Sygn. akt I C 455/17
wyroku zaocznego Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w W.
z dnia 26 czerwca 2017 roku
Pozwem z dnia 10 stycznia 2017 roku powód - Wyższa Szkoła (...) w W. - wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kwoty 1.304,30 zł z odsetkami w wysokości umownej 14% w stosunku rocznym od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a ponadto o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.
W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż strony procesu łączyła umowa o usługi edukacyjne zawarta w dniu 22 maja 2014 roku, na której podstawie pozwany zobowiązał się do terminowego wnoszenia opłat z tytułu czesnego w wysokości zgodnej z zarządzeniem rektora, do 10 dnia każdego miesiąca, przez 10 miesięcy w roku akademickim oraz do tego, że dokona zapłaty wszystkich opłat za studia naliczonych od daty skreślenia z listy studentów lub rezygnacji ze studiów. Powód wskazał, że pozwany z dniem 31 marca 2015 roku został skreślony z listy studentów wskutek złożonej rezygnacji z dnia 24 marca 2015 roku, a zarazem pozwanemu wypowiedziany został stosunek umowny. Strona powodowa podała także, iż w dniu 17 listopada 2016 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty świadczenia. Na dochodzoną pozwem kwotę składają się: nieopłacone opłaty z tytułu czesnego na łączną kwotę 1.060,00 zł oraz odsetki umowne w kwocie 244,30 zł wyliczone w wysokości umownej 12 % w stosunku rocznym od dnia 11 stycznia 2015 roku do dnia 4 marca 2015 roku, w wysokości umownej 10% rocznie od dnia 5 marca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, 14 % rocznie od dnia 1 stycznia 2016 roku, liczonych od dnia 11 stycznia 2015 do dnia zapłaty.
/pozew k. 2-3/
Pozwany w odpowiedzi na pozew z dnia 26 kwietnia 2017 roku oświadczył, że materiał dowodowy przedstawiony przez powoda jest niepełny z tego względu, że nie zawiera żadnej informacji na temat pisma z dnia 19 marca 2015 roku z prośbą o rozłożenie długu na raty, które ostatecznie nie zostały spłacone w terminie, jednak wysokość zadłużenia wskazana przez powódkę jest niezgodna ze stanem faktycznym.
/odpowiedź na pozew k. 34/
Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:
Wyższa Szkoła (...) w W. (dalej zwana jako: (...) w W.”) jest uczelnią niepubliczną utworzoną i działającą na podstawie zezwolenia z dnia 24 lipca 1995 r. o nr (...) 3- (...)-184/2/AM/95, wpisaną do Rejestru uczelni niepublicznych i związków uczelni niepublicznych prowadzonego przez Ministra Nauk i Szkolnictwa Wyższego pod nr 62.
/dowód: odpis z rejestru uczelni niepublicznych i związków uczelni niepublicznych k. 4-12/
W dniu 22 maja 2014 roku (...) w W. zawarła z M. W. umowę o warunkach odpłatności za studia, które pozwany miał podjąć na studiach pierwszego stopnia na kierunku budownictwo. Na podstawie ww. umowy pozwany, jako kandydat na studenta, zobowiązał się do zapłacenia opłaty rekrutacyjnej w kwocie 140 zł oraz wpisowego w kwocie 450 zł w dniu podpisania umowy (§ 5). Kwoty te zostały uiszczone przez pozwanego w dniu podpisania umowy.
/dowód: umowa z dnia 22 maja 2014 r. k. 19/.
W powyższej umowie pozwany zobowiązał się do dokonywania na rzecz (...) w W. terminowych płatności czesnego, należnego za każdy rok akademicki oraz wszelkich innych opłat związanych ze studiowaniem, w wysokości określonej zarządzeniem Prezydenta (...) w W., dotyczącym opłat obowiązujących na studiach w danym roku akademickim. Ponadto na podstawie rzeczonej umowy przyjęto, że czesne może być opłacane z góry za rok akademicki (w terminie do 10 września za 12 miesięcy), w dwóch ratach semestralnych w terminie do 10 września za 6 miesięcy i do 10 marca za 6 miesięcy albo w 12 ratach miesięcznych (do 10 dnia każdego miesiąca: od września do sierpnia włącznie) (§ 6 umowy).
/dowód: umowa z dnia 22 maja 2014 r. k. 19/
Zgodnie z umową, w przypadku niedotrzymania terminów płatności, pozwany zobowiązał się do zapłacenia odsetek za opóźnienie, naliczonych od dnia następnego po dacie wymagalności do dnia zapłaty, w wysokości określonej w obowiązującym zarządzeniu Prezydenta w sprawie opłat obowiązujących na studiach w danym roku akademickim (§ 7).
W § 8 umowy pozwany zobowiązał się, że w przypadku rezygnacji ze studiów bezzwłocznie złoży pisemne oświadczenie o rezygnacji u Dziekana właściwego Wydziału. Pozwany zobowiązał się także do przestrzegania przepisów Statutu (...), Regulaminu Studiów oraz innych przepisów stanowionych przez organy (...) (§ 10).
/dowód: umowa z dnia 22 maja 2014 r. k. 19/
Ponadto, w myśl § 11 ust. 3 ww. umowy z 22 maja 2014 r., opłaty z tytułu czesnego wniesione z góry mogły zostać zwrócone w przypadku rozwiązania bądź wypowiedzenia umowy, w kwocie pomniejszonej o pełne raty miesięczne za okres, w którym umowa obowiązywała. Nadto, w przypadku rozwiązania lub wypowiedzenia umowy, pozwany, jako kandydat na studenta, zobowiązany był do opłacenia czesnego od miesiąca, w którym rozpoczęły się zajęcia. Jeżeli umowa zostanie rozwiązana lub wypowiedziana do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym rozpoczynają się zajęcia, opłaty czesnego wniesione z góry zwracane są w pełnej wysokości.
/dowód: umowa z dnia 22 maja 2014 r. k. 19/
Stosownie do brzmienia § 11 ust. 7 ww. umowy, w przypadku złożenia oświadczenia o rezygnacji ze studiów lub w przypadku skreślenia z listy studentów umowa przestaje obowiązywać w ostatnim dniu miesiąca, w którym oświadczenie zostało złożone lub nastąpiło skreślenie. Decyzja o skreśleniu z listy studentów wywiera skutek wypowiedzenia niniejszej umowy (§ 11 ust. 12 umowy).
/dowód: umowa z dnia 22 maja 2014 r. k. 19/
Przed podpisaniem umowy o warunkach odpłatności za studia z dnia 22 maja 2014 r. pozwanemu, jako kandydatowi na studenta, przedstawiono Regulamin studiów oraz zarządzenie Prezydenta (...) w sprawie opłat obowiązujących na studiach w roku akademickim 2014/2015, które stanowiły integralną część zawartej umowy. Pozwany zapoznał się z treścią ww. dokumentów.
/dowód: umowa z dnia 22 maja 2014 r. k. 19/
Zgodnie z § 1. 1 Zarządzenia nr (...) z dnia 10 kwietnia 2014 r. Prezydenta (...) w W., opłatę czesnego na poszczególnych kierunkach studiów można wnosić m.in. w 12 ratach miesięcznych płatnych do 10 dnia każdego miesiąca (wrzesień, październik, listopad, grudzień, styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień). Zgodnie natomiast z § 1 pkt 1.6 przedmiotowego Zarządzenia, wysokość miesięcznej raty opłaty czesnego na kierunku studiów Budownictwo, w trybie niestacjonarnym pierwszego stopnia wynosiło kwotę 1.060,00 zł miesięcznie. W przypadku opóźnienia się z opłatami czesnego, student płaci odsetki za każdy dzień zwłoki w wysokości 0,065 %. (§ 1 pkt. 1.6).
/dowód: zarządzenie nr (...) z dnia 10 kwietnia 2014 r. Prezydenta (...) w W. k. 14-16v/.
Decyzją Dziekana (...) w W. z dnia 24 marca 2015 r., wobec złożonej rezygnacji, na podstawie art. 207 ust. 1 w ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym oraz § 24 ust. 2 pkt 3 regulaminu studiów (...) w W., pozwany został skreślony z listy studentów z dniem 31 marca 2015 r.
/dowód: decyzja nr (...) z dn. 24 marca 2015 r. k. 20/.
Pismem z dnia 19 marca 2015 r. pozwany wniósł o rozłożenie zadłużenia na raty, na co powód wyraził zgodę. Pozwany nie uiścił żadnej z rat.
/okoliczność bezsporna; dowód: wniosek k. 35/.
Powyższy stan faktyczny - bezsporny między stronami - Sąd ustalił na podstawie powołanych w jego opisie dokumentów, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a również w ocenie Sądu nie było podstaw, by poddawać w wątpliwość okoliczności faktyczne wynikające z ich treści. Dlatego Sąd uznał, że dowody z tych dokumentów tworzą spójny, nie budzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to w pełni zasługujący na wiarę materiał dowodowy.
Sąd Rejonowy zważył, co następuje:
Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.
Pomiędzy stronami było bezsporne, iż łączyła je umowa szczegółowo określająca zasady odpłatności za studia, wysokości i terminy płatności czesnego i innych opłat związanych ze studiowaniem. Poza sporem pozostawał także fakt, iż pozwany został skreślony z listy studentów z dniem 31 marca 2015 r. a tym samym do tej daty posiadał status studenta i spoczywał na nim obowiązek przestrzegania i wypełniania zapisów przedmiotowej umowy, w tym obowiązek ponoszenia kosztów wynikających z zawartej umowy.
Podkreślić należy, że pozwany co do zasady nie zakwestionował żądań wywiedzionych w pozwie wskazując jedynie, że w dokumentach złożonych przez powodową Uczelnię brak jest informacji na temat zawartej pomiędzy stronami ugody. Okoliczność ta nie wpływa jednak w jakikolwiek sposób na zasadność żądania pozwu wobec faktu, że pozwany nie uiścił żadnej należności, stosownie do przyjętego harmonogramu spłat czesnego już po skreśleniu z listy studentów.
Zgodnie z treścią § 6 łączącej strony umowy, czesne może być opłacane z góry w 12 ratach miesięcznych (do 10 dnia każdego miesiąca: od września do sierpnia włącznie), a powyższy zapis został także powtórzony w § 1 pkt 1.1 Zarządzenia nr (...) Prezydenta (...) w W. z dnia 10 kwietnia 2014 r.
Zgodnie z § 11 ust. 3 zdanie 2 umowy, w wypadku rozwiązania lub wypowiedzenia umowy, pozwany zobowiązany był do opłacania czesnego od miesiąca, w którym rozpoczęły się zajęcia. Skoro zatem okres faktycznego pobierania nauki przez pozwanego w powodowej Uczelni rozpoczynał się od 1 października 2014 r. i trwał do 31 marca 2015 roku, należy stwierdzić, że powód był uprawniony do żądania od pozwanego trzech rat czesnego, zgodnie z żądaniem pozwu. Wysokość miesięcznej raty opłaty czesnego na kierunku Budownictwo wynosiła kwotę 490,00 zł, zgodnie z treścią Zarządzenia nr (...) z dnia 10 kwietnia 2014 r. Prezydenta powodowej Uczelni. Zasadne było zatem zasądzenie na rzecz powoda dwóch rat czesnego w wysokości 490,00 zł, płatnych do dnia 10 lutego 2015 roku i do dnia 10 marca 2015 roku, jak również raty w wysokości 80,00 złotych płatnej do dnia 10 stycznia 2015 roku..
W powyższym okresie pozwany posiadał status studenta, co rodziło po jego stronie m.in. obowiązek ponoszenia ustalonych przez uczelnię kosztów.
Mając powyższe na względzie, Sąd uznał, iż pozwany był zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda należności za okres obowiązywania umowy z dnia 22 maja 2014 roku do dnia 31 marca 2015 roku w kwocie 1.060,00 złotych.
Odnosząc się do roszczenia odsetkowego, uznać należy, że zasługiwało ono na uwzględnienie w części nieskapitalizowanej.
Zgodnie z Zarządzeniem nr (...) z dnia 10 kwietnia 2014 r. Prezydenta (...) § 1 pkt 1.6 w przypadku opóźnienia się z opłatami czesnego, student zobowiązany był do zapłaty odsetek za każdy dzień zwłoki w wysokości 0,065 %, jednak nie wyższego niż najwyższa dopuszczalna stopa odsetek przewidziana w ustawie – Kodeks Cywilny (k.14v).
Powód wskazał, że odsetki umowne stanowią kwotę 244,30 zł i zostały wyliczone w wysokości umownej 12 % w stosunku rocznym od dnia 11 stycznia 2015 roku do dnia 4 marca 2015 roku, w wysokości umownej 10% rocznie od dnia 5 marca 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, 14 % rocznie od dnia 1 stycznia 2016 roku, liczonych od kwoty 80 złotych od dnia 11 stycznia 2015 roku do dnia wniesienia pozwu, od kwoty 490,00 złotych od dnia 11 lutego 2015 roku do dnia wniesienia pozwu i od kwoty 490,00 złotych od dnia 11 marca 2015 roku do dnia wniesienia pozwu.
Zgodnie z art. 359 § 1 i 2 k.c. (obowiązującego w dacie zawarcia i rozwiązania umowy) odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe.
W myśl natomiast art. 481 § 2 k.c. (obowiązującego w dacie zawarcia i rozwiązania umowy) jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy (art. 482 § 1 k.c.). Tożsame stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie III CZP 32/90, w której wskazał, iż „Jeżeli po powstaniu zaległości strony nie doliczyły do dłużnej sumy zaległych odsetek umownych, to od odsetek tych można żądać odsetek ustawowych (publ. M.Prawn. z 1996 r. nr 11 poz. 429).
W ocenie Sądu żądanie zapłaty skapitalizowanych odsetek w wysokości 244,30 zł nie zasługuje na uwzględnienie z tego względu, że brak jest podstawy prawnej do ich naliczenia w tej wysokości w świetle cytowanego wyżej art. 359 § 2 k.c. Ich wysokość nie wynika z treści łączącej strony umowy z dnia 22 maja 2014 r. Nie należy bowiem tracić z pola widzenia, iż zgodnie z zwarta umową wysokość należnych odsetek za opóźnienie w wysokości określonej Zarządzeniem Prezydenta w sprawie opłat obowiązujących na studiach w danym roku akademickim. Rzecz jednak w tym, iż w powyższym zarządzeniu wskazano jako obowiązująca stopę odsetkowa 0,065 % za każdy dzień zwłoki jednak nie więcej niż najwyższa dopuszczalna stopa odsetek przewidziana w ustawie – Kodeks cywilny.
Należy jednak zaznaczyć, iż nawet izby przyjąć, iż studenta – konsumenta wiąże ustalona stopa odsetek wskazana we wzorcu umownym, to wskazać należy, iż zapis powyższy jest nieprecyzyjny. Oczywistym jest również, iż w dacie tak zawarcia jak i ustania stosunku zobowiązaniowego pomiędzy powodem a pozwanym przepis art. 481 kc per se nie przewidywał odsetek maksymalnych za opóźnienie. W takim zaś przypadku, zgodnie z wówczas ugruntowanymi poglądami tak doktryny jak i judykatury należało ocenić zastrzeżone odsetki umowne w świetle art. 58 kc i treści art. 359 § 2 1 kc wskazującym i zarazem definiującym pojęcie odsetek maksymalnych w rozumieniu ww przepisu. Niemniej treść art. 481 kc nie definiowała odsetek maksymalnych za opóźnienie. Tymczasem w myśl zarządzenia Prezydenta powoda odsetki za każdy dzień zwłoki (nie opóźnienia) wyrażone były w wartości przewyższającej odsetki maksymalne kapitałowe i wynosiły 0,065 %, a ograniczone były wyłącznie poprzez najwyższą dopuszczalna stopę odsetek przewidzianych w ustawie. W sytuacji zaś, w ocenie Sadu orzekającego, gdy wysokość odsetek umownych jest ustalana w inny sposób niż postanowienia umowy (wzorzec umowny), te winny być wskazane w sposób precyzyjny poprzez ujednoliconą nomenklaturę przyjętą w kodeksie cywilnym ewentualnie poprzez odwołanie do konkretnego przepisu ustawy, który z woli stron ma zastosowanie w sprawie, czego w niniejszym przypadku zabrakło. Abstrahując od braku przepisu ustawy o „najwyższej dopuszczalnej stopie odsetek przewidzianej w ustawie – Kodeks Cywilny” – przepis dotyczący maksymalnych odsetek kapitałowych tj. art. 359 § 2 1 kc jasno stanowił nie o „najwyższej dopuszczalnej stopie odsetek” a wyłącznie o „maksymalnych odsetkach” i to w dodatku kapitałowych (tych należnych wierzycielowi od dłużnika do daty wymagalności roszczenia), a nie za opóźnienie, dodatkowo w niniejszej sprawie naliczanych nie za każdy dzień opóźnienia, lecz za każdy dzień zwłoki dłużnika (kwalifikowane, zawinione opóźnienie), co czyni ww zarządzenie wewnętrznie sprzecznym. Dodatkowo przepis art. 481 kc nie przewidywał, jak analogiczne postanowienie art. 359 § 2 1 kc, iż w przypadku zastrzeżenia odsetek ustawowych za opóźnienie w wysokości przewyższającej odsetki maksymalne za opóźnienie, należą się odsetki maksymalne. Powód jako profesjonalista w kontaktach z konsumentami winien wykazać się precyzją w formułowaniu obowiązków stron w sposób jednoznaczny, czego nie poczynił. A skoro w umowie brak jest określonej wysokości odsetek umownych („najwyższej dopuszczalnej stopie odsetek”), a te określone są w wysokości wyższej niż maksymalne odsetki kapitałowe - zapis ten ocenić należy w trybie art. 58 kc, co w świetle art. 58 § 3 kc wskazuje, iż w zakresie odsetek umownych postanowienie jest nieważne, zaś w pozostałym zakresie ww umowa wiąże strony.
Tym samym w ocenie Sądu, zwrotowi podlega wyłącznie kwota nieuiszczonego czesnego, tj. 1.060,00 złotych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w rozumieniu art. 481 k.c. od dnia 10 stycznia 2017 roku, zaś w pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu. Sąd przyjął za miarodajną datę dla obliczenia początku biegu odsetek dzień wniesienia pozwu do Sądu, o co zresztą wnosił powód.
O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. oraz art. 100 k.p.c. zdanie pierwsze, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.
Strona powodowa wygrała proces w 79 %, a jej roszczenie oddalono częściowo tj. w 21 %. Koszty, które strona powodowa poniosła, to opłata od pozwu w kwocie 30 złotych i opłata skarbowa od pełnomocnictwa, w związku z czym zasadne było orzeczenie zwrotu od pozwanego na rzecz powoda kwoty 38,07 złotych proporcjonalnie do wyniku sprawy.
Z tych przyczyn Sąd orzekł jak sentencji wydanego orzeczenia.
17/07/2017 SSR Anna Wypych – Knieć
Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem proszę doręczyć pełnomocnikowi powoda.
17/07/2017 SSR Anna Wypych – Knieć