Sygn. akt V Ka 1224/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie IV K 85/17 rozpoznano skazania E. K. w aspekcie istnienia warunków do wydania wyroku łącznego w następujących sprawach:

I.  Sądu Rejonowego w Łodzi z 18 czerwca 1997 roku w sprawie sygn. akt VI K 248/97 skazującego na karę łączną 3 lat pozbawienia wolności, którą skazana odbyła w całości w okresie od dnia 23 września 1997 roku do dnia 31 maja 1999 roku obejmującą karę:

a)  3 lat pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 210§1 d.k.k. popełnione w dniu 23 lutego 1997 roku,

b)  2 lat pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 208 d.k.k. popełnione w dniu 28 lutego 1997 roku

I.  nakazem karnym Sądu Rejonowego w Kole z dnia 16 kwietnia 2002 roku w sprawie sygn. akt II K 216/02 skazującym na karę 100 stawek dziennych po 25 złotych, którą skazana wykonała w całości w dniu 15 marca 2006 roku za przestępstwo z art.278§1i 3 k.k.w zw. z art. 64§1 k.k. popełnione w dniu 22 września 2001 roku,

II.  Sądu Rejonowego w Rawie Mazowieckiej z dnia 8 marca 2005 roku w sprawie sygn. akt II K 92/04 skazujący na kare 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat tytułem próby, której wykonanie zarządzono 31 maja 2010 roku oraz na podstawie art. 33§2 k.k. na karę 50 stawek po 10 złotych, którą skazana wykonała w całości w dniu 13 kwietnia 2005 roku, za przestępstwo z art. 278§1 k.k. popełnione w dniu 9 maja 2003 roku,

III.  Sądu Rejonowego w Brzezinach z dnia 1 marca 2010 roku sygn. akt II K 535/09 skazujący na karę 4 lat pozbawienia wolności obejmujący kary:

a)  2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności za ciąg przestępstw z art. 278§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k. popełnionych: na początku maja 2000 roku, w dniu 3 czerwca 2000 roku, w dniu 31 sierpnia 2000 roku, latem 2000, wiosną/latem 2000 roku i w dniu 6 grudnia 2000 roku,

b)  2 lat pozbawienia wolności za ciąg dwóch przestępstw z art.278§1 k.k. popełnionych w dniach 4 i 26 maja 2007 roku,

c)  2 lat pozbawienia wolności za ciąg dwóch przestępstw z art. 281 k.k. popełnionych 29 i 31 maja 2007 roku,

d)  6 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 272 k.k. popełnione w dniu 5 czerwca 2007 roku,

e)  1 roku i 2 miesięcy pozbawienia wolności za ciąg przestępstw z art. 270§1 k.k., art. 270§1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. popełnionych odpowiednio w okresie od 30 lipca 2007 roku do 30 listopada 2007 roku, w dniu 8 grudnia 2007 roku, w dniu 1 czerwca 2008 roku, w dniu 6 czerwca 2008 roku, 7 lipca 2008 roku, w okresie od 20 czerwca 2008 roku do 24 lipca 2008 roku, w dniu 18 lipca 2008 roku, w okresie od 14 lipca 2008 roku do dnia 22 lipca 2008 roku,

f)  10 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 297§1 k.k. i art. 286§1 k.k.

i art. 270§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. popełnione w dniu 5 lutego 2008 roku,

g)  10 miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwo z art. 286§1 k.k. i art. 270§1 k.k. i art. 11§2 k.k. popełnione w dniu 7 stycznia 2009 roku

I.  Sądu Rejonowego dla Łodzi –Widzewa w Łodzi z dnia 29 września 2011 roku w sprawie sygn.. akt III K 723/10 skazujący na kare 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat tytułem próby za przestępstwo z art. 280§1 k.k. popełnione w dniu 1 grudnia 2004 roku,

II.  Sądu Rejonowego w Gorlicach z dnia 30 listopada 2015 roku prawomocny od dnia 27 stycznia 2016 roku w sprawie sygn. akt II K 303/15 skazujący na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat tytułem próby oraz na podstawie art. 33§2 k.k. na karę 100 stawek dziennych grzywny po 10 złotych, którą skazana wykonała w całości w dniu 28 stycznia 2016 roku, za przestępstwo z art. 278§1 k.k., popełnione w dniu 8 września 2011 roku,

III.  Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi ( łącznym) z dnia 9 maja 2016 roku prawomocnym od dnia 26 października 2016 roku w sprawie sygn. akt III K 613/15, na mocy, którego została wymierzona kara łączna:

a)  2 lat i 10 miesięcy pozbawienia wolności, którą skazana wykonała w całości w okresie od 1 lipca 2014 roku do 26 kwietnia 2017 roku obejmującą kary jednostkowe pozbawienia wolności wymierzone w wyrokach opisanych w punktach III ( sygn. akt II K 92/04), oraz IV a ( sygn.. akt 535/09)

b)  3 lat pozbawienia wolności, którą skazana odbywa w okresie od dnia 26 kwietnia 2017 roku do 25 kwietnia 2020 roku obejmującą kary jednostkowe pozbawienia wolności wymierzone w wyrokach opisane w punktach IV b – g ( sygn. akt II K 535/09),

I.  Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 5 stycznia 2016 roku, prawomocny od dnia 15 grudnia 2016 roku w sprawie sygn. akt IV K 1049/13 na karę 2 lat pozbawienia wolności za czyn z art. 278§1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. popełniony w okresie od 27 września 2011 rok do 4 października 2011 rok.

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi na podstawie art. 85§1 i 2 k.k., art. 86§1 i 4 k.k., art. 89§1, 1 a, 1 b k.k. połączył kary pozbawienia wolności opisane w punktach VI , VIII i karę łączną opisaną w punkcie VII b- wymierzając karę łączną 4 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności. Umorzył postępowanie w pozostałej części i rozstrzygnął o kosztach. W uzasadnieniu sąd stwierdził, że w przedmiotowej sprawie należało zastosować reguły wymiaru kary łącznej obowiązujące od dnia 1 lipca 2015 roku, albowiem ostatnie skazanie miało miejsce po wejściu w życie nowych przepisów dotyczących kary łącznej. Podał, że orzeczona kara łączna mogła kształtować się w granicach od 3 lat do 5 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności. Jako zasadę wymiaru kary wskazał zastosowanie zasady asperacji.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca skazanej zarzucając rażącą niewspółmierność kary, polegającą na niedostatecznym rozważeniu okoliczności przemawiających na korzyść skazanej umożliwiających zastosowanie zasady pełnej absorpcji. W konsekwencji wniósł o wymierzenie kary z zastosowaniem zasady absorpcji, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu środka odwoławczego wskazano na krytyczną postawę skazanej wobec popełnionych przestępstw, pozytywną postawę w czasie odbywania kary.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: apelacja nie jest zasadna. Nie mniej jednak przy jej rozpoznawaniu należy poczynić jedną uwagę odnośnie przepisów, jakie winny znaleźć zastosowanie w przedmiotowej sprawie. Sąd I instancji mylnie przyjął, że w przedmiotowej sytuacji mają zastosowanie wyłącznie przepisy obowiązujące po 1 lipca 2015 roku z uwagi na datę ostatniego wyroku. Takiego poglądu wcale nie można wywieźć z treści art. 19 ust.1 ustawy tzw. intertemporalnej. Od dłuższego czasu takie poglądy przedstawiały Sądy Apelacyjne by ostatecznie stanowisko zajął w sprawie Sąd Najwyższy. Zgodnie, bowiem z postanowieniem Sądu Najwyższego w sprawie II KK 347/16 z dnia 16 lutego 2017 roku: „Przepis art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 396) zawiera regułę intertemporalną, która zabrania stosowania przepisów rozdziału IX ustawy Kodeks karny, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, do kar prawomocnie orzeczonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, chyba, że zachodzi potrzeba orzeczenia kary łącznej w związku z prawomocnym skazaniem po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. W konsekwencji, przy wymiarze kary łącznej w wyroku łącznym tylko na podstawie jednostkowych kar prawomocnie orzeczonych do dnia 30 czerwca 2015 r. zasada sformułowana w treści art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej wyłącza stosowanie art. 4 § 1 KK, mimo materialnoprawnego charakteru norm określających orzekanie w przedmiocie kary łącznej. Wówczas sąd zobligowany jest do stosowania przepisów rozdziału IX Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2015 r. Jednak w sytuacji, w której co najmniej jeden wyrok objęty wyrokiem łącznym uprawomocnił się po dniu 30 czerwca 2015 r., zgodnie z dyspozycją art. 19 ust. 1 ustawy nowelizującej, znajdzie zastosowanie przepis art. 4 § 1. Oznacza to, że ustawa obowiązująca poprzednio będzie stanowiła podstawę orzeczenia kary łącznej tylko wtedy, gdy będzie ona względniejsza dla skazanego, przy czym analiza ta obejmuje również ewentualną względność tzw. ustawy pośredniej, skoro zmiany do art. 85 KK wprowadzono z dniem 1 lipca 2015 r. ustawą z dnia 20 lutego 2015 r., a następnie z dniem 15 kwietnia 2016 r. ustawą z dnia 11 marca 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 437 ze zm.). W przeciwnym wypadku kara łączna zostanie wymierzona w oparciu przepisy rozdziału IX Kodeksu karnego w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r. W tej sytuacji należało przeanalizować, więc zarówno przepisy poprzednio jak i obecnie obowiązujące. W sprawie będącej przedmiotem rozpoznania wniesionej apelacji nie było możliwości połączenia według poprzednio obowiązujących przepisów kar orzeczonych w sprawach sygn. akt II K 535/09, z karami orzeczonymi w sprawach II K 303/15 i IV K 1049/13, albowiem czyny te zostały popełnione po wydaniu wyroku w sprawie II K 535/09, a jak wiadomo w interesie skazanej jest połączenie kar, których jeszcze nie odbyła. Zasadnie, więc zastosowano, więc w tej sytuacji przepisy nowe, obowiązujące od 1 lipca 2015 roku. Rzeczywiście sąd I instancji mógł orzec karę w granicach wskazanych w uzasadnieniu wyroku i zgodzić się należy z poglądem Sądu Apelacyjnego w Krakowie zaprezentowanym w wyroku z dnia 29 grudnia 2016 roku w sprawie sygn. akt II AKa 252/16, że kara łączna jest swego rodzaju podsumowaniem działalności przestępczej skazanego w okresie czasu objętym skazaniami za przestępstwa pozostające w zbiegu realnym. Obecnie obowiązujący przepis art. 85 a k.k. zobowiązuje sąd, aby orzekając karę łączną brał pod uwagę przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągać w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Ponadto, jako, że art. 85 a k.k. nie zawiera enumeratywnego katalogu przesłanej decydujących o wymiarze kary łącznej, a użycie zwrotu przede wszystkim pozwala stosować dotychczasowy dorobek doktryny i judykatury uwzględnić też należy relacje zachodzące pomiędzy prawomocnie osądzonymi czynami, które sprowadzają się do łączącego je związku przedmiotowo-podmiotowego oraz dzielących je odstępów czasowych, tak, aby orzeczona kara łączna zawierała w sobie ocenę przestępczej działalności skazanego i we właściwy sposób miarkowała zastosowana represję karną. Suma tych okoliczności decyduje o zastosowaniu zasady absorpcji, asperacji czy kumulacji. Priorytetowa powinna być zasada asperacji, natomiast absorpcja lub kumulacja to rozwiązania skrajne, wyjątkowe. Taki pogląd wyraził Sąd Apelacyjny w Białymstoku w sprawie II AKa 148/16 w dniu 3 listopada 2016 roku. Oznacza to, że w przedmiotowej sprawie sąd prawidłowo zastosował zasadę asperacji, wziął pod uwagę sytuację osobistą skazanej, ale podsumował też jej przestępczą działalność. Rzeczywiście zachowanie skazanej w warunkach penitencjarnych należy uznać za dobre. Natomiast nie można zapominać o konieczności podsumowania przestępczej działalności skazanej, która była wielokrotnie karana za przestępstwa o różnej kwalifikacji prawnej skierowane głównie przeciwko mieniu. Rażąca niewspółmierność kary występuje wtedy, gdy kara orzeczona nie uwzględnia w należyty sposób stopnia społecznej szkodliwości przypisywanego czynu oraz nie realizuje wystarczająco celu kary, ze szczególnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych. Pojęcie niewspółmierności rażącej oznacza znaczną, wyraźną i oczywistą, a więc niedającą się zaakceptować dysproporcję między karą wymierzoną a karą sprawiedliwą, czyli zasłużoną. Jak przy wymiarze kary 4 lat i 4 miesięcy, kiedy granice kształtowały się od 3 lat do 5 lat i 3 miesięcy można karę uważać za niewspółmiernie surową. Zasadnie zastosowano regułę asperacji, nie znajdując podstaw do stosowania absorpcji. Jaki byłby wydźwięk społecznego odbioru kary, celu wychowawczego kary, jeśli przy tak wielokrotnej karalności sprawca otrzymałby karę w dolnej granicy ustawowego zagrożenia.

Odnosząc się do argumentów podniesionych w piśmie skazanej odnośnie jej sytuacji rodzinnej związanej z posiadaniem małych dzieci to należy mieć na uwadze, że sąd przy wymiarze kary łącznej bierze pod uwagę cele wychowawcze, poprawcze, kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa, a sytuacja rodzinna ma wyłącznie charakter informacji pomocniczej w aspekcie oceny postawy sprawcy, co winno skutkować zastosowaniem dyrektyw prewencji indywidualnej i generalnej, a tym samym prowadzić do orzeczenia sprawiedliwej kary łącznej. Córka skazanej ma 8 lat, a ostatnie skazania pochodzą z roku 2015 i 2016. Nie można wymagać by z uwagi na posiadanie dziecka sąd zastosował zasadę absorpcji. Skazana miała już córkę, gdy popełniała kolejne przestępstwa. Tak, więc sytuacja rodzinna nie może powodować stosowania zasady wymiaru kary łącznej żądanej przez skazaną w sytuacji, gdy przeczy temu całokształt zachowania skazanej. Omawiana sytuacja rodzinna może mieć związek z zastosowaniem innych instytucji przewidzianych w przepisach jak np. przerwy w karze.

Z uwagi na udział w sprawie obrońcy z urzędu zasądzono koszty obrony za udział w jednym terminie rozprawy, uwzględniając podatek VAT. W związku z tym, że skazana przebywa w jednostce penitencjarnej zwolniono ją od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.