UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 listopada 2017 r. Sąd Rejonowy w Koninie, sygn. akt II K 837/15, oskarżonego J. S. uznał za winnego tego, że dnia 13 listopada 2014 r. w D., gm. Ś., będąc odpowiedzialnym jako właściciel Zakładu (...) i jednocześnie jako pracodawca zatrudnionych w tym Zakładzie osób za bezpieczeństwo i higienę pracy pracowników, nieumyślnie nie dopełnił wynikających stąd obowiązków w ten sposób, iż po zatrudnieniu dnia 10.11.2014 r. w Zakładzie (...) na podstawie umowy zlecenia K. E., któremu powierzył obowiązki wykonywania czynności przy obróbce poliestru, przeróbce gąbki, załadunku i rozładunku samochodów, dopuścił go do pracy w linii technologicznej, której częścią była maszyna do rozwłókniania – procesor do produkcji sofy, typ (...) rok produkcji 2006, bez przeprowadzania szkolenia wstępnego oraz bez zapoznania z instrukcją stanowiskową i instrukcją obsługi maszyny, w tym w zakresie prawidłowego i bezpiecznego wykonywania czynności związanych z czyszczeniem wałków rozwłókniających stanowiących elementy ruchome tej maszyny, jak również poprzez dopuszczenie K. E. do pracy przy maszynie do rozwłókniania – procesor do produkcji sofy, typ (...) rok produkcji 2006, która nie była zgodna z wymaganiami deklaracji zgodności, nie posiadała instrukcji obsługi w języku polskim, posiadała nieprawidłowe oznakowanie znakiem C., nie spełniała wymagań (...), była niezgodna z wymaganiami instrukcji stanowiskowej, która to maszyna nie spełniała minimalnych wymogów technicznych dla maszyn określonych w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 30.10.2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczący bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn pracowników podczas pracy, w zakresie zastosowania skutecznego zabezpieczenia osłony znajdującej się nad wałkami rozwłókniającymi narażając w ten sposób K. E. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu tj. popełnienia przestępstwa z art. 220 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 220 § 2 k.k. w zw. z art. 33 § 1 i 3 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 250 stawek dziennych grzywny ustalając wysokości jednej stawki na kwotę 50 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca J. S. zaskarżając go w całości. Na podstawie art. 438 pkt. 3 k.p.k. orzeczeniu zarzucił:

-: błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na treść wyroku, polegający na pominięciu przy dokonywaniu ustaleń faktycznych okoliczności wynikających z treści uzupełniającej opinii biegłego Ł. G., wskazującej na fakt, że oskarżony nabywając maszynę ze znaczkiem C.mógł być przekonany, że maszyna do rozwłókniania, na której doszło do zdarzenia spełnia konieczne wymagania zasadnicze, za których brak odpowiedzialności nie ponosi pracodawca, a importer, a tym samym dowolne uznanie, że okoliczność ta nie ma zasadniczego znaczenia dla stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu oskarżonego,
-: błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na treść wyroku, polegający na pominięciu przy ocenie stopnia winy i społecznej szkodliwości czynu oskarżonego okoliczności podniesionej przez biegłego, wskazującej, że brak prawidłowego zabezpieczenia pokrywy maszyny jest co najwyżej brakiem minimalnym, za który oskarżony ponosi odpowiedzialność, co w związku z ustalonym faktem i stopniem przyczynienia się pokrzywdzonego do zaistniałego zdarzenia winno prowadzić do realnego umniejszenia winy sprawcy, a przez to umożliwić zastosowanie instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego wobec oskarżonego, zgodnie z wnioskiem obrońcy.

Z ostrożności procesowej, obrońca podniósł również zarzut rażąco surowej kary grzywny przez jej nadmierną wysokość (tak w zakresie ilości stawek dziennych grzywny jak i wysokości stawki dziennej grzywny), co czyni orzeczoną karę rażąco surową.

Stawiając powyższe zarzuty obrońca wniósł o warunkowe umorzenie postępowania wobec oskarżonego na okres 1 roku próby, ewentualnie (z ostrożności procesowej) o zmianę wyroku Sądu I instancji w zakresie orzeczonej kary grzywny i wymierzenie oskarżonemu kary karę 100 stawek dziennych grzywny ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 30 zł.

Sąd odwoławczy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się bezzasadna.

W ocenie Sądu Okręgowego, dokonana w niniejszej sprawie ocena dowodów została przeprowadzona w sposób szczegółowy, z uwzględnieniem zasad wiedzy, logiki oraz doświadczenia życiowego. Zaskarżone orzeczenie pozostaje, wiec w pełni pod ochroną zwłaszcza przepisu art. 7 k.p.k. Sąd Rejonowy precyzyjnie wskazał jakie okoliczności uznał za udowodnione, wyjaśniając które ze zgromadzonych dowodów i z jakiego powodu uznał za wiarygodne, a którym tej wiarygodności odmówił. Tok rozumowania Sądu przedstawiony w pisemnych motywach wyroku jest czytelny oraz poprawny logicznie, zaś wywiedzione ostatecznie wnioski oparte zostały w całości na wynikających z materiału dowodowego przesłankach. W tej sytuacji nie ma potrzeby ponownego przytaczania całości argumentacji zawartej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, którą Sąd Okręgowy aprobuje i należy zaakcentować te elementy, które przemawiają za odmową podzielenia stanowiska skarżącego.

Obrońca we wniesionej apelacji odwołał się do stwierdzeń biegłego Ł. G. który na rozprawie w dniu 15 listopada 2017 r. wskazał, że oskarżony nabywając maszynę ze znaczkiem C. mógł być przekonany iż spełnia ona wymagania zasadnicze, za których brak odpowiedzialności nie ponosi pracodawca, lecz importer (k. 398). Według skarżącego Sąd Rejonowy pominął tą okoliczność, co miało wpływ na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu oskarżonego, a w konsekwencji stwierdzenie braku podstaw do warunkowego umorzenia niniejszego postępowania karnego. Z twierdzeniem tym nie sposób się zgodzić. Przede wypowiedzi biegłego przywołane przez skarżącego zostały przedstawione jedynie w niewielkim fragmencie. Zadaniem Sądu jest natomiast całościowa ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym odczytanie oraz wnikliwa analiza pełnej treści opinii. Wskazać więc trzeba, że Ł. G. składając ustną opinię uzupełniającą stwierdził iż „maszyna była zabezpieczona jedynie przez magnes, co nie uniemożliwiało jej otwarcia podczas pracy. Maszyna nie spełniała minimalnych wymagań, bo nie posiadała odpowiednio zabezpieczenia przy otwartej osłonie (…) Zgodnie z przepisami prawa za braki zasadnicze odpowiada importer, natomiast za braki minimalne pracodawca. Dla mnie brak prawidłowego zabezpieczenia pokrywy jest brakiem minimalnym. Obowiązkiem pracodawcy jest dostarczenie pracownikowi instrukcji w języku polskim, chyba że pracownik zna język oficjalny. Oskarżony nabywając maszynę ze znaczkiem C. mógł być przekonany, że maszyna spełnia wymogi zasadnicze. Natomiast powinien zweryfikować czy posiada ona wymogi minimalne jeżeli ma wiedzę osobiście, a jeżeli nie to powinien to zlecić osobie mającej kwalifikacje” (k. 398). Analiza treści opisu przypisanego oskarżonemu czynu wskazuje, że nie zawiera on takich określeń, które odnosiłby się do braków zasadniczych maszyny. Na okoliczność taką, z resztą nie wskazuje również obrońca. Odnośnie zaś braku minimalnego w postaci niewłaściwego zabezpieczenia pokrywy urządzenia przed jej podniesieniem, przy którym pracował pokrzywdzony K. E., to zgodnie ze wskazaniem biegłego, na oskarżonym ciążył obowiązek weryfikacji jej wyposażenia oraz funkcjonowania. Jeśli sprawdzenia tego nie mógł wykonać osobiście, zobowiązany był do powierzenia tej czynności innej osobie dysponującej odpowiednimi kwalifikacjami oraz wiedzą. Skoro zaniechał tej czynności, to tym samym nieumyślnie nie dopełnił wynikającego stąd obowiązku czym naraził swojego pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Wszystkie te okoliczności dostrzegł Sąd Rejonowy, prawidłowo je ocenił i nadał im prawidłową wagę. W konsekwencji podniesiony zarzut błędu w ustaleniach faktycznych okazał się chybiony.

Sąd Okręgowy nie dopatrzył się nadto, by w niniejszej sprawie zachodziła podstawa do zmiany wyroku, przewidziana w art. 438 pkt 4 k.p.k. Pamiętać bowiem trzeba, iż o rażącej niewspółmierności kary w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. można mówić tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć wpływ na wymiar kary, można by przyjąć, że zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez sąd I instancji, a karą, która byłaby prawidłowa w świetle dyrektyw art. 53 k.k.

Zdaniem Sądu Okręgowego, w niniejszej sprawie taka okoliczność nie zachodzi. Sąd Rejonowy, wymierzył oskarżonemu karę grzywny choć mógł wymierzyć karę ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku. Jednocześnie orzeczona kara uwzględnia zarówno zachowanie oskarżonego po popełnieniu czynu (zainteresowanie losem i stanem zdrowia pokrzywdzonego), a także samą formę przyczynienia się pokrzywdzonego do zdarzenia. Uznając zatem, że Sąd I instancji wymierzył karę zgodnie z przyznanym mu mocą ustawy sędziowskim uznaniem i że kara ta nie razi niewspółmiernością w rozumieniu surowości, Sąd odwoławczy nie dokonał w powyższym zakresie żadnych zmian. Uznał bowiem, że wysokość stawki w prawidłowy sposób oddaje dochody oskarżonego, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe (art. 33 § 3 k.k.) zaś ich liczba jest adekwatna do okoliczności wskazanych w wskazanych w art. 53 § 2 k.k.

Sąd Okręgowy nie znalazł przy tym podstaw do wnioskowanego przez obrońcę warunkowego umorzenia postępowania. Wedle art. 66 k.k., sąd ma możliwość podjęcia decyzji o warunkowym umorzeniu prowadzonego postępowania w sytuacji, kiedy ziszczone zostaną następujące warunki: po pierwsze społeczna szkodliwość zarzucanego oskarżonemu czynu nie jest znaczna, po wtóre wina sprawcy nie jest znaczna (art. 66 § 1 k.k.) oraz po trzecie, kiedy zagrożenie karą za zarzucane sprawcy przestępstwo nie przekracza 5 lat pozbawienia wolności (art. 66 § 2 k.k.). Nadto, okoliczności popełnienia przestępstwa nie mogą budzić wątpliwości, zaś właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia oskarżonego uzasadnią przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie on przestrzegał porządku prawnego.

O ile warunki dotyczące winy i zagrożenia ustawowego zostały spełnione, zaś warunki osobiste oskarżonego rzeczywiście uzasadniają przekonanie, że nie popełni on więcej przestępstwa, to pierwsza z w/w przesłanek nie wystąpiła w niniejszej sprawie.

Przypomnieć w tym miejscu należy, że stopień społecznej szkodliwości wyznaczają okoliczności opisane w art. 115 § 2 k.k., w tym rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia, stanowiące kryterium wartościowania przestępstw nieumyślnych związanych z brakiem zachowania ostrożności wymaganej w stosunkach danego rodzaju.

Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy także Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że społeczna szkodliwość czynu oskarżonego jest znaczna. Świadczy o tym przede wszystkim ilość zaniechań, których dopuścił się J. S. narażając w ten sposób na niebezpieczeństwo życie i zdrowie pokrzywdzonego. Nie chodzi bowiem jedynie o dopuszczenie pokrzywdzonego do pracy na maszynie nie spełniającej minimalnych wymagań technicznych, ale także zaniechanie przeprowadzenia szkolenia wstępnego pracownika, nie zapoznanie go z instrukcją stanowiskową i instrukcją obsługi maszyny. Również skala obrażeń u K. E. uniemożliwia uznanie czynu oskarżonego za spełniający znamię szkodliwości społecznej w kategorii niżej niż znaczny. Powyższe z pewnością nie pozostanie bez wpływu na jego dalsze życie, możliwości zawodowe czy osobiste.

Konkludując, nie można zgodzić się z obrońcą, że istnieją przesłanki do warunkowego umorzenia postępowania.

Na marginesie należy również podkreślić, iż nawet spełnienie wszystkich przesłanek z art. 66 k.k. nie stanowi podstawy do obligatoryjnego zastosowania tej instytucji, gdyż z definicji należy ona do dyskrecjonalnej władzy sądu orzekającego.

Mając na względzie wszystkie przedstawione powyżej okoliczności, Sąd odwoławczy – nie znajdując uchybień określonych w art. 439 k.p.k. lub art. 440 k.p.k., podlegających uwzględnieniu z urzędu i powodujących konieczność zmiany bądź uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia – na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. orzekł jak w wyroku.

O zasądzeniu od oskarżonego J. S. na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze Sąd orzekł w oparciu o art. 636 § 1 k.p.k. oraz § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 663).

O opłacie od oskarżonego za postępowanie odwoławcze Sąd orzekł w oparciu o art. 3 ust. 1 i art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tekst jedn.: Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223 ze zm.) określając jej wysokość na kwotę 1.250 zł.

Karol Skocki Marek Ziółkowski Robert Rafał Kwieciński

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE