UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Bydgoszczy odrzucił skargę pozwanej A. F. z dnia 3 lipca 2017 r. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 28 października 2015 r. wydanym przez Sąd Rejonowy w Bydgoszczy, VIII Wydział Gospodarczy w sprawie o sygn. akt VIII GNc 5449/15.

Pozwana wskazała w skardze, że w dniu 13 kwietnia 2017 r. została poinformowana przez Prokuraturę Rejonową w (...)o skierowaniu aktu oskarżenia przeciwko W. C.. Następnie w dniu 29 czerwca 2017 r. pozwana zapoznała się z aktami sprawy VI K 111/17 prowadzonej przez SR w (...) IV Wydział Karny, gdzie zapoznała się z opinią biegłego, z której wynika, iż oskarżony podrobił jej podpis na dokumencie umowy z dnia 30 marca 2012 r.

Uzasadniając rozstrzygniecie, Sąd Rejonowy wskazał, że z akt sprawy o sygnaturze GNc 5449/15, a konkretnie z pisma z dnia 3 października 2016 r. (k. 61 akt) jednoznacznie wynika, iż pozwana winna powziąć wiadomość o okolicznościach stanowiących podstawę wznowienia w dniu odbioru kserokopii dokumentów z akt sprawy obejmujących właśnie kwestionowana umowę. W ocenie Sądu pozwana już w tym dniu miała pełną świadomość podrobienia dokumentu, skoro jak sama wskazała takiej umowy nigdy nie podpisywała.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że gdy podstawę skargi stanowi zarzut, iż wyrok został oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym, warunkiem jej dopuszczalności nie jest wcześniejsze stwierdzenie tego czynu prawomocnym wyrokiem karnym skazującym. Okoliczność fałszu dokumentu może podlegać udowodnieniu w toku postępowania ze skargi o wznowienie i nie musi być wykazywana wyrokiem karnym. W razie oparcia skargi na podstawie podrobienia lub przerobienia dokumentu (art. 403 § 1 pkt 1 in principio KPC) decydująca jest chwila powzięcia wiedzy o takim podrobieniu lub przerobieniu, bez znaczenia jest natomiast etap postępowania karnego sądu karnego, także w zakresie, o którym mowa w art. 404 k.p.c., gdyż przepis ten nie ma zastosowania do tej podstawy wznowienia (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2016r. sygn. akt III CZ 43/16).

Nakaz zapłaty stał się prawomocny z upływem 3 grudnia 2015 r. Z oczywistych względów pozwana nie mogła wnieść skargi o wznowienie postępowania przed uprawomocnieniem się orzeczenia, jak również wobec możliwości wykorzystania innych środków zaskarżenia. Z tych też względów termin do skutecznego wniesienia minął najpóźniej upływem trzymiesięcznego terminu od wskazanej daty, tj. od dnia 3.12.2015 r.

Skargę o wznowienie natomiast powódka wniosła w dniu 3 lipca 2017 r., a więc po upływie przepisanego terminu. Zgodnie zaś z dyspozycją art. 410 § 1 k.p.c., Sąd odrzuca skargę wniesioną po upływie 3-miesięcznego terminu, niedopuszczalną lub nieopartą na ustawowej podstawie.

Pozwana zaskarżyła w całości powyższe postanowienie Sądu Rejonowego zarzucając mu naruszenie przepisu art. 407§ 1 k.p.c. w zw. z art. 403 § 1 pkt. 1 k.p.c., poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, iż potencjalna możliwość dowiedzenia się o podstawie wznowienia stanowi początek biegu terminu na wniesienie skargi o wznowienie postępowania.

W związku z powyższym wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego wedle norm przepisanych.

Skarżąca nie zgodziła się z argumentacją sądu, iż o okolicznościach stanowiących podstawę wznowienia mogła powziąć wiedzę już w dniu przeglądnięcia akt i odbioru ich kserokopii. Przywołała stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym dowiedzenie się o podstawie wznowienia" (art. 407 § 1 k.p.c.) w odniesieniu do podstawy wznowienia, o której mowa w art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c., nie oznacza uzyskania pewności co do podrobienia (przerobienia) dokumentu, lecz chodzi o powzięcie przez stronę uprawdopodobnionej, wiarygodnej informacji, że nastąpiło fałszerstwo dokumentu, który był podstawą wyrokowania w prawomocnie zakończonej sprawie (vide: postanowienie SN z dnia 10.07.2013 r. II PZ 13/13, podobnie: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16.05.2008, III CZ 20/08 i z dnia 5.12.2014 r., III CSK 332/13). W ostatnim z powołanych orzeczeń Sąd Najwyższy wypowiedział się, iż przyjąć należy, że skoro omawiany przepis wiąże początek biegu terminu do wniesienia skargi z dniem, w którym strona dowiedziała się o podstawie wznowienia, to istotne znaczenie należy przypisać powzięciu przez stronę faktycznej wiedzy o okoliczności decydującej o zaistnieniu tej podstawy. Wiedza ta powinna umożliwić stronie zarówno możliwość zakwalifikowania danych okoliczności jako spełniających przesłanki podstawy wznowienia, jak i wiarygodną ocenę prawdopodobnego ich wpływu na wynik sprawy.

W ocenie skarżącej samo odebranie przez nią kserokopii akt sprawy obejmujących wprawdzie również umowę z dnia 30 marca 2012 r. w żadnym razie nie mogło stanowić faktycznej wiedzy o okoliczności decydującej o możliwości wznowienia postępowania. Wiedza zaczerpnięta z wyżej wymienionych akt nie umożliwiła pozwanej zakwalifikowania danych okoliczności jako spełniających przesłanki podstawy wznowienia postępowania, tak samo jak nie pozwoliła na wiarygodną ocenę prawdopodobnego wpływu na wynik sprawy. Trudno bowiem oczekiwać, aby ktokolwiek na podstawie samego przejrzenia akt i bez specjalistycznej wiedzy stwierdził sfałszowanie dokumentu pochodzącego sprzed kilku lat, zwłaszcza, iż pozwana jako osoba prowadząca działalność gospodarczą zawierała umowy telekomunikacyjne niezbędne przy każdego typu działalności. Nie sposób więc mówić tylko na podstawie przeglądnięcia akt i wykonania ich kserokopii o powzięciu przez stronę uprawdopodobnionej, wiarygodnej informacji, że nastąpiło fałszerstwo dokumentu. Sama potencjalna możliwość dowiedzenia się o podstawie wznowienia nie stanowi bowiem początku biegu terminu do wniesienie skargi o wznowienie postępowania.

Pozwana nie mając wiedzy i świadomości o podstawie wznowienia złożyła zażalenie na klauzulę wykonalności, albowiem nakaz zapłaty został dodatkowo wysłany na nieprawidłowy adres. Pozwana na tym etapie nie miała więc wiedzy o tym, że jakikolwiek dokument z akt sprawy był podrobiony i nie podnosiła takowej kwestii. Jej stanowisko wskazujące, iż nigdy takiej umowy nie podpisywała zostało dopiero wyrażone na etapie wniosku o wznowienie postępowania, po zaznajomienia się z aktami sprawy karnej. Oczywistym jest bowiem, iż skoro umowa była dokumentem podrobionym, to nie mogła być zawarta przez pozwaną.

Pozwana o podstawie wznowienia dowiedziała się dnia 03 kwietnia 2017 r., gdy jako pokrzywdzona została poinformowana przez Prokuraturę Rejonową w Inowrocławiu o skierowaniu aktu oskarżenia przeciwko jej byłemu mężowi. Właśnie wtedy nastąpiło faktyczne powzięcie wiadomości o okoliczności stanowiącej podstawę wznowienia, ponieważ dopiero zawiadomienie organu ścigania stanowiło uprawdopodobnioną, wiarygodną informację co do podrobienia dokumentu przez byłego męża pozwanej, co zostało następnie potwierdzone zapoznaniem się z samą opinią biegłego znajdującą się w aktach sprawy, z której wynika, iż oskarżony podrobił jej podpis na dokumencie umowy (...) z dnia 30.03.2012.

W ocenie pozwanej, przekroczenie terminu nastąpiłoby wyłącznie wówczas, gdyby pozwana w dniu odebrania kserokopii akt sprawy miała świadomość, iż umowa została podrobiona przez W. C. i że jest to wiarygodna okoliczność umożliwiająca wznowienie postępowania. W związku z powyższym skarga złożona przez pozwaną została złożona z zachowaniem terminu określonego w art. 407 § 1 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie skarżącej nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na wstępie wyjaśnienia wymaga, że skarga o wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia służącym wzruszeniu prawomocnych orzeczeń. Nadzwyczajny charakter tego środka prawnego, skierowanego przeciwko prawomocnemu orzeczeniu powoduje, że wznowienie postępowania sądowego może nastąpić wyłącznie z powodów określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego. Przepisy art. 401, 401¹ i 403 k.p.c. wymieniając podstawy wznowienia postępowania tworzą zamknięty katalog. W związku z tym, oparcie skargi na innych podstawach niż wymienione w tych przepisach jest niedopuszczalne.

Skarżąca, jako podstawę wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym nakazem zapłaty Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z dnia 28 października 2015 r., sygn. akt VIII GNc 5449/15 wskazała, że ów nakaz został oparty na przedłożonym przez powoda dokumencie w postaci umowy (...) z dnia 30.03.2012, który był podrobiony albowiem pozwana nigdy takiej umowy nie podpisała.

Zgodnie z art. 403 § 1 pkt 1 kpc można żądać wznowienia na tej podstawie, że wyrok został oparty na dokumencie podrobionym lub przerobionym albo na skazującym wyroku karnym, następnie uchylonym. Wyjaśnić trzeba, że pojęcie podrobienia dokumentu odnosi się do etapu jego powstania, w którym dokument jest sporządzany przez określony podmiot i w odpowiedniej formie. Podrobienie dokumentu polega na sporządzeniu go przez inny podmiot niż ten, na który wskazuje treść dokumentu i od którego ma pochodzić (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2007 roku, III CSK 56/07, Lex 334985). Oparcie skargi o wznowienie postępowania na takiej podstawie nie wymaga jednak ustalenia podrobienia dokumentu w sposób określony w art. 404 kpc. Nie jest zatem potrzebne wykazanie, że czyn ten został ustalony prawomocnym wyrokiem skazującym. Wprawdzie podrobienie dokumentu jest przestępstwem, to jednak wymienienie w art. 403 § 1 odrębnie oparcia wyroku na dokumencie podrobionym (pkt 1) i uzyskanie wyroku za pomocą przestępstwa (pkt 2), nakazuje przyjąć, że to druga podstawa nie obejmuje przestępstwa wznowienia nie obejmuje przestępstwa polegającego na podrobieniu dokumentu. Wskazanie bowiem podrobienia dokumentu jako oddzielnej podstawy wznowienia byłoby zbyteczne, gdyby podrobienie dokumentu już w pojęciu przestępstwa, o którym mowa w art. 403 § 1 pkt 2 kpc. Sformułowana w art. 403 § 1 pkt 1 kpc podstawa wznowienia nie uzależnia, inaczej niż w przypadku określonym w art. 403 § 1 pkt 2 kpc dopuszczalność wznowienia postępowania od stwierdzenia faktu popełnienia przestępstwa. W związku z tym, fakt podrobienia dokumentu podlega ustaleniu w postępowaniu ze skargi o wznowienie (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2010 r., V CSK 28/10 Lex nr 852595).

W konsekwencji ustawowy trzymiesięczny termin do wniesienia skargi o wznowienie postępowania opartej na tej podstawie biegnie od dnia dowiedzenia się przez skarżącą o podrobieniu dokumentu. Trafnie więc Sąd Rejonowy uznał skargę uczestniczki za spóźnioną i to niezależnie od tego czy w sprawie należy przyjąć datę powzięcia wiadomości o podrobieniu dokumentu jako datę w której skarżąca zapoznała się dokumentami z akt sprawy tj. 3.10.2016 r. Z cała pewnością skarżąca składając w dniu 3 lipca 2017 r skargę o wznowienie uchybiła trzymiesięcznemu terminowi jeśli się zważy, że w dniu 10.10.2016 r. złożyła przed biegłym sądowym z dziedziny badania dokumentów, pisma ręcznego, podpisów oraz odbitek pieczątek swoje wzory pisma i wzory podpisów. (k. 9 akt) Nie ulega więc wątpliwości, że w tym też dniu skarżąca posiadała wiedzę o podrobieniu dokumentu.

Mając zatem na uwadze powyższe, rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego uznać należało za prawidłowe, a tym samym zażalenie jako bezzasadne podlegało oddaleniu w oparciu o art. art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE