UZASADNIENIE

Powód - K. M. domagał się zasądzenia od pozwanego Syndyka masy upadłości Przedsiębiorstwa Produkcyjnego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kwoty 11.873,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 20 kwietnia 2016r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania. W uzasadnieniu żądania wyjaśnił, iż dochodzi zwrotu kwoty przekazanej Syndykowi w związku z zawarciem w dniu 25 lutego 2016r. umowy sprzedaży lokalu położonego w K. przy ul. (...), wchodzącego w skład masy upadłości, obejmującej nadpłaconą wartość podatku VAT. Powód wskazał, iż strony uzgodniły cenę nieruchomości w wysokości 63.500 zł brutto. Taką sumę przekazał on Syndykowi masy upadłości. Ponieważ, jak się później okazało, sprzedaż była zwolniona od podatku VAT, dla powoda przedmiotowy lokal miał wartość 51.626,02 zł. Dlatego dochodzi od Syndyka zwrotu kwoty 11.873,98 zł, jako bezpodstawnego wzbogacenia. Ponadto powód domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego kosztów postępowania.

Pozwany - Syndyk masy upadłości Przedsiębiorstwa Produkcyjnego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa oraz obciążenie powoda kosztami procesu. Potwierdził fakt zawarcia przez strony umowy sprzedaży nieruchomości w ramach postępowania upadłościowego. Jednocześnie zaprzeczył, ażeby powodowi przysługiwał zwrot części ceny lokalu w wysokości dochodzonej pozwem. Rada wierzycieli Przedsiębiorstwa Produkcyjnego (...) spółki z o.o. w K. w upadłości likwidacyjnej na mocy uchwały z dnia 23 czerwca 2015r. zezwoliła na sprzedaż nieruchomości z wolnej ręki, ale najniższą możliwą cenę sprzedaży określiła na kwotę 61.200 zł. Strony w drodze negocjacji ustaliły cenę 63.500 zł i taką kwotę powód zapłacił za przedmiotowy lokal. Obecnie strona powodowa bezpodstawnie domaga się obniżenia ceny nieruchomości do kwoty 51.626,02 zł. W ocenie pozwanego bezzasadny jest zarzut bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego kosztem powoda.

Wyrokiem z dnia 18 października 2017 roku Sąd Rejonowy w Koszalinie oddalił powództwo i zasądził od powoda K. M. na rzecz pozwanego Syndyka masy upadłości Przedsiębiorstwa Produkcyjnego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kwotę 3.617,00 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Wydając powyższy wyrok Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny i dokonał na jego podstawie następujące rozważania:

„Strona powodowa zgłosiła roszczenie o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia, powołując przesłanki bezpodstawnego wzbogacenia, określone w art. 405 k.c., stanowiącym, że kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przesłankami powstania zobowiązania z bezpodstawnego wzbogacenia są zatem: wzbogacenie jednego podmiotu, zubożenie drugiego podmiotu, związek między wzbogaceniem a zubożeniem oraz uzyskanie korzyści majątkowej bez podstawy prawnej. Nie ulega wątpliwości, że roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia przysługuje osobie zubożonej, podmiotowi, który doznał uszczerbku majątkowego, na skutek zdarzenia powodującego wzbogacenie innego podmiotu.

Szczególnym przypadkiem bezpodstawnego wzbogacenia jest nienależne świadczenie – art. 410 k.c. Art. 410 § 2 k.c. stanowi, że świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

W niniejszej sprawie nie występują powyższe okoliczności.

Bezsporne pomiędzy stronami jest, iż doszło w dniu 25 lutego 2016r. do sprzedaży przez Syndyka masy upadłości Przedsiębiorstwa Produkcyjnego (...) spółki z o.o. w K. powodowi lokalu użytkowego położonego w K. przy ul. (...), wchodzącego w skład masy upadłości (kopia aktu notarialnego - k. 19-26, zeznania powoda - k. 116verte-117, zeznania pozwanego - k. 117-118).

Powód zażądał zwrotu z kwoty 63.500 zł, zapłaconej Syndykowi masy upadłości tytułem uzgodnionej ceny za nieruchomość, części tej kwoty w wysokości 11.873,98 zł twierdząc, że nie był zobowiązany w tym zakresie do świadczenia na rzecz pozwanego, ponieważ jest to wartość podatku VAT a sprzedaż zwolniona była od tego podatku.

Argument powoda, że bezzasadnie obciążono go podatkiem VAT należy uznać za chybiony, albowiem cena sprzedaży nieruchomości wynosiła 63.500 zł i taką kwotę powód zapłacił Syndykowi. Cena jest to ta wartość, którą kupujący ma zapłacić sprzedającemu. Przy umowie sprzedaży elementem istotnym czynności prawnej jest przedmiot umowy, strony umowy i zobowiązanie do zapłaty ceny. Natomiast przyczyna, która skłania kupującego do nabycia rzeczy czy sprzedającego do jej zbycia, pozostaje poza treścią czynności prawnej. Zatem motywacja powoda, która spowodowała, że zawarł on umowę, jest kwestią jego wewnętrznych przeżyć psychicznych i jest nieistotna z punktu widzenia ważności czynności prawnej. Motywacja powoda nie jest objęta treścią oświadczeń woli stron przy zawarciu umowy. Tym samym nie jest elementem czynności prawnej. Jeżeli powód liczył na obniżenie podatku należnego o podatek naliczony, winien przed zawarciem umowy sprawdzić jakie obowiązują przepisy podatkowe w tym zakresie, upewnić się co do swoich oczekiwań. Jest to kwestia niezapoznania się lub niewłaściwego zapoznania się przez powoda przed dokonaniem czynności z obowiązującymi przepisami prawa (art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 nr 54, poz.535 z późn. zm.).

Strona powodowa stwierdziła na rozprawie w dniu 18.10.2017r., że jej pisma w sprawie można uznać za powołanie się na błąd w celu uchylenia się od skutków czynności prawnej. Jednak powyższe oświadczenie sformułowane przez powoda na rozprawie jest bezskuteczne. Powód nie złożył bowiem oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych wadliwego oświadczenia woli – art. 88 k.c.

Powód zapoznał się z treścią uchwały Rady Wierzycieli Przedsiębiorstwa Produkcyjnego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. w upadłości likwidacyjnej z dnia 23 czerwca 2015r., określającą na 61.200 zł minimalną cenę nieruchomości, którą musi uzyskać Syndyk, o czym świadczy fakt, że do aktu notarialnego z dnia 25 lutego 2016r. przedłożono odpis protokołu z posiedzenia Rady Wierzycieli (kopia aktu notarialnego - k. 19-26, uchwała wraz z załącznikiem - k. 78-81). Syndyk zatem jednoznacznie pokazał powodowi jaką cenę co najmniej powinien uzyskać za nieruchomość i powód na to się zgodził. W efekcie uzgodnień stron powód zobowiązał się zapłacić kwotę 63.500 zł, a nie 51.626,02 zł, która nie była przedmiotem negocjacji. Wskazać należy również, iż powód nie kwestionował ważności czynności prawnej - umowy sprzedaży pod kątem sprzeczności z uchwałą Rady Wierzycieli.

Cena nieruchomości będącej przedmiotem umowy sprzedaży, zawartej przez strony, została określona jako cena 63.500 zł brutto, co oznaczało, jak wskazał Syndyk, cenę ostateczną, jaką ma on uzyskać od nabywcy lokalu, czyli w taki sposób opisano cenę końcową, ze wszystkimi podatkami, opłatami. Cena ta czyniła zadość treści uchwały Rady Wierzycieli, zgodnie z którą nieruchomość ma być zbyta za kwotę nie niższą niż 61.200 zł.

Natomiast odnośnie zgłoszonego przez stronę powodową na rozprawie (k. 115) zarzutu nieważności § 10 umowy sprzedaży z dnia 25 lutego 2016r. zaznaczyć należy, iż ten § nie dotyczy ceny, lecz podatku VAT od wynagrodzenia notariusza.

Z kolei kwestia poprawności faktur wystawionych przez Syndyka należy do zagadnień administracyjnych, podatkowych, zaś w niniejszej sprawie podlegają ocenie kwestie cywilnoprawne.

Mając na uwadze przedstawione wyżej okoliczności powód nie może skutecznie domagać się od pozwanego zwrotu części uiszczonej ceny. Spełnienie świadczenia nastąpiło na podstawie zawartej przez strony umowy, a zatem niezasadne jest twierdzenie, że zapłata nastąpiła bez podstawy prawnej. Jednocześnie brak jest podstaw do przyjęcia, iż doszło do bezpodstawnego wzbogacenia po stronie pozwanego kosztem powoda.

Wobec powyższego Sąd orzekł jak w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął na mocy art. 108 k.p.c. i art. 98 k.p.c. Określając wysokość kosztów zastępstwa procesowego pozwanego Sąd uwzględnił treść § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r., poz. 1804)”

Apelację od powyższego wyroku złożył powód zaskarżając go w całości i wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 11.873,98 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wezwania 20 kwietnia 2016 roku i przyznania kosztów postępowania.

Wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 410§1 i 2 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji przyjęcie, że w sprawie nie zachodzą przesłanki do domagania się zwrotu niezależnego świadczenia; oraz art. 65§1 i 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji zastosowanie wykładni rozszerzającej gdy treść umowy była jasna i tego nie wymagała, co doprowadziło do przyjęcia, że strony ustaliły cenę nieruchomości na kwotę bezwzględną 63.500 zł stanowiącą wartość samoistną, nie zaś składową ceny netto i podatku VAT.

Wyrokowi zarzucono nadto naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie oceny w sposób dowolny, sprzeczny z zasadami życiowymi i logicznego rozumowania, w szczególności przyjęcia sprzecznych z powszechnie przyjętymi definicji pojęcia cena netto i brutto i przyjęcie założenia, że cena brutto nie stanowi składowej ceny netto i podatku VAT, a jest wartością obiektywną i podstawową.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i obciążenie powoda kosztami postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

Sąd Okręgowy, zgodnie z dyspozycją art. 378§1 k.p.c., w granicach wniesionej apelacji, rozważa na nowo zebrany w sprawie materiał dowodowy i dokonuje jego samodzielnej oceny. Powyższa analiza pozwala stwierdzić, iż zarówno ustalenia stanu faktycznego, jak i ocena prawna, dokonana przez Sąd I instancji była prawidłowa, tym samym niecelowe jest jej powtarzanie.

W kwestii zarzutów apelacji odnoszących się do wadliwie, zdaniem powoda, dokonanej oceny dowodów, wskazać należy, iż zarzut ten jest nieuzasadniony.

Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według swego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W orzecznictwie trafnie przyjmuje się iż, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena taka nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów wymaganej normą art. 233§1 k.p.c. Ocena taka musi się ostać nawet, gdyby z materiału tego w równym stopniu dały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku braku logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie przeprowadzono wbrew zasadom doświadczenia życiowego, ocena dowodów przeprowadzona przez sąd może być skutecznie podważona ( wyrok SN z 27.09.2001, II CKN 817/00, LEX nr 56906). Apelujący nie podał, jakie kryteria oceny naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając ich wiarygodność i moc dowodową (por. orzecz. SN z 23.01.2001r. (...) LEX 52753, z 10.01.2002, II CKN 572/99, LEX 53136). Uzasadnienie apelacji, ale także treść jej zarzutu, stanowi jedynie polemikę z ustaleniami Sądu. Zauważyć przy tym wyraźnie należy, iż apelujący wskazywał wyłącznie na swoją ocenę, iż strony umówiły się, że częścią ceny będzie też podatek VAT. Jak prawidłowo wskazał Sąd Rejonowy, analiza całokształtu materiału dowodowego, a nie tylko wyjaśnień powoda, pozwala przyjąć, iż strony umówiły się na konkretną cenę, która następnie została zawarta w akcie notarialnym i uiszczona przez powoda. Sąd wskazał nie tylko na samą treść umowy stron, ale również ustalił przebieg negocjacji cenowych – w tym istnienie protokołu z posiedzenia Rady Wierzycieli dołączonej do aktu notarialnego, ale również zachowanie powoda już po zawarciu umowy, kiedy to odmówił rozwiązania umowy za porozumieniem stron. Do tych ustaleń apelujący nie odniósł się, traktując ustalony stan faktyczny jedynie wybiórczo w celu wywodzenia odmiennej oceny tego stanu dla uzasadnienia roszczenia.

W ocenie Sądu odwoławczego analiza treści uzasadnienia wyroku pozwala jednoznacznie stwierdzić, iż Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, a ocena ta w żaden sposób nie nosi cech dowolności.

Sąd, na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego poczynił także prawidłowe rozważania prawne. Prawidłowo wskazał, iż obie strony umowy uzgodniły cenę finalną, w zakresie której Syndyk był związany wolą wierzycieli. Przy przyjęciu, jak tego chce powód, iż wolą również Syndyka było ustalenie kwoty niższej (pomniejszonej o VAT), umowa byłaby nieważna, a powód miałaby obowiązek zwrotu nieruchomości. Jak jednak wynika z jego postawy po ujawnieniu błędu w zakresie opodatkowania transakcji podatkiem Vat, z pewnością nie było jego celem i zamiarem wyzbycie się nieruchomości, nawet przy możliwości otrzymania pełnej wpłaconej kwoty z tytułu jej nabycia. Jednoznacznie bowiem nie przystał na taką pozycję pozwanego rozwiązania tej kwestii. Wszystkie okoliczności związane z zawieraniem umowy sprzedaży, w tym jej treść literalna wyraźnie odwołująca się do ustalonej ceny, dołączonego do niej dokumenty oraz postawa powoda po korekcie faktury, zostały prawidłowo przez Sąd zinterpretowane. Powód zapłacił cenę umówioną i nie doszło w żadnym zakresie do świadczenia nienależnego. Nadmienić należy, iż powód miał możliwość sprawdzenia przed zawarciem umowy, jakie są regulacje podatkowe w tym zakresie i jako racjonalny przedsiębiorca mógł podjąć świadomą decyzję, czy za określoną kwotę nieruchomość nabyć.

Biorąc pod uwagę całokształt przytoczonych okoliczności i powyższą argumentację, Sąd Okręgowy uznał zarzuty apelacji za niezasadne, co skutkowało jej oddaleniem w trybie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania przed Sądem drugiej instancji orzeczono na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (w brzmieniu po dniu 27 października 2016 r.) przy założeniu, że strona pozwana wygrała sprawę w drugiej instancji w całości. Koszty jakie poniosła pozwana w drugiej instancji wynoszą 1800 zł i obejmują koszty zastępstwa procesowego oraz koszt dojazdu zgodnie z załączonym spisem kosztów.

SSR del. R. L. SSO A. G. SSO N. G.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE