WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący:	SSA Wojciech Kopczyński
Sędziowie:	SSA Grzegorz Wątroba (spr.) SSO del. Karina Maksym
Protokolant:	Bartłomiej Wiench

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej Gliwice-Zachód w Gliwicach Agnieszki Schwarz-Rasińskiej

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2017 r. sprawy

M. T. s. A. i M. ur. (...) w L.

oskarżonego z art. 197 § 3 pkt 2 i 3 kk w zw. z art. 64 § 1 kk oraz art. 200 § 1 kk w zw. z art 201 kk przy zast. art. 11 § 2 kk w zw. z art 12 kk

na skutek apelacji prokuratora i obrońcy oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 24 maja 2017 roku, sygn. akt IV K 6/17

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchyla rozstrzygnięcie zawarte w punkcie 5 zaskarżonego wyroku i na mocy art. 41a § 2 i 4 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k. -
w związku z każdym z przestępstw przypisanych oskarżonemu M. T. w pkt 1 i 2 zaskarżonego wyroku - orzeka wobec niego środek karny
w postaci zakazu bezpośredniego kontaktowania się z pokrzywdzoną oraz zakazu intencjonalnego zbliżania się do pokrzywdzonej na odległość mniejszą niż 50 metrów, każdorazowo na okres 10 (dziesięciu) lat, a na mocy art. 90 § 2 k.k. i art. 85 § 1 k.k.
i art. 86 § 1 k.k. w miejsce orzeczonych środków karnych orzeka jeden łączny środek karny w postaci zakazu bezpośredniego kontaktowania się z pokrzywdzoną oraz zakazu intencjonalnego zbliżania się do pokrzywdzonej na odległość mniejszą niż 50 metrów, na okres 15 (piętnastu) lat,

2.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

3.  zasądza od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Gliwicach) na rzecz radcy prawnego A. K. kwotę 738,- (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym 23% podatku VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżycielce posiłkowej w postępowaniu odwoławczym,

4.  zasądza od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Gliwicach) na rzecz adw. K. R. kwotę 738,- (siedemset trzydzieści osiem) złotych, w tym 23% podatku VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym,

5.  na zasadzie art. 624 § 1 k.p.k. zwalnia oskarżonego z ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

SSO del Karina Maksym SSA Wojciech Kopczyński SSA Grzegorz Wątroba

sygn. akt II AKa 414/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 24 maja 2017r. w sprawie sygn. IV K 6/17 (k. 339 – 340) Sąd Okręgowy w Gliwicach uznał oskarżonego M. T.za winnego tego, że
w okresie od stycznia do sierpnia 2016 roku w G., wielokrotnie dopuścił się innej czynności seksualnej wobec swojej małoletniej córki A. T., poprzez spanie z nią
w jednym łóżku, rozbieranie jej, ocieranie się o nią, dotykanie jej ciała, w tym sfer erogennych, a nawet penetrację pochwy palcami i nakłanianie jej do dotykania jego prącia,
za co na mocy art. 200 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzono mu karę 3 lata pozbawienia wolności ( pkt 1 zaskarżonego wyroku).

Ponadto M. T. został uznany za winnego tego, że w dniu 6 sierpnia 2016r. w miejscu faktycznego zamieszkania, przełamując siłą – w postaci przytrzymywania
i przyciskania oraz zamknięcia pomieszczenia – fizyczny i słowny opór małoletniej córki A. T., doprowadził ją do obcowania płciowego, przy czym czynu tego dopuścił się w warunkach recydywy, za co na mocy art. 197 § 3 k.k. wymierzono mu karę 10 lat pozbawienia wolności ( pkt 2 zaskarżonego wyroku).

Jednocześnie na podstawie art. 85 § 1 k.k. oraz art. 86 § 1 k.k. orzeczono wobec M. T.karę łączną w wymiarze 10 lat pozbawienia wolności ( pkt 3 zaskarżonego wyroku), zaliczając oskarżonemu na poczet tej kary okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie ( pkt 4 zaskarżonego wyroku).

Ponadto na mocy art. 41a § 2 i 3 k.k. w zw. z art. 43 § 1 k.k. orzeczono środek karny w postaci zakazu bezpośredniego kontaktowania się z pokrzywdzoną oraz zakaz intencjonalnego zbliżania się do pokrzywdzonej oraz innych nieletnich osób na odległość mniejszą niż 50 metrów – na okres 10 lat ( pkt 5 zaskarżonego wyroku) oraz na mocy art. 46
§ 2 k.k. orzeczono nawiązkę na rzecz pokrzywdzonej w kwocie 20.000,- zł ( pkt 6 zaskarżonego wyroku). Orzeczono też o dowodach rzeczowych i kosztach sądowych ( pkt 1 – 10 zaskarżonego wyroku).

Wyrok ten został zaskarżony w części dotyczącej orzeczenia o karze zarówno przez obrońcę oskarżonego, jak i przez prokuratora.

Obrońca oskarżonegoM. T. wyrokowi temu zarzucił (k. 381 - 382) rażącą niewspółmierność kar jednostkowych wymierzonych oskarżonemu za przypisane mu czyny, a w konsekwencji nadmierną surowość orzeczonej kary łącznej, mimo iż
z okoliczności sprawy wynika, że zasadnym jest wymierzenie mu kary znacznie łagodniejszej.

Podnosząc te zarzuty, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu łagodniejszych kar jednostkowych, a w konsekwencji znacznie niższej kary łącznej.

Natomiast prokurator wnosząc apelację na niekorzyść oskarżonego, wyrokowi temu zarzucił (k. 377 - 378) obrazę prawa materialnego, a to art. 41a § 2 k.k. poprzez pominięcie
w jednostkowych karach, orzeczenia każdorazowo środka karnego co do każdego
przestępstwa środka karnego w postaci zakazu bezpośredniego kontaktowania się
z pokrzywdzoną i zakazu intencjonalnego zbliżania się do pokrzywdzonej na określoną odległość, podczas gdy środek ów winien być orzeczony za każde z zarzucanych oskarżonemu przestępstw w odpowiednim wymiarze, a następnie winien być połączony karą łączną.

Podnosząc ten zarzut prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie środka karnego odnośnie każdego z przypisanych przestępstw na okres 10 lat
i wymierzenie łącznie tego środka karnego w wymiarze 15 lat.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Jedynie apelacja prokuratora okazała się słuszna, natomiast apelacja obrońcy oskarżonego nie zasługiwała na uwzględnienie, gdyż podniesiony w tym środku odwoławczym zarzut nie był zasadny.

Na wstępie należy zauważyć, że postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone przez sąd okręgowy w sposób prawidłowy i staranny. Sąd ten wnikliwie i wszechstronnie rozważył wszystkie dowody i okoliczności ujawnione w toku rozprawy. Na ich podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne oraz należycie wykazał winę oskarżonego M. T. w zakresie obu przypisanych mu czynów.

Należy też podkreślić, że żaden ze skarżących w apelacji swej nie zakwestionował orzeczenia o sprawstwie i winie oskarżonego, stąd wystarczy ograniczyć się do stwierdzenia, że znajduje ono pełne oparcie w ustaleniach faktycznych, będących wynikiem dokonanej przez sąd okręgowy prawidłowej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów. Sąd ten prawidłowo także zakwalifikował poszczególne czyny przypisane oskarżonemu M. T.

Rację ma jednak prokurator podnosząc, iż sąd I instancji nie ustrzegł się błędu przy orzekaniu o środku karnym, albowiem przypisując M. T. dwa przestępstwa przeciwko wolności seksualnej popełnione na szkodę małoletniej, winien był orzec odrębnie środki karne odnośnie każdego z tych przestępstw. Stąd też, z uwagi na charakter czynów przypisanych oskarżonemu w pkt 1 i 2 zaskarżonego wyroku, z których każde obligowało do orzeczenia środka karnego przewidzianego w art. 41a § 2 k.k., apelacja oskarżyciela publicznego skutkowała zmianą orzeczenia sądu I instancji w tym zakresie. Przy czym, aprobując w pełni argumentację sądu okręgowego co do rodzaju i rozmiaru środka karnego, sąd apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że w związku z każdym
z przestępstw przypisanych oskarżonemu w pkt 1 i 2 orzekł środek karny w postaci zakazu bezpośredniego kontaktowania się z pokrzywdzoną oraz zakazu intencjonalnego zbliżania się do pokrzywdzonej na odległość mniejszą niż 50 metrów każdorazowo na okres 10 lat. Jednocześnie w miejsce orzeczonych środków karnych orzeczono jeden łączny środek karny w postaci zakazu bezpośredniego kontaktowania się z pokrzywdzoną oraz zakazu intencjonalnego zbliżania się do pokrzywdzonej na odległość mniejszą niż 50 metrów na okres 15 lat. Sąd Apelacyjny uznał tym samym, że środek karny w orzeczonym rozmiarze zarówno odnośnie każdego z przypisanych przestępstw jak i łącznie, w sposób prawidłowy zabezpiecza pokrzywdzoną przed kontaktem z oskarżonym i nie jest niewspółmiernie długi, przy uwzględnieniu krzywdy jaką pokrzywdzona doznała ze strony swego ojca, który nie tylko godził w jej wolność seksualną, ale jednocześnie naruszył jej poczucie bezpieczeństwa, jakiego miała ona prawo oczekiwać ze strony najbliższych.

Sąd Apelacyjny nie podzielił natomiast argumentacji zawartej w apelacji obrońcy, kwestionującej zaskarżony wyrok w zakresie wymiaru orzeczonej wobec oskarżonego kary.

Poczynione bowiem przez sąd I instancji ustalenia faktyczne, nie tylko w zakresie dotyczącym popełnionych przez oskarżonego M. T.przestępstw, ale także
i w zakresie okoliczności determinujących wymiar kary oraz środków karnych - z wyjątkiem, o którym była mowa powyżej - są trafne, przekonywujące i w pełni zasługują na akceptację sądu odwoławczego.

Żadna bowiem z kar orzeczonych przez sąd I instancji, wbrew zarzutom tego skarżącego, nie była nadmiernie surowa, a sąd meriti w stosunku doM. T. uwzględnił wszystkie okoliczności tak obciążające, jak i łagodzące, czemu dał wyraz
w pisemnych motywach wyroku ( str. 12 – 13 uzasadnienia zaskarżonego wyroku), a ich ponowne przytaczanie jest zbędne. Słusznie wyeksponowana przy tym została wysoka społeczna szkodliwość poszczególnych czynów, wynikająca m.in. z godzenia w istotne dobra chronione prawem tj. wolność seksualną osoby małoletniej poniżej 15 roku życia, która była jego córką, a także długi okres przestępczego zachowania oskarżonego.

O "rażącej niewspółmierności kary" w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. nie można bowiem mówić w sytuacji, gdy sąd, wymierzając karę, uwzględnił wszystkie okoliczności wiążące się z poszczególnymi ustawowymi dyrektywami i wskaźnikami jej wymiaru, czyli wówczas, gdy granice swobodnego uznania sędziowskiego, stanowiącego ustawową
(art. 53 § 1 k.k.) zasadę sądowego wymiaru kary, nie zostały przekroczone w rozmiarach
nie dających się utrzymać w kontekście wymagań wynikających z ustawowych dyrektyw determinujących wymiar kary (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 1982 r.,
Rw 542/82, OSNKW 1982, Nr 12, poz. 90). Na gruncie art. 438 pkt 4 k.p.k. nie chodzi
o każdą ewentualną różnicę w ocenach co do wymiaru kary, ale o różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną nazwać można byłoby - również
w potocznym znaczeniu tego słowa - "rażąco" niewspółmierną, to jest niewspółmierną
w stopniu nie dającym się wręcz zaakceptować (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia
2 lutego 1995 r., sygn. II KRN 189/94, OSNP i Pr 1995 Nr 5 poz. 18; wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 10 kwietnia 1996 r., sygn. II AKa 85/96, KZS 1996 Nr 4 poz. 42).

Dokonując wyboru rodzaju i rozmiaru kary, sąd kieruje się dyrektywą prewencji indywidualnej i ogólnej. W ramach prewencji indywidualnej orzeczona kara ma spełniać cele zapobiegawcze, a to uświadomić sprawcy fakt naruszenia obowiązujących norm społecznych i stanowić na przyszłość bodziec zniechęcający do popełnienia przestępstwa,
a także spełnić cele wychowawcze prowadząc do takiej zmiany w postawie sprawcy wobec wartości chronionych przez prawo, która wynika z internalizacji norm społecznych i ma charakter trwały. W ramach prewencji ogólnej, orzeczona kara ma za zadanie wzmocnienie
w społeczeństwie poczucia obowiązywania norm prawnych oraz wartości społecznych, w tym także przez wyrobienie przekonania o nieuchronności sankcji karnej.

W każdym z tych aspektów sąd I instancji sprostał swej powinności, zarówno wybierając rodzaj kary, jak i ustalając jej wymiar względem oskarżonego, co prawidłowo
i wystarczająco uzasadnił, w związku z czym kar tych, choć niewątpliwie surowych,
z pewnością nie można ocenić jako nadmiernie represyjnych przy uwzględnieniu charakteru przestępstw, a przede wszystkim okoliczności obciążających.

Natomiast wymierzając karę łączną pozbawienia wolności wobec oskarżonego M. T., sąd okręgowy prawidłowo rozważył przede wszystkim, czy pomiędzy poszczególnymi czynami, za które wymierzono kary, istnieje ścisły związek podmiotowy lub przedmiotowy, czy też związek ten jest dość odległy lub w ogóle go brak, co przemawiało za korzystnym ukształtowaniem kary łącznej.

Sąd Apelacyjny uznał więc, iż tak określone przez sąd I instancji wobec oskarżonego kary za poszczególne przestępstwa oraz orzeczona wobec M. T.kara łączna, są adekwatne do stopnia społecznej szkodliwości czynów, a także winy oraz okoliczności zdarzenia i spełnią cele zapobiegawcze oraz wychowawcze, które kara ma osiągnąć
w stosunku do tego sprawcy, a także w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. To samo odnosi się do orzeczonego środka karnego oraz nawiązki.

Z tych względów częściowo zmieniono zaskarżony wyrok, a w pozostałym zakresie utrzymano go w mocy, jako w pełni zasadny i prawidłowy.

O kosztach sądowych za instancję odwoławczą orzeczono zgodnie z przepisem
art. 624 § 1 k.p.k. mając na uwadze sytuację materialną oskarżonego, czas jaki będzie on pozbawiony wolności oraz ciążące na nim zobowiązanie finansowe wynikające z wysokości orzeczonej nawiązki. Jednocześnie zasądzono do Skarbu Państwa na rzecz radcy prawnego A. K. oraz na rzecz adw. K. R. koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej w postępowaniu odwoławczym oskarżycielce posiłkowej oraz oskarżonemu.

SSA Grzegorz Wątroba SSA Wojciech Kopczyński SSO del. Karina Maksym