UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 listopada 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa (...) spółki akcyjnej w W. przeciwko K. J. o zapłatę kwoty 3.159,10 złotych

1.  oddalił powództwo;

2.  zasądził od (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz K. J. kwotę 1.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu:

⚫

naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie polegającej na błędnym przyjęciu, iż oświadczenie o potrąceniu zostało skutecznie złożone przez pozwanego powodowi, podczas doręczone zostało jedynie jego pełnomocnikowi procesowemu, nieumocowanemu do odbierania w imieniu powoda oświadczeń materialnoprawnych, nie doszło więc do powoda w taki sposób, że mógł się on zapoznać z jego treścią;

⚫

naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie polegającej na błędnym przyjęciu, iż pozwany wykazał, aby umowa łączący strony niniejszego postępowania została rozwiązana, gdy tymczasem strona pozwana nie wykazała, aby łącząca strony umowa została rozwiązana w konsekwencji aby pozwanemu przysługiwało w stosunku do powoda roszczenie o zwrot kaucji wynikającej z umowy dzierżawy nr (...) z dnia 25.02.2009 r;

⚫

naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie polegającej na błędnym przyjęciu, iż powód nie rozliczył kaucji wpłaconej przez pozwanego w wysokości 5.100,00 zł, podczas gdy z wyjaśnień powoda wynika, iż kwota ta zaliczona została na poczet innych - nie dochodzonych w niniejszej sprawie – należności;

⚫

naruszenie art. 91 k.p.c., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na uznaniu, iż pełnomocnik pozwanego był umocowany do składania oświadczeń materialnoprawnych, gdy tymczasem pełnomocnik pozwanego posługiwał się wyłącznie pełnomocnictwem procesowym, tj. nie był umocowany do składania oświadczeń materialnoprawnych;

⚫

naruszenie art. 498 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, iż pozwany mógł potrącić swą wierzytelność z tytułu wpłaconej kaucji w kwocie 5.100,00 zł z wierzytelnością dochodzoną w niniejszej sprawie, podczas gdy wierzytelność pozwanego na dzień złożenia oświadczenia o potrąceniu nie była jeszcze wymagalna, nie mogła więc być przedmiotem potrącenia.

W konkluzji apelacji powód wniósł o:

⚫

zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie powództwa w całości, tj. co do kwoty 3.159,10 zł wraz ustawowymi odsetkami naliczanymi od kwoty:

- 779,55 zł od dnia 23.05.2015 r. do dnia 31.12.2015 r., a od dnia 1.01.2016 r. do dnia zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych,

- 2.379,55 zł od dnia 18.06.205 r. do dnia 31.12.2015 r., a od dnia 1.01.2016 r. do dnia zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych;

⚫

zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za obydwie instancje według norm przepisanych;

⚫

ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania odwoławczego;

⚫

zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za obydwie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku.

W pierwszej kolejności wskazania wymaga, że nie ma racji skarżący stawiając zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów w zakresie, w jakim kwestionuje okoliczność, że pozwany wykazał rozwiązanie umowy dzierżawy nr (...) z dnia 25.02.2009r. Trafnie w tym zakresie Sąd Rejonowy ustalił, że przedmiotowa umowa została rozwiązana z dniem 30 listopada 2015 roku. Okoliczność tę potwierdza protokół zdawczo-odbiorczy (k. 49-50), na podstawie którego strona powodowa przejęła od pozwanego dzierżawioną nieruchomość. Czynność ta nie miałaby miejsca, gdyby strony nadal wiązała umowa dzierżawy tej nieruchomości z dnia 25 lutego 2009 roku. Gdyby zatem uwzględnić tylko tę okoliczność – ustanie stosunku umownego między stronami – roszczenie pozwanego o zwrot kaucji wynikającej z umowy dzierżawy, wbrew twierdzeniom powoda, mogło być zasadnie zgłoszone do potrącenia. Takiemu stanowisku sprzeciwiają się jednak inne okoliczności zasadnie podniesione w apelacji powoda.

Zasadne okazały się bowiem pozostałe zarzuty apelacyjne. Sąd Rejonowy błędnie przyjął, że oświadczenie o potrąceniu zostało skutecznie złożone przez pozwanego powodowi. Błędnie też uznał, że powód nie rozliczył kaucji wpłaconej przez pozwanego w wysokości 5.100 zł, podczas gdy z wyjaśnień powoda wynika, iż kwota ta zaliczona została na poczet innych – nie dochodzonych w niniejszej sprawie – należności.

Podstawą zarzutu potrącenia jest zawsze twierdzenie pozwanego, że dochodzona od niego wierzytelność uległa umorzeniu wskutek potrącenia dokonanego najpóźniej w chwili zgłoszenia zarzutu. Pamiętać jednak należy, że dopóki twierdzenie to nie zostanie wykazane, dopóty pozwany ani sąd nie mogą przyjmować, że retroaktywny skutek potrącenia nastąpił. W związku ze zgłoszeniem zarzutu potrącenia sąd z reguły nie ograniczy się do badania samego faktu potrącenia, lecz ze względu na kwestionowanie przez powoda spełnienia przesłanek z art. 498 k.c. zbada zasadność potrącenia. (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 maja 2017 r. I ACa 1724/16)

Na kanwie sprawy niniejszej brak jest podstaw do przyjęcia, że zarzut potrącenia zgłoszony przez pozwanego jest zasadny. Pozwany nie wykazał bowiem istnienia wierzytelności wynikającej z roszczenia o zwrot kaucji z umowy dzierżawy z dnia 25.02.2009 roku. W tym kontekście wskazania wymaga, że pozwany postawił zarzut potrącenia z roszczenia o zwrot kaucji z przedmiotowej umowy wynoszącej 5.100 zł w innych postępowaniach sądowych toczących się wcześniej między nim a pozwanym, to jest w sprawach przed Sądem Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi o sygn.: XIII GC 1111/16 oraz XIII GC 694/16. W związku z tym roszczenie strony pozwanej wygasło na skutek złożonych wcześniej oświadczeń o potrąceniu.

W tym kontekście podnieść należy, że pozwany nie wykazał, aby nadal służyło mu roszczenie o zwrot kaucji w wysokości 5.100 zł, zwłaszcza że – jak wynika z innych spraw toczących się między stronami – rzeczywista wpłata na poczet kaucji wyniosła kwotę 2.100 zł, a nie 5.100 zł, jak wynika z umowy. W tej sytuacji nie wykazane zostało również, że pozwany wpłacił kaucję na rzecz powoda w pełnej wysokości, do czego zobowiązywała go umowa. Podkreślić również należy, iż zarzut potrącenia okazał się skuteczny w sprawie Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi o sygn. XIII GC 1111/16, w której (...) dochodziły kwoty 595,55zł wraz z odsetkami. W następstwie uwzględnienia zarzutu potrącenia zgłoszonego przez K. J. powództwo zostało oddalone. Podsumowując, pozwany nie wykazał czy w ogóle i w jakiej wysokości służy mu roszczenie o zwrot wpłaconej kaucji.

Powyższe pozwala stwierdzić, że zarzut potrącenia zgłoszony przez pozwanego w toku postępowania, jest bezzasadny. Uwzględnienie tego zarzutu przez Sąd Rejonowy nastąpiło z naruszeniem przepisu art. 498 k.c., co zasadnie zarzucił skarżący w apelacji.

Niezależnie od powyższego wskazania wymaga inna okoliczność sprzeciwiająca się uznania zasadności potrącenia.

Oświadczenie o potrąceniu złożone zostało przez pełnomocnika procesowego pozwanego. Pełnomocnik procesowy, co do zasady, nie jest upoważniony do podejmowania czynności materialno-prawnych (a takim jest złożenie oświadczenia oraz odebranie oświadczenia o potrąceniu), chyba że co innego wyraźnie wynika z udzielonego pełnomocnictwa ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 listopada 2016 roku, I ACa 898/16 LEX nr 2238264).

Sąd Rejonowy pominął w swoich rozważaniach okoliczność podnoszoną przez skarżącego, że oświadczenie o potrąceniu złożone zostało przez pełnomocnika procesowego pozwanego, a zakres jego pełnomocnictwa nie pozwala uznać, iż miał on do tego upoważnienie. Uwzględniając, zatem że pełnomocnik pozwanego nie miał legitymacji do złożenia takiego oświadczenie, nie może być mowy o jego skuteczności. Zakres pełnomocnictwa pełnomocnika pozwanego pozwala uznać, że dysponował on wyłącznie pełnomocnictwem procesowym, a zatem nie był umocowany do składania oświadczeń materialnoprawnych.

Pozostałe ustalenia Sądu pierwszej instancji Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, w szczególności co do istnienia wierzytelności powoda wynikającej z umowy dzierżawy.

Przepis art. 693 § 1 k.c. stanowi, że przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu umówiony czynsz. Zgodnie z § 2 czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach.

Sąd Okręgowy uznał, że na podstawie art. 693 § 1 i 2 k.c. pozwany jest zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda kwoty dochodzonej pozwem, to jest kwoty 3.159,10 zł tytułem zaległego czynszu dzierżawy wraz z odsetkami.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 §1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1. uwzględniając żądanie pozwu zarówno w zakresie należności głównej jak i odsetek ustawowych oraz w punkcie 2. zasądzając od pozwanego jako przegrywającego zwrot kosztów procesu na rzecz powoda, obejmujących koszty sądowe i koszty zastępstwa procesowego.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 550 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, na które złożyła się kwota 450 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego - wynagrodzenia pełnomocnika powoda będącego radcą prawnym ustalonego na podstawie § 2 pkt 3 w związku z § 10 ust. 1. pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j., Dz. U. z 2018 roku, poz. 265) oraz kwota 100 zł z tytułu opłaty sądowej.