UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 14 listopada 2017 roku, powódka (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B., reprezentowana przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego wniosła o zasądzenie od R. S. kwoty 44.683 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 28 października 2017 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych, w tym kosztami zastępstwa procesowego.

Uzasadniając wytoczone powództwo powódka wskazała, iż pozwany zobowiązał się poprzez podpisanie weksla do zapłaty w dniu 27 października 2017 roku kwoty 44.683 zł. Pomimo wezwania do wykupu weksla pozwany nie dokonał żadnej wpłaty.

(pozew k. 2, pełnomocnictwo k. 6, odpis KRS k. 7-8v)

Pismem z dnia 20 grudnia 2017 roku strona powodowa sprecyzowała swoje roszczenie, w ten sposób, że wniosła o zasadzenie należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

(pismo k. 14)

W odpowiedzi na pozew z dnia 26 lutego 2018 roku pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz obciążenie powódki kosztami procesu według norm przepisanych w przypadku nie przedłożenia spisu kosztów. Zarzucił, iż weksel in blanco, na podstawie którego powódka dochodzi swego roszczenia, został wypełniony niezgodnie z deklaracją wekslową. Zarzucił również powódce, iż nie wykazała istnienia roszczenia, zarówno w zakresie należności głównej, jak i w zakresie należności ubocznych. Pozwany wskazał także, iż w jego ocenie powódka zastosowała niedozwolone klauzule umowne nieobowiązujące konsumenta. Ponadto zarzucił, iż powódka naruszyła art. 5 i art. 48 prawa wekslowego poprzez wskazanie, iż żąda odsetek umownych za opóźnienie równych dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie. Pozwany podniósł także zarzut wygaśnięcia roszczenia w części.

Pozwany wyjaśnił, że na podstawie umowy otrzymał jedynie kwotę 8299,20zł, zaprzeczył, aby otrzymał wypowiedzenie umowy z dnia 30 marca 2017 roku, dlatego w jego ocenie wierzytelność nie została postawiona w stan natychmiastowej wymagalności.

Nadto w ocenie pozwanego niedozwolonymi klauzulami umownymi są zapisy umowy, dotyczące kosztów windykacji, za wyjątkiem ryczałtu za korespondencję i faktycznie odprowadzonej przez powódkę składki ubezpieczeniowej. Takowymi klauzulami są też postanowienia dotyczące prowizji. Wyjaśnił, że prowizja kalkulowana jest na różnym poziomie dla różnych kwot pożyczki. Różna prowizja ustalana jest też w przypadku tych samych kwot pożyczki ale różnego okresu spłaty. Według pozwanego prowizja jest zawyżona i stanowi próbę ominięcia przepisów dotyczących odsetek maksymalnych. Dodatkowe koszty w postaci Twojego pakietu w kwocie 2600zł zostały określone w kwotach nieproporcjonalnych do wykonywanych czynności.

(odpowiedź na pozew k. 18-23, pełnomocnictwo k. 24)

Pismem z dnia 4 kwietnia 2018 roku strona powodowa wyjaśniła, że załączony do pozwu weksel in blanco wystawiony został i podpisany przez pozwanego jako weksel zabezpieczający umowę pożyczki gotówkowej z dnia 30 marca 2017 roku. Wobec zaprzestania spłat przez pozwanego rat wynikających z umowy, powódka wezwała pozwanego pismem z dnia 11 września 2017 roku do spały zaległości, wyznaczając termin 7-dniowy pod rygorem wypowiedzenia umowy. Z uwagi na bezskuteczność wezwania, powódka, pismem z dnia 27 września 2017 roku wypowiedziała umowę. Powódka zaprzeczyła, aby umowa zawierała klauzule niedozwolone bądź naruszała zakaz lichwy. Prowizja stanowi wynagrodzenie za fakt udzielenia pożyczki, koszt Twojego pakietu stanowi wynagrodzenie za dodatkowe uprawnienia pożyczkobiorcy określone w pkt 16 umowy.

(pismo k. 28-32)

Pismem z dnia 10 kwietnia 2018 roku strona pozwana podniosła, że powództwo winno zostać w całości oddalone. Ewentualnie pozwany winien oddać jedynie kwotę 5323,20zł stanowiącą różnicę miedzy kwota otrzymaną (...),20zl, a wpłaconą 2976zł. Pozwany wskazał, że jak wynika z zawartej umowy, kwota 13.200,80zł została przekazana na poczet spłaty innego zobowiązania, jednak powód nie wykazał, aby taka umowa została zawarta i czy faktycznie oznaczona kwota została przekazana na poczet tej innej umowy.

(pismo k. 53-55v)

Do zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 marca 2017 roku R. S. zawarł z (...) Spółką Akcyjną w B. umowę pożyczki gotówkowej numer (...). Zgodnie z umową powódka udzieliła pozwanemu pożyczki w kwocie 21.500 zł. Całkowita wynikająca z umowy kwota do spłaty wynosiła 47.616 zł. Poza kapitałem i odsetkami umownymi, pozwany zobowiązał się do zapłaty opłaty przygotowawczej w wysokości 129 zł, wynagrodzenia prowizyjnego powódki w kwocie 18.727 zł i wynagrodzenia z tytułu przyznania pożyczkobiorcy (...) w kwocie 2.600 zł. Zgodnie z pkt 2.1 umowy i kalendarzem spłat kwota zobowiązania miała zostać spłacona w 48 równych miesięcznych ratach, każda rata w wysokości 992 zł, do dnia 9-go każdego miesiąca, począwszy od maja 2017 roku. Zgodnie z pkt 1.3 umowy, pożyczka w kwocie 8.299,20 zł została wypłacona pozwanemu na wskazany w umowie rachunek bankowy, zaś kwota 13.200,80 zł została przeznaczona na spłatę innego zobowiązania wynikającego z innej wskazanej umowy.

Oprocentowanie roczne pożyczki wynosiło 9,93% (pkt 1.2 umowy).

Zgodnie z pkt 3.1 umowy, jako zabezpieczenie spłaty kwot należnych pożyczkodawcy ustalono weksel in blanco nie na zlecenie wraz z deklaracją wekslową. Pożyczkobiorca zobowiązał się wystawić i przekazać pożyczkodawcy najpóźniej w dniu podpisania umowy jeden własny weksel in blanco „nie na zlecenie”, który pożyczkodawca zobowiązał się zwrócić pożyczkobiorcy niezwłocznie po spłaceniu przez pożyczkobiorcę wszelkich zobowiązań wynikających z umowy. Pożyczkodawca był uprawniony do wypełnienia weksla in blanco w sytuacji i na zasadach określonych w deklaracji wekslowej. (pkt. 3.2 umowy).

Zgodnie z pkt 4.1, jeżeli pożyczkobiorca nie spłaci w terminie poszczególnych rat lub ich części lub innej kwoty związanej z umową, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym, od którego pożyczkodawca był uprawniony do naliczania odsetek za opóźnienie za każdy dzień opóźnienia w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie.

Zgodnie z pkt 8.1 umowy pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Pożyczkodawca zobowiązany był do zachowania 30 dniowego terminu wypowiedzenia warunków umowy.

W pkt 15 umowy przewidziano, że pożyczkobiorcy będą przysługiwały dodatkowe uprawnienia w ramach „Twojego pakietu”, polegające na prawie do jednorazowego w całym okresie kredytowania skorzystania z bezpłatnego odroczenia maksymalnie dwóch kolejnych terminów płatności rat, albo do bezpłatnego obniżenia o 50% maksymalnie czterech kolejnych rat, przy czym odroczone raty lub części obniżonych rat zostaną spłacone w dodatkowym okresie kredytowania. Nadto w ramach „Twojego pakietu” postanowiono, że maksymalny termin postawienia pożyczki do dyspozycji pożyczkobiorcy zostaje skrócony do 10 dni roboczych. W pkt 15 umowy przewidziano także pakiet powiadomień klienta, według którego pożyczkobiorcy przysługiwał pakiet powiadomień SMS o przelewie pożyczki, terminie płatności raty oraz zaksięgowaniu płatności na koncie.

(kserokopia umowy pożyczki k. 33-37, harmonogram spłat k. 38, kserokopia weksla k. 3)

W dacie zawarcia umowy pożyczki R. S. podpisał deklarację wekslową wystawcy weksla zgodnie z którą upoważnił (...) spółkę akcyjną w B. do wypełnienia weksla in blanco, w szczególności poprzez wpisanie domicyliatu i wypełnienia weksla na sumę odpowiadającą zadłużeniu, łącznie z kosztami postępowania sądowego i egzekucyjnego. Pożyczkodawca zgodnie z deklaracją miał prawo uzupełnić weksel, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

(kserokopia deklaracji wekslowej k. 39)

Pozwany zapłacił trzy pierwsze raty pożyczki, po czym zaprzestał spłaty, począwszy od raty wymagalnej dnia 9 sierpnia 2017 roku. Pismem z dnia 11 września 2017 roku powódka wezwała pozwanego do spłaty zaległości wyznaczając 7 dniowy termin do zapłaty, pod rygorem wypowiedzenia pożyczki.

(karta klienta k. 40-41, kserokopia wezwania do zapłaty k. 42, wydruk książki nadawczej k. 43-45)

(...) spółka akcyjna w B. wypełniła weksel in blanco podpisany przez R. S. na kwotę 44.683 zł. Jako datę płatności weksla wskazano dzień 27 października 2017 roku. W treści weksla zawarto klauzulę „nie na zalecenie”, a także wskazano jako miejsce płatności B..

(kserokopia weksla k. 3)

Pismem z dnia 27 września 2017 roku (...) spółka akcyjna w B. wypowiedziała R. S. umowę pożyczki numer (...) zawartą w dniu 30 marca 2017 roku wobec niepłacenia rat pożyczki według ustalonego kalendarza spłat. Pozwany został poinformowany o wypełnieniu weksla in blanco i wezwany do jego wykupu w terminie 30 dni. Pozwany przesyłkę odebrał w dniu 9 października 2017 roku.

(kserokopia wypowiedzenia umowy pożyczki k. 4, k. 46, wydruk książki nadawczej k. 47-49, wydruki ze strony internetowej hhttp://emonitoring.poczta-polska.pl/ k. 50)

Łączna kwota wpłat dokonanych przez pozwanego na poczet zawartej umowy pożyczki wynosi 2.976 zł, z czego zgodnie z harmonogramem spłat kwotę 1.332,93 zł zaliczono na poczet spłaty prowizji i „Twojego Pakietu’, zaś kwotę 1.643,07 zł zaliczono na spłatę kapitału, odsetek umownych i opłaty przygotowawczej.

(harmonogram spłat k. 38, karta klienta k. 40-41)

Poczynione ustalenia faktyczne Sąd oparł na kserokopiach dokumentów załączonych do akt sprawy, których prawdziwość nie została zakwestionowana przez strony. Sąd uznał, że przedstawione dokumenty były wiarygodnym dowodem, ich treść nie budziła wątpliwości Sądu, co do ich prawidłowości i autentyczności. Nie było też żadnych wątpliwości, co do zgodności kserokopii zawartych w aktach sprawy z oryginałami dokumentów.

Ustaleń stanu faktycznego na podstawie kserokopii dokumentów dokonano na podstawie przepisu art. 308 k.p.c.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części.

W pierwszej kolejności zaznaczyć należy, że w związku z tym, iż spór toczył się między pozwanym- wystawcą weksla in blanco, a powódką, która miała uzyskać zabezpieczenie roszczeń ze stosunku podstawowego, to nie miały zastosowania ograniczenia obrony pozwanego wynikające z art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (tekst jednolity: Dz. U. 2016.160), a pozwany mógł podnosić wszystkie zarzuty wynikające ze stosunku podstawowego, którego źródłem była zawarta między stronami umowa pożyczki. Zgodnie z utrwalona linią orzeczniczą „w sytuacji wypełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem, zobowiązany z weksla może zasłaniać się wobec wierzyciela, tj. pierwszego posiadacza weksla, wszelkimi zarzutami, a jedynie wobec dalszych posiadaczy weksla znajdują zastosowanie ograniczenia dotykające dłużnika wekslowego, a wynikające z art. 10 Prawa wekslowego”. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2016 roku, sygnatura akt V CSK 519/15 opubl. LEX nr 2037919)

Ciężar dowodzenia wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z deklaracja wekslową spoczywa na pozwanym. Stosownie bowiem do art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zadaniem wierzyciela wekslowego dochodzącego zapłaty sumy wekslowej jest w istocie wykazanie istnienia ważnego zobowiązania wekslowego, tj. istnienia weksla, zawierającego wszystkie elementy przewidziane ustawą Prawo wekslowe. To na pozwanym ciąży obowiązek wykazania, że weksel ten został wystawiony niezgodnie z porozumieniem wekslowym. Powyższe stanowisko wyrażone było już wielokrotnie w orzecznictwie m. in w wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 lutego 2016 r. (I ACa 1207/15, opubl. LEX nr 2005585), gdzie wskazano, że „podniesienie przez dłużnika wekslowego zarzutów ze stosunku podstawowego (porozumienia wekslowego) nie powoduje utraty przez posiadacza weksla formalnej i materialnej legitymacji wekslowej. W dalszym ciągu zatem to na dłużniku wekslowym ciąży obowiązek udowodnienia, że weksel został wypełniony niezgodnie z zawartym porozumieniem (art. 6 k.c.). Nie ma podstaw, aby ciężar dowodzenia okoliczności ze stosunku podstawowego, uzasadniający uzupełnienie weksla przerzucać na wierzyciela wekslowego”. Podobne stanowisko wyraził Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 29 czerwca 2016 roku (I ACa 115/16, opubl. LEX nr 2174793) zaznaczając, że „wobec istnienia stosunku wekslowego, stosownie do art. 10 i 17 Prawa wekslowego, to na pozwanych spoczywał ciężar wykazania, iż poręczony przez nich weksel in blanco został wypełniony niezgodnie z deklaracją wekslową (art. 6 k.c.).”.

Powódka przedstawiła wypełniony weksel wraz z deklaracją wekslową. Weksel ten spełnia wymagania określone ustawą Prawo wekslowe. Nadto powódka załączyła do akt sprawy umowę pożyczki zawartą między stronami, z której wynika źródło zobowiązania, pismo zawierająco oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, dowód jego doręczenia pozwanemu, a także inne dokumenty na okoliczność wysokości zobowiązania.

Sąd stwierdził w niniejszej sprawie brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postepowaniu nakazowym, gdyż powódka w pozwie żądała zasądzenia odsetek umownych, których wysokość nie wynikała z weksla. Następnie – po wezwaniu do wskazania podstaw tego żądania (k.12) powódka oświadczyła, że żąda odsetek ustawowych za opóźnienie (k.14), jednak nie cofnęła powództwa w pozostałej części co do żądania odsetkowego.

W rozpoznawanej sprawie okolicznością bezsporną było zawarcie przez strony w dniu 30 marca 2017 roku umowy pożyczki gotówkowej numer (...).

Ogólne uregulowanie umowy pożyczki zawiera art. 720 § 1 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Natomiast za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, którą kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi (art. 3 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim – tj. Dz.U. z 2018r poz. 993).

Pozwany po pierwsze podniósł zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową.

W deklaracji wekslowej pozwany jako pożyczkobiorca upoważnił powódkę jako pożyczkodawcę do wypełnienia weksla w zakresie domicyliatu i sumy wekslowej m. in. w gdy zaległość w spłacie przez pozwanego jednej raty pożyczki przekroczy 30 dni, jednakże warunkiem wypełnienia weksla w tym przypadku było wcześniejsze wezwanie pozwanego do zapłaty w terminie 7 dni.

Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności z załączonej do akt karty klienta pozwany zaprzestał jej regularnej spłaty wobec czego powodowa spółka pismem z dnia 11 września 2017 roku wezwała pozwanego do spłaty zaległości wyznaczając 7 dniowy termin do zapłaty, pod rygorem wypowiedzenia pożyczki. Wobec bezskuteczności wezwania, pismem z dnia 27 września 2017 roku powodowa spółka wypowiedziała umowę. Pisma zostały wysłane na adres pozwanego podany w umowie za pośrednictwem publicznego operatora pocztowego Poczta Polska S.A. listem poleconym (art. 61 § l k.c.). Dowód z książki nadawczej powódki pozwala na przyjęcie domniemania faktycznego doręczenia przesyłki adresatowi (art. 213 k.p.c.). Domniemanie doręczenia przesyłki rejestrowanej, wynikające z dowodu jej nadania, może być przez adresata obalone przez wykazanie, że nie miał możliwości zapoznania się z zawartym w niej oświadczeniem woli (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2010 r., II CSK 454/09, OSNC 2010, nr 10, poz. 142), czego w niniejszej sprawie nie uczyniono.

Pozwany zawarł umowę pożyczki w ramach swobody kontraktowej. Znał treść swojego zobowiązania, w szczególności jego wysokość, wysokość poszczególnych rat pożyczki i terminy ich spłaty, otrzymał egzemplarz umowy z harmonogramem spłat.

W ocenie Sadu weksel został prawidłowo przedstawiony do zapłaty pismem z dnia 27 września 2017 roku. Pismo zawierało wskazanie na podstawę wypełnienia weksla (stosunek podstawowy) oraz rozliczenie sumy wekslowej. Weksel nie został wykupiony w terminie.

Jako że pozwany nie dokonał spłaty na rzecz powódki z tytułu zadłużenia powstałego w konsekwencji niewywiązania się z zawartej umowy, obowiązek zwrotu udzielonej mu kwoty pożyczki nie budzi wątpliwości co do zasady.

Sąd uznał jednak żądanie pozwu jako nazbyt wygórowane. Zauważyć należy, iż pozwany w odpowiedzi na pozew zakwestionował wysokość dochodzonego roszczenia wskazując, iż przedmiotowa umowa pożyczki zawiera klauzule, które są sprzeczne z przepisami prawa. Również w ocenie Sądu, niektóre twierdzenia powódki budziły poważne wątpliwości. Powódka dochodziła oprócz spłaty kapitału pożyczki wraz z odsetkami również dodatkowych kosztów w postaci opłaty przygotowawczej w wysokości 129 zł, prowizji w wysokości 18.727 zł oraz kwoty 2.600 zł z tytułu „Twojego pakietu”.

Zgodnie z treścią przepisu art. 353¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Cytowany przepis jednoznacznie zakreśla granicę swobody umów wskazując, iż ta jest ograniczona w szczególności przepisami ustawy.

Stosownie do treści art. 385¹ § 1 i 3 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, nie uzgodnione indywidualnie, nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Pozwany nie miał rzeczywistego wpływu na treść postanowień umownych, w tym postanowienia o wynagrodzeniu prowizyjnym i regulującego opłatę za „Twój pakiet”. Postanowienia te zostały pozwanemu narzucone przez powódkę i kształtują prawa i obowiązki pozwanego jako konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, a tym samym nie wiążą pozwanego.

Powódka poprzez zawarcie w umowie obowiązku uiszczenia wynagrodzenia prowizyjnego oraz opłaty za „Twój pakiet”, nie uwzględnia uregulowania art. 359 § 2¹ kc , w odniesieniu do odsetek za maksymalnych.

Powołany przepis reguluje ustawowy zakaz zastrzegania w czynnościach prawnych (umowach, w tym zawieranych z zastosowaniem wzorców umownych, a także w czynnościach jednostronnych i uchwałach) odsetek przekraczających wartość stanowiącą odsetki maksymalne, zdefiniowaną jako dwukrotność wysokości odsetek ustawowych.

Jego naruszenie oznacza sprzeczność czynności prawnej (postanowienia o odsetkach) z ustawą; nie powoduje jednak nieważności czynności prawnej, ale takie ograniczenie jej skutków, że dłużnik zobowiązany jest do zapłaty odsetek maksymalnych (art. 359 § 2² KC; zob. art. 58 § 1 in fine KC). Ustawodawca w § 2³ artykułu 359 kc podkreśla jego imperatywny charakter oraz, co ważniejsze, zamieszcza klauzulę wymuszającą zastosowanie ustawowego zakazu zastrzegania nadmiernych odsetek niezależnie od dokonanego przez strony wyboru prawa właściwego.

Ustaleniu wynagrodzenia dla powódki za korzystanie przez konsumenta z kapitału służy instytucja odsetek umownych, których wysokość nie może przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych w stosunku rocznym.

Działalność powodowej spółki nastawiona jest na zysk i obciążona ryzkiem niewypłacalności pożyczkobiorców, jednak analogicznie jak w przypadku innych instytucji finansowych, jej działalność musi mieścić się w granicach przewidzianych przez obowiązujące przepisy.

Przykładowo – o czym stanowi art. 110 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe - bank może pobierać przewidziane w umowie prowizje i opłaty z tytułu wykonywanych czynności bankowych oraz opłaty za wykonywanie innych czynności, to jednak należy zaznaczyć, iż przyznanie bankom znaczących uprawnień co do możliwości określania i egzekwowania stosownych opłat i prowizji nie oznacza, że jest to sfera pozostawiona uznaniowości banku. Opłaty i prowizje muszą mieć uzasadnienie ekonomiczne i nie mogą być określane w sposób dowolny. Uprawnienie banku do wynagrodzenia za określone czynności nie może bowiem zmierzać do przerzucenia na klientów kosztów funkcjonowania banku. /tak L.Mazur w: Prawo bankowe. Komentarz do art. 110 ustawy Prawo bankowe, opublikowany w programie komputerowym Legalis/

Powódka nie wskazała jakie względy ekonomiczne przemawiałyby za obciążaniem pozwanego dodatkowo kwotami 18.272 zł i 2.600zł zł. W odniesieniu do prowizji w umowie brak jakichkolwiek odniesień w zakresie przyczyn jego ustalenia. W przypadku opłaty za „Twój pakiet” z treści pkt 15 umowy wynika, że w zmian za uiszczenie kwoty 2600zł pozwanemu miały przysługiwać dodatkowe uprawienia polegające na możliwości odroczenia rat albo obniżenia ich wysokości a także skróceniu terminu postawienia pożyczki do dyspozycji pożyczkobiorcy oraz pakietu powiadomień. Analiza tego postanowienia pozwala jednak na stwierdzenie, że wynagrodzenie na taką możliwość było niewspółmiernie wysokie do korzyści płynącej z uprawnienia pożyczkobiorcy. Poza tym, że opłata była naliczana niezależnie od tego czy pożyczkobiorca skorzystał z tego uprawnienia (o czym mowa w ostatnim zdaniu pkt 15 umowy), to z treści umowy wynika, że termin spłaty pożyczki mógł ulec przedłużeniu tylko o 2 miesiące (w przypadku odroczenia spłaty rat) albo o 4 miesiące (w przypadku obniżenia raty), przy czym w obu wypadkach pozwany i tak był zobowiązany do spłaty całej wynikającej z umowy kwoty.

W ocenie Sądu nie ulega żadnej wątpliwości, iż sporne postanowienia nie podlegały indywidualnym uzgodnieniom z pozwanym, który nie miał żadnego wpływu na ich treść, zostały one bowiem narzucone w ramach stosowanego przez powódkę wzorca umowy. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika bowiem, aby pozwany zawierając z powódką umowę w oparciu o przedmiotowy wzorzec umowy miał rzeczywisty wpływ na kształtowanie treści tej umowy i aby treść ta w zakresie wysokości i sposobu ustalania powyższych kwot podlegała indywidualnym negocjacjom między stronami. Zdaniem Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę, o indywidualnym uzgodnieniu postanowień umowy nie może w żadnym wypadku świadczyć to, że na kwestionowane postanowienia dotyczące wysokości i sposobu ustalania tych kwot, pozwany wyraził zgodę składając stosowne oświadczenie, tj. podpisując umowę pożyczki. Również możliwość zapoznania się przez pozwanego z treścią tych dokumentów przed ich podpisaniem oraz idąca za tym możliwość rozważenia przez niego wszystkich konsekwencji wynikających z zawarcia umowy, także nie świadczy jeszcze o tym, że postanowienia te zostały uzgodnione z pozwanym indywidualnie. Wskazać przy tym należy, iż ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie spoczywa na tym, kto się na to powołuje (art. 385 1 § 4 k.c.), a zatem w niniejszej sprawie ciężar ten spoczywał na powódce, która jednakże, w ocenie Sądu, obowiązkowi temu nie sprostała.

Z przedłożonej umowy wynika, że na całkowity koszt pożyczki składał się kapitał w kwocie 21.500 zł, 129 zł opłaty przygotowawczej, odsetki umowne, 2.600 zł opłaty za przyznanie pożyczkobiorcy (...) i 18.727 zł prowizji. Wskazać należy, że tak określona opłata prowizyjna i opłata za przyznanie (...) niemal była równa kwocie udzielonej pożyczki. Tym samym uznać należy, że kwestionowane warunki umowy pozostają w sprzeczności z dobrymi obyczajami i naruszają interes pozwanego, stanowiąc próbę obejścia przepisu o odsetkach maksymalnych. Odsetki, obok prowizji za udzielenie pożyczki, stanowią wynagrodzenie pożyczkodawcy za korzystanie przez kredytobiorcę z jego środków finansowych. Trzeba też podkreślić, że umowa pożyczki, sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno określać, które opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Te ostatnie powinny zostać przy tym określone w wysokości rzeczywiście ponoszonej przez pożyczkodawcę tak, aby nie stanowiły ukrytego źródła zysku.

W ocenie Sądu, opłaty pobierane przez powódkę przy udzieleniu pożyczki stanowią w rzeczywistości dodatkowe, nadmiernie wygórowane w stosunku do wysokości kapitału, wynagrodzenie powódki, które ponosi konsument. Powódka, jako podmiot profesjonalny, trudniący się na szeroką skalę udzielaniem pożyczek, wykorzystała zaufanie pozwanego i ustaliła tak wysokie wynagrodzenie za sam fakt udzielenia pożyczki, pomimo, iż dostatecznym przysporzeniem dla powódki winny być środki pochodzące z oprocentowania udzielonych pozwanemu środków. Nie sposób więc przyjąć, że pozwany wyraził zgodę na dodatkowe wynagrodzenie powódki. Przedłożona do akt umowa zawarta z wierzycielem została wprawdzie przez pozwanego podpisana, jednakże koszty te, których poniesienie przez pozwanego stanowiło warunek niezbędny do zawarcia umowy pożyczki, doprowadziło do obciążenia go, jako konsumenta, dodatkowymi sankcjami, które, chcąc otrzymać pożyczkę, musiał zaakceptować. Z tego względu brak jest podstaw do przyjęcia, że pozwany godził się z takimi, niekorzystnymi dla niego, warunkami umowy. Ich ocena w świetle warunków umowy pożyczki prowadzi do wniosku, iż naruszają klauzulę dobrych obyczajów. Zaznaczyć należy, że Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów stale zwraca uwagę na generowanie dodatkowych kosztów stosowane przez podmioty udzielające pożyczek, gdyż koszty te nie odzwierciedlają faktycznie poniesionych kosztów obsługi pożyczki.

Wedle orzecznictwa Sądu Najwyższego, "rażące naruszenie interesów konsumenta" w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast "działanie wbrew dobrym obyczajom" w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Obie wskazane w tym przepisie formuły prawne służą do oceny tego, czy standardowe klauzule umowne zawarte we wzorcu umownym przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, (...) 2005, nr 11, s. 13).

Postanowienia obejmujące prowizję i (...), stanowią zatem w ocenie Sądu niedozwolone postanowienia umowne, o jakich mowa w treści art. 385 1 § 1 k.c. Zostały one bowiem określone na zawyżonym, nieznajdującym żadnego uzasadnienia, poziomie. Opłaty te zostały ustalone niezależnie od faktycznie poniesionych wydatków, przez co dochodzi do braku ekwiwalentności świadczeń stron umowy pożyczki i skutkuje bezpodstawnym wzbogaceniem się strony powodowej. Wprowadzenie przez powódkę opłat w wysokości wskazanej w umowie godziło w dobre i uczciwe praktyki kupieckie oraz w sposób rażący naruszało interes pozwanego jako konsumenta.

Uwzględniając powyższe rozważania, wobec niezapłacenia przez pozwanego wymagalnych rat, powódka miała roszczenie jedynie o zapłatę kwot stanowiących sumę niespłaconych rat pożyczki oraz umownych odsetek naliczonych za okres do października 2017 roku, tj. kiedy obowiązywała jeszcze strony umowa pożyczki gotówkowej numer (...) - wchodzące w zakres trzech niespłaconych przez pozwanego rat umowy (raty 4-6), w łącznej wysokości 1128 zł. Uzasadnione roszczenie powódki obejmowało również opłatę przygotowawczą w kwocie 129 zł, pomniejszoną o jej spłaconą część w łącznej kwocie 8,07 zł (2,69zł x 3). Sąd nie zakwestionował prawa powódki do pobrania opłaty przygotowawczej, albowiem takie opłaty są standardowo pobierane za wykonanie czynności związanych z udzieleniem pożyczki, a opłata ta nie była wygórowana.

Sąd tutejszy podziela to orzecznictwo (...), z którego wynika, że sankcja w przypadku stwierdzenia abuzywności znajduje zastosowanie w interesie konsumenta, co oznacza, że ten może się sprzeciwić jej zastosowaniu. Tak wyr. (...) z 4.6.2009 r. w sprawie C-243/08, P. , (...):EU:C:2009:350, s. I- (...), pkt 33 i 35 oraz wyr. (...) z 21.2.2013 r. w sprawie C-472/11, B. Bank (...) , (...):EU:C:2013:88, pkt 27 i 35.

Należy uwzględnić, że pozwany dopiero w toku niniejszego postępowania sprzeciwił się wykonaniu umowy. Przed wniesieniem powództwa spełnił świadczenie w kwocie łącznej 2976 zł, równej trzem pierwszym ratom wynikającym z harmonogramu. Zgodnie z dyspozycją pozwanego wynikającą z umowy pożyczki kwota 13.200,80zł została przekazana na poczet spłaty innego zobowiązania pozwanego. Taka transakcja została wykonana i zaakceptowana przez obie strony, nie było zatem podstaw do kwestionowania umowy w zakresie już spełnionych i rozliczonych świadczeń.

Kwota pożyczki, jaka pozwany otrzymał do dyspozycji wynosiła 21.500zł. Poza tą kwota pozwany jeszcze powinien zwrócić powódce opłatę przygotowawczą – 129zł i odsetki umowne – łącznie 4660zł. Kapitał pożyczki wraz z opłata przygotowawczą wynosi 21629zł. Kwotę te należy pomniejszyć o 1643,07zł, gdyż z dokonanej przez pozwanego wpłaty 2976zł kwota ta zgodnie z harmonogramem stanowiła świadczenia tytułem kapitału, odsetek i opłaty przygotowawczej. Wobec tego, że wypowiedzenie umowy doręczono pozwanemu 9 października 2017 roku do tego dnia winny być liczone odsetki umowne, które poza kwota uiszczoną (raty 1-3) wynoszą łącznie 1128 zł (co do art. 4-6). Sąd nie uwzględnił wyliczenia odsetek za opóźnienie załączonego przez powódkę do akt (k.51), bowiem naliczane były od kwot po 992zł, a jak wywiedziono wyżej taka kwota raty obejmowała też świadczenia, których spełnieniu pozwany mógł się sprzeciwić. Odsetki umowne w pozostałej wynikającej z umowy kwocie nie były należne, gdyż wobec wypowiedzenia umowy, powódka żądała zasądzenia odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 28 października 2017 roku.

W konsekwencji, na podstawie wskazanych powyżej przepisów, w punkcie pierwszym wyroku Sąd zasądził na rzecz powódki sumę 21.113,93 zł (21.629zł – 1643,07zł + 1128zł). Natomiast w pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne, o czym orzeczono w punkcie drugim wyroku.

W rozpoznawanej sprawie powódka wnosiła o zasądzenie obok sumy wekslowej, odsetek ustawowych. Sąd orzekł o odsetkach ustawowych na podstawie art. 481 k.c. Stosownie do treści tego przepisu, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Istotnym, zatem jest ustalenie momentu, w którym dłużnik opóźnił się ze spełnieniem świadczenia. Sąd zasądził odsetki od żądanej kwoty, zgodnie z żądaniem pozwu, przyjmując, iż wobec określenia terminu płatności weksla na dzień 27 października 2017 roku, pozwany popadł w opóźnienie z dniem następnym, a więc 28 października 2017 roku.

Powódka żądając ostatecznie odsetek ustawowych za opóźnienie nie cofnęła powództwa w pozostałej części żądania odsetkowego, a zatem to także podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd.1 k.p.c. rozliczając je stosunkowo. Powódka żądała kwoty 44.683 zł. Zasądzona na jej rzecz kwota 21.113,93zł stanowi 47,25% dochodzonego roszczenia. Łączne koszty procesu poniesione przez strony wyniosły 7.793 zł. Na koszty procesu w kwocie 4.176 zł poniesione przez powódkę, złożyły się: opłata od pozwu w kwocie 559 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 3.600 zł i kwota 17 zł opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa. Natomiast koszty procesu poniesione przez pozwanego obejmowały wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 3.600 zł, oraz opłatę skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Zasądzona na rzecz powódki tytułem kosztów kwota 65,19 złotych uwzględnia procent w jakim powódka wygrała sprawę, koszty poniesione w toku procesu przez obie strony i stanowi różnicę między kosztami należnymi, a poniesionymi.

O wynagrodzeniu pełnomocników stron Sąd orzekał w oparciu o § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.), a o wysokości opłaty od pełnomocnictwa na podstawie załącznika do ustawy z dnia 16 listopada 2006 roku „o opłacie skarbowej” (tekst jedn. Dz.U. z 2016 poz. 1827).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE