UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 16 października 2017 r. Sąd Rejonowy w Bełchatowie w sprawie z powództwa małoletniego J. L. przeciwko D. L. o alimenty:

1. zasądził od pozwanego D. L. na rzecz małoletniego J. L. kwotę 3 000,00 złotych tytułem alimentów zaległych, płatnych do rąk J. Ż. (1) jako przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda z ustawowymi odsetkami od dnia 16 marca 2017 roku;

2. zasądził od pozwanego na rzecz małoletniego powoda alimenty w kwocie po 750,00 (siedemset pięćdziesiąt) złotych miesięcznie, poczynając od dnia 01 marca 2017 roku, płatne do dnia 10-go każdego miesiąca, do rąk J. Ż. (1) jako przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z kwot;

3. oddalił powództwo w pozostałej części co do żądania alimentów zaległych oraz alimentów bieżących po dniu 01 marca 2017 roku;

4. pobrał od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa- Kasy Sądu Rejonowego w Bełchatowie kwotę 450,00 złotych tytułem opłaty sądowej oraz 6,00 złotych za klauzulę wykonalności;

5. zasądził od pozwanego na rzecz J. Ż. (1) kwotę 600,00 (sześćset) złotych tytułem zwrotu części kosztów procesu;

6. nadał wyrokowi w punkcie drugim rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia faktyczne, które Sąd Okręgowy w pełni akceptuje i przyjmuje za własne.

Przedstawicielka ustawowa powoda J. Ż. (1) ma 34 lata. Posiada wykształcenie średnie. Kontynuuje naukę na trzecim roku w (...) Akademii (...) w B. na kierunku marketing i zarządzanie ze specjalnością marketing w przedsiębiorstwie. Studia są odpłatne, czesne wynosi 300 zł miesięcznie. Wcześniej studiowała w W.. Studia przerwała po trzecim roku i podjęła pracę. Kiedy urodził się małoletni J. przedstawicielka ustawowa przeniosła się do B., gdzie przez okres jednego roku pozostawała na utrzymaniu swoich rodziców.

Od dnia 01 września 2014 r. J. Ż. (1) zatrudniona jest w firmie (...) Sp. z o.o. Sp. k. na stanowisku specjalisty ds. sprzedaży i marketingu. Z tego tytułu uzyskuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości 2446 zł netto. W okresie od listopada 2016 r. do 28 sierpnia 2017 r. przedstawicielka ustawowa pozostawała na zwolnieniu z uwagi na chorobę dziecka. W tym czasie jej wynagrodzenie wynosiło około 2 000 zł netto.

J. Ż. (1) razem z synem zajmuje mieszkanie jej rodziców o powierzchni 54 m², składające się z trzech pokoi, kuchni. Łączne miesięczne koszty utrzymania mieszkania w okresie grzewczym wynoszą ok. 630 zł.

Przedstawicielka ustawowa powoda ogólnie jest zdrowa.

Małoletni powód J. Ż. (2) ur. (...) pochodzi z nieformalnego związku (...). W chwili urodzenia małoletniego, jego rodzice nie byli już w związku. Przedstawicielka ustawowa nie poinformowała D. L. o urodzeniu syna. Dopiero po ok. półtora roku J. Ż. (1) zdecydowała się skontaktować z pozwanym i powiedzieć mu o narodzinach dziecka. W listopadzie 2015 r. przedstawicielka ustawowa wytoczyła powództwo o ustalenie ojcostwa, które cofnęła w lipcu 2016 r. z uwagi na fakt, że pozwany uznał ojcostwo przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego.

W październiku 2016 r. małoletni powód trafił do szpitala. W dniu 07 listopada 2016 r. zdiagnozowano u niego ostrą białaczkę limfoblastyczną. Od tego czasu małoletni był leczony chemioterapią. Leczenie w szpitalu zakończyło się w lipcu 2017 r. W czasie (...) inicjowała kontakt z pozwanym, prosząc go o kontakt oraz pieniądze. D. L. przekazał jej łączną kwotę 5 050 zł.

Obecnie u małoletniego nastąpiła remisja choroby. Dziecko ma podawaną chemię doustnie. Jeździ również na kontrolne wizyty do szpitala. Z uwagi na schorzenie małoletni nie może przebywać w dużych skupiskach ludzkich. W związku z tym J. Ż. (1) zamierza zatrudnić dla małoletniego opiekunkę, która zajmować się nim będzie w czasie, gdy ona będzie w pracy. Opiekunka ma przebywać z dzieckiem przez 6 godzin, pozostałe 3 małoletnim zajmować się będzie ojciec przedstawicielki ustawowej. Wynagrodzenie opiekunki wynosić będzie 10 zł za godzinę.

J. Ż. (1) na zaspokojenie potrzeb dziecka, głównie w czasie choroby małoletniego, zaciągała pożyczki u swoich rodziców na łączną kwotę około 20 tys. zł. Ojciec przedstawicielki ustawowej jest rencistą, przebył operację kręgosłupa. Jej matka jest kierownikiem apteki.

J. Ż. (1) miesięczne koszty utrzymania małoletniego oszacowała na kwotę 1 600 zł.

Pozwany D. L. ma 30 lat. Posiada wykształcenie średnie. Był studentem Politechniki (...). Studia odbywał w trybie zaocznym. Pozwany przerwał je rok temu. By ukończyć studia musi zdać egzaminy z 5 przedmiotów i napisać pracę inżynierską.

D. L. prowadził działalność gospodarczą w branży budowlanej. Od czerwca br. prowadzenie działalności jest zawieszone. W 2016 r. firma pozwanego przyniosła dochód w kwocie 5 100 zł.

Pozwany obecnie nie pracuje, korzysta z finansowej pomocy rodziny. D. L. uzyskał propozycję zatrudnienia w charakterze inżyniera z miesięcznym wynagrodzeniem 2500-3000 zł netto.

D. L. nie ma majątku.

Pozwany pozostaje w nieformalnym związku, z którego posiada 11 miesięczną córkę, R. L.. D. L. wraz z dzieckiem i partnerką mieszka w domu rodziców konkubiny. Nie partycypuje w kosztach utrzymania nieruchomości. Partnerka pozwanego nie pracuje. Przed urodzeniem dziecka studiowała na (...) w W.. Studia przerwała na pierwszym roku.

D. L. jest zdrowy.

Pozwany w okresie od czerwca 2016 r. do listopada 2016 r. odwiedzał syna co dwa –trzy tygodnie.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest uzasadnione jedynie w części.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia o alimentach bieżących wskazał przepisy art. 133 § 1 k.r.o. i art. 135 k.r.o. Odnosząc poczynione ustalenia od przytoczonej regulacji prawnej wyjaśnił, że powód jest małoletni i nie jest w stanie samodzielnie zapewnić sobie środków utrzymania. Nie posiada również majątku. Wskazał również, że małoletni pozostaje w leczeniu onkologicznym, w związku z czym jego utrzymanie wymaga pewnych nadzwyczajnych nakładów. W konsekwencji usprawiedliwione potrzeby dziecka określił na kwotę około 1 400 zł miesięcznie. Możliwości zarobkowe pozwanego będącego młodym, zdrowym, wykształconym, posiadającym doświadczenie w zakresie prowadzenia własnej firmy mężczyzną, Sąd pierwszej instancji określił na kwotę co najmniej 3 000 zł netto miesięcznie. Ustalone świadczenie alimentacyjne jest adekwatne do usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, leży w granicach możliwości zarobkowych pozwanego, który oprócz małoletniego powoda posiada na utrzymaniu małoletnią córkę z obecnego związku. Pozostałą część usprawiedliwionych potrzeb powoda pokrywać powinna z własnych dochodów jego matka, która także obciążona jest obowiązkiem alimentacyjnym i uzyskuje stałe miesięczne dochody, a poza małoletnim nie ma innych dzieci na utrzymaniu.

Wyjaśniając podstawę rozstrzygnięcia o alimentach zaległych Sąd pierwszej instancji powołał przepis art. 137 § 2 k.r.o. Odnosząc się natomiast do ustalonego stanu faktycznego wskazał, że w 2016 r. pozwany nie partycypował regularnie w kosztach utrzymania syna. Ustalając wysokość zaległych alimentów miał na uwadze, że do listopada 2016 r. małoletni był dzieckiem zdrowym i jego potrzeby kształtowały się na przeciętnym poziomie. Znaczny wzrost jego potrzeb nastąpił w listopadzie 2016 r. w związku ze zdiagnozowaną chorobą. Z uwagi na to, że pozwany przekazał na utrzymanie syna łączną kwotę 5 tys. zł. uznać należało, że w tym zakresie uczynił on zadość ciążącemu na nim obowiązkowi alimentacyjnemu za okres od stycznia do listopada 2016 r. Natomiast z uwagi na istotny wzrost potrzeb dziecka w związku z chorobą Sąd Rejonowy przyjął, że wysokość zaległych alimentów za okres od listopada 2016 r. do lutego br. wyczerpuje kwota 3 000 zł ( po 750 zł miesięcznie). Ponad tę kwotę powództwo zostało oddalone, bowiem strona powodowa nie wykazała, iż zakres niezaspokojonych potrzeb dziecka wyniósł 33 000 zł.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu w zaskarżonym wyroku stanowił przepis art. 100 k.p.c., a o kosztach sądowych - przepis art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz. U. z 2016 r. poz. 623 ze zm.).

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód skarżąc go w części oddalającej żądanie zasądzenia alimentów bieżących co do kwoty 250 zł miesięcznie oraz oddalającej żądanie zasądzenia alimentów zaległych co do kwoty 22 050 zł i zarzucając:

1. naruszenie przepisu postępowania - art. 227 k.p.c. - poprzez brak odniesienia, co do całości dowodów przy ustalaniu potrzeb małoletniego powoda przez pominięcie w tych kosztach kosztów opiekunki dla niego wynoszących po 1 200 zł miesięcznie;

2. błędne przyjęcie, że pełnomocnik strony powodowej zmodyfikował powództwo w części alimentów zaległych za okres od 2016 roku w łącznej kwocie 33.000 zł, gdyż z zapisu elektronicznego z rozprawy z dnia 9 maja 2017 roku wynika, że ograniczenie tego dokonał na okres od 16 marca 2014 roku, a do kwoty 33.000 zł.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku przez podwyższenie alimentów bieżących na rzecz małoletniego powoda z kwoty po 750 zł miesięcznie do kwoty po 1.000 zł miesięcznie, a alimentów zaległych z kwoty 3.000 zł do kwoty 25.050 zł, względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bełchatowie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest częściowo uzasadniona.

Zarzut naruszenia przepisu art. 227 k.p.c. jest nietrafny. Naruszenie tego przepisu ma miejsce wówczas, gdy sąd przeprowadził dowód na okoliczności niemające istotnego znaczenia w sprawie i ta wadliwość postępowania dowodowego mogła mieć wpływ na wynik sprawy, bądź gdy sąd odmówił przeprowadzenia dowodu na fakty mające istotne znaczenie w sprawie, wadliwie oceniając, iż nie mają one takiego charakteru (por wyrok SN z 4.11.2008 r., II PK 47/08, Legalis; wyrok SN z 14.5.2008 r., II PK 322/07, Legalis; wyrok SN z 7.3.2001 r., I PKN 299/00, OSNAPiUS 2002, Nr 23, poz. 573).

W niniejszej sprawie Sąd nie odmówił przeprowadzenia jakiegokolwiek dowodu, w szczególności dowodu na okoliczność usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda, a czyniąc ustalenia faktyczne uwzględnił, że matka powoda zamierza zatrudnić opiekunkę, która będzie zajmować się powodem przez 6 godzin dziennie, a jej wynagrodzenie wyniesie 10 zł za godzinę.

Ewentualne pominięcie przez Sąd pierwszej instancji przy określeniu wysokości obowiązku alimentacyjnego pozwanego, ustalonych kosztów opieki nad małoletnim powodem, stanowiłoby naruszenie prawa materialnego, a konkretnie przepisu art. 135 § 1 k.r.o., który stanowi, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Powołując zatem zarzut naruszenia prawa procesowego, skarżący w istocie kwestionował zastosowanie przez Sąd pierwszej instancji prawa materialnego.

Przechodząc do oceny zastosowania przez Sąd pierwszej instancji prawa materialnego, nie można podzielić stanowiska skarżącego powoda co do całkowitego pomięcia kosztów opiekunki przy ustalaniu zakresu jego usprawiedliwionych potrzeb. Sąd Rejonowy uwzględnił bowiem, że w związku ze schorzeniem onkologicznym, utrzymanie małoletniego powoda wymaga pewnych nadzwyczajnych wydatków. Nie można jednak zarazem podzielić konstatacji tego Sądu, że zaspokojenie wszystkich usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda wymaga wydatków w wysokości około 1 400 zł. Skoro zapewnienie niezbędnej opieki dla powoda będzie kosztowało 1 200 zł miesięcznie, to koszty zaspokojenia wszystkich usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda z pewnością są wyższe i wynoszą około 1 800 zł miesięcznie.

Usprawiedliwione potrzeby powoda nie są jednak jednym kryterium ustalenia zakresu obowiązku alimentacyjnego pozwanego. Równorzędne znaczenie mają bowiem również ustalone możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego. Z niekwestionowanych ustaleń Sądu pierwszej instancji, które Sąd Okręgowy przyjął za własne, wynika, że możliwości zarobkowe pozwanego mieszczą się w granicach 2 500 zł – 3 000 zł netto miesięcznie, a pozwany poza małoletnim powodem ma na utrzymaniu jeszcze jedno dziecko w wieku jedenastu miesięcy. Przy czym uwzględniając wiek dziecka i konieczność sprawowania nad nim stałej opieki przez jego matkę, która nie pracuje, przyjąć należy, że na pozwanym spoczywa obowiązek ponoszenia całości kosztów utrzymania drugiego dziecka. Pozwany musi również dysponować środkami na zaspokojenie własnych podstawowych potrzeb. W konsekwencji zakres świadczeń alimentacyjnych pozwanego na rzecz powoda powinien być ustalony na poziomie 850 zł miesięcznie.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy uwzględniając częściowo apelację na podstawie art. 386 k.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że alimenty od pozwanego na rzecz małoletniego powoda podwyższył z kwoty 750 zł do kwoty 850 zł miesięcznie.

W konsekwencji zmiany wysokości alimentów bieżących ustalonych w zaskarżonym wyroku, zamianie podlegała również wysokość należnej opłaty sądowej od zasądzonych alimentów z kwoty 450 zł do kwoty 510 zł ( 850 zł x 12 x 5 % = 510 zł).

W pozostałym zakresie apelacja podlegała oddaleniu.

Świadczenie alimentacyjne na poziomie przewyższającym kwotę 850 zł miesięcznie byłoby nieadekwatne do ustalonych możliwości zarobkowych pozwanego i spoczywającego na nim obowiązku ponoszenia w całości kosztów utrzymania drugiego dziecka.

Żądanie zasądzenia alimentów zaległych było niezasadne i podlegało oddaleniu. Niezależenie bowiem od trafności zarzutu apelacji co do zakresu ograniczenia żądania w tym zakresie na rozprawie w dniu 9 maja 2017 r., należy podnieść, że jak przyjęto w orzecznictwie tego rodzaju żądanie może być uzasadnione tylko wówczas, gdy pozostały niezaspokojone potrzeby lub zobowiązania zaciągnięte przez uprawnionego względem osoby trzeciej na pokrycie tychże kosztów (tak uchwała Sądu Najwyższego (7), zasada prawna, z 28. Września 1949 r., C 389/49, OSN 1951, Nr 3, poz. 60). Z poczynionych w sprawie ustaleń wynika natomiast, że zobowiązania na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb powoda w okresie poprzedzającym wytoczenie powództwa zostały zaciągnięte przez matkę dziecka. Nie są to zatem zobowiązania uprawnionego powoda, ale jego matki. W konsekwencji powodowi nie przysługuje roszczenie o zasądzenie zaległych alimentów. Zaspokojenie w całości potrzeb powoda w okresie przed wytoczeniem powództwa przez jego matkę może natomiast być źródłem ewentualnych roszczeń regresowych.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację w pozostałej części jako pozbawioną uzasadnionych podstaw.

Adam Bojko Dariusz Mizera Bartłomiej Biegański

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE