UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Grudziądzu wyrokiem z dnia 21 grudnia 2017 r. zasądził od pozwanej na rzecz powódki A. M. kwotę 1.093,93 zł tytułem świadczenia urlopowego za rok 2014 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1.08.2014 r. do dnia zapłaty, zasądził od pozwanej na rzecz powódki A. M. kwotę 1.093,93 zł tytułem świadczenia urlopowego za rok 2015 wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1.08.2015 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie, nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Grudziądzu kwotę 110 zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona, zasądził od pozwanej na rzecz powódki A. M. kwotę 135 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Powódka była pracownikiem pozwanej w okresach od 1 września 2012 r. do 31 sierpnia 2013 r., od 1 września 2013 r. do 31 grudnia 2015 r. i od 1 stycznia 2016 r. na czas nieokreślony. Umowa o pracę rozwiązała się na mocy porozumienia stron z dniem 10 marca 2016 r. pozwana w roku 2013 - 2015 roku mniej niż 20 pracowników. Wraz z powódką u pozwanej pracowali świadek I. D. oraz świadek P. D. (1), świadek A. R. (1).
W 2012 r. pozwana wypłaciła świadczenie urlopowe świadkowi I. D. oraz pracownikowi E. Ż. (1). W 2016 r. pracownicy otrzymali do podpisu oświadczenie pozwanej o niewypłacaniu świadczenia urlopowego.

Powyższy stan faktyczny Sąd oparł o zeznania świadków I. D. (przesłuchiwanej dwukrotnie), Partycji D., A. R. (1) (przesłuchiwanego dwukrotnie) oraz z zeznań stron. Sąd dał wiarę zeznaniom świadków, przy czym, Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka P. D. (1) o informowaniu pracowników kancelarii przez pozwaną o nietworzeniu funduszu świadczeń socjalnych i niewypłacaniu z tego tytułu pieniędzy. Sąd miał na względzie, że świadek P. D. (1) jest pracownikiem pozwanej i ma zawartą z pozwaną umowę na czas określony i zeznania świadka korespondowały tylko z zeznaniami świadka A. R. (1), który z kolei jest mężem pozwanej. Sąd dał wiarę zeznaniom świadka I. D. albowiem jej zeznania były konsekwentne i logiczne, a ponadto co prawda świadek dochodziła swoich roszczeń na drodze sądowej i jest siostrą powódki to jednak zawarła ugodę sądową dochodząc do porozumienia z pozwaną. Sąd dał wiarę zeznaniom stron, przy czym odmówił wiarygodności zeznaniom pozwanej w części w której twierdziła, iż informowała pracowników na początku każdego roku o nie wypłacaniu świadczenia urlopowego.

Powódka swoje żądanie oparła o ustawę z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2016 poz. 800), wskazując co było okolicznością bezsporną, że w latach 2013 - 2015 pozwana zatrudniała mniej niż 20-tu pracowników. Zgodnie z art. 3 ustęp 3a Ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jednolity Dz. U. 2016 poz. 800) pracodawca zatrudniający na dzień 1 stycznia mniej niż 20-tu pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mogą tworzyć fundusz do wysokości i na zasadach określonych w art. 5 cyt. ustawy lub mogą wypłacać świadczenia urlopowe, o których mowa w art. 4-6 ustawy. Z kolei art. 3 ustęp 3a stanowi, że pracodawcy nie objęci układem zbiorowym pracy oraz niezobowiązani do wydania regulaminu wynagradzania informacje w sprawie niestworzenia Funduszu niewypłacania świadczenia urlopowego przekazują pracownikom w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego sposób przyjęty u danego pracodawcy. W ustalonym stanie faktycznym pozwana zatrudniała mniej niż 20-tu pracowników. Kierownikiem kancelarii w spornym okresie była świadek I. D.. Świadek I. D. przesłuchiwana dwukrotnie nie potwierdziła, aby pozwana zachowała się stosowanie do art. 3 ustęp 3a powołanej ustawy tj. poinformowała pracowników o niewypłacaniu świadczenia urlopowego w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego. Z kolei świadek P. D. (1) potwierdziła, że była mowa o świadczeniach socjalnych zawsze raz w roku i pozwana miała oświadczać, że takiego funduszu nie ma i pieniądze nie będą wypłacane. Jednocześnie wskazała, że w 2016 roku w tym zakresie podpisała pismo. Przy ocenie wiarygodności zeznań tego świadka Sąd miał na względzie, iż jest pracownikiem pozwanej i łączy go z pozwaną umowa na czas określony. Również należy wskazać, że świadek mówiła ogólnie o funduszu socjalnym gdy tym czasem przepis mówi o obowiązku pracodawcy wskazania nie tyle nie tworzenia funduszu socjalnego, a niewypłacaniu świadczenia urlopowego. Należy potwierdzić, że pozwana nie miała obowiązku tworzyć funduszu socjalnego, iż tego tytułu wypłacać pieniądze. Ustawodawca z kolei nałożył obowiązek w sposób przyjęty u danego pracodawcy poinformowania o niewypłacaniu świadczenia urlopowego chyba, że pracodawca taki miała zamiar. Istnieje jeszcze obostrzenie, że musi to nastąpić w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego. Mając na względzie specyfikę działania pozwanej należałoby przyjąć, że właściwym zachowaniem w przypadku stosowania się do obowiązku wynikającego z powołanej ustawy będzie forma pisemna. Należy też mieć na względzie, że w 2012 roku pozwana potwierdziła, iż doszło do wypłaty świadczenia urlopowego dwom pracownikom, mimo jak twierdzi pozwana oświadczenia w 2012 roku o niewypłacaniu tego świadczenia. Świadek A. R. (1) przesłuchany na rozprawie w dniu 3 października 2017 r. potwierdził, iż słyszał informacje o nie tworzeniu funduszu socjalnego i miało ono miejsce na początku roku kalendarzowego. Z kolei na rozprawie w dniu 14 grudnia 2017 r. świadek potwierdził ogólnie, iż były organizowane zebrania co jakiś czas i o przekazaniu informacji o niewypłacaniu świadczeń. W ocenie Sądu zeznania świadka A. R. (1) nie precyzują, aby pozwana miała informować w sposób czytelny pracowników o niewypłacaniu świadczenia urlopowego. Zdaniem Sądu mówienie o funduszu lub świadczeniach socjalnych nie jest potwierdzeniem tego co wynikało z art. 3 ustęp 3a ustawy z dnia 4 marca 1994 r .W ocenie Sądu pozwana w sposób nie budzący żadnych wątpliwości nie zwolniła się z obowiązku wynikającego z art. 3 ustęp 3 a cyt. ustawy. Również powoływane orzeczenie NSA w Warszawie z dnia 1 marca 2007 r. dotyczy innego stanu faktycznego - (działania Państwowej Inspekcji Pracy i jej uprawnień) oraz sytuacji kiedy pracodawca skutecznie nie przyjął na siebie zobowiązania wynikającego z powołanego przepisu. Dlatego Sąd uznał za zasadne żądania powódki za rok 2014 i 2015 uznając, że za rok 2013 skuteczny jest zarzut przedawnienia zgłoszony przez pozwaną w odpowiedzi na pozew. Sąd uznał za właściwe domaganie się kwot wskazanych w pozwie za rok 2014 i 2015. Stosownie do art. 3 ust. 4 ustawy, wysokość świadczenia urlopowego nie może przekroczyć wysokości odpisu podstawowego, odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia pracownika. W 2014 r. świadczenie urlopowe dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy w normalnych warunkach wynosiło 1.093,93 zł, w 2015 r. świadczenie urlopowe dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy w normalnych warunkach wynosiło 1.093,93zł.

Dlatego Sąd orzekł wyżej wskazane kwoty na rzecz powódki. Sąd oddalił powództwo w zakresie żądania świadczenia urlopowego za 2013 r. z uwagi na przedawnienie art. 291 § 1 kp.

O kosztach Sąd orzekł po myśli art. 98 k.p.c. dokonując rozliczenia kosztów proporcjonalnie do wyniku sprawy. Powódka domagała się kwoty 3.687,00 zł. na mocy orzeczenia tut. Sądu uzyskała kwotę 2.187,86 zł. W matematycznym przeliczeniu stanowi to kwotę 60 % dochodzonego roszczenia. Dlatego też Sąd przyjął, iż powódka powinna otrzymać tytułem kosztów zastępstwa procesowego 135 zł (biorąc pod uwagę wynik sprawy koszty zastępstwa na rzecz powódki wyniosły 405 zł minus 270 zł kosztów na rzecz pozwanej co dało kwotę różnicy 135 zł). O kosztach Sąd orzekł zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. (Dz. U 2016 poz. 623) art. 13 w zw. z art. 35 i 96.

Pozwana reprezentowana przez pełnomocnika procesowego w apelacji od powyższego wyroku zarzucała:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj:

a) przepisu art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U.2017.2191. - dalej powoływanej jako „Ustawa”), polegające na niezastosowaniu, co skutkowało błędnym uznaniem, że pozwana zobowiązana była do wypłaty na rzecz powódki świadczenia urlopowego za korzystanie z urlopu wypoczynkowego w roku 2014 i 2015;

b) przepisu art. 3 ust. 3a Ustawy polegające na błędnej wykładni i niewłaściwym zastosowaniu, skutkujące przyjęciem, że:

-: nie poinformowanie pracowników o niewypłacaniu świadczenia urlopowego
i nietworzeniu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej powoływanego jako „Fundusz”) rodzi obowiązek zapłaty tego świadczenia pracownikom;
-: „właściwym” sposobem przekazania informacji o nietworzeniu Funduszu
i niewypłacaniu świadczenia urlopowego jest forma pisemna, gdy tymczasem przepis wyraźnie przewiduje, że przekazanie pracownikom przedmiotowych informacji następuje „w sposób przyjęty u danego pracodawcy”.

2. naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 233 I kpc, polegające na:

-: odmowie wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom świadków P. D. (1) i A. R. (1) oraz strony pozwanej w części, w jakiej potwierdzili fakt, że pozwana nie tworzyła Funduszu i nie wypłacała świadczenia urlopowego oraz informowała o tym pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy, co skutkowało błędnym uznaniem roszczenia powódki za zasadne,
-: przyznaniu wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom świadka I. D. oraz powódki w zakresie, jakim twierdziły, że nie otrzymywały informacji o nietworzeniu Funduszu i niewypłacaniu świadczeń urlopowych.

W oparciu o powyższe zarzuty pozwana wnosiła o:

a) zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w całości; ewentualnie

b) uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji,

c) zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

Powódka reprezentowana przez pełnomocnika procesowego w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie i zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanej jest bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu .

Sąd Rejonowy przeprowadził wystarczające postępowanie dowodowe. W oparciu
o zgromadzony materiał dowodowy ustalił prawidłowy stan faktyczny jaki wystąpił
w niniejszej sprawie, wyciągając z niego zasadne wnioski prawne.

Sąd Okręgowy podziela zarówno ustalenia faktyczne jak i rozważania prawne Sądu pierwszej instancji czyniąc je własnymi.

Chybiony jest zarzut podniesiony w apelacji naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Odnosząc się do powyższego zarzutu należy wskazać, że w myśl powołanego przepisu - sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. W orzecznictwie sądowym, jak również w doktrynie prawa wielokrotnie podkreślano, iż swobodna ocena dowodów w podanym wyżej znaczeniu nie może być równoznaczna z ich dowolną oceną, tj. taką, która nie znajduje oparcia w materiale dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy lub jest nielogiczna albo też sprzeczna
z zasadami doświadczenia życiowego (patrz np. wyroki Sądu Najwyższego z dni: 29 lipca
1998 r., sygn. akt: II UKN 151/98 (OSNAPiUS z 1999 r., nr 15, poz. 492); 4 lutego 1999 r., sygn. akt: II UKN 459/98 (OSNAPiUS z 2000 r., nr 6, poz. 252); 23 marca 1999 r., sygn. akt: II UKN 543/98 (OSNAPiUS z 2000 r., nr 11, poz. 433); 24 marca 1999 r., sygn. akt: I PKN 632/98 (OSNAPiUS z 2000 r., nr 10, poz. 382); 10 czerwca 1999 r., sygn. akt: II UKN 685/98 (OSNAPiUS z 2000 r., nr 17, poz. 655); 5 sierpnia 1999 r., sygn. akt: II UKN 76/99 (OSNAPiUS z 2000 r., nr 19, poz. 732); 10 listopada 1999 r., sygn. akt: I PKN 361/99 (OSNAPiUS z 2001 r., nr 7, poz. 216) czy 19 czerwca 2001 r., sygn. akt: II UKN 423/00, OSNP z 2003 r., nr 5, poz. 137). Strona zarzucająca Sądowi naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. musi wykazać, iż ocena dowodów dokonana przez ów Sąd była sprzeczna z określonymi regułami logiki lub też z zasadami doświadczenia życiowego względnie, iż Sąd niedostatecznie wyjaśnił sprzeczności, jakie zaistniały np. w zeznaniach świadków czy opiniach biegłych. Uzasadnieniem zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie może być samo przekonanie strony o innej niż to przyjął Sąd - wadze (znaczeniu) poszczególnych dowodów przeprowadzonych w danej sprawie ani też odmienna ocena dowodów przez stronę od tej przyjętej przez Sąd (por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dni: 21 marca 2006 r., sygn. akt: I ACa 1116/05, LEX nr 194518; 27 kwietnia 2006 r., sygn. akt: I ACa 1303/05, LEX nr 214251; 7 czerwca 2006 r., sygn. akt: I ACa 1407/05, LEX nr 278415). Przyjęcie odmiennego stanowiska w powyższej kwestii byłoby nieracjonalne, gdyż prowadziłoby de facto do sytuacji, w której Sądowi niższej instancji można byłoby skutecznie postawić zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów w każdym przypadku, kiedy tylko strona prezentowałaby odmienne przekonanie co do znaczenia zgromadzonych dowodów niż Sąd, który orzekał w sprawie (co w praktyce ma miejsce prawie zawsze, gdy tylko dana strona odwołuje się od wydanego orzeczenia). Reasumując, należy powiedzieć, że naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie można upatrywać w takiej ocenie materiału dowodowego, która jest logiczna, zgodna ze wskazaniami doświadczenia życiowego, poziomem aktualnej wiedzy w danej dziedzinie oraz została dokonana w sposób wszechstronny.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy trzeba stwierdzić, iż Sąd Rejonowy nie uchybił zasadzie swobodnej oceny dowodów w podanym wyżej znaczeniu. Sąd Rejonowy przeprowadził wystarczające postępowanie dowodowe. Dopuścił i przeprowadził wszystkie dowody niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy wskazane przez obie strony. Nawet powtórzył dowody z zeznań świadków, których przesłuchał przed wydaniem wyroku zaocznego. Sąd Okręgowy podziela ustalenia Sądu Rejonowego i przyjmuje je za własne.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał wywieść innych niż wyprowadzone przez Sąd I instancji wniosków. Przesłuchani w sprawie świadkowie i strony prezentują dwa odmienne stanowiska. Powódka i świadek I. D. twierdzą, że pozwana nie informowała pracowników o niewypłacaniu świadczenia urlopowego, a świadkowie P. D. (1) i A. R. (1) odwrotnie. Sąd pierwszej instancji wskazał z jakiego powodu nie dał wiary zeznaniom świadków P. D. i A. R.. Dodatkowo należy wskazać, że świadkowie zeznają bardzo ogólnie, twierdząc, że były organizowane zebrania co jakiś czas i informacja o niewypłacaniu świadczeń była przekazywana pracownikom. Jednakże nie podają żadnych dodatkowych informacji w celu umiejscowienia dokładniej w czasie, miejscu i okolicznościach przekazywania tej informacji. W związku z tak ogólnymi stwierdzeniami i okolicznościami, na które powołał się Sąd Rejonowy trzeba stwierdzić, że ocena zeznań świadków nie wykracza poza ramy przewidziane w art. 233 § 1 k.p.c.

W ocenie Sądu Okręgowego nie jest trafny również zarzut naruszenia prawa materialnego. Możliwość wypłaty świadczenia urlopowego przez pracodawców niezobowiązanych do tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych przewiduje obecnie art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2191 j.t.). Natomiast zasady jego wypłacania regulują ustępy 4-6 tego samego przepisu.

W obecnie obowiązującym stanie prawnym podmiotami zobowiązanymi do tworzenia funduszu świadczeń socjalnych bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników są jedynie pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników.

Fundusz tworzą pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.

Pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku, co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, tworzą Fundusz na wniosek zakładowej organizacji związkowej.

Pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty mogą tworzyć Fundusz lub mogą wypłacać świadczenie urlopowe.

Jak widać, nie jest to obowiązek - pracodawcy mogą - ale nie muszą - tworzyć fundusz lub wypłacać świadczenie urlopowe. Jeśli podejmą decyzję o nietworzeniu funduszu lub niewypłacaniu świadczenia urlopowego, a nie są objęci układem zbiorowym pracy i nie są zobowiązani do wydania regulaminu wynagradzania, ciąży na nich obowiązek przekazania pracownikom w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego, w sposób przyjęty
u danego pracodawcy, informacji o nieutworzeniu funduszu i niewypłacaniu świadczenia urlopowego art. 3 ust. 3a cyt. ustawy).

Jak wynika z materiału dowodowego pozwana zatrudniała mniej niż 50 pracowników. Za 2012 r. wypłaciła świadczenie urlopowe - J. D. i E. Ż.. Od 2013 r. nie wypłacała świadczenia urlopowego i nie informowała o tym pracowników. Jednakże w ocenie Sądu Okręgowego błędne jest stanowisko Sądu pierwszej instancji, że aby uczynić zadość temu obowiązkowi informację należy przekazać na piśmie. Takie stanowisko sprzeczne jest z treścią art. 3 ust. 3a cyt. ustawy. Przekazanie informacji winno nastąpić w sposób przyjęty u danego pracodawcy (może być ustnie - zbiorowo, ustnie indywidualnie, w formie ogłoszenia na tablicy ogłoszeń, pocztą elektroniczną a nawet SMS - jeśli taki sposób przyjęto u danego pracodawcy). Skoro na początku 2014 i 2015 r. pozwana nie poinformowała pracowników o wypłacaniu świadczenia urlopowego to winna wypłacić powódce świadczenie urlopowe w wysokości zasądzonej przez Sąd Rejonowy w maksymalnej wysokości. Pozwana skutecznie nie podważyła ani sposobu obliczenia, ani nie wykazała z jakich przyczyn należałoby kwotę tę obniżyć.

W ocenie Sądu Okręgowego skutki niedotrzymania obowiązku informacyjnego
o nieutworzeniu funduszu i niewypłaceniu świadczenia urlopowego rodzą obowiązek wypłaty przez cały rok. Takie stanowiska zapadły w judykaturze np.: wyrok Sądu Okręgowego
w Warszawie z 11 września 2008 r. XII Pa 161/08, z dnia 15 stycznia 2008 r. XII Pa 442/07, oraz wyrok Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 21 lutego 2007 r. VII P 3142/06.

Sąd Okręgowy nie podziela w tym zakresie stanowiska Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie prezentowanego w wyroku z dnia 1 marca 2007 r. sygn. akt I OSK 814/06.

Mając na uwadze powyższe apelacja pozwanej na mocy art. 385 została oddalona.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.).

/-/SSO Hanna Cackowska-Frank /-/SSO Danuta Jarosz-Czarcińska /-/SSO Małgorzata Maleszka

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE