WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 kwietnia 2018r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący	SSO Katarzyna Antoniak
Protokolant	st. sekr. sądowy Marzena Mazurek

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2018 r. w Siedlcach na rozprawie

odwołania S. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w W.

z dnia 11 października 2017r., znak: (...)

w sprawie S. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddziałowi w W.

o prawo do emerytury

zmienia zaskarżoną decyzją i ustala prawo S. R. do emerytury od dnia 9 sierpnia 2017 r.

Sygn. akt: IV U 877/17 UZASADNIENIE

Decyzją z 11 października 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., działając na podstawie art.184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił S. R. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął 25-letni okres ubezpieczenia. Organ rentowy podniósł, że udowodniony okres ubezpieczenia wynosi 20 lat, 5 miesięcy i 14 dni, przy czym do okresu tego organ rentowy nie zaliczył okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym na podstawie zeznań świadków i oświadczenia ubezpieczonego z 12 września 2017r., gdyż pozostają one w sprzeczności z dokumentami zgromadzonymi w aktach emerytalnych. W ocenie organu rentowego dojazd, droga powrotna z W. oraz sama praca wykluczają możliwość pracy w pełnym wymiarze w gospodarstwie rolnym rodziców, a na pracę w pełnym wymiarze wskazują zeznania świadków.

Odwołanie od w/w decyzji złożył S. R. wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że do okresu ubezpieczenia należy doliczyć okres jego pracy w gospodarstwie rolnym w latach 1973-1975 (odwołanie k.1 akt sprawy). W dniu 9 marca 2018r. wpłynęło do akt sprawy pismo ubezpieczonego z 6 marca 2018r., reprezentowanego przez pełnomocnika, w którym wskazał, że do okresu ubezpieczenia należy zaliczyć okres jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 11 stycznia 1973r. do 31 grudnia 1978r., przy czym od 11 stycznia 1973r. do 14 grudnia 1975r. był to okres wyłącznej pracy w gospodarstwie rolnym, a od 15 grudnia 1975r. do 31 grudnia 1978r. okres pracy w gospodarstwie rolnym połączony z pracą w Warsztacie Elektromechanicznym A. B. (pismo ubezpieczonego z 6 marca 2018r. k.8 akt sprawy).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.2 akt sprawy).

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony S. R. w dniu (...). ukończył 60-ty rok życia. W dniu 8 sierpnia 2017r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w W. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury (wniosek o emeryturę z 8 sierpnia 2017r. k.1 akt emerytalnych). Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy w wymiarze 20 lat, 5 miesięcy i 14 dni, z czego okresy składkowe stanowią 20 lat, 3 miesiące i 2 dni, a okresy nieskładkowe 2 miesiące i 12 dni. Ponadto organ rentowy ustalił, że udowodniony przez ubezpieczonego staż pracy w szczególnych warunkach wynosi 15 lat, 10 miesięcy i 15 dni.

Z uwagi na brak wymaganego ustawą okresu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat organ rentowy decyzją z 11 października 2017r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury (decyzja z 25 11 października 2017r. k.49 akt emerytalnych).

Ubezpieczony S. R. urodził się w dniu (...) Rodzice ubezpieczonego P. i W. małż. R. w latach 70-tych XX wieku byli posiadaczami gospodarstwa rolnego położonego na terenie Osiecka o powierzchni około 0,60 ha (zaświadczenie Starosty O. z 3 sierpnia 2017r. k.19 akt emerytalnych), dodatkowo w celu produkcji paszy dla zwierząt dzierżawili około 2 ha ziemi. Ubezpieczony od urodzenia mieszkał z rodzicami na terenie powyższego gospodarstwa i w okresie od 1 stycznia 1972r. do 28 listopada 1983r. był zameldowany w miejscu zamieszkania rodziców (zaświadczenie o zameldowaniu z 1 sierpnia 2017r. k.21 akt emerytalnych). Po ukończeniu szkoły podstawowej w 1972r., ubezpieczony nie podjął dalszej nauki w szkole ponadpodstawowej. W okresie od ukończenia 16. roku życia ,tj. od 11 stycznia 1973r. do 12 grudnia 1975r., a zatem przez 2 lata i 11 miesięcy ubezpieczony stale – codziennie pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Na posiadanych gruntach uprawiane było zboże i ziemniaki. W gospodarstwie hodowana była trzoda chlewna w ilości 5-7 sztuk jednocześnie, a ponadto drób. Matka ubezpieczonego obok pracy w gospodarstwie rolnym pracowała zawodowo w H. w G. na 3 zmiany, a ojciec ubezpieczonego przez większość czasu był nieobecny w domu, gdyż razem ze swoim ojcem (dziadkiem ubezpieczonego) pracował jako cieśla przy budowach domów. Ubezpieczony ma o 4 lata starszego brata, który w rozpatrywanym okresie ,tj. po ukończeniu przez ubezpieczonego 16. roku życia odbywał zasadniczą służbę wojskową, a po jej zakończeniu podjął pracę zawodową w O.. Ponadto ubezpieczony ma o 2 lata starszą siostrę, która w rozpatrywanym okresie uczyła się w szkole w P. mieszkając w internacie. W związku taką sytuacją domową ubezpieczonego, w w/w okresie ,tj. od ukończenia 16. roku życia do 14 grudnia 1975r., obowiązki związane z pracą w gospodarstwie rolnym obciążały głównie ubezpieczonego, który jako jedyny domownik przez cały dzień przebywał w gospodarstwie. Do stałych obowiązków ubezpieczonego należał obrządek zwierząt ,tj. przygotowanie paszy i karmienie zwierząt, ręczna (przy użyciu cepów) młócka zboża, rąbanie drewna, roztrząsanie obornika, a w okresie wiosenno-letnim i wczesno jesiennym prace polowe - przy orce, zasiewach, żniwach, wykopkach. Prace te ubezpieczony wykonywał systematycznie przez cały dzień, przy czym większość była wykonywana ręcznie, a do prac polowych rodzice ubezpieczonego pożyczali konia od sąsiada (zeznania świadków: J. F., J. Z. i T. P. k.28v-29 akt sprawy oraz zeznania ubezpieczonego k.27v akt sprawy).

W dniu 15 grudnia 1975r. ubezpieczony podjął pracę w Zakładzie (...) przy ul. (...) w W., gdzie został zatrudniony na stanowisku ucznia. Była to nauka poprzez pracę. Ubezpieczony pracował przy przezwajaniu silników elektrycznych. Pracę tę wykonywał codziennie przez co najmniej 6 godzin dziennie, poczynając od godziny 8 rano. Za wykonywaną pracę otrzymywał wynagrodzenie w umówionej stawce miesięcznej (legitymacja ubezpieczeniowa k.6 akt o ustalenie kapitału początkowego, zaświadczenie o zatrudnieniu z 6 grudnia 1982r. wystawione przez następcę A. S. B. k.45 akt emerytalnych). Pracę na rzecz A. B. ubezpieczony wykonywał do 31 stycznia 1978r., a zatem przez 2 lata, 1 miesiąc i 17 dni. Od 1 lutego 1978r. ubezpieczony kontynuował pracę w tym samym zakładzie, przy czym jego właścicielem od powyższej daty był S. B. – syn A. B.. Pracę na rzecz S. B. ubezpieczony wykonywał do 30 stycznia 1981r. (legitymacja ubezpieczeniowa k.6 akt o ustalenie kapitału początkowego, zaświadczenie o zatrudnieniu z 6 grudnia 1982r. wystawione S. B. k.45 akt emerytalnych oraz poświadczenie ubezpieczenia k.12 akt o ustalenie kapitału początkowego). W okresie pracy w Zakładzie (...) ubezpieczony nadal mieszkał z rodzicami w O. i codziennie dojeżdżał do pracy w W.. Z miejsca zamieszkania do O. (25 km) ubezpieczony dojeżdżał autobusem, a z O. do (...) (drugie 25 km) pociągiem. Podróż w jedną stronę trwała około 1,5 godziny. Ubezpieczony wychodził z domu przed godziną 6, a wstawał około 4 rano i przed wyjściem do pracy robił tzw. obrządek. Również po powrocie z pracy – najpóźniej około 17, przystępował do pracy w gospodarstwie (zeznania ubezpieczonego k.28-28v akt sprawy).

Ubezpieczony przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i we wniosku o emeryturę wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa (wniosek o emeryturę k.3 akt emerytalnych).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie S. R. podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015r., poz.748 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy ,tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl przywołanego wyżej art.32 ust.1 i 4 ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z §4 ust.1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz.43 ze zm.) pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku jeżeli ma wymagany okres zatrudnienia (co najmniej 25 lat mężczyzna), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z §2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego okresu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25. Poza sporem pozostawało, że ubezpieczony osiągnął wymagany ustawą wiek oraz spełnił przesłankę co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Ubezpieczony podnosił, że posiada 25-letni ubezpieczenia, gdyż do ustalonego przez organ rentowy okresu ubezpieczenia w wymiarze 20 lat, 5 miesięcy i 14 dni, doliczyć należy okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16. roku życia ,tj. od 11 stycznia 1973r. do 31 stycznia 1978r. (łącznie ponad 5 lat). Przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe dało podstawy do uwzględnienia roszczenia ubezpieczonego z tą uwagą, że jako okres pracy w gospodarstwie rolnym należy zaliczyć okres od ukończenia przez ubezpieczonego 16. roku życia ,tj. od 11 stycznia 1973r. do 14 grudnia 1975r., kiedy to ubezpieczony nie uczył się już w szkole i nie pracował zawodowo, a dalszy wnioskowany okres ,tj. od 15 grudnia 1975r. do 31 stycznia 1978r. podlega zaliczeniu jako okres składkowy, a to w związku z tym, że w okresie tym ubezpieczony był zatrudniony w ramach stosunku pracy w Zakładzie (...) w W..

Odnosząc się w pierwszej kolejności do okresu pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym rodziców od ukończenia 16. roku życia ,tj. od 11 stycznia 1973r. do 14 grudnia 1975r. wskazać należy, że przeprowadzone przez Sąd postępowanie dowodowe wykazało, że we wskazanym okresie ubezpieczony stale – codziennie pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Na fakt wykonywania przez ubezpieczonego takiej pracy wskazują nie tylko spójne i logiczne zeznania ubezpieczonego, ale również zeznania świadków w osobach (...). Z dowodów tych wynika bezspornie, że ubezpieczony po ukończeniu szkoły podstawowej nie kontynuował nauki w szkole ponadpodstawowej i jako jedyny członek rodziny przez cały dzień przebywał na terenie gospodarstwa i wykonywał wszystkie niezbędne prace związane z codziennym obrządkiem zwierząt oraz wszystkie inne prace, w tym polowe, związane z młóceniem zboża, roztrząsaniem obornika na polu. Jak wskazano powyżej oboje rodzice ubezpieczonego pracowali również poza rolą i w ograniczonym zakresie wykonywali prace w rolnictwie, podobnie jak brat i siostra ubezpieczonego, którzy pracowali i uczyli się poza miejscem zamieszkania. Dlatego zgodnie z art.10 ust.1 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych okres pracy ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16. roku życia do 14 grudnia 1975r. podlega zaliczeniu do okresu wymaganego do nabycia emerytury.

Co do dalszego okresu ,tj. od 15 grudnia 1975r. do 31 stycznia 1978r. Sąd stwierdził, że okres ten również podlega zaliczeniu do okresu ubezpieczenia, ale nie jako okres pracy w gospodarstwie rolnym (choć przeprowadzone dowody pokazują, że również w tym okresie ubezpieczony – zarówno przed wyjściem do pracy, jak i po pracy - wykonywał pracę w gospodarstwie), ale jako okres składkowy w rozumieniu art.6 ust.2 pkt 1 lit. a ustawy emerytalnej. W myśl tego przepisu za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu zatrudnienia na obszarze Państwa Polskiego – w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową. Z przedstawionych wyżej ustaleń Sądu wynika, że w okresie od 15 grudnia 1975r. do 31 stycznia 1978r. ubezpieczony był zatrudniony w Zakładzie (...) w W.. Było zatrudnienie w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy – przez co najmniej 6 godzin dziennie i za pracę tę ubezpieczony otrzymywał wynagrodzenie. Należy zauważyć, że wpis w legitymacji ubezpieczeniowej wskazuje na stanowisko pracy: uczeń, niemniej nie ulega wątpliwości, że ubezpieczony był pracownikiem, który uczył się zawodu elektromechanika poprzez pracę. Ubezpieczony w chwili podjęcia tej pracy był już pełnoletni (18 lat ukończył (...)) i w okresie tej pracy nie był uczniem żadnej szkoły. Należy podkreślić, że brak dowodu na uiszczenie składek na ubezpieczenie społeczne za ubezpieczonego we wskazanym okresie nie sprzeciwia się zaliczeniu tego okresu (od 15 grudnia 1975r. do 31 stycznia 1978r.) do okresu ubezpieczenia jako okresu składkowego. Nawet bowiem przy założeniu, że pracodawca nie uiszczał za ubezpieczonego – we wskazanym okresie – składek na ubezpieczenie społeczne, to fakt niewywiązania się przez pracodawcę z obowiązku zapłaty składek, nie może obciążać pracownika i skutkować odmową zaliczenia powyższego okresu pracy do stażu ubezpieczeniowego. Na marginesie, jedynie z ostrożności wskazać należy, że w sytuacji niezaliczenia rozpatrywanego okresu zatrudnienia do stażu wymaganego do nabycia emerytury, ten sam czasokres należy zaliczyć jako okres pracy w gospodarstwie rolnym. Ubezpieczony przez cały ten okres zarówno rano przed pracą, jak i po powrocie z pracy, stale pracował w gospodarstwie rolnym rodziców w wymiarze nie mniejszym niż 4 godziny dziennie (vide: wcześniejsze ustalenia).

Reasumując uznać należało, że po doliczeniu do okresu ubezpieczenia, wyżej wymienionego okresu – łącznie od 11 stycznia 1973r. do 31 stycznia 1978r. ubezpieczony spełnia przesłankę 25-letniego okresu ubezpieczenia. Mając to na uwadze Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że S. R. przysługuje prawo do emerytury od 9 sierpnia 2017r. ,tj. od dnia następnego po złożeniu przez ubezpieczonego oświadczenia o przekazaniu środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa (vide: wniosek o emeryturę z 8 sierpnia 2017r. k.3 akt emerytalnych).