jej na zakup samodzielnego mieszkania. Jednak, w ocenie Sądu, obecna sytuacja osobista pozwanej jest taka, że może podjąć pracę zarobkową, nie musi się już opiekować małoletnimi dziećmi, nie korzysta z pomocy społecznej. Ponadto powód nie zaskoczył pozwanej wytoczeniem powództwa o eksmisję – uprzednio próbował polubownie sprawę załatwić, wobec czego pozwana miała świadomość oczekiwań powoda i mogła poczynić jakieś starania aby w inny sposób zabezpieczyć swe potrzeby mieszkaniowe.

Wszystkie powyższe okoliczności, w ocenie Sądu, przemawiają za uwzględnieniem powództwa o eksmisję wobec czego na podstawie art. 251 k.c. w zw. z art. 222 § 1 k.c. orzeczono jak w punkcie I wyroku.

Wobec nie spełniania przez pozwaną którejkolwiek z przesłanek określonych w art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 1610), jak również uwzględniając aktualną sytuację materialną i rodzinną pozwanej, Sąd doszedł do przekonania, iż pozwanej nie przysługuje uprawnienie do lokalu socjalnego, o czym orzekł w punkcie II wyroku na podstawie art. 14 ust. 1 powyższej ustawy.

Konsekwencją uwzględnienia powództwa w całości oraz złożenia stosownego wniosku przez pełnomocnika powoda, będącego radcą prawnym jest rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zawarte w punkcie III wyroku. Na podstawie art. 98 §§ 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. zasądzono od pozwanej na rzecz powoda kwotę 680,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na kwotę tę złożyło się 200,- zł opłaty od pozwu uiszczonej przez powoda na podstawie art. 27 pkt 11 Ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 623 z późn. zm.) oraz 480,- zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Ta ostatnia kwota została ustalona na podstawie § 7 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804 w brzmieniu pierwotnym wobec daty złożenia pozwu oraz treści § 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłata za czynności radców prawnych – Dz.U. z 2016 r., poz. 1667).

Natomiast wobec wstąpienia do niniejszej sprawy w charakterze interwenienta ubocznego po stronie powodowej Gminy M. G., której pełnomocnik będąca również radcą prawnym złożyła stosowny wniosek, w punkcie IV wyroku na podstawie art. 107 zd. ostatnie k.p.c. zasądzono od pozwanej na rzecz interwenienta ubocznego kwotę 520,- zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na kwotę tę złożyło się 40,- zł opłaty od interwencji ubocznej uiszczonej na podstawie art. 19 ust. 3 pkt 1 w zw. z art. 27 pkt 11 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz kwota 480,- zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ustalona na podstawie wyżej wskazanych przepisów Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE