UZASADNIENIE

Powód (...) sp. z o.o. w T. domagał się zasądzenia od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 3.750,00 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 2 października 2011 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powód podał, iż w dniu 16 maja 2011 r. w wyniku kolizji drogowej został uszkodzony samochód marki R. (...) o nr rej. (...). Właścicielem tego pojazdu był (...) sp. z o.o., a jego użytkownikiem (...) sp. z o.o. Właściciel pojazdu upoważnił jego użytkownika do jego naprawy, przy czym odszkodowanie miało być przekazywane bezpośrednio przez ubezpieczyciela na rachunek bankowy powoda. Naprawa tego pojazdu została wykonana przez powoda, a jego użytkownik z braku możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu wynajął u powoda samochód zastępczy. Na tej podstawie powód obciążył (...) sp. z o.o. fakturą VAT nr (...) na kwotę 5.440,00 zł netto. W dniu 18 października 2011 r. finansujący poinformował powoda o rozwiązaniu umowy leasingu, przejęciu samochodu oraz cesji wszelkich praw z umowy ubezpieczenia, a także na mocy umowy cesji przelał na powoda swoją wierzytelność w stosunku do pozwanego. Z tytułu najmu pojazdu zastępczego pozwany przyznał zwrot tych kosztów w kwocie 6.950,00 zł. Powód wezwał pozwanego o zapłatę kwoty 3.750,00 zł dopłaty do odszkodowania. Pozwany odmówił spełnienia żądania powoda.

W odpowiedzi na pozew pozwany wnosił o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów według norm przepisanych. Pozwany podał, iż poszkodowany najął samochód zastępczy na okres 84 dni w okresie od dnia 9 czerwca 2011 r. do dnia 1 września 2011 r. Wskazał, iż poszkodowany w okresie od dnia 16 maja 2011 r. do dnia 9 czerwca 2011 r. w ogóle nie korzystał z pojazdu zastępczego, a nie mógł w tym czasie korzystać z samochodu marki R. (...) o nr rej. (...) z uwagi na jego uszkodzenia. Oznacza to, że w tym czasie pozwanemu nie był żaden pojazd w ogóle potrzebny. Pozwany zarzucał także, iż powód nie udowodnił konieczności najmu pojazdu zastępczego w określonym czasie. Powód powinien wykazać, iż uszkodzony pojazd był niezbędny każdego dnia do wykonywania czynności zawodowych przez poszkodowanego. Pozwany zarzucał również, iż kwestie związane z wykonaniem kalkulacji szkody, wypłaty odszkodowania lub odmowy wypłaty nie mają wpływu na okres wynajmu pojazdu zastępczego.

1

Wyrokiem z dnial5 lutego 2013 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 617,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, iż w dniu 16 maja 2011 r. w wyniku kolizji drogowej został uszkodzony samochód marki R. (...) o nr rej. (...). Właścicielem tego pojazdu była spółka (...) sp. z o. o., a jego użytkownikiem (...) sp. z o. o. sp. k. Sprawca wypadku był ubezpieczony u pozwanego od odpowiedzialności cywilnej. Finansujący upoważnił korzystającego do naprawy pojazdu, przy czym odszkodowanie miało być przekazywane bezpośrednio przez ubezpieczyciela na rachunek bankowy powoda. Koszt naprawy wykonanej przez powoda wyniósł 51.935,94 zł. W okresie 84 dni. tj. od dnia 9 czerwca 2011 r. do dnia 1 września 2011 r. korzystający (...) sp. z o.o. sp. k. najmował od powoda samochód zastępczy marki R. (...) o nr rej. (...). Powód obciążył najemcę czynszem w łącznej wysokości 10.200,00 zł netto. Pozwany przyznał spółce (...) odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego w kwocie 6.950,00 zł netto za okres 43 dni. W dniu 18 października 2011 r. (...) sp. z o.o. poinformował powoda o rozwiązaniu umowy leasingu, przejęciu samochodu oraz cesji wszelkich praw z umowy ubezpieczenia. Tego dnia (...) sp. z o.o. zbył także na rzecz powoda swoją wierzytelność związaną z najmem pojazdu zastępczego. Powód wezwał pozwanego do dopłaty do odszkodowania w kwocie 3.750,00 zł, a pozwany nie spełnił żądania powoda.

Powyższy stan faktyczny Sąd pierwszej instancji ustalił w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych znajdujących się w aktach sprawy VIII GC 1601/12 oraz w aktach szkody nr (...), których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziły wątpliwości oraz nie były kwestionowane przez strony.

Sąd Rejonowy zważył, iż w przedmiotowej sprawie, pozwany nie kwestionował okoliczności powstania kolizji drogowej w wyniku której uszkodzony został samochód marki R. (...) o nr rej. (...), zarzucał natomiast, iż najem pojazdu zastępczego przez cały, ww. okres nie był konieczny. Sąd pierwszej instancji zważył, iż odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, ma charakter odpowiedzialności gwarancyjnej, co wynika z przepisów art. 34 ust. 1 i art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.), z których wynika, że z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem

2

mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, a odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Stosownie do treści art. 822 §1 k.c. w wykonaniu umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pozwany przyjął odpowiedzialność za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność ponosi ubezpieczony. Świadczenie ubezpieczyciela obejmuje zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości poniesionej przez poszkodowanego szkody (art. 805 § 1 i 2 k. a). Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są; zdarzenie, z którym przepis prawny łączy odpowiedzialność odszkodowawczą, powstanie szkody oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem i szkodą (art. 361 k.c). W przypadku wystąpienia wymienionych przesłanek naprawienie szkody, przez podmiot do tego zobowiązany, powinno polegać na przywróceniu w majątku poszkodowanego stanu rzeczy naruszonego zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może przewyższać jednak wysokości faktycznie poniesionej szkody. Poniesiony przez poszkodowanego w czasie naprawy pojazdu uszkodzonego koszt wynajmu pojazdu zastępczego stanowi skutek szkody, winien podlegać wyrównaniu, ale musi to być wydatek celowy i ekonomicznie uzasadniony. Postulat pełnego odszkodowania przemawia, bowiem za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. wydatków koniecznych, potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka komunikacji w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczeni aalbo uszkodzenia. Aprobując ten pogląd, utrwalony już w orzecznictwie, Sąd uznał, że skoro normalnym następstwem wypadku drogowego jest pozbawienie poszkodowanego możliwości korzystania z samochodu, związane z tym koszty podlegają zwrotowi przez ubezpieczyciela sprawcy, chodzi jednak o refundację kosztów najmu za okres konieczny i niezbędny do organizacji i wykonania naprawy samochodu, z uwzględnieniem rozsądnej proporcji pomiędzy korzyścią wierzyciela, a obciążeniem dłużnika. Na gruncie przedmiotowej sprawy powód nie udowodnił konieczności najmu pojazdu zastępczego ponad okres 43 dni, choć był to czas wystarczający dla organizacji naprawy. Nie wynika to, zwłaszcza z przedstawionych przez powoda dokumentów prywatnych, które wskazują jedynie na koszt najmu pojazdu zastępczego poniesionego przez poszkodowanego. Powód nie przedstawił natomiast żadnych innych dowodów na udowodnienie swojego roszczenia. W tej sytuacji dodać należy, że w procesie cywilnym ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania i to one są zobowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne

3

(art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c). Sąd Rejonowy uznał, iż kto powołując się na przysługujące mu prawo (żąda czegoś od innej osoby) obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu (czyli neguje uprawnienie żądającego) obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje. W myśl ogólnych zasad procesowych, to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie (por. wyrok SN z dnia 19 grudnia 1997 r., II CKN 531/97, LEX nr 496544), a na stronie pozwanej spoczywa obowiązek wykazania, że powodowi jego żądanie nie przysługuje (por. wyrok SN z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06). Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo na podstawie art. 361 k.c. W podstawie prawnej orzeczenia o kosztach Sąd odwołał się do art. 98 § li 99 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Powód wniósł apelacje zaskarżając wyrok w całości, domagał się zmiany zaskarżonego wyroku w całości poprzez zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 3.750 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 października 2011 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu za dwie instancje według norm przepisanych. Alternatywnie powód złożył wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Jako podstawy apelacji wskazał naruszenie przepisu z art. 34 ust. li art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczyciela Komunikacyjnych oraz art. 361 k.c. poprzez uznanie, że poszkodowanemu nie należy się od ubezpieczyciela sprawcy szkody zwrot kosztów wynajmu samochodu zastępczego obejmujących rzeczywisty okres naprawy samochodu uszkodzonego w wyniku kolizji drogowej. Ponadto skarżący podniósł naruszenie art. 6 k.c. poprzez uznanie przez Sąd pierwszej instancji, że powód nie udowodnił wysokości szkody w zakresie w jakim pozwany odmówił wypłaty odszkodowania pomimo, iż ciężar dowodu w zakresie ewentualnego braku adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy szkodą, a zdarzeniem spoczywał na pozwanym, jako wywodzącym z tej okoliczności skutki prawne. W uzasadnieniu swojego stanowiska skarżący wskazał, iż Sąd pierwszej instancji błędnie uznał, iż powód nie udowodnił zasadności wynajmu pojazdu zastępczego ponad 43 dni uznane przez pozwanego oraz, że nie wiadomo na podstawie jakich okoliczności Sąd ustalił, że okres 43 dni jest wystarczającym na dokonanie naprawy. Ponadto skarżący podniósł, iż jako strona zobowiązana do wskazania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzi skutki prawne - wykazał, że poszkodowany, od którego nabył wierzytelność wynajmował pojazd zastępczy przez okres naprawy samochodu i poniósł w związku z tym

4

szkodę w postaci kosztów wynajmu, która pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem w postaci kolizji drogowej, od której sprawca posiadał ubezpieczenie OC u pozwanego. Powód wskazał, iż pozwany nie zwrócił poszkodowanemu całości kosztów wynajmu pojazdu zastępczego nie podając żadnych powodów dla odmowy wypłaty odszkodowania w pozostałym zakresie. Ponadto skarżący wskazał, iż skoro pozwany twierdzi, że szkoda w postaci wynajmu samochodu zastępczego ponad 43 dni nie pozostaje w związku przyczynowym ze zdarzeniem, to powinien tą okoliczność wykazać. Skarżący zakwestionował przyjęty przez Sąd Rejonowy pogląd, zgodnie, z którym zwrot kosztów wynajmu pojazdu zastępczego powinien następować z uwzględnieniem rozsądnej proporcji pomiędzy korzyścią wierzyciela, a obciążeniem dłużnika, albowiem jego zdaniem w przypadku uszkodzenia pojazdu przez sprawcę kolizji drogowej trudno mówić o jakiejkolwiek korzyści ze strony poszkodowanego, który pozbawiony jest możliwości korzystania ze swojego samochodu, co wiąże się z szeregiem utrudnień i komplikacji, a z tytułu najmu pojazdu zastępczego nie ma na pewno żadnych korzyści.

Ponadto w apelacji wskazano na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 r. sygn. IV CK 672/03 zgodnie, z którym podkreślone zostało, że postulat pełnego odszkodowania przemawia za przyjęciem stanowiska o potrzebie zwrotu przez ubezpieczyciela tzw. „wydatków koniecznych" potrzebnych na czasowe używanie zastępczego środka transportu w związku z niemożliwością korzystania z niego wskutek zniszczenia. Termin wydatków koniecznych oznacza wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim zakresie w jakom poszkodowany korzystałby gdyby mu szkody nie wyrządzono, zaś okresem, za który przysługuje poszkodowanemu zwrot kosztów pojazdu zastępczego jest okres, w którym poszkodowany faktycznie nie był w stanie używać własnego pojazdu. W konkluzji skarżący uznał, iż w kwestii określenia terminu najmu pojazdu zastępczego nie można się kierować tzw. Technologicznym czasem naprawy pojazdu przypadku, gdy pojazd faktycznie przebywał w zakładzie naprawczym, ponadto technologiczny czas naprawy jest wyliczony teoretycznie i nie uwzględnia wielu istotnych czynników takich jak czas dokonania pierwszych i ewentualnie kolejnych oględzin uszkodzonego pojazdu przez przedstawiciela zakładu ubezpieczeń, zamówienia, dostarczenia i koniecznego oczekiwania na niezbędne do naprawy części. W związku z powyższym skarżący wskazał, iż poszkodowanemu przysługuje zwrot kosztów najmu pojazdu za okres od dnia uszkodzenia pojazdu do dnia odbioru sprawnego pojazdu.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany wskazał, iż apelacja powoda jest

5

bezzasadna, albowiem Sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe i wysunął prawidłowe wnioski, a wydane orzeczenie jest zgodne z obowiązującym prawem.

Sąd Okręgowy zważył, że:

Apelacja jest bezzasadna aczkolwiek z innych przyczyn niż wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Uszło uwadze Sądu Rejonowego oraz stron procesu, że umowę użyczenia samochodu powód zawarł z korzystającym z uszkodzonego pojazdu na podstawie umowy leasingu - firmą (...) sp. z o.o. - tak na k. 11 akt. Następnie powód faktury za wynajem pojazdu z dnia 1 września 2011 r. nr (...) (k. 16) na kwotę 5.40 zł netto oraz z dnia 1 września 2011 r. nr (...) (k. 17) na kwotę 4.760 zł netto wystawił również wobec wskazanej spółki. (...) sp. z o. o. pismem z dnia 18 października 2011 r. na k. 19 akt zawiadomiła powoda o rozwiązaniu umowy leasingu z użytkownikiem uszkodzonego pojazdu. Zwróciła się o anulowanie faktur wystawionych na użytkownika pojazdu i jednocześnie wystawienie faktur związanych z naprawą pojazdu na jej rzecz. Następnie na podstawie umowy przelewu wierzytelności z dnia 18 października 2011 r. na k. 20, powód nabył od firmy (...) sp. z o. o. wierzytelność pieniężną związaną z likwidacją szkody nr (...) w kwocie 4.760 zł, tytułem kwoty netto za fakturę nr (...). W aktach sprawy brak faktury o wskazanym w umowie przelewu wierzytelności numerze. Kwota opisana w § 1 omawianej umowy jest zgodna z kwotą netto z faktury na k. 17 wystawionej wobec korzystającego, co sugeruje, że powód anulował fakturę na k. 17 i wystawił nową fakturę za najem pojazdu zgodnie z pismem na k. 19.

W okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy w wyniku kolizji z dnia 16 maja 2011 r. poszkodowanym z tytułu szkody w pojeździe był jego właściciel czyli firma (...) sp. z o. o., natomiast poszkodowanym z tytułu utraty możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu w okresie naprawy oraz postępowania likwidacyjnego u ubezpieczyciela był korzystający firma (...) sp. z o.o. Do akt sprawy nie załączono umowy leasingu, z której mogło np. wynikać, że w sytuacji braku możliwości korzystania z pojazdu firma leasingowa dostarcza korzystającemu pojazd zastępczy, a tylko w takiej sytuacji stałaby się poszkodowanym również w tym zakresie. Fakt, że korzystający sam wynajął pojazd zastępczy potwierdza brak takiego zobowiązania ze strony leasingodawcy. W konsekwencji to nie (...) sp. z o. o. jest poszkodowanym z tytułu

6

konieczności najmu pojazdy zastępczego i ta firma nie mogła zbyć wierzytelności z tego tytułu na rzecz powoda. Nie wykazano również aby wcześniej firma leasingowa nabyła wierzytelność z tego tytułu udokumentowaną umową i fakturami wskazanymi wyżej od (...) sp. z o.o. W konsekwencji na podstawie umowy z dnia 18 października 2011 r. powód nie mógł skutecznie nabyć wierzytelności z tytułu najmu pojazdu zastępczego, o której pisze w uzasadnieniu pozwu. Również brak faktury wskazanej w § 1 umowy nr (...) nie pozwala na zweryfikowanie jego twierdzeń. Powód nie udowodnił zatem, że przysługuje mu wobec pozwanego wierzytelność, której zaspokojenia domaga się w pozwie.

Badanie legitymacji procesowej stron procesu jest obowiązkiem Sądu, gdyż jak wyjaśnił Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 2 kwietnia 2009 r. I ACa 53/09 w tezie 2. „Przed oceną merytoryczną sprawy Sąd zawsze z urzędu ustala czy strony występujące w procesie posiadają legitymację, jej brak zawsze skutkuje oddaleniem powództwa bez potrzeby, a dokładniej bez możliwości merytorycznej oceny roszczenia." Natomiast Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 września 2009 r. II PK 78/09 w tezie 2. wskazał, iż „Pozbawienie strony możności obrony swych praw w rozumieniu art 379 pkt 5 k.p.c, będące konsekwencją określonych wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, nie obejmuje kwestii legitymacji procesowej w sprawie, stanowiącej merytoryczną przesłankę rozstrzygnięcia, powodującą - w razie braku czynnej bądź biernej legitymacji procesowej - oddalenie powództwa."

Biorąc pod uwagę omówione przez Sąd Okręgowy okoliczności faktyczne i prawne uznać należało, że wyrok Sądu Rejonowego odpowiada prawu choć z przyczyn wskazanych wyżej przez Sąd Okręgowy i dlatego apelację należało oddalić na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc i art. 99 kpc zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty pozwanego składały się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 300 zł - § 6 punkt 3) i § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.