UZASADNIENIE WYROKU

Z DNIA 14 LISTOPADA 2017R.

Powód J. D. w pozwie skierowanym przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej kwoty 2 450 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 10 stycznia 2012r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych.

W uzasadnieniu swojego roszczenia podał, że w dniu 10.01.2012r. zawarł z pozwanym umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego nr (...). Całkowity koszt kredytu miał wynieść 42 538,98 złotych, w tym kapitał 17 542,82 złotych, odsetki 22 542,60 złotych i koszty ubezpieczenia. Zgodnie z § 2 ust. 1b oraz Deklaracją Z. z dnia 10.01.2012r. wraz z Warunkami Grupowego (...) powód objęty został ubezpieczeniem grupowym przez TU na (...) SA na wypadek zgonu lub trwałej i całkowitej niezdolności do zarobkowania. Z tytułu objęcia ubezpieczeniem powód poniósł koszty w kwocie 2 453,56 złotych. Koszty te miały zostać zgodnie z § 2 ust. 2b uregulowane przez powoda w dniu uruchomienia kredytu. W dniu 16.10.2015r. powód J. D. uległ wypadkowi, w wyniku którego utracił widzenie w lewym oku. Ubezpieczyciel w piśmie z dnia 20.06.2016r. odmówił jednak wypłaty świadczenia z tytułu trwałej i całkowitej niezdolności do zarobkowania argumentując, że niezdolność ta orzeczona została przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych dnia 29.04.1993r. tj. przed objęciem powoda ochroną ubezpieczeniową.

Na takie stanowisko Ubezpieczyciela powód złożył skargę do Rzecznika (...), który uznał, iż pozwany nie powinien oferować przystąpienia do ubezpieczenia grupowego gdyż z uwagi na to, że jest on rencistą nie występowało ryzyko powstania trwałej i całkowitej niezdolności do pracy.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz strony pozwanej kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Strona pozwana podniosła, że to nie ona lecz Towarzystwo (...) S.A. uzyskało przysporzenie z tytułu uiszczenia składki przez powoda w związku z czym to nie ona lecz towarzystwo ubezpieczeń jest podmiotem wzbogaconym kosztem powoda a więc brak jest biernej materialnej legitymacji procesowej po stronie pozwanego banku w niniejszej sprawie. Strona pozwana podała, że ubezpieczenie na rzecz osób trzecich, czyli ubezpieczenie grupowe charakteryzuje się tym, że ubezpieczający ( in concreto pozwany bank) nie ma prawa nie tylko do składki , lecz także do jakiegokolwiek wynagrodzenia od ubezpieczonego za swoje czynności doprowadzające do nawiązania tego stosunku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10.01.2012r. powód J. D. zawarł z (...) Bank Spółką Akcyjną z siedzibą w W. umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego nr (...) w celu sfinansowania potrzeb konsumpcyjnych powoda oraz spłatę jego kredytów. Całkowita kwota do zapłaty wyniosła 42 538,98 złotych na którą złożyły się: kapitał w kwocie 17 542,82 złotych, odsetki od kapitały w wysokości 22 542, 60 złotych oraz składka z tytułu objęcia ubezpieczeniem grupowym na wypadek zgonu lub trwałej i całkowitej niezdolności do zarobkowania. W dniu 25.06.2013r. strony zawarły aneks do w/w umowy kredytu konsolidacyjnego z uwagi na wydłużenie okresu spłaty kredytu na okres do dnia 1.02.2021r.

Dowód: umowa konsolidacyjnego kredytu gotówkowego nr (...) z dnia 10.01.2012r. k. 12 – 17, aneks do umowy kredytu konsolidacyjnego nr (...) z dnia 10.01.2012r.

Zgodnie z § 2 ust. 1b umowy kredytu konsolidacyjnego powód został objęty ubezpieczeniem grupowym na wypadek zgonu lub trwałej i całkowitej niezdolności do zarobkowania przez Towarzystwo (...) S.A.

Dowód: umowa konsolidacyjnego kredytu gotówkowego nr (...) z dnia 10.01.2012r. k. 12 – 17, warunki grupowego ubezpieczenia k. 19, deklaracja zgody k. 20.

Powód J. D. orzeczeniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29.04.1993r. został zaliczony do pierwszej grupy inwalidów. Z uwagi na stwierdzone schorzenie uznano powoda za trwale niezdolnego do pracy. W dniu 23.11.2004r. (...) do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w B. wydał orzeczenie potwierdzające trwały stopień niepełnosprawności powoda.

Dowód: wypis z treści orzeczenie o stopniu niepełnosprawności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 29.04.1993r. k. 24 – 25, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (...) do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w B. z dnia 23.11.2004r. k. 26.

W dniu 16.10.2015r. powód J. D. uległ nieszczęśliwemu wypadkowi w wyniku którego utracił widzenie w lewym oku. Został poddany zabiegowi okulistycznemu jednak z uwagi na rozległość urazu oko nie rokuje poprawy funkcji widzenia.

Dowód: pismo powoda do Rzecznika (...) z dnia 5.09.2016r. k. 30-31.

Towarzystwo (...) S.A. we W. pismem z dnia 20.06.2016r. odmówiło powodowi wypłaty świadczenia z tytułu niezdolności do zarobkowania w związku z nieszczęśliwym wypadkiem jakiemu uległ powód w dniu 16.10.2015r. Towarzystwo (...) S.A. swoją decyzję argumentowało tym, że trwała i całkowita niezdolność do pracy powoda została orzeczona przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 29.04.1993r. to jest przed zawarciem Umowy kredytu a tym samym przed objęciem powoda ochroną ubezpieczeniową.

Dowód: pismo Towarzystwa (...) S.A z dnia 20.06.2016r. k. 28 – 29.

Powód J. D. pismem z dnia 5.09.2016r. złożył do Rzecznika (...) skargę na działanie Towarzystwa (...) S.A. we W.. Swoje stanowisko powód argumentował tym, że nie ukrywał swojej niezdolności do pracy podczas podpisywania umowy kredytu. Strona pozwana wiedziała więc o jego niepełnosprawności, a skoro to mogła nie obejmować go ubezpieczeniem grypowym na wypadek trwałej i całkowitej niezdolności do pracy. Podał nadto, że świadczenie rentowne było podstawą ustalenia jego zdolności kredytowej.

Dowód: skarga powoda J. D. do Rzecznika (...) k. 30 – 31.

Towarzystwo (...) S.A. we W. pismem z dnia 12.01.2017r. wyjaśniło, że odmowa wypłaty świadczenia z tytułu trwałej i całkowitej niezdolności do pracy przez powoda jest wynikiem wygaśnięcia ochrony ubezpieczeniowej przed zdarzeniem – wypadkiem – powoda w dniu 16.10.2015r. Towarzystwo (...) podało, że okres ubezpieczenia trwał od złożenia Deklaracji Z. i trwał przez okres 12 miesięcy, z zastrzeżeniem, że „Ubezpieczony ma prawo w Deklaracji Z. wyrazić zgodę na automatyczną kontynuację ubezpieczenia na kolejne okresy ubezpieczenia. Ochrona ubezpieczeniowa w takim wypadku będzie kontynuowana(…)”. Powód J. D. zgody na automatyczną kontynuację w Deklaracji Z. z dnia 10.01.2012r. nie wyraził, a co za tym idzie ubezpieczenie nie było kontynuowane.

Dowód: pismo Towarzystwa (...) S.A z dnia 12.01.2017r. k .36 – 38.

Rzecznik (...) w piśmie z dnia 3.02.2017r. poinformował powoda, że Towarzystwo (...) S.A podtrzymało stanowisko w sprawie odmowy wypłaty świadczenia z tytułu trwałej i całkowitej niezdolności do pracy. Zauważył jednak, iż strona pozwana nie powinna w ogóle proponować powodowi przystąpienia do umowy grupowego ubezpieczenia, gdyż w przypadku powoda nie występowało ryzyko trwałej i całkowitej niezdolności do pracy, z uwagi na orzeczony stopień niepełnosprawności i pobierania przez powoda renty.

Dowód: pismo Rzecznika (...) z dnia 3.02.2017r. k. 39 – 44.

Powód J. D. złożył w dniu 22.03.2017r. do Rzecznika (...) wniosek o przeprowadzenie postępowania w trybie art. 35 i nast. Ustawy z dnia 5.08.2015r. o rozpatrywanie reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym, który z uwagi na fakt, iż przedmiot sprawy wykracza poza kategorie sporów objętych właściwością Rzecznika odmówił rozpatrzenia w/w wniosku.

Dowód: pismo powoda J. D. z dnia 22.03.2017r. k. 45 - 46, pisma Rzecznika (...) Wydział Pozasądowego Rozwiązywania Sporów z dnia 8.05.2017r. k. 47 , 48.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie przywołanych wyżej dokumentów. Nie budziły one zastrzeżeń Sądu co do ich wiarygodności dlatego Sąd dał im wiarę.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 805 § 1 k. c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Jest to umowa odpłatna, dwustronnie zobowiązująca i losowa, ale nie wzajemna. Ubezpieczający opłaca składkę w zamian za ochronę ubezpieczeniową (causa obligandi), ubezpieczyciel zaś świadczy w celu zwolnienia się z zobowiązania ( causa solvendi). Świadczenie ubezpieczającego jest bezwarunkowe, natomiast świadczenie ubezpieczyciela jest uzależnione od zajścia przewidzianego w umowie wypadku, tj. zdarzenia losowego (por. H. Ciepła, Kodeks cywilny. Komentarz…., t. 5, red. J. Gudowski, LEX/ 2017).

Art. 813. § 1 k.c. mówi, że składkę oblicza się za czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela. W przypadku wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia przed upływem okresu na jaki została zawarta umowa, ubezpieczającemu przysługuje zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony ubezpieczeniowej.

Składka ubezpieczeniowa jest elementem przedmiotowo istotnym umowy ubezpieczenia. Jej wysokość uzależniona jest od wielu czynników, a uiszczana jest zawsze za okres trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela. Składka ubezpieczeniowa uiszczana przez ubezpieczającego jest korelatem świadczenia ubezpieczyciela. Oznacza to, że składka jest świadczeniem wzajemnym ubezpieczającego, odpowiadającym świadczeniu ubezpieczyciela – ponoszeniu odpowiedzialności za skutki zdarzeń losowych (por. Z. Gawlik, Kodeks cywilny. Komentarz…, t. 3, red. A. Kidyba, LEX/2014).

Z treści art. 806 § 1 k.c. wynika, że umowa ubezpieczenia jest nieważna, jeżeli zajście przewidzianego w umowie wypadku nie jest możliwe, § 2 mówi, że objęcie ubezpieczeniem okresu poprzedzającego zawarcie umowy jest bezskuteczne, jeżeli w chwili zawarcia umowy którakolwiek ze stron wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że wypadek zaszedł lub że odpadła możliwość jego zajścia w tym okresie.

Umowa ubezpieczenia określa wypadek (wypadki), którego zajście w czasie jej trwania powoduje odpowiedzialność ubezpieczyciela, niemożliwość zajścia tego wypadku powoduje zaś nieważność umowy. W takich przypadkach umowa będzie bezwzględnie nieważna ex tunc, niezależnie od tego, czy którakolwiek ze stron wiedziała, czy nie, o zajściu lub niemożności zajścia wypadku ubezpieczeniowego (por. Z. Gawlik, Kodeks cywilny. Komentarz…, t. 3, red. A. Kidyba, LEX/2014).

Jak wynika z powyższych rozważań i zgromadzonego w przedmiotowej sprawie materiału dowodowego powództwo zasługuje na uwzględnienie. Strona pozwana wiedząc o niepełnosprawności powoda nie powinna zawierać z nim ubezpieczenia grupowego obejmującego ryzyko trwałej i całkowitej niezdolności do pracy. Powód nie ukrywał swojej niepełnosprawności, podczas ustalania jego zdolności kredytowej legitymował się świadczeniem rentowym. Powinno to wzbudzić zainteresowanie strony pozwanej aby wstrzymać się z proponowaniem powodowi ubezpieczenia, którego ryzyko z powodu nie możliwości zaistnienia nie nastąpi. Powód utrzymuje się z renty, jak wynika z wypisu orzeczenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od 1993r. z powodu niepełnosprawności nie pracuje.

Sąd uznał, iż nieważna jest umowa jeżeli zajście przewidzianego w niej ryzyka nie było możliwe. Zasadnym więc było zasądzenie zwrotu przez stronę pozwaną składki z tytułu ubezpieczenia grupowego powodowi. Skoro ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności w zakresie ryzyka to nie ma podstaw to pobierania przez niego składki z tytułu ubezpieczenia.

Składka jest świadczeniem ponoszonym przez ubezpieczającego na rzecz ubezpieczyciela w zamian za ochronę ubezpieczeniową. Oblicza się ją za cały okres, na który zawarto umowę ubezpieczeniową, a jej wysokość określa ubezpieczyciel, pozostawiając ubezpieczającemu decyzję o przystąpieniu do określonego typu ubezpieczenia (art. 813 kc). Innymi słowy, ubezpieczający po zapłaceniu składki oczekuje od kontrahenta wypłaty uzgodnionej kwoty, jeśli zajdzie zdarzenie ubezpieczeniowe rodzące odpowiedzialność ubezpieczyciela (por. wyrok SN z dnia 7 lutego 2001 r, V CKN 199/00, LEX nr 52419).

Sąd podzielił stanowisko Rzecznika (...), który stwierdził, że przy ocenie ryzyka, mimo, że jest to ubezpieczenie grupowe, należy przeprowadzić wywiad medyczny podczas przystępowania do umowy ubezpieczenia.

Za zasadne należy uznać stanowisko strony pozwanej w sprawie odmowy wypłaty świadczenia z tytułu trwałej i całkowitej niezdolności do pracy z uwagi na fakt wystąpienia zdarzenia w okresie w którym powód nie był już objęty ochroną ubezpieczenia. Wypadek jakiemu uległ powód J. D. miał miejsce w dniu 16.10.2015r. natomiast umowa ubezpieczenia z uwagi na jej nie przedłużenie wygasła w dniu 10.01.2013r. Wynika to z Warunków (...) Grupowego ale również z Deklaracji Z. którą powód własnoręcznie podpisał. Powód nie wyraził zgody na automatyczną kontynuację ubezpieczenia, sam też nie wyraził takiej chęci przed upływem okresu ubezpieczenia grupowego.

W ocenie przedmiotowej sprawy nie ma to jednak znaczenia, ponieważ umowa ubezpieczenia w ogólnie nie powinna zostać zawarta a więc składa z tytułu ubezpieczenia grupowego stronie pozwanej się nie należy i dlatego mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd orzekł jak w sentencji na mocy powołanych przepisów.

Zdaniem Sądu nie ma racji pozwany, twierdząc że nie posiada legitymacji biernej w przedmiotowej sprawie. To pozwany naliczył i pobrał kwotę składki w umowie kredytu z 10.01.2012r, która to kwota została zaliczona w tej umowie jako koszt kredytu. Powód z towarzystwem ubezpieczeniowym nie podpisywał żadnych umów, to pozwany dokonywał rozliczeń z towarzystwem ubezpieczeniowym wpłaconej przez powoda składki. To przecież pozwany był podmiotem który zaoferował powodowi wadliwą umowę ubezpieczenia, to pozwany dokonał wyliczenia składki i fizycznie tę składkę pobrał. Kwestia rozliczenia pozwanego z towarzystwem ubezpieczeniowym nie dotyczy powoda, lecz jest kwestią wzajemnych rozliczeń tych stron. Dlatego zupełnie nieprzydatny był wniosek dowodowy pozwanego o zwrócenie się do Towarzystwa (...) SA we W. z zapytaniem czy otrzymało Towarzystwo pełną składkę. Z drugiej strony nigdy Towarzystwo (...) w korespondencji z powodem nie podnosiło, że powodem odmowy wypłaty odszkodowania jest nieotrzymanie składki, lecz inne okoliczności.

Jeżeli chodzi o odsetki to Sąd zasądził je od dnia 09.06.2017r gdyż z pisma z 23.06.2017r pozwanego do powoda wynika, że wezwanie do zapłaty pozwany otrzymał w dniu 08.06.2017r, stąd odsetki od dnia następnego po otrzymaniu wezwania do zapłaty.

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z art. 100 k.p.c. w zw z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 z późń.zm). Na koszty złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 900 zł + podatek vat w stawce 23% co daje kwotę 1107 zł. Sąd nakazał pobrać od pozwanego (...) Bank SA w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Brzesku kwotę 100 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu, od której ponoszenia powód był zwolniony. Powód wygrał obecne postępowanie co do zasady i kwoty głównej, a przegrał w części co do żądania odsetek. Zdaniem Sądu jest to przegrana co do nieznacznej części żądania i dlatego to na pozwanym ciąży obowiązek ponoszenia wszystkich kosztów postępowania. Sąd koszty zasądził na rzecz pełnomocnika powoda gdyż powód żadnych kosztów wynagrodzenia swego pełnomocnika z urzędu nie ponosił.

SSR Marek Jałowiecki – Paruch

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE WYROKU