WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Jolanta Krzywonos
Protokolant:	st. sekr. sądowy Maria Misiuda

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2018 r.

sprawy M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych

na skutek odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 16 grudnia 2016r znak : (...)

z dnia 15 lutego 2017r znak : (...)

oddala odwołania

Sygn. akt IV U 216/17

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 15 marca 2018 r.

Decyzją z dnia 16 grudnia 2016 r. znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, po rozpoznaniu wniosku z dnia 18.10.2016r., odmówił M. K. prawa do emerytury. Na uzasadnienie podano, że wnioskodawca jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa oraz na dzień 01.01.1999r. nie udokumentował 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, a jedynie 22 lata 11 miesięcy i 23 dni.

M. K. złożył odwołanie od powyższej decyzji. Podnosił, że organ rentowy nie uwzględnił zatrudnienia na budowie eksportowej w latach 1989-1991. Przedłożył nowe dokumenty i wnosił o ponowne przeliczenie kapitału początkowego.

Po analizie przedstawionej dokumentacji organ rentowy w dniu 15 lutego 2017 r. wydał nową decyzję, którą ustalał dla wnioskodawcy staż pracy w wymiarze 23 lat 1 miesiąca i 9 dni, zaś staż w warunkach szczególnych w wymiarze 14 lat 11 miesięcy i 13 dni. Ponownie odmówił prawa do emerytury z uwagi na fakt, że wnioskodawca jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i nie złożył wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa, na dzień 01.01.1999r. nie udokumentował 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Wyjaśnił, że nie uznał jako pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w (...) od 02.12.1975r. do 30.09.1978r. na stanowisku elektromonter rozdzielni- galwanizer, bowiem wykonując pracę na różnych stanowiskach w obrębie dwóch różnych działów zarządzenia resortowego, żadnej pracy nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach. Do ogólnego stażu pracy organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w W. oraz P.-C. w W. w latach 1989-1991.

W odwołaniu od powyższej decyzji pełnomocnik M. K. wnosił o jej zmianę i przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury. Podnosił, że w okresie od 03.12.1975r. do 30.09.1978r. wnioskodawca, będąc zatrudnionym w (...), wykonywał prace uprawniające do uzyskania wcześniejszej emerytury na stanowisku elektromontera. Ponadto w okresie od 20.02.1989r. do 06.10.1991r. był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na budowie eksportowej w N..

W odpowiedzi na odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o ich oddalenie. Raz jeszcze organ rentowy podtrzymał twierdzenie o braku wypełnienia przez M. K. przesłanek uzyskania prawa do emerytury w trybie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z uwagi na brak udokumentowania 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz 15 – letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Sprawy z odwołań M. K. od decyzji z 16 grudnia 2016 r. i 15 lutego 2017 r. zostały połączone do wspólnego prowadzenia i rozstrzygnięcia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. K. urodził się (...)

Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

W dniu 18 października 2016 r. złożył w ZUS wniosek o przyznanie prawa do emerytury w wieku obniżonym z uwagi na staż pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. W oparciu o zgromadzone w sprawie dokumenty ZUS w dniu 16 grudnia 2016r. wydał zaskarżoną w sprawie decyzję, którą odmawiał wnioskodawcy przyznania prawa do świadczenia.

Wobec przedłożenia przez M. K. nowych dowodów w sprawie ZUS w dniu 15 lutego 2017r. wydał kolejną decyzję. Ustalił dla wnioskodawcy 23 lata 1 miesiąc i 9 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 14 lat 11 miesięcy i 13 dni. Jednocześnie stwierdzał, iż staż ten nie jest wystarczający do przyznania wnioskowanego świadczenia i odmawiał mu prawa do emerytury. Decyzja ta również stanowi przedmiot zaskarżenia.

(dowód: dokumentacja w aktach ZUS)

M. K. w okresie od 03.09.1974r. do 19.07.1975r. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w R..

W dniu 2 grudnia 1975r. podjął pracę w (...) Przedsiębiorstwie (...) w R. (następnie Przedsiębiorstwo Produkcji i (...) w R., (...) S.A.). Powierzono mu obowiązki elektromontera-galwanizera. W początkowym okresie przez 3-4 miesiące pracował jako galwanizer, a następnie wyłącznie jako elektromonter. W okresie od 01.11.1982r. do 30.11.1983r. pracował na budowie eksportowej w Rumunii. Po powrocie od 02.12.1983r. do 27.12.1983r. korzystał z urlopu wypoczynkowego - dewizowego. W dniu 2 stycznia 1984r. zawarł kolejną umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisku wysokokwalifikowanego elektromontera. W dniu 20 lutego 1989r. wyjechał do pracy doR., natomiast w macierzystym zakładzie pracy korzystał z urlopu bezpłatnego. Na budowie eksportowej pracował od 21.02.1989r. do 23.03.1989r. W dnu 4 kwietnia1989r. wrócił od pracy w (...) w R. na stanowisko mistrza elektromontera. Kolejną pracę na eksporcie rozpoczął 31 lipca 1989r., wrócił natomiast 31 maja 1991r. Korzystając cały czas z urlopu bezpłatnego podjął zatrudnienie w Przedsiębiorstwie (...). Handlowym (...) Sp. z o.o. we W. od 07.10.1991r. do 19.12.1991r., od 07.01.1992r. do 18.12.1992r. oraz od 11.01.1993r. do 31.01.1993r. Do macierzystego zakładu pracy wrócił w maju 1993r. Wnioskodawca jest zatrudniony w (...) S.A do chwili obecnej. Do jego obowiązków jako elektromontera należała instalacji elektryczna wykonywana zarówno w budynkach, jak i na zewnątrz.

Pracodawca w dniu 17.10.2016r. wystawił świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z którego wynika, że M. K. w okresie od 01.10.1978r. do 31.12.1998r. (z wyłączeniem enumeratywnie wyliczonych okresów) pracował w szczególnych warunkach na stanowisku elektromonter rozdzielni.

Kolejne świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (...) wystawił w dniu 17.01.2017r., w którym stwierdził, że wnioskodawca od 02.12.1975r. do 30.09.1978r. pracował w szczególnych warunkach na stanowisku elektromonter rozdzielni – galwanizer.

(dowód: zeznania wnioskodawcy M. K. k. 80, zeznania świadków: S. G. k. 43, B. C. k. 43, A. S. k. 43, A. P. k. 43, B. Ż. k. 43, M. M. k. 79, akta osobowe, dokumentacja w aktach ZUS)

Celem wszechstronnego rozpoznania sprawy Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego specjalisty ds. organizacji i zarządzania przemysłem.

W opinii z dnia 20 grudnia 2017r. biegły w pierwszej kolejności podnosił, że oceniając pracę w zawodach elektrycznych należy przede wszystkim ocenić zakres prac pracownika, branże w ramach której świadczył pracę, uwarunkowania środowiska pracy, miejsce świadczenia pracy i zagrożenia z tym związane. W oparciu o dokumentację źródłową stwierdził, że wnioskodawca od 01.12.1975r. pracował w firmie (...) S.A. w R. na następujących stanowiskach:

- od 01.12.1975r. do 30.09.1978r. – elektromonter – galwanizer,

- od 01.10.1978r. do 30.10.1982r. – elektromonter Zakład (...),

- od 31.10.1982r. do 30.10.1983r. (30.11.1983r.) – elektromonter – praca na budowie eksportowej w R.,

- od 02.01.1984r. do 11.03.1985, 30.04.1985r. - elektromonter Zakład (...),

- od 12.03.1985r. do 28.07.1989r. – elektromonter brygadzista Zakład Produkcji (...),

- od 29.07.1989r. do 31.03.1989r. – elektromonter – praca na budowie eksportowej w R.,

- od 04.04.1989r. do 31.05.1989r. – mistrz elektromonter Zakład Produkcji (...),

- od 01.06.1989r. do 28.07.1989r. - elektromonter brygadzista Zakład Produkcji (...),

- od 29.07.1989r. do 31.05.1991r. – elektromonter – praca na budowie eksportowej w R.,

- od 07.10.1991r. do 31.01.1993r. - elektromonter – praca na budowie eksportowej w R. z Firmy (...),

- od 01.05.1993r. do 31.12.1998r. - elektromonter Zakład Produkcji (...).

Biegły po analizie poszczególnych okresów stwierdził, że praca wnioskodawcy we wszystkich wymienionych okresach nie miała żadnego związku z pracą w energetyce i nie była pracą świadczoną w warunkach szczególnych (k. 87-96).

W zarzutach do opinii biegłego pełnomocnik wnioskodawcy podnosił, że sporny w sprawie był wyłącznie okres od 03.12.1975r. do 30.09.1978r. i ten okres winien być przedmiotem analizy biegłego. Wnosił o wezwanie biegłego na rozprawę celem wyjaśnienia okoliczności mających istotne znaczenie dla sprawy (k. 114-115).

W opinii uzupełniającej z dnia 05.03.2018r. (k. 123-124) powołany biegły wskazał, że M. K. pracując w Zakładzie Produkcji (...) zajmował się budową i instalacją urządzeń typu: szafy rozdzielni pomiarowe, szafy rozdzielni prądu, szafy aparatury kontrolno- pomiarowe. W jego ocenie nie była to praca świadczona w warunkach szczególnych. Podsumowując stwierdził, że wnioskodawca świadczył pracę warsztatową związaną z budową aparatury i urządzeń elektro-energetycznych i podtrzymał w całości swoje stanowisko, iż wnioskodawca w okresie od 01.12.1975r. do 31.12.1998r. nie pracował w warunkach szczególnych.

Na rozprawie w dniu 15 marca 2018r. pełnomocnik wnioskodawcy oświadczył, że nie zgadza się z opinią biegłego i wnosił o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dowody.

Sąd w całości podzielił opinię główną i uzupełniającą biegłego z zakresu organizacji i zarządzania przemysłem. Opinie sporządzone w sprawie są wnikliwe, wyczerpujące, logiczne i spójne, a wnioski w nich zawarte prawidłowo uzasadnione, a zatem brak jest podstaw, aby je podważać. Merytoryczna analiza poczynionych przez biegłego wniosków pozwala na przyznanie jego opiniom waloru wiarygodności. Zarzuty zgłoszone względem wydanej opinii pozbawione są racji, a biegły szczegółowo i wyczerpująco odniósł się do nich i wyjaśnił wszystkie zgłaszane wątpliwości. Sąd wnioski te uznał za logiczne i przekonywujące.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego, albowiem w przekonaniu Sądu sporządzona w sprawie opinia jest opinią pełną, zawiera przekonywujące wnioski, wyczerpująco odpowiada na stawiane przez Sąd pytania a zatem brak jest potrzeby dopuszczania w tym zakresie dowodów dodatkowych. Zagadnienie, czy sąd powinien powoływać innych biegłych i wzbogacać materiał dowodowy o kolejne opinie, zostało wyjaśnione w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 r., II CR 817/73 (nie publikowanym), zgodnie z którym do dowodu z opinii biegłego nie mogą mieć zastosowania wszystkie zasady prowadzenia dowodów, a w szczególności art. 217 § 1 k.p.c. Jeżeli więc sąd uzyskał od biegłych wiadomości specjalne niezbędne do merytorycznego i prawidłowego orzekania, to nie ma potrzeby żądania ponowienia lub uzupełnienia tego dowodu (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 września 1999 r., II UKN 96/99, OSNAPiUS 2000 nr 23, poz. 869; z dnia 6 marca 1997 r., II UKN 23/97, OSNAPiUS 1997 nr 23, poz. 476; z dnia 21 maja 1997 r., II UKN 131/97, OSNAPiUS 1998 nr 3, poz. 100; z dnia 18 września 1997 r., II UKN 260/97, OSNAPiUS 1998 nr 13, poz. 408). Wielokrotnie też Sąd Najwyższy stwierdzał, że potrzeba powołania innego biegłego powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii, gdyż odmienne stanowisko oznaczałoby przyjęcie, że należy przeprowadzić dowód z wszystkich możliwych opinii biegłych, aby upewnić się, czy niektórzy z nich nie byli tego samego zdania, co strona (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 1999 r., I PKN 20/99, OSNAPiUS 2000 nr 22, poz. 807; z dnia 14 maja 1997 r., II UKN 108/97, OSNAPiUS 1998 nr 5, poz. 161; wyrok z dnia 18 września 1997 r., II UKN 260/97, OSNAPiUS 1998 nr 13 poz. 408 oraz wyrok z dnia 10 grudnia 1997 r., II UKN 391/97, OSNAPiUS 1998 nr 20, poz. 612).

Na wiarę zasługują zeznania świadków – współpracowników wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w R. odnośnie zajmowanego przez wnioskodawcę stanowiska pracy.

Czyniąc ustalenia w sprawie Sąd oparł się także na dowodach z dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy oraz dokumentacji zgromadzonej w aktach organu rentowego. Treść ich i forma nie budziły wątpliwości. Sąd natomiast nie dał wiary świadectwom wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z 17.10.2016r. i 17.01.2017r., bowiem nie znajdują one pokrycia w dokumentacji dotyczącej przebiegu pracy wnioskodawcy oraz opinii biegłego specjalisty.

Sąd zgodnie z regułą zawartą w art. 233 § 1 k.p.c. dokonał oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, która przełożyła się na ostateczny wynik niniejszego postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Wnioskodawca M. K. wystąpił o przyznanie mu emerytury w trybie przewidzianym w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2017 poz. 1383 t.j.), bowiem urodził się (...)

W przepisie tym zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w powoływanym przepisie ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zatem zostało nie tylko według kryterium urodzenia, ale także według dodatkowego kryterium posiadania na dzień 1 stycznia 1999 r. wymaganego stażu "zawodowego" i ubezpieczeniowego (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2007 r. II UZP 14/06 OSNP 2007/13 – 14/199).

Art. 184 dotyczy więc tylko tych ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy w dniu wejścia ustawy w życie o emeryturach i rentach tj. 1 stycznia 1999 r. osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego lub złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa.

W niniejszej sprawie bezsprzecznie zastosowanie znajdą też przepisy wydanego przez Radę Ministrów w dniu 7 lutego 1983 r. rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43). Stosowne do jego § 4 ust. 1, mężczyzna, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, nie jest dopuszczalne zaliczanie innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika w stopniu powodującym wcześniejszą utratę zdolności do zatrudnienia i nie zostały wymienione w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia, przy czym pracami w szczególnych warunkach nie są wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami lub prace charakteryzujące się znacznym wysiłkiem fizycznym, lecz jedynie takie, które zostały wymienione w § 4-15 tego rozporządzenia i wykazach stanowiących załącznik do niego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10.04.2014r., sygn. II UK 395/13).

Za prace w szczególnych warunkach w energetyce mogą być uznane tylko takie prace, które są realizowane w przedsiębiorstwie działającym w ramach tej gałęzi przemysłu (branży) i które polegają na montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych lub cieplnych ściśle związanych z wytwarzaniem i przesyłaniem energii elektrycznej lub cieplnej (§ 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm. w związku z Działem II Wykazu A stanowiącego załącznik do tego rozporządzenia – Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24.06.2015r., I UK 359/14, OSNP 2017/5/60).

Wnioskodawca będąc zatrudnionym na stanowisku elektromonter nie wykonywał prac związanych z produkcją energii, jej przesyłem. Jego praca związana była z montażem i podłączeniem urządzeń elektrycznych w szafach, ich pomiarami, sprawdzeniem prawidłowości działania. Natomiast na eksporcie wnioskodawca wykonywał instalacje zasilające w prąd pomieszczenia w obiektach budowlanych. Wnioskodawca nie był zatem narażony na czynniki szkodliwe czy czynniki ryzyka, jakie występują w energetyce.

Sąd w całości podziela ustalenia biegłego, które są rzetelne, konkretne, zgodne
z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. Biegły sporządził opinię w oparciu o analizę akt sprawy i zawartych w nich zeznaniach świadków, akt ZUS, akt osobowych i na podstawie zalegających w tych aktach świadectwach pracy dotyczących okresu zatrudnienia wnioskodawcy z uwzględnieniem wymienionych w opinii przepisów prawa. Opinia biegłego jest wiarygodna przede wszystkim w zakresie wyjaśnienia okoliczności z punktu widzenia wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego i udostępnionego mu materiału sprawy. Jej treść nie budzi wątpliwości.

Wnioskodawca bez wątpienia na potwierdzenie wykonywania pracy w szczególnych warunkach przedłożył świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z 17.10.2016r. i 17.01.2017r., jednakże wobec przeprowadzonych ustaleń faktycznych i rozważań prawnych powołanych wyżej, Sąd odmawia przyznania powyższym świadectwom waloru wiarygodności, gdyż ich treść jest sprzeczna z oceną zawartą w opinii biegłego, której Sąd dał wiarę.

Zgodnie z orzeczeniem Sadu Najwyższego z dnia 5 października 2011r., II UK 43/11 (LEX nr 1108484) treść świadectwa pracy oraz świadectwa pracy w szczególnych warunkach może być podważana w każdy sposób. Dokonana przez pracodawcę w świadectwie pracy w szczególnych warunkach ocena charakteru zatrudnienia pracownika nie jest dla sądu wiążąca, dokument ten podlega co do swojej wiarygodności i mocy dowodowej takiej samej ocenie, jak każdy inny dowód (art. 233 § 1 k.p.c.).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy daje w ocenie Sądu podstawę do stwierdzenia, że decyzja organu rentowego jest prawidłowa. M. K. nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych, a zatem nie spełnia warunku koniecznego do uzyskania prawa do świadczenia w trybie przepisu art. 184 powołanej ustawy.

Skutkiem powyższego Sąd Okręgowy stosownie do art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie z uwagi na jego bezpodstawność.