UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 13 grudnia 2017 roku Sąd Rejonowy
w W. I Wydział Cywilny w sprawie sygn. akt I Ns 30/16 z wniosku B. O.
z udziałem P. O. (1) o podział majątku wspólnego ustalił, że w skład majątku wspólnego stron wchodzą nakłady na zabudowaną nieruchomość położoną w R. przy ul. (...) gminie W., stanowiącą działkę nr (...) o powierzchni 0,23 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...)
o wartości 45.690,39 zł, ruchomości o łącznej wartości 9.993,00 zł wymienione w treści postanowienia, wierzytelność w kwocie 100 zł z tytułu zezłomowania pojazdu marki R. (...), rok produkcji 1997 oraz dokonał podziału tego majątku w ten sposób, że składniki majątkowe wymienione w pkt I 1, 2a–j i 3) przyznał na wyłączną własność uczestnikowi postępowania P. O. (1), a składniki majątkowe wymienione w pkt 2k-yy) przyznał wnioskodawczyni B. O..

Sąd zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni B. O. tytułem dopłaty do wyrównania udziału w majątku wspólnym kwotę 25.913,70 zł , płatną jednorazowo
w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi jej płatności, oddalił wniosek uczestnika o ustalenie nierównych udziałów a także orzekł o zwrocie kosztów postępowania poprzez przyznanie adwokatowi E. L. kwotę 5.904,00 zł, w tym VAT w kwocie 1.104,00 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni B. O. z urzędu i nakazać wypłacić ją ze Skarbu Państwa - Sąd Rejonowy w Wieluniu,

Sąd przyznał również adwokatowi L. J. kwotę 5.904,00 zł, w tym VAT w kwocie 1.104 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej uczestnikowi postępowania P. O. (1) z urzędu i nakazać wypłacić ją ze Skarbu Państwa - Sąd Rejonowy w Wieluniu,

Pozostałymi kosztami Sąd nie obciążył zainteresowanych, stwierdzając,
że ponoszą oni koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie w kwotach dotychczas przez siebie wydatkowanych.

Rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

W dniu 03 grudnia 1994 roku wnioskodawczyni B. O. i uczestnik postępowania P. O. (1) zawarli związek małżeński. Dla uczestnika było to pierwsze małżeństwo, a dla wnioskodawczyni drugie. Z pierwszego związku małżeńskiego B. O. miała dwoje małoletnich dzieci – pięcioletniego syna i siedmioletnią córkę, które małżonkowie po zawarciu małżeństwa wychowywali wspólnie. W dniu (...) urodziła się wspólna córka stron M.. Dzieci wnioskodawczyni z poprzedniego związku małżeńskiego są już samodzielne.

Przed zawarciem związku małżeńskiego wnioskodawczyni mieszkała razem
z dziećmi w W. w mieszkaniu rodziców pierwszego męża. Uczestnik postępowania mieszkał w R., gdzie rodzice P. O. (1) posiadali zabudowane gospodarstwo rolne składające się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 2,12 ha.

P. O. (1) nabył przedmiotowe gospodarstwo rolne na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Wieluniu Wydział Cywilny z dnia 21 października 1985 roku
o stwierdzenie nabycia spadku po E. O., sygn. akt Ns 395/85, umowy przekazania gospodarstwa rolnego przez ojca M. O. (1) z dnia 16 listopada 1988 roku oraz umowy darowizny od braci J. O. (1) i J. O. (2) z dnia 16 listopada 1988 roku.

Na podstawie umowy sprzedaży z dnia 28 marca 1989 roku, uczestnik nabył nieruchomość położoną w R. stanowiącą rolę, pastwisko i rowy, składającą się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 1,96 ha.

Na podstawie umowy sprzedaży z dnia 23 lutego 1995 roku, uczestnik sprzedał G. i J. małżonkom M. działkę nr (...) o powierzchni 1,89 ha za cenę 4.000 zł, K. i R. małżonkom P. działki nr (...) o łącznej powierzchni
1,96 ha za cenę 2.000,00 zł.

Od listopada 1993 roku zainteresowani wraz z dziećmi wnioskodawczyni zamieszkali w R. przy ul. (...) i wspólnie zaczęli remontować dom należący do uczestnika – dobudowano łazienkę, wymieniono centralne ogrzewanie, położono kostkę brukową. Następnie wymieniono instalację elektryczną, pokrycie dachowe wraz z wywiązką, okna, drzwi, ogrodzenie, naprawiono podłogi, położono płytki, wykonano remont „letniej kuchni”, dobudowano ganek, postawiono altanę oraz zakupiono meble, sprzęt AGD i RTV oraz przedmioty codziennego użytku. Ponadto, wykonano ocieplenie budynku oraz wylewki na poddaszu.

Prace remontowe w domu oraz wokół domu były wykonywane, zarówno przez wnioskodawczynię, jak i uczestnika postępowania. W pracach tych brał udział ojciec B. O., który wykonał łazienkę oraz syn wnioskodawczyni M. O. (2), który remontował poddasze, a także wykonał gładzie, elewację, wylewki, panele.
Z kolei, brat uczestnika P. O. (2) wykonał i zamontował metalowe ogrodzenie, które darował zainteresowanym. Prace były wykonywane etapami, w zależności od możliwości finansowych stron. W taki sam sposób małżonkowie O. zakupywali do domu przedmioty codziennego użytku oraz elementy wyposażenia.

Wszystkie uzyskiwane przez zainteresowanych środki finansowe, w tym z tytułu wynagrodzenia za pracę – B. O. pracowała w przedszkolu jako pomoc kuchenna oraz dorabiała piekąc ciasta, a jej mąż P. O. (1) pracował w przedsiębiorstwie (...) S.A.
w S., dorywczo na „szrocie”, a także w zakładzie pogrzebowym, przeznaczane były na remont i rozbudowę domu oraz codzienne utrzymanie rodziny. Na ten cel zostały także przeznaczone środki uzyskane przez P. O. (1) ze sprzedaży gospodarstwa rolnego. Dodatkowo, w dniu 12 maja 2006 roku, zainteresowani zaciągnęli w (...) Bank S.A. z siedzibą we W. kredyt hipoteczny Nr (...) w kwocie 39.934,47 zł na sfinansowanie remontu domu jednorodzinnego.

W trakcie trwania związku małżeńskiego zainteresowanych łączyła wspólność ustawowa małżeńska.

We wrześniu 2014 roku wnioskodawczyni wystąpiła do sądu z powództwem
o zasądzenie od uczestnika alimentów na rzecz małoletniej córki stron oraz kwoty na zaspokojenie potrzeb rodziny, a następnie w listopadzie 2014 roku B. O. wystąpiła
z pozwem o ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami. Wyrokiem z dnia 23 stycznia 2015 roku, sygn. akt III RC 424/14, który uprawomocnił się w dniu 09 marca 2015 roku, Sąd Rejonowy w Wieluniu III Wydział Rodzinny i Nieletnich ustanowił rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami O. z dniem 23 stycznia 2015 roku.

Zainteresowani rozstali się ostatecznie w dniu 29 grudnia 2014 roku, kiedy to B. O. wraz z małoletnią córką M., pod nieobecność uczestnika, wyprowadziła się do W., zabierając ze sobą część wyposażenia domu. W związku z tym zdarzeniem, na wezwanie P. O. (1), interweniowała policja.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu I Wydział Cywilny z dnia 26 października 2015 roku, sygn. akt I 1C 138/15, który uprawomocnił się w dniu 05 grudnia 2015 roku, małżeństwo B. i P. O. (1) zostało rozwiązane przez rozwód, bez orzekania o winie.

Aktualna wartość nakładów dokonanych na zabudowaną nieruchomość położoną
w R. przy ul. (...) gminie W., stanowiącą działkę nr (...) o powierzchni 0,23 ha, dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...) została ustalona na kwotę 68.300 zł, a aktualna wartość ruchomości w postaci: szafki wiszące 4 sztuki, szafki stojące 2 sztuki, blat kuchenny, bufet, kuchnia gazowa, zlew, meblościanka, komoda, łóżko 160x200 z dwoma szafkami nocnymi, szafa podwójna, szafa potrójna, altana, stół kuchenny, krzesła kuchenne 6 sztuk, garnki 7 sztuk, patelnie 2 sztuki, komplet talerzy, 2 komplety sztućców, meble kuchenne (szafki wiszące – 4 sztuki, szafki stojące – 5 sztuk), firany kuchenne, żyrandol szkolny kuchenny , lodówka M. (...)+ (...) z 2008 roku, kuchnia mikrofalowa E. Co z 2008 roku, robot kuchenny C. 1200 W z 2010 roku, blender, mikser Z. (...) z 2010 roku, odkamieniacz wody, pufy 2 sztuki, dywan z 2012 roku 130x170, firany 3 sztuki z 2010 roku, lustro w drewnianej oprawie 100x65, zegar Q., szafka na gazety, dwa serwisy, kieliszki do wina 12 sztuk, szklanki „literatki” 10 sztuk, obrusy 3 sztuki, pościel 4 komplety, kołdry 3 komplety, serwis obiadowy z 2002 roku, lampka nocna stojąca, radio (...), deska do prasowania, żelazko, dywan z 2008 roku 150x120, firany, lampka nocna z 2004 roku, pralka M. (...)+A class z 2006 roku, kosz na bieliznę, zasłona na wannę, ręczniki 10 sztuk, ścierki do naczyń 20 sztuk, szafka na buty, lustro z 2012 roku, firany 3 sztuki, butla gazowa, firana i konwenter anteny satelitarnej, stanowiących majątek wspólny zainteresowanych wynosi 9.993,00 zł.

Ponadto, małżonkowie posiadali także, w dacie rozwiązania małżeństwa, samochód marki R. (...), rocznik 1997, który to pojazd uczestnik postępowania zezłomował po rozwodzie i uzyskał kwotę 100 zł, jednak nie rozliczył się z tego tytułu z wnioskodawczynią.

Po rozwodzie wspólnie zaciągnięty kredyt hipoteczny spłacała tylko wnioskodawczyni B. O. i do chwili obecnej z tego tytułu uiściła kwotę 8.120,00 zł.

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu I Wydział Cywilny z dnia 08 marca 2017 roku, sygn. akt I Ca 55/17, zasądzono od pozwanego P. O. (1) na rzecz powoda M. Ł. (aktualnie M. O. (2)) kwotę 16.609,61 zł z tytułu zwrotu kosztów zakupu materiałów i robocizny związanych z wykonaniem remontu poddasza w budynku położonym w R. przy ul. (...).

Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o materiał dowodowy osobowy w postaci tych twierdzeń wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, które nie zostały zakwestionowane
w toku postępowania przez zainteresowanych (art. 230 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.) oraz zeznań świadków: M. O. (2), J. P., W. Ł., R. P., L. T., M. O. (1), J. O. (2), Z. O., P. O. (2), K. S., K. P. i A. K., a także w oparciu o materiał nieosobowy w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy oraz
w załączonych aktach tutejszego Sądu o sygn. akt I C 202/15, III RC 424/14, ksiąg wieczystych Kw Nr (...) i Sądu Okręgowego w Sieradzu o sygn. akt I 1C 138/15.

W ocenie Sądu wszelkie dokumenty zostały sporządzone przez podmioty do tego uprawnione, w ramach przyznanych im kompetencji, a prawdziwości i autentyczności oraz mocy dowodowej tychże dokumentów strony nie podważyły i skutecznie nie zakwestionowały.

Sąd uznał także za wiarygodne sporządzone przez biegłego sądowego M. M. (2) opinie pisemne i ustną, gdyż są one jasne, wewnętrznie niesprzeczne oraz naukowo
i logicznie uzasadnione. Sąd nie dostrzegł żadnych ważnych powodów, które zmuszałyby do dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego. Nadto, opinie te nie zostały skutecznie zakwestionowane przez zainteresowanych, w tym w szczególności w zakresie ustalonych wartości. Biegły udzielił precyzyjnych odpowiedzi na zadane mu pytania, a przeprowadzone postępowanie dowodowe nie zdołało podważyć fachowości sporządzenia opinii i wniosków w nich zawartych.

Sąd oddalił wniosek uczestnika postępowania o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego celem ustalenia kosztów utrzymania i wychowania dzieci wnioskodawczyni w okresie od 1992 do 2002 roku, gdyż uczestnik postępowania P. O. (1), wstępując w zawiązek małżeński z kobietą posiadającą dwójkę dzieci z poprzedniego związku małżeńskiego ze świadomością przyjął je na wychowanie jak własne, a jedocześnie za oddaleniem takiego wniosku przemawiają zasady współżycia społecznego. W ocenie Sądu świadczenie uczestnika w tym zakresie mieściło się w granicach nie tylko jego obowiązku moralnego, ale przede wszystkim względów słuszności i przyzwoitości. Sąd – by uniknąć zarzutu braku odniesienia do całości żądań, podniósł, iż wskazana argumentacja odnosi się
w całości także do braku uwzględnienia roszczeń uczestnika w zakresie kwoty 16.864,00 zł, na która mają się składać – suma 8.000,00 zł z tytułu wydatków na wesele pasierba M. O. (2) oraz suma 7.864,00 z tytułu wydatków na utrzymanie pasierba i jego konkubiny.

Sąd uznał także, co do zasady, za wiarygodne zeznania świadków, gdyż
w kwestiach istotnych dla rozstrzygnięcia zeznania te znajdowały oparcie w pozostałym, uznanym za prawdziwy, materiale dowodowym. Wobec głębokiego konfliktu, jaki panuje między B. O. i P. O. (1) oczywistym jest, że zeznania świadków – członków rodziny były zdeterminowane przez tę sytuację i miały na celu przede wszystkim wsparcie wersji zdarzeń przedstawionej przez tę stronę, z wniosku której zostali wezwani
w charakterze świadków. I tak świadkowie M. O. (1), J. O. (2) i P. O. (2) (bracia uczestnika postępowania) oraz Z. O. (bratowa uczestnika postępowania), zeznając na okoliczność przyczynienia się zainteresowanych do powstania majątku wspólnego podkreślali, iż to P. O. (1) w głównej mierze przyczynił się do powstania majątku wspólnego, a B. O. jedynie z tego majątku korzystała, a na koniec zabrała wszystko. Z kolei, świadkowie W. Ł. (brat wnioskodawczyni) oraz J. P. (teściowa wnioskodawczyni) zeznali, iż to B. O. była głównym „motorem” wszystkich inwestycji, a większość nakładów finansowych i prac została wykonana przez syna wnioskodawczyni, podczas gdy P. O. (1) trwonił pieniądze na alkohol.

Z uwagi na głęboki konflikt między były małżonkami i związane z tym przedstawianie wersji korzystnej dla danej strony, Sąd nie dał wiary tym zeznaniom uczestnika postępowania, w których twierdził, iż większość prac remontowych wykonanych na nieruchomości w R. przy ul. (...) została sfinansowana z kwoty uzyskanej ze sprzedaży należącego do niego gospodarstwa rolnego oraz sprzętu rolniczego, z której to transakcji miał uzyskać kwotę 100.000 zł. Uczestnik postępowania nie wykazał tych okoliczności żadnymi obiektywnymi dowodami, np. w postaci dokumentów, potwierdzających otrzymanie wyżej wymienionej kwoty. Jednocześnie z załączonych akt księgi wieczystej Kw Nr (...) wynika, iż P. O. (1) ze sprzedaży gospodarstwa otrzymał łącznie kwotę 6.000 zł. W związku z tym tylko tę sumę Sąd uznał za udowodnioną i odliczył od kwoty 68.300 zł ustalonej przez biegłego, jako wartość nakładów na nieruchomość w R..

Podobnie zostały ocenione zeznania świadka M. O. (2) – syna i pasierba zainteresowanych. Według Sądu nie można ich uznać za w pełni obiektywne, gdyż jest on
w głębokim konflikcie z uczestnikiem postępowania. Toczyła się między świadkiem,
a P. O. (1) sprawa o zapłatę, która zakończona została wydaniem przez Sąd Okręgowy w Sieradzu w dniu 08 marca 2017 roku, sygn. akt I Ca 55/17, wyroku, na podstawie którego Sąd zasądził od pozwanego P. O. (1) na rzecz M. O. (2) kwotę 16.609,61 zł tytułem zwrotu nakładów poczynionych przez świadka na nieruchomość należącą do majątku osobistego uczestnika postępowania.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał, iż składniki majątkowe nabyte w trakcie trwania małżeństwa przez B. i P. O. (1), zostały przez nich zakupione ze środków wspólnych, w tym przede wszystkim pochodzących z wynagrodzeń za pracę. W tej kwestii zeznania zainteresowanych w przeważającej części pokrywają się z pozostałym, uznanym
za wiarygodny, materiałem dowodowym, w tym przede wszystkim z zeznaniami świadków, którzy wskazywali, iż w trakcie trwania małżeństwa, małżonkowie wspólnie inwestowali
w nieruchomość.

Sąd powołując przepis art. 43 i 45 - 46 kro przy odpowiednim zastosowaniu art. 1035-1046 kc oraz art. 213-218 kc oraz art. 684 k.p.c. wskazał na skład majątku wspólnego oraz wartość poszczególnych jego składników, a także dokonał pozostałych niezbędnych rozliczeń między zainteresowanymi.

Sąd ustalił, iż w trakcie trwania związku małżeńskiego ze środków wspólnych,
tj. osiąganych przez małżonków dochodów w postaci wynagrodzenia za pracę, nabywane były poszczególne składniki majątku, w tym czynione były nakłady na nieruchomość uczestnika w R., ustalił iż w skład majątku wspólnego wchodzą nakłady na zabudowaną nieruchomość położoną w R. przy ul. (...), o numerze ewidencyjnym (...)
o powierzchni 0,23 ha, objętą księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Wieluniu V Wydział Ksiąg Wieczystych Kw Nr (...) o wartości 68.300,00 zł, a także ruchomości, które wchodziły w skład wyposażenia domu w R. o łącznej wartości 9.993,00 zł.

Wartość zarówno nakładów, jak i poszczególnych ruchomości została ustalona
w oparciu o opinię powołanego w sprawie biegłego, który dysponując odpowiednią wiedzą specjalistyczną, w sposób wyczerpujący, odnosząc się do zgłaszanych przez zainteresowanych zastrzeżeń i wniosków, oznaczył wartość poszczególnych składników majątkowych.

Sąd oddalił wniosek uczestnika postępowania o ustalenie nierównych udziałów
w proporcji - najpierw „maksymalnie 15%” dla wnioskodawczyni i 85 % dla uczestnika,
a następnie w stosunku 20% dla wnioskodawczyni i 80 % dla uczestnika (pkt IV postanowienia). Sąd zaznaczył, że warunkiem ustalenia nierównych udziałów jest łącznie spełnienie dwóch przesłanek, a mianowicie istnienie ważnych powodów oraz przyczynienie się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu jednakże żadna z tych przesłanek nie miała miejsca w przypadku zainteresowanych. Zarówno B. O., jak
i P. O. (1) w równym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego. Małżonkowie zgodnie, z uwzględnieniem swoich osobistych predyspozycji, dokonali podziału ról małżeńskich, gdzie P. O. (1) wziął na siebie ciężar utrzymania
i zabezpieczenia finansowego założonej rodziny, a B. O. ciężar wychowania dzieci, dbania o dom i męża. Nie można pominąć faktu, iż B. O. mimo, iż zarabiała mniej od męża, to przez cały okres trwania małżeństwa pracowała zawodowo. Według Sądu, małżonkowie w równym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego
i w równym stopniu korzystali ze wspólnie zgromadzonego majątku.

Dokonując podziału majątku wspólnego, Sąd kierował się treścią art. 567 § 3 k.p.c. poprzez art. 680-689 k.p.c., i miał na uwadze także przepisy dotyczące zniesienia współwłasności (art. 617–625 k.p.c.), a w szczególności art. 622 i 623 k.p.c. Ponadto, Sąd rozważył również przepis art. 211 kc i art. 212 § 2 k.c.

Mając na uwadze, iż wnioskodawczyni nie zamieszkuje w nieruchomości, na którą poczyniono nakłady, gdyż stanowi ona majątek osobisty uczestnika postępowania oraz nie korzysta ze znajdujących się tam ruchomości, Sąd uznał, iż powinny one pozostać przy uczestniku postępowania.

Jednocześnie Sąd przyznał wnioskodawczyni te ruchomości, którymi dysponuje
i które zostały przez nią zabrane podczas wyprowadzki w grudniu 2014 roku (pkt II postanowienia).

Wartość majątku tworzą kwoty: 68.300,00 zł – z tytułu nakładów poczynionych na nieruchomość w R. przy ul. (...); 9.993,00 zł – wartość ruchomości; 100 zł – wierzytelność ze złomowania pojazdu marki R. (...).

Od wartości 68.300 zł z tytułu nakładów poczynionych na nieruchomość uczestnika postępowania Sąd odjął kwotę 16.609,61 zł, która to suma stanowi wartość nakładów dokonanych przez syna wnioskodawczyni, jako osobę trzecią na remont przedmiotowej nieruchomości, gdyż kwota ta wchodzi w skład wyceny dokonanej przez biegłego M. M. (2) oraz kwotę 6.000,00 zł, która to suma stanowi wartość nakładu poczynionego z majątku osobistego uczestnika na majątek wspólny, co daje do podziału kwotę 45.690,39 zł.

Przy równym podziale każdy powinien uzyskać majątek o wartości 27.891,69 zł (45.690,39 zł + 9.993,00 zł + 100,00 zł).

W wyniku dokonanego podziału uczestnikowi postępowania przypadł prawie cały majątek o wartości 49.745,39 zł = 45.690,39 zł + 3.955,00 zł (wartość składników wyposażenia domu, które uzyskał uczestnik postępowania) +100 zł.

Natomiast, wnioskodawczyni przypadły jedynie ruchomości stanowiące składniki wyposażenia domu o wartości 6.038 zł. Tym samym, do wyrównania udziałów uczestnik postępowania powinien spłacić wnioskodawczynię kwotą 21.853,70 zł (49.745,39 zł – 27.891,69 zł).

Mając na uwadze, iż po dniu 23 stycznia 2015 roku, wnioskodawczyni tytułem spłaty wspólnych zobowiązań uregulowała kwotę 8.120 zł, uczestnik postępowania powinien dopłacić na rzecz wnioskodawczyni również kwotę 4.060 zł (8.120,00 zł : 2).

Ostatecznie Sąd zasądził od uczestnika P. O. (1) na rzecz wnioskodawczyni B. O. tytułem dopłaty do wyrównania udziału w majątku wspólnym kwotę 25.913,70 zł (21.853,70 zł + 4.060 zł) i z uwagi na możliwości zarobkowe oraz sytuację życiową wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, Sąd ustalił spłatę powyższej kwoty w terminie
3 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi jej płatności, o czym orzeczono jak w pkt III postanowienia.

W związku z tym, iż zainteresowani byli reprezentowani przez pełnomocników
z urzędu, Sąd mając na względzie treść § 2, 3, 8 pkt 5, 10 pkt 8 i 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2015 r, poz. 1801 ze zm.), przyznał na rzecz adwokatów: E. L. oraz L. J. kwoty po 5.904 zł, w tym VAT w kwocie 1.104 zł, gdyż takie kwoty odpowiadają charakterowi sprawy, nakładowi pracy pełnomocników i są zgodne z obowiązującymi stawkami, a poza tym nie zostały opłacone przez zainteresowanych (pkt V i VI postanowienia).

O kosztach, jak w pkt VII postanowienia Sąd rozstrzygnął w oparciu o treść art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym w postępowaniu nieprocesowym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, co oznacza, że każdego z nich obciążają koszty dokonanej przez niego czynności oraz czynności podjętej w jego interesie. Tym samym Sąd nie znalazł podstaw do odstąpienia od ogólnej zasady ponoszenia kosztów sądowych w postępowaniu nieprocesowym i uznał, iż względy słuszności oraz charakter sprawy, a także sytuacja osobista i majątkowa zainteresowanych przemawiają za nie obciążaniem ich kosztami postępowania (art. 102 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

Apelacje od takiego rozstrzygnięcia wywiedli zarówno wnioskodawczyni,
jak i uczestnik.

Uczestnik zaskarżył postanowienie w części oddalającej jego wniosek o ustalenie nierównych udziałów (pkt. IV postanowienia) i zasądzającej na rzecz wnioskodawczyni kwotę 25.913,70 zł. tytułem dopłaty do wyrównania udziału w majątku wspólnym, płatną jednorazowo w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia,
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi jej płatności (pkt. III postanowienia).

Skarżący zarzucił:

1/. błędną ocenę materiału dowodowego, przez przyjęcie, iż zainteresowani w równym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego, w sytuacji, gdy nie pozwala na to, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i wskutek tego naruszenie prawa materialnego (art. 43 § 2 k.r.o.), przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, a także błędną ocenę roszczeń uczestnika w zakresie kwoty 16.864 zł, na którą składa się 8.000 zł z tytuły wydatków na wesele syna wnioskodawczyni oraz suma 7.864 zł z tytułu wydatków na jego utrzymanie wraz z konkubiną, poprzez ich nieuwzględnienie;

- nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych sprawy wskutek oddalenia wniosku dowodowego uczestnika postępowania, o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego celem ustalenia kosztów utrzymania i wychowania dzieci wnioskodawczyni
w okresie od 1992 do 2002, przez odmówienie uczestnikowi prawa do żądania ustalenia i zwrotu poczynionych przez niego wymienionych kosztów i wskutek tego, naruszenie
art. 45 § 1 k.r.o. i art. 43 § 2 k.r.o.

W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie orzeczenia w zaskarżonym zakresie
i o przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie o jego zmianę w części oddalającej wniosek uczestnika postępowania o ustalenie nierównych udziałów (pkt. IV postanowienia), poprzez ustalenie, że udział wnioskodawczyni w majątku wspólnym wynosi 20 %, a uczestnika 80 %, oraz w części zasądzającej na rzecz wnioskodawczyni B. O. od uczestnika postępowania kwotę 25.913,70 zł. tytułem dopłaty do wyrównania udziału w majątku wspólnym, płatną jednorazowo w terminie trzech miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi jej płatności (pkt. III postanowienia), poprzez przyznanie nakładów
i części ruchomości na własność uczestnika postępowania bez dopłat lub obniżenie zasądzonej dopłaty, odpowiednio do udziału wnioskodawczyni w majątku wspólnym i ustalenie dłuższego terminu zapłaty.

Pełnomocnik uczestnika z urzędu wniósł o przyznanie od Skarbu Państwa na jego rzecz kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych, które nie zostały uregulowane w całości, ani w części, zarówno za I, jak i II instancję.

Z kolei wnioskodawczyni zaskarżyła postanowienie w całości, zarzucając:

1/ błąd w ustaleniach faktycznych polegających na:

- przyjęciu, że od wartości nakładów obliczonych przez biegłego rzeczoznawcę należy odjąć kwotę 16.609,61 zł zasądzoną przez Sąd Okręgowy w Sieradzu od uczestnika postępowania na rzecz M. O. (2) (syna wnioskodawczyni) tytułem zwrotu nakładów poczynionych na remont poddasza, podczas gdy wnioskodawczyni w ogóle nie wnosiła
o zwrot nakładów na remont poddasza, jak również z opinii biegłego rzeczoznawcy nie wynika, czy szacując wartość nakładów brał pod uwagę remont poddasza;

- przyjęciu, że wartość spłaconego kredytu hipotecznego od dnia ustanowienia rozdzielności majątkowej do dnia wydania postanowienia należy rozliczyć po połowie, podczas gdy to wnioskodawczyni spłaciła sama należności, a nakład ten nie znalazł pokrycia w użytkowaniu rzeczy, albowiem nie mieszka ona w przedmiotowej nieruchomości od grudnia 2014 r.;

- niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych sprawy wskutek nierozliczenia kredytu gotówkowego (...) z dnia 22.08.2002 r.,

- naruszenie prawa materialnego, tj. § 8 pkt. 5 w związku z § 22 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu poprzez jego błędne zastosowanie.

W konkluzji skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Wieluniu,
o zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt. V poprzez przyznanie adwokatowi E. L. kwoty 8.856 zł w tymi 656 zł podatku VAT, o zwolnienie wnioskodawczyni od kosztów sądowych w postępowaniu apelacyjnym, w tym od uiszczania opłaty sądowej od apelacji, o zasądzenie na rzecz pełnomocnika wnioskodawczyni kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, albowiem koszty te nie zostały uiszczone ani w całości ani w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje są bezzasadne, gdyż zaskarżone orzeczenie odpowiada prawu.

Kontrola instancyjna nie wykazała uchybień przepisom prawa materialnego oraz zarzucanych błędów dotyczących gromadzenia i oceny materiału dowodowego. Dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne dotyczące okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy znajdują odzwierciedlenie w przytoczonych na ich poparcie dowodach, a ich prawna ocena oparta na logicznym rozumowaniu i zasadach doświadczenia życiowego zasługuje na jednoznaczną aprobatę. Stąd ustalenia te oraz wyprowadzone na ich podstawie wnioski prawne Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne.

W zakresie zarzutu zmierzającego do wykazania przekroczenia przez Sąd Rejonowy granic swobodnej oceny dowodów w takiej postaci jak została przedstawiona w treści apelacji uczestnika wyjaśnić należy, iż ocena dowodów polega na poddaniu ich analizie według określonych kryteriów i wyraża się w porównaniu wyników postępowania dowodowego
z przedmiotem postępowania dowodowego (tematami dowodowymi) i w syntetyzowaniu wniosków.

Sąd obowiązany jest za prawdziwe uznawać tylko takie zdania, które zostały uzasadnione według określonych, rozsądnych dyrektyw poznawczych, przestrzegać zasad logicznego rozumowania, stosować zasady doświadczenia życiowego.

Sąd winien zatem oceniać dowody w sprawie, opierając się na zestawieniu treści określonych zeznań z pozostałymi dowodami, naświetlającymi okoliczności sprawy
w sposób odmienny i na dokonaniu prawidłowego wyboru, po rozważeniu wynikłych sprzeczności w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego. Zastrzeżona dla sądu swobodna ocena dowodów opiera się bowiem na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość, zgodną
z doświadczeniem życiowym (orz. z 20.3.1980 r., II URN 175/79, OSN 1980, Nr 10, poz. 200).

W kontekście powyższego apelujący uczestnik nie wyjaśnia jakie konkretnie zasady logicznego rozumowania naruszył sąd dokonując oceny materiału dowodowego, a także wskazać, dlaczego w świetle doświadczenia życiowego, wnioski, jakie wywiódł sąd pierwszej instancji dokonując tej oceny są niewłaściwe. Takiej argumentacji apelacja nie zawiera. Pełnomocnik uczestnika poza podniesieniem zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc nie odniósł go do żadnej z części materiału dowodowego i nie przeprowadził jakiejkolwiek jego analizy
z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego.

Należy przypomnieć, że udziały w majątku objętym wcześniej wspólnością majątkową małżeńską powstają w momencie ustania tej wspólności, a ich wielkość zgodnie
z art. 43 § 1 k.r.o. jest równa. Odejście od zasady równości udziałów może nastąpić tylko
w wyjątkowych wypadkach i zostało uzależnione od łącznego spełnienia dwóch przesłanek: istnienia ważnych powodów przemawiających za odejściem od zasady wyrażonej
w art. 43 § 1 k.r.o. oraz różnego stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego. Przesłanki te pozostają do siebie w takim wzajemnym stosunku, że żadne “ważne powody" nie stanowią podstawy takiego orzeczenia, jeżeli stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego jest równy, a jednocześnie - nawet różny stopień przyczynienia się małżonków do powstania tego majątku nie stanowi podstawy ustalenia nierównych udziałów, jeżeli nie przemawiają za tym "ważne powody".

Wykazanie, że występują ważne powody oraz stwierdzenie, w jakim stopniu każde
z małżonków przyczyniło się do powstania majątku wspólnego obciążało uczestnika zgodnie z regułą wynikajaca z art. 6 k.c. gdyż ciężar wykazania istnienia przesłanek warunkujących ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym spoczywa na tym, kto zgłosił wniosek
o ustalenie nierównych udziałów (postanowienie SN z 2 października 1997 r., II CKN 348/97, niepubl.).

Na tle poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń faktyczny zważyć należy, że brak jest podstaw dla uwzględnienia tego żądania, albowiem brak jest ważnych powodów, które uzasadniałyby ustalenie nierównych udziałów i apelujący na ich istnienie nie wskazuje.

Podzielić należy konstatację Sądu Rejonowego, że fakt posiadania przez wnioskodawczynię dzieci z wczesniejszego związku i zawarcia przez nią związku małżeńskiego z uczestnikiem, oraz ponoszenie wyższych kosztów codziennego funkcjonowania takiej rodziny nie jest okolicznością penalizującą kobietę, gdyż skarżacy wiedział z kim się wiąże, a ustalenie nierównych udziałów jest zastrzeżone do przypadków skrajnego i uporczywego uchylania się małżonka od pomnażania wspólnego dorobku.

Natomiast co do okoliczności wynikajacej z akcentowanej przez skarżacego różnicy
w wynagrodzeniach, wyjaśnić należy, iż nie jest ona samodzielną przesłanką stwierdzenia uporczywego zachowania polegającego na nieprzyczynianiu się do pomnażania wspólnego dorobku. Niezbędne było bowiem udowodnienie, że zachowanie małżonka osiągającego niższe dochody lub nawet okresowo niepracującego jest zawinione i niezależne od innych przyczyn, np. konieczności zajmowania się domem i dziećmi. W wywiedzionym środku zaskarżenia takiej rzeczowej argumentacji, która mogłaby podważyć wywody Sądu meriti nie ma.

Nie zasługują na podzielenie również zarzuty wnioskodawczyni.

Z treści wyjaśnień biegłego sporzadzajacego opinię w oparciu o którą Sąd dokonał ustalenia wartości nakładów na poziomie 45.690,39 zł (k. 286) wynika, że powyższą wielkość określono w sposób łączny dla wszystkich nakładów wykonanych na nieruchomości. Prawidłowo zatem uczynił Sąd Rejonowy odejmując od tej wartości wartość nakładów dochodzonych przez syna skarżącej - M. O. (2), w sprawie zakończonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 07.03.2017 r., sygn. akt I Ca 55/17. Ten sam nakład nie może mieć źródła finansowania w dwóch różnych majątkach. Syn skarżącej poniósł określone wydatki, które wzbogaciły majątek uczestnika a ten sam zakres prac uwzględnił biegły również w tej sprawie. Zatem odmowa przyznania wnioskodawczyni kwot, które nie zostały wydatkowane z majątku wspólnego stron na majątek odrębny uczestnika nie może być uznana za krzywdzącą ją.

Brak jest także podstaw do przyjmowania innego sposobu rozliczenia spłaconego przez wnioskodawczynię zobowiązania pieniężnego niż wynikający z przyjętego przez Sąd Rejonowy. Jeśli strony mają równe udziały w majątku dorobkowym to w oparciu o tę samą zasadę ponoszą odpowiedzialność za długi. Sąd Okręgowy wskazuje również, że przepis art. 5 kc nie może stać się podstawą prawną powstania jakiegokolwiek roszczenia materialno-prawnego. Jego celem jest bowiem ochrona przed nadużyciem prawa podmiotowego.

Odnosząc się natomiast do kolejnego zarzutu skarżącej - nierozpoznania istoty sprawy - wskazać należy, iż nie zasługuje on na uwzględnienie.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się - w odniesieniu do postępowania procesowego - że nierozpoznanie istoty sprawy, jako przewidziana w art. 386 § 4 k.p.c. podstawa wydania wyroku kasatoryjnego, występuje wtedy, gdy sąd pierwszej instancji w sposób nieprawidłowy zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania pozwu lub zarzutów merytorycznych przeciwstawionych zgłoszonemu roszczeniu (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999, Nr 1, poz. 22; z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN 486/00, OSP 2003, Nr 3, poz. 36; z dnia 17 listopada 2004 r., IV CK 229/04, niepubl.; z dnia 10 czerwca 2011 r., II CSK 568/10, OSNC 2012 - B, poz. 40). Nierozpoznanie istoty sprawy następuje zatem w tak rzadkich przypadkach, jak w razie oddalenia powództwa ze względu na błędne przyjęcie braku legitymacji procesowej, błędne przyjęcie, że dochodzone roszczenie nie jest jeszcze wymagalne albo że wygasło, czy błędne uwzględnienie zarzutu przedawnienia.

Odnosząc powyższe do postępowania nieprocesowego, którego przedmiotem jest wniosek o podział majątku wspólnego, można przyjąć, że nierozpoznanie istoty sprawy zachodziłoby gdyby sąd pierwszej instancji błędnie oddalił wniosek uznając na przykład,
że brak majątku dorobkowego lub wniosek jest niedopuszczalny wobec nieustanna wspólności ustawowej.

Taka sytuacja z całą pewnością w tej sprawie nie zachodzi, gdyż sąd pierwszej instancji dokonał podziału majątku wspólnego, którego skład i wartość a także sposób podziału nie został skutecznie zakwestionowany.

Podkreślenia wymaga również, że Sąd orzekając o podziale majątku czyni to wyłącznie w granicach zakreślonych przez uczestników, tj. co do składników majątkowych wskazanych przez byłych małżonków jako wchodzących w skład ich majątku dorobkowego. Regulacja art. 684 k.p.c. ma bowiem jedynie to znaczenie, że sąd w dążeniu do zakończenia podziału majątku w jednym postępowaniu, winien zwrócić uwagę małżonków na potrzebę wskazania całego majątku podlegającego podziałowi oraz że nie jest związany wnioskami małżonków, jeżeli z oświadczeń ich wynika, że istnieje inny jeszcze majątek wspólny wymagający podziału. Przepis ten nie daje natomiast sądowi uprawnień do prowadzenia
z urzędu dochodzeń, czy i jaki istnieje inny wspólny majątek ( por. postanowienie SN z dnia 18 stycznia 1968 r., III CR 97/67, OSNCP 1968 nr 10, poz. 169).

W okolicznościach sprawy trudno zatem zarzucić Sądowi zaniechanie rozliczenia pożyczki zaciągniętej w (...) SA, której spłata miała nastąpić z dniem 16.09.2015 r.
w sytuacji w której z jego treści (k. 9 akt) nie wynika wysokość niezaspokojonej wierzytelności na dzień ustania wspólności ustawowej, a która po jej ustaniu miałaby podlegać zaspokojeniu wyłącznie z majątku apelującej. W oparciu o ten dokument nie można poczynić absolutnie żadnych ustaleń co do wysokości dokonanej przez wnioskodawczynię spłaty, zwłaszcza, że poza jego złożeniem apelująca nie wyartykułowała o jaką wielkość nakładu może jej chodzić.

Brak jest też podstaw do korygowania wysokości należnych pełnomocnikowi kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Sprawa została wniesiona do Sądu Rejonowego w Wieluniu w dniu 7 stycznia 2016 roku, a zatem zgodnie z regułą wynikającą z § 22 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2016.1714), iż do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

Z uwagi na datę wniesienia sprawy do sądu podstawę do ustalenia wysokości należnego pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenia stanowiło rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu w brzmieniu obowiązującym do 2 listopada 2016 roku. W sprawach o podział majątku wynagrodzenie pełnomocnika obliczane jest nie od wartości przedmiotu sporu, lecz od wartości udziału
w tym majątku. Wnioskodawczyni wartość udziału wskazała na kwotę 74 831,34 zł a zatem przy uwzględnieniu treści § 10 ust. 1 pkt 8, § 8 pkt 6 i § 4 ust 1 tego rozporządzenia należne wynagrodzenie winno zostać określone na kwotę 3 600 zł, a następnie powiększone o VAT, gdyż przepis § 4 ust. 1 rozporządzenia wprowadził określony w nim standard.

Konkludując, wobec wyłączenia możliwości korygowania orzeczenia na niekorzyść strony wnoszącej środek zaskarżenia nie było podstaw do obniżenia wynagrodzenia przyznanego pełnomocnikowi z urzędu do wysokości zgodnej z powołanymi przepisami,
a tym bardziej do jego podwyższania do wartości oczekiwanej przez skarżącą.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc apelacje oddalił, przyznając pełnomocnikom stron z urzędu wynagrodzenia od Skarbu Państwa w wysokości wynikającej z § 8 pkt 5, § 16 ust. 1 pkt 1 i § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U.2016.1714).

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE