Decyzją z dnia 10 maja 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 28 marca 2017 roku odmówił A. M. prawa do emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie udokumentował wymaganego 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład nie uznał okresów zatrudnienia od dnia 11 października 1972 roku do dnia 31 lipca 1977 roku w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. oraz od dnia 15 sierpnia 1977 roku do dnia 31 października 1979 roku w Budowlano Produkcyjnej Spółdzielni Pracy do pracy w szczególnych warunków, wskazując w uzasadnieniu, iż wnioskodawca nie przedstawił świadectw pracy wykonywania pracy w warunkach szczególnych wystawionych przez zakłady pracy. Ustalono, iż wnioskodawca posiada staż sumaryczny w wymiarze 25 lat, 10 miesięcy i 25 dni, w tym 10 lat i 3 miesiące w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. (decyzja – w pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 28.03.2017r.)
W dniu 12 czerwca 2017 r. pełnomocnik A. M. wniósł odwołanie od powyższej decyzji podnosząc, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach od dnia 11 października 1972 roku do dnia 31 lipca 1977 roku w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. na stanowisku mechanik napraw pojazdów samochodowych w kanałach remontowych oraz od dnia 15 sierpnia 1977 roku do dnia 31 października 1979 roku w Bazie Usług (...) w R. Oddział Budowlano – Montażów w S. na stanowisku maszynista spycharek i ciągników. Wniósł o zamianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie A. M. emerytury za pracę w szczególnych warunkach od dnia złożenia wniosku o przyznanie emerytury wraz z ustawowymi odsetkami oraz o przyznanie ubezpieczonemu kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych prawem. (odwołanie – k. 2-3)
Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 19 czerwca 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie – k. 14)
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
A. M. urodził się w dniu (...). (okoliczności bezsporne)
W dniu 28 marca 2017 r. wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę. (wniosek – k. 1 - 4)
W okresie od dnia 11 października 1972 roku do dnia 31 lipca 1977 roku ubezpieczony był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy, początkowo na stanowisku ślusarza, a od 1 stycznia 1974 roku - na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych. (zaświadczenia k 34, k 37, podanie k 40, uzgodnienie przejęcia k 42, opinia k 43)
Pracę na stanowisku mechanika wnioskodawca wykonywał tylko w kanałach remontowych, znajdujących się w hali należącej do pracodawcy. Na kanałach tych naprawiał samochody o masie powyżej 3,5 tony – Stary, I., S.. Naprawiane były sprzęgła, wały i resory oraz układy kierownicze. Przy pracach lżejszych pracowała jedna osoba, przy pracach cięższych dwie - często trzeba było przenosić ciężkie elementy o wadze nawet 250 kg.
Pracownicy wykonujący pracę w kanałach nie byli delegowani do innych prac ani poza kanałami, innej pracy nie było. Praca ta wykonywana była w pełnym wymiarze czasu pracy, czasami nawet w niedzielę. Za pracę tę wypłacano dodatki za szkodliwe warunki pracy. Pracownicy zatrudnieni na tożsamych stanowiskach otrzymywali także mleko.
Innym pracownikom zatrudnionym w tym okresie na równoległych stanowiskach przyznano prawo do wcześniejszej emerytury, pomimo braku świadectw pracy w warunkach szczególnych.
(zeznania świadka J. S., e-protokół z rozprawy z dnia 12 grudnia 2017 r. zapis nagrania 00:24:38 – 00:33:12 – płyta CD k. 74; zeznania świadka M. Ł., e-protokół z rozprawy z dnia 12 grudnia 2017 r. zapis nagrania 00:33:12 – 00:38:16 – płyta CD k. 74; zeznania świadka A. K. e-protokół z rozprawy z dnia 16 lutego 2018 r. zapis nagrania 00:03:34 – 00:11:28 – płyta CD k 83, przesłuchanie wnioskodawcy A. M., e-protokół z rozprawy z dnia 16 lutego 2018 r. 00:14:38 – 00:17:29 – płyta CD k. 83 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami e-protokół z rozprawy z dnia 12 grudnia 2017 r. 00:02:39 – 00:20:46 – płyta CD k. 74)
W okresie tego zatrudnienia - od dnia 23 kwietnia 1974 roku do dnia 7 kwietnia 1977 roku wnioskodawca pełnił zasadniczą służbę wojskową. Powrócił do pracy na stanowisko mechanika napraw pojazdów samochodowych w dniu 22 kwietnia 1977 roku. (zaświadczenie – k. 8; zaświadczenie – k. 29)
W okresie od dnia 15 sierpnia 1977 roku do dnia 31 października 1979 roku A. M. był pracownikiem Bazy Usług (...) w R. Oddziale Budowlano – Montażowym w S., zatrudnionym początkowo na stanowisku pomocnika operatora, a od 1 stycznia 1979 roku – na stanowisku maszynisty spycharek i ciągników. (umowa o pracę, angaże, opinia, świadectwo pracy – akta osobowe – koperta k. 52
Wykonując pracę we wskazanym zakładzie, od samego początku zatrudnienia, wnioskodawca obsługiwał spycharkę o nazwie T. (...), nazywaną przez pracowników (...). Nigdy nie pracował na ciągniku.
Praca odbywała się od wczesnych godzinnych rannych do późnego wieczora, często po 12 godzin dziennie na terenie województwa (...). Polegała ona m.in. na niwelowaniu terenu pod budowę hali.
Inni pracownicy na równoległych stanowiskach nabyli prawo do wcześniejszej emerytury z zaliczeniem tej pracy jako pracy w szczególnych warunkach.
(zeznania świadka S. M., e-protokół z rozprawy z dnia 12 grudnia 2017 r. 00:38:16 – 00:49:00 – płyta CD k. 74; przesłuchanie wnioskodawcy A. M., e-protokół z rozprawy z dnia 16 lutego 2018 r. 00:14:38 – 00:17:29 – płyta CD k. 83 w zw. z informacyjnymi wyjaśnieniami e-protokół z rozprawy z dnia 12 grudnia 2017 r. 00:02:39 – 00:20:46 – płyta CD k. 74)
A. M. udokumentował na dzień 1 stycznia 1999 roku ogólny staż pracy w wymiarze 25 lat, 10 miesięcy i 25 dni . Poza opisanym zatrudnieniem ubezpieczony udokumentował 10 lat i 3 miesiące pracy w szczególnych warunkach. (okoliczność bezsporna)
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów w postaci dokumentacji osobowej ze spornych okresów zatrudnienia wnioskodawcy w Bazie Usług (...) w R. Oddział Budowlano – Montażów w S., a także w Przedsiębiorstwie (...) w Ł., dokumentów z akt ZUS oraz osobowych źródeł dowodowych w postaci przesłuchania wnioskodawcy oraz w znacznej mierze z wyczerpujących zeznań świadków pracujących ze skarżącym w przedmiotowych zakładach pracy na tych samych bądź współpracujących stanowiskach w spornych okresach zatrudnienia.
Świadkowie, w ocenie Sądu, wykazali się szczegółową wiedzą odnośnie zakresu prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornych okresach. Ich zeznania są logiczne i wewnętrznie spójne oraz korespondują z zeznaniami wnioskodawcy i dokumentacją zgromadzoną w sprawie, tworząc razem spójny obraz charakteru pracy świadczonej przez wnioskodawcę w spornym czasie.
Organ rentowy kwestionował świadectwa pracy ze spornych zakładów pracy, jednak nadesłane dokumenty archiwalne oraz zeznania świadków pozwoliły na dokonanie własnych ustaleń w tym zakresie.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.
Zgodnie z treścią art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych tj. z dnia 7 lipca 2017 r. (Dz.U. z 2017 r. poz. 1383) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:
1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz,
2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 - wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
Z kolei art. 184 ust.2 cytowanej ustawy stanowi, iż emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.
Stosownie do art.32 ust.1 powołanej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art.27 pkt 1.
Ustęp 2 tego przepisu stanowi natomiast, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Ustęp 4 cytowanego przepisu stanowi, że wiek emerytalny, o którym mowa w ustępie 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ustępie 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.
Przywołane przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz.43 z zm.).
Stosownie do § 2 ust.1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl § 2 ust. 2 okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.
Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma jednak zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84). Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód dokumentów, z zeznań świadków.
Przedmiotem sporu było ustalenie czy wnioskodawca w spornych okresach wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, co kwestionował organ rentowy z uwagi na brak prawidłowych świadectw pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.
Z materiału dowodowego, zgromadzonego w sprawie wynika, że w okresie od dnia 1 stycznia 1974 roku do dnia 31 lipca 1977 roku – podczas zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. wykonywał pracę na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych, wykonując pracę wyłącznie w kanałach remontowych, zaś w okresie od dnia 15 sierpnia 1977 roku do dnia 31 października 1979 roku w Bazie Usług (...) w R. Oddział Budowlano – Montażów w S. wykonywał pracę na stanowisku pomocnika operatora, a następnie od 1 stycznia 1979 roku - maszynisty spycharek, obsługując spycharkę w całym okresie zatrudnienia w tym zakładzie.
Wskazać należy, że pomimo faktu, iż wnioskodawca nie przedstawił stosownego świadectwa pracy w warunkach szczególnych, to w spornych okresach wykonywał faktycznie prace w warunkach szczególnych i legitymuje się ponad 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.
Powyższego ustalenia Sąd dokonał na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach osobowych, które zostały złożone w toku sprawy, a także na podstawie zeznań świadków, którzy pracowali w zakładach zatrudniających wnioskodawcę i mieli z nim kontakt. Świadkowie Ci szczegółowo wskazali zakres obowiązków wykonywanych przez wnioskodawcę, przytoczyli nawet nazwy samochodów, które naprawiał A. M. w kanałach i nazwę spycharki na której pracował.
Zgodne były także ich zeznania co do przesłanki wykonywania pracy w warunkach szczególnym stale i pełnym wymiarze czasu pracy, gdzie ponad wszelką wątpliwość wykazane zostało, iż wnioskodawca w obu spornych zakładach pracował w taki sposób, co więcej praca odbywała się także w nadgodzinach.
Organ rentowy niesłusznie nie uznał wnioskodawcy okresu odbywania służby wojskowej, którą A. M. odbywał w okresie od dnia 23 kwietnia 1974 roku do dnia 7 kwietnia 1977 roku, zaś do pracy powrócił w dniu 22 kwietnia 1977 roku.
Wskazać w tym miejscu należy, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, że okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia (por. wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt III UK 5/06, OSNP 2007/7 – 8/108, M.P.Pr. (...)).
W oparciu o powyższe należy stwierdzić, że okres odbytej czynnej (zasadniczej) służby wojskowej przez pracownika zatrudnionego poprzednio w szczególnych warunkach pracy, który po zakończeniu tej służby zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia w terminie 30 dni od zakończenia służby wojskowej, traktuje się tak samo jak wykonywanie takiej pracy, a skoro okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w szczególnych warunkach, to uwzględnia się go także do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 124 i 125 ustawy z dnia 30 stycznia 1959 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, w zw. z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach).
Uznać zatem należy, że stanowisko pracy wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) w Ł. od 1 stycznia 1974 roku do 31 lipca 1997 roku (3 lata i 7 miesięcy) odpowiada treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku, działu XIV (zatytułowanym „Prace różne”) pod poz. 16 „Prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.”, zaś jeśli chodzi o okres zatrudnienia w Bazie Usług (...) w R. Oddział Budowlano – Montażów w S. na stanowisku operatora spycharki – od 15 sierpnia 1977 roku do 31 października 1979 roku (2 lata, 2 miesiące i 17 dni) odpowiada treści wymienionej w stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. wykazie A dziale V poz.3.
W nawiązaniu do powyższego, na skutek przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego, wykazano, że A. M. w obu omawianych zakładach pracował w szczególnych warunkach łącznie 5 lat, 9 miesięcy i 17 dni.
Okresy te wraz z okresami, które zostały uznane przez organ rentowy w wymiarze 10 lat i 3 miesięcy pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze i nie były przedmiotem niniejszego sporu, powodują, iż wnioskodawca legitymuje się ponad 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.
Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art.477 14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1 marca 2017 roku, tj. od pierwszego dnia miesiąca złożenia wniosku o emeryturę.
W zakresie roszczenia wnioskodawcy o odsetki, Sąd na podstawie art.199 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z art.464 § 1 k.p.c. stwierdził czasową niedopuszczalność drogi sądowej i sprawę w tym zakresie przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w J. celem rozpoznania i wydania decyzji. Żądanie to nie było bowiem wcześniej przedmiotem rozpoznania ani żadnej decyzji organu rentowego.
Orzeczenie o zwrocie kosztów procesu nastąpiło na podstawie art.98 § 1 k.p.c. w związku z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r.,poz.1800 ze zm.)
Z tych wszystkich względów Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.
A.L.