UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 października 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na podstawie przepisów art. 83 ust 11pkt 1-3, art. 6 ust. 1 pkt 5, art.12 . art. 13 pkt 4 w zw. z art. 38 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009r. nr 205 poz. 1585 t.j. z późn. zm.) stwierdził, że H. R. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia 1 grudnia 2010 roku, gdyż w tym okresie prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą nie mając ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że H. R. dokonała zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego od dnia 01.12.2010 r., a następnie w dniu 14 grudnia 2010 r. dokonała wyrejestrowania z tych ubezpieczeń jako płatnik od dnia 01.12.2010 r. czyli od daty zgłoszenia. Organowi rentowemu wyjaśniła, iż przyczyną wyrejestrowania działalności był fakt jej zatrudnienia na terenie Wielkiej Brytanii. Ponieważ jednak nie przedstawiła ona organowi rentowemu formularza A1 (wydanego przez Urząd Skarbowy i Celny Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii), ani innego dokumentu potwierdzającego podleganie przez nią ustawodawstwu państwa członkowskiego UE w związku z wykonywaniem aktywności zawodowej na terenie różnych państw członkowskich UE - organ ten uznał, iż podlega ona obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w Polsce.

H. R. we wniesionym odwołaniu zakwestionowała ustalenia organu rentowego w przedmiocie podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w Polsce i wniosła o określenie ustawodawstwa jej właściwego w okresie od 1 grudnia 2010 roku. Do wniesionego odwołania dołączyła dokumenty w języku angielskim i francuskim, które jej zdaniem potwierdzają zatrudnienie w okresie od grudnia 2010 roku do maja 2011 roku na terenie Wielkiej Brytanii, a następnie – od maja 2011 roku w Belgii. Odwołująca podkreśliła, że o jej zatrudnieniu w spółce (...), która swoją siedzibę ma w L., świadczy przedłożona kopia formularza podatkowego P60 – odpowiednika polskiego PIT-11, co stanowi niepodważalny dowód zatrudnienia, osiąganych dochodów, podatku i składek przeznaczonych na ubezpieczenie w ciągu roku podatkowego. Wskazała także, że niepodważalnym dowodem wskazującym na posiadanie państwowego ubezpieczenia medycznego w Wielkiej Brytanii jest Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego. Odnosząc się zaś do zatrudnienia na terenie Belgii przedłożyła kopię tamtejszego dowodu osobistego, listę płac za miesiące czerwiec – wrzesień 2011 roku oraz kopię umowy o pracę wskazując przy tym, że potwierdzeniem jej zatrudnienia w tym państwie jest korzystanie przez nią ze świadczeń wypłacanych przez tamtejsze organy z tytułu pozostawania na zwolnieniu lekarskim oraz to, że stara się ona o przyznanie świadczenia rodzinnego w tym kraju.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując swoją dotychczasową argumentację, co do nieprzedstawienia przez odwołującą formularza A1 (obowiązującego w całej Unii Europejskiej), który stanowiłby wiarygodny dokument potwierdzający podleganie ubezpieczeniom społecznym zarówno w Wielkiej Brytanii jak i w Belgii. Ponadto organ podniósł, że Urząd Skarbowy i Celny – Biuro Składek na ubezpieczenie społeczne w Wielkiej Brytanii pismami z dnia 1 listopada 2010 roku i 8 lipca 2011 roku przekazał wykaz spółek, których wnioski o wydanie dokumentu A1 zostały odrzucone, albowiem istnieje podejrzenie, że spółka pod nazwą (...) LTD podejmowała próbę oszukańczego uzyskania decyzji o otrzymaniu statusu ubezpieczonego zgodnie z prawem Zjednoczonego Królestwa.

Wyrokiem z dnia 17 kwietnia 2013 roku Sąd Okręgowy w Białymstoku zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził brak obowiązku podlegania H. R. ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od 18.05.2011 r. do 31.12.2012 r., a w pozostałej części oddala odwołanie. Orzekając o kosztach procesu nakazał zwrócić H. R. ze Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Białymstoku) 80 złotych tytułem wydatków poniesionych w sprawie.

Sąd Okręgowy wskazał, iż zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5. i art. 12 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą. Treść art. 13 pkt 4. tejże ustawy wskazuje, że obowiązek podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu powstaje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Ustawodawca przyjął zasadę przymusu ubezpieczeń z jednego tytułu i dlatego też, zgodnie z art. 9 ust. 1 powołanej ustawy, osoby będące pracownikami, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy.

Zdaniem Sadu okolicznością bezsporną było to, że H. R. na skutek rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej dokonała zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń - emerytalnego, rentowego i wypadkowego - od dnia 1 grudnia 2010 roku, a następnie w dniu 14 grudnia 2010 wyrejestrowała się z ubezpieczenia jako płatnik składek od dnia 1 grudnia 2010 roku, to jest od dnia zgłoszenia. Na wezwanie organu rentowego H. R. wskazała, że w tym okresie podlegała ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na terenie Wielkiej Brytanii (od grudnia 2010 roku do maja 2011 roku), a następnie z tytułu zatrudnienia w Belgii. Do chwili obecnej odwołująca prowadzi działalność gospodarczą w Polsce, zaś od 1 stycznia 2013 roku przestała świadczyć pracę na terenie Belgii (k. 38).

Odwołując się do regulacji Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) numer (...) z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (DZ. U. UE. L. 2004.166.1 z późn.zm.) – Sąd Okręgowy wskazał, iż określenie właściwego systemu zabezpieczenia społecznego następuje według przepisów zawartych w Tytule II rozporządzenia pt.: „Określenie mającego zastosowanie ustawodawstwa”. Problematyka jednoczesnego prowadzenia działalności na własny rachunek oraz świadczenia pracy najemnej w dwóch różnych państwach członkowskich Unii Europejskiej uregulowana została w art. 13 ust. 3 rozporządzenia 883/2004. Zgodnie z tym przepisem osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust.1.

Nawiązując z kolei do art. 4 rozporządzenia wykonawczego Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. (Dz.U.UE.L.2009.284.1 z późn.zm.) Sąd Okręgowy wskazał, iż Komisja Administracyjna ustala strukturę, zawartość, format oraz szczegółowe ustalenia dotyczące wymiany dokumentów oraz standardowych dokumentów elektronicznych, zaś w związku z wydaną na tym tle decyzją Komisji Administracyjnej obowiązującym potwierdzeniem dotyczącym właściwego ustawodawstwa jest formularz A1. Natomiast art. 5 ust. 1 i 2 tego rozporządzenia wskazuje, że dokumenty wydane przez instytucję państwa członkowskiego do celów stosowania rozporządzenia podstawowego i rozporządzenia wykonawczego, stanowiące poświadczenie sytuacji danej osoby oraz dowody potwierdzające, na podstawie których zostały wydane te dokumenty, są akceptowane przez instytucje pozostałych państw członkowskich tak długo, jak długo nie zostaną wycofane lub uznane za nieważne przez państwo członkowskie, w którym zostały wydane, zaś w razie pojawienia się wątpliwości, co do ważności dokumentu lub dokładności przedstawienia okoliczności, na których opierają się informacje zawarte w tym dokumencie, instytucja państwa członkowskiego, która otrzymuje dokument, zwraca się do instytucji, która ten dokument wydała, o niezbędne wyjaśnienia oraz, w stosownych przypadkach, o wycofanie tego dokumentu. Instytucja wydająca dokument ponownie rozpatruje podstawy jego wystawienia i w stosownych przypadkach wycofuje go.

W świetle tych regulacji osoba świadcząca pracę najemną na terytorium jednego z Państw Członkowskich Unii Europejskiej, nie podlega polskiemu ustawodawstwu z zakresu ubezpieczeń społecznych, a co za tym idzie – nie musi odprowadzać składek na ubezpieczenie społeczne w Polsce. Odnosząc to do sytuacji skarżącej Sąd Okręgowy stwierdził, iż co do zasady odwołująca w okresie od 1 grudnia 2010 roku do maja 2011 roku winna więc podlegać ubezpieczeniom społecznym zgodnie z prawem obowiązującym w Wielkiej Brytanii, na podstawie umowy o pracę, której kopia znajduje się w aktach sprawy. Dokumentem potwierdzającym to, że H. R. podlegała ubezpieczeniom społecznym w Zjednoczonym Królestwie powinien być formularz A1 wystawiony przez brytyjską instytucję ubezpieczeniową.

Z treści art. 5 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 987/2009 Sąd Okręgowy wyprowadza wniosek, iż w przypadku braku stosownego formularza, Sąd mógłby oprzeć swoje rozstrzygnięcie w sprawie także na podstawie innych dokumentów świadczących o podleganiu przez odwołującą ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania pracy na terenie Wielkiej Brytanii tak długo, jak długo nie zostaną wycofane lub uznane za nieważne przez państwo członkowskie. Tymczasem z pism nadesłanych przez Urząd Skarbowy i Celny Zjednoczonego Królestwa Biura Składek na Ubezpieczenie Społeczne i Zatrudnienia wynika, że w oparciu o zgromadzone przez tą instytucję informacje osobom rzekomo zatrudnionym w spółce (...) LTD dokumenty A1 nie będą wydawane. Ponadto z pisma tego wynika, że formularze te wydane poprzednio zostały wycofane i uznane za nieważne.

Ponieważ z dołączonych do akt sprawy dokumentacji wynika, że H. R. dnia 1 grudnia 2010 roku zawarła umowę o pracę z przedstawicielem spółki (...) LTD z siedzibą w L., a więc zgodnie z powyżej powołaną informacją nie otrzyma ona dokumentu przenośnego A1 potwierdzającego podleganie ubezpieczeniom społecznym na terenie Wielkiej Brytanii. W takiej sytuacji Sąd w oparciu o wskazane powyżej argumenty oddalił w części odwołanie H. R. uznając, że w okresie od 1 grudnia 2010 roku do dnia 17 maja 2011 roku podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu według ustawodawstwa polskiego, gdyż w tym okresie prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą nie mając ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

Sąd Okręgowy odmiennie natomiast potraktował opierając się na złożonych przez wnioskodawczynię dokumentach jej zatrudnienie na terytorium Belgii uznając je za wykazane, co skutkowało uznaniem w konsekwencji , iż nie podlega ona obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu według ustawodawstwa polskiego. W tym zakresie Sąd Okręgowy odwołał się do art. 13 ust. 3 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) numer (...) z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (DZ. U. UE. L. 2004.166.1 z późn.zm.) i uznał, że dowody zgromadzone w sprawie pozwalają na uznanie, że H. R. w okresie od dnia 18 maja 2011 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku wykonywała pracę najemną na terytorium Belgii.

Świadczą o tym zdaniem Sądu Okręgowego nie tylko listy płac za okres od dnia 18 maja 2011 roku do 31 sierpnia 2011 roku, lecz także informacje podane przez odwołującą do protokołu. Podczas rozprawy dnia 30 listopada 2012 roku (k.65-65v) H. R. podała, że w B. pracowała od połowy maja 2011 roku do końca grudnia 2012 roku. Po przybyciu do Belgii została zatrudniona w przedsiębiorstwie (...) i zgłoszona do ubezpieczenia społecznego. Oświadczenie te znajduje potwierdzenie w treści pisma przełożonego na język polski przez biegłego tłumacza przysięgłego języka francuskiego W. K. (k. 50) oraz z „zaświadczenia o zarejestrowaniu” w postaci karty wydanej przez stosowny organ belgijski (k. 77).

Jako procesowe podstawy swoich rozstrzygnięć Sąd Okręgowy wskazał art. 477¹⁴§ 1 i 2 k.p.c.

H. R. zaskarżyła powyższy wyroku w części oddalającej odwołanie ( pkt II) zarzucając mu naruszenie:

1. przepisów prawa materialnego:

a. art. 4 i 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ( WE) nr 987/2009

z 16 września 2009 r. poprzez błędne przyjęcie, że zaświadczenie A1 jest niezbędnym środkiem dowodowym podlegania systemowi zabezpieczenia społecznego innego państwa podczas gdy z przepisów tych wynika jedynie , zakaz kwestionowania takiego zaświadczenia;

b. art. 16 ust 2 i art. 16 ust. 6 rozporządzenia 987/2009 poprzez niepodjęcie

działań mających na celu ustalenie ustawodawstwa właściwego dla odwołującej się;

c. art. 11 i art. 13 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)

(...) z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, poprzez ich niewłaściwe zastosowanie

d. art. 6 ust. 1 i pkt 5 i 12 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie

ubezpieczeń społecznych poprzez ich zastosowanie.

2. Naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy:

a. Art. 231 k.p.c. 232 k.p.c. zd. II i art. 233 §1 k.p.c. poprzez brak

kompleksowego zgromadzenia oraz wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i przez to dokonanie wadliwych ustaleń co do tego, iż zatrudnienie odwołującej w spornym okresie w Wielkiej Brytanii nie miało miejsca ;

b. Art. 328 §2 k.p.c. poprzez pominięcie zebranego materiału dowodowego w

postaci umowy o pracę , druku (...) ( rocznego rozliczenia podatkowego) ,Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego wydanej przez (...) i potwierdzającej fakt posiadania brytyjskiego ubezpieczenia zdrowotnego , dokumentów płatności (payslip), oraz wyjaśnień odwołującej się.

Wskazując na powyższe apelacja wnosiła o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez stwierdzenie braku obowiązku ubezpieczenia skarżącej z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, w okresie od 1 grudnia 2010 r. do 17 maja 2011 r.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

Na wstępie rozważań należało zauważyć, iż przedmiotem postępowania w instancji odwoławczej jest tylko zaskarżona część wyroku dotycząca okresu od 01.10.2010 r. do 17.05.2011 r. , w którym to okresie skarżąca podnosiła swój pobyt i pracę w Wielkiej Brytanii. W części niezaskarżonej wyrok korzysta z prawomocności w świetle art. 363 §3 k.p.c. i nie może być przedmiotem kontroli sądu odwoławczego

Z podniesionych zarzutów procesowych można się częściowo zgodzić z naruszeniem art. 328 §2 k.p.c. W istocie w stopniu pozostawiającym niedosyt Sąd Okręgowy odniósł się do dowodów wskazanych przez skarżąca. Nadto pewną wadą uzasadniania mało czytelne oddzielenie ustaleń faktycznych od rozważań prawnych. Wypada jednak zauważyć, iż wady sporządzonego uzasadniania z reguły nie mają wypływu na orzeczenie, albowiem uzasadnienie jest sporządzane po wydaniu orzeczenia (por. wyroki z dnia 1 lipca 1998 r., I PKN 220/98, OSNAPiUS 1999 nr 15, poz. 482; z dnia 9 lipca 1998 r., I PKN 234/98, OSNAPiUS 1999 nr 15, poz. 487; z dnia 7 kwietnia 1999 r., I PKN 653/98, OSNAPiUS 2000 nr 11, poz. 427 oraz z dnia 5 września 2001 r., I PKN 615/00, OSNP 2003 nr 15, poz. 352). Aby zatem zarzut obrazy art. 328 §2 k.p.c. uznać za skuteczny , koniecznym jest - wykazanie, iż wady uzasadnienia są tak istotne, że uniemożliwiają całkowicie dokonanie oceny prawidłowości zapadłego wyroku. Tak zaś w niniejszej sprawie nie jest, bowiem Sąd Okręgowy wyraźnie wskazał w uzasadnieniu, iż przyjął do stanu faktycznego ustalenie, skarżąca nie legitymuje się formularzem A1 potwierdzającym podleganie przez nią ubezpieczeniom społecznym w Wielkiej Brytanii, jak też ustalił, w oparciu o pisma Urzędu Skarbowego i Celnego Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii , że instytucja ta nie będzie wydawać osobom zatrudnionym w spółce (...) LTD poświadczeń na formularzu A1, a co więcej nawet wydane wcześniej formularze zostały wycofane i uznane za nieważne. Spółka ta ( jak i kilkanaście innych) została uznana przez brytyjski organ jak podmiot fikcyjnie zatrudniający, pracowników jedynie w celu uzyskania poświadczenia na formularzu A1 o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu w Wielkiej Brytanii . Oznacza to w istocie, iż uprawniony organ brytyjski jednoznacznie stwierdził, iż skarżąca jak osoba powołująca się na zatrudnienie w spółce (...) LTD nie uzyska przed tym organem formularza A-1 . W niniejszym postępowaniu oznacza z kolei, iż skarżąca nie może się wykazać miarodajnym i wiążącym w tym zakresie dokumentem podlegania ubezpieczeniu społecznemu w Wielkiej Brytanii. W apelacji skarżąca wnosiła o zwrócenie się do Urzędu Skarbowego i Celnego - Biura Składek o udzielnie informacji czy przekazanie we wcześniejszych pismach podejrzenie wobec spółki (...) LTD zostało potwierdzone. Wniosek ten Sąd Apelacyjny oddalił jako spóźniony w świetle art. 381 k.p.c. , a nadto świetle akt rentowych polski organ rentowy pozostaje w stałym kontakcie z organem brytyjskim i nie był w tym zakresie informowany o zmianie okoliczności dotyczących przedmiotowej spółki. Dowód taki jest też zatem zbędny i zgłoszony jedynie dla zwłoki w rozumieniu art. 217 § 3 k.p.c.

W niniejszym postępowaniu skarżąca starała się ominąć odmowę wydania formularza A1 potwierdzającego podleganie ubezpieczeniom społecznym brytyjskim poprzez pośrednie przyjęcie tej okoliczności przez polski organ rentowy, a w toku dalszego postępowania przez sądy orzekające. Skarżąca żądanie co do ustalenia niepodlegania w spornym okresie ubezpieczeniom społecznym w Polsce opierała na twierdzeniu, iż podlegała ubezpieczeniom na terenie Wielkiej Brytanii, co jak wiadomo uprawiony organ brytyjski odrzucił. Skarżąca nie posiadająca formularza A1 starała się okoliczność tę wykazać innymi dowodami tyle tylko, iż nawet przyjmując dopuszczalność takiego obejścia posiadania zaświadczenia formularza A1 trudno przyjąć, iż skarżąca przedstawiła w tym zakresie przekonywujące dowody Wszystkie bowiem przedstawione przez nią dowodowe są albo bezpośrednio wystawione przez spółkę (...) LTD , albo są wystawione na podstawie dokumentów pochodzących od tej spółki i nie zasługują na uznanie ich za wiarygodne. Dotyczy to w szczególności poświadczenia zatrudnienia ( k.9) , płatności wynagrodzeń (k.10-15), umowy o pracę (k.17), które to dokumenty mają w niniejszym postępowaniu status dokumentu prywatnego. Jak wiadomo dokument prywatny w przeciwieństwie do dokumentu urzędowego nie korzysta z domniemań prawdziwości treści i pochodzenia (art. 244 §1 k.p.c.). W świetle art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Mniejsza moc dokumentu prywatnego w stosunku do dokumentu urzędowego skutkuje też innym rozkładem ciężaru dowodu w razie zaprzeczenie prawdziwości tych dokumentów. W przypadku zaprzeczenia prawdziwości dokumentu urzędowego ciężar dowodu, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument ten pochodzi, są niezgodne z prawdą w obciąża tę stronę procesu cywilnego, która zaprzecza jego prawdziwości (art. 252 k.p.c.). W przypadku natomiast zaprzeczenia prawdziwości dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca obowiązek udowodnienia jego prawdziwości spoczywa na stronie , która z tego dokumentu chcę skorzystać ( art. 253 zd. II k.p.c.). W kontekście niniejszej sprawy oznacza to, iż skoro organ renety zaprzeczył prawdziwości przedmiotowych dokumentów to na skarżącej spoczął obowiązek wykazania tego faktu innymi dowodami. W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego uprawniona jest ocena Sądu Okręgowego, iż takiemu obowiązkowi skarżąca nie sprostała. Nie przedstawia też istotnego znaczenia w sprawie europejska karta ubezpieczenia zdrowotnego w (k.8) skoro jej wydanie musiało opierać się na dokumentach pochodzących od spółki (...) LTD.

Skoro przedmiotowa spółka, w Wielkiej Brytanii uznana została za spółkę nierzetelną i pośrednicząca w uzyskiwaniu niezasadnych poświadczeń podlegania ubezpieczeniom społecznym na formularzu A1 – to trudno jest oczekiwać aby polski Sąd zobowiązany do rzetelnej oceny dowodów stosownie do art. 233 §1 k.p.c. czynił swoje ustalenia opierając się na dowodach pochodzących bezpośrednio lub pośrednio od tej spółki. Odmowa wiary tym dowodom przez Sąd Okręgowy nie była zatem naruszeniem art. 233 §1 k.p.c. a, co najwyżej można było oczekiwać od Sądu bardziej wyraźnego zajęcia stanowiska w tym przedmiocie w sporządzonym uzasadnieniu.

Podniesiony zarzut obrazy art. 232 zd. II k.p.c. trudno uznać za trafny. Możliwość dopuszczenia dowodu z urzędu przez Sąd, którą dopuszcza art. 232 zd. II k.p.c. nie może być rozumiana w taki sposób, iż to Sąd ma przejąć na siebie ciężar dowodu obciążający stronę. Jak się zdaje skarżąca czyniąc zarzut obrazy art. 232 k.p.c. opacznie wykłada jego treść w tym znaczeniu ,iż z zasady czyni wyjątek, a z wyjątku zasadę. Prawidłowe rozumienie tego przepisu winno być takie, że zasadą ustanowioną w zdaniu pierwszym tego przepisu jest to, że to strony obowiązane są wskazać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Wyjątek od tej zasady wprowadza zdanie drugie art. 232 k.p.c. które zezwala Sądowi na dopuszczenie dowodu wskazanego przez strony. W orzecznictwie dopuszczenie dowodu z urzędu jest rozumiane jako możliwość ( uprawnienie) a nie jako obowiązek, tylko w bardzo wyjątkowych sytuacjach taka możliwość Sądu przekształca się w jego obowiązek, gdy Sąd dochodzi do wniosku, że zebrany materiał dowodowy jest niewystarczający do rozstrzygnięcia sprawy, a strona nie potrafi sama sformułować stosowanego wniosku dowodowego (por. wyrok SN z 11 lipca 2000 r. VCKN 406/00 Lex 52321; wyrok SN z dnia 24 czerwca 1998 I PKN 194/98 , OSNP 1999/13/425; postanowienie SN z 29 sierpnia 2000 r. I CKN 629/00 Lex 530679 ; wyrok SN z 17 lutego 1998 r. I PKN 541/97 , OSNP 1999/3/82; wyrok SN z 25 listopada 1998r. II UKN 327/98 , OSNP 2000/1/37 i inne ). Wypada też zauważyć, iż kontradyktoryjność postępowań prowadzonych w oparciu o Kodeks postepowania cywilnego sprawia, że czynności dowodowe podejmowane przez Sąd z urzędu nierzadko narażają Sad na zarzut stronniczości, co nie jest pozbawione racji. Zważyć należy bowiem, iż art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r. Nr 78 , poz. 483 ze zm. ) oraz art. 6 ust.1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w dniu 4 listopada 1950 r. w R. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) gwarantuje każdej ze stron postępowania sądowego prawo do bezstronnego i niezawisłego Sądu.

Nie do końca wiadomo na czym polegać miało naruszenie przez Sąd pierwszej instancji art. 231 k.p.c. bowiem apelacja w istocie poza powołaniem tego przepisu nie nawiązuje do treści tego przepisu.

Odnosząc się natomiast do zarzutu apelacyjnego naruszenia art. 4 i art. 5 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego należało wskazać, iż zaświadczenie A1 nie jest jedynym dopuszczalnym dowodem podlegania systemowi zabezpieczenia społecznego innego państwa członkowskiego. Jednakże, jak wskazano powyżej, skarżąca innymi środkami dowodowymi nie wykazała, aby wykonywała pracę najemną na terenie Wielkiej Brytanii i opłacała tam składki na ubezpieczenia społeczne.

Nie jest uzasadniony zarzut apelacyjny naruszenia art. 16 ust. 2 oraz art. 16 ust. 6 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Instytucja państwa polskiego - organ rentowy w myśl art. 16 ust. 2 ww. rozporządzenia ustalił bowiem ustawodawstwo mające zastosowanie , a z akt rentowych wynika, iż organ prowadził przed wydaniem decyzji korespondencję z organem brytyjskim czyniąc ustalenia w zakresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu przez skarżącą.

Nie można też podzielić zasadności zarzutu obrazu dalszych przepisów tj. art. 11 i 13 ust 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. U.UE L2004.166.1, Dz. U.UE-sp.05-5-72 . Należy wskazać, że sytuacja, w której pracownik w jednym państwie członkowskim wykonuje działalność gospodarczą, zaś w innym kraju pracuje na podstawie umowy o pracę jest uregulowana w przepisach art. 11 oraz art. 13 ust. 3 rozporządzenia. Zgodnie z powyższymi uregulowaniami osoby, do których stosuje się niniejsze rozporządzenie, podlegają ustawodawstwu tylko jednego Państwa Członkowskiego, natomiast osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku Państwach Członkowskich, ustawodawstwu określonemu zgodnie z przepisami ust. 1.

Ustawodawstwu Wielkiej Brytanii skarżąca podlegałby, gdyby w sposób wiarygodny wykazała, że istotnie była zatrudniona na podstawie umowy o pracę z pracodawcą brytyjskim, który opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tego tytułu - co jak wyżej wskazane nie zostało wykazane.

W tej sytuacji do sytuacji skarżącej jako do osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą zastosowanie znajduje i tak przyjęto w zaskarżonej decyzji - art. 6 ust. 1 pkt 5 i ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) stwierdzający jej podleganiu ubezpieczeniom społecznym ( emerytalnemu, rentowym i wypadkowym) z mocy ustawy.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE