UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 sierpnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w B. odmówił ubezpieczonemu W. Ł. przyznania prawa
do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż ubezpieczony po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał prac w szczególnych warunkach oraz na dzień 1 stycznia 2009 roku nie udowodnił co najmniej 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy przyjął ogólny staż pracy ubezpieczonego w wymiarze 25 lat,
1 miesiąca i 9 dni. Do stażu pracy w szczególnych warunkach zaliczył zaś okres 10 lat,
9 miesięcy i 16 dni. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył natomiast okresów zatrudnienia: 24.06.1974 r. - 3.12.1979 r.; 3.05.1982 r. - 7.09.1987 r. oraz 4.12.1979 r. - 2.05.1982 r.

Odwołanie od decyzji złożył ubezpieczony, zaskarżając ją w całości. W uzasadnieniu odwołania wskazał, iż pracował na stanowisku dekarza. W jego ocenie, organ rentowy niesłusznie nie zaliczył do stażu pracy w szczególnych warunkach wszystkich wskazanych
we wniosku o przyznanie emerytury pomostowej okresów zatrudnienia na stanowisku dekarza. Wskazał, iż w okresie od 24.10.1979 r. -2.04.1982 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową. Wobec powyższego wniósł o zmianę decyzji poprzez przyznanie mu prawa
do emerytury pomostowej. W piśmie z dnia 2 stycznia 2017 roku ubezpieczony dodał, iż nie jest w stanie pozyskać świadectw pracy w szczególnych warunkach ani też skontaktować się
z osobami, które mogłyby potwierdzić wykonywanie pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w treści zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 10 maja 2017 roku ubezpieczony wniósł o zaliczenie do okresu pracy w szczególnych warunkach okresów: 26.10.1987 r. - 18.03.1991 r. z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) w B.,
1.08.1995 r. - 16.07.1999 r. w P.P.H.U. (...) S. K. w B. (z wyłączeniem okresu 1.03.1999 r. -17.03.1999 r. z uwagi na urlop bezpłatny) oraz okresu 14.10.1999 r. - 18.01.2003 r. z tytułu zatrudnienia w Zakładzie (...) w B.. Natomiast pełnomocnik organu rentowego wskazał,
iż ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach po dniu 31 grudnia 2008 roku, a ponadto w wykazie prac o szczególnych warunkach nie została wymieniona praca dekarza. Wobec tego, zdaniem pełnomocnika organu rentowego, ubezpieczony nie spełnia przesłanek warunkujących przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 24 maja 2017 r. oddalił odwołanie ubezpieczonego, sygn. akt VI U 2692/16.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony W. Ł. urodził się w dniu (...). Uzyskał wykształcenie podstawowe. Ukończył kurs zawodowy dekarza.

Od dnia 24 czerwca 1974 roku do dnia 7 września 1987 roku ubezpieczony pracował na stanowisku dekarza w Zakładzie (...) mgr inż. A. D. w B..
Od dnia 24 października 1979 roku do dnia 2 kwietnia 1982 roku ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po odbyciu służby wojskowej powrócił na wcześniej zajmowane stanowisko dekarza.

Następnie w okresie od dnia 26 października 1987 roku do dnia 18 marca 1991 roku był zatrudniony na stanowisku dekarza w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) w B..

W okresie od dnia 1 czerwca 1991 roku do dnia 27 czerwca 1993 roku ubezpieczony pracował na stanowisku barmana w M. (...) Bar (...) w B..

W okresie od dnia 13 lipca 1993 roku do dnia 1 sierpnia 1995 roku był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w B. jako osoba bezrobotna. Otrzymywał zasiłek dla osób bezrobotnych.

Od dnia 1 sierpnia 1995 roku do dnia 16 lipca 1999 roku pracował na stanowisku dekarza w P.P.H.U. (...) S. K. w B.. Przez okres 17 dni przebywał na urlopie bezpłatnym, tj. od dnia 1 marca 1999 roku do dnia 17 marca 1999 roku.

Następnie w okresie od dnia 14 października 1999 roku do dnia 18 stycznia 2003 roku pracował na stanowisku pomocnika dekarza w Zakładzie (...) w B..

W okresach od dnia 2 października 2007 roku do dnia 1 maja 2009 roku oraz od dnia 22 września 2009 roku do chwili obecnej pozostaje zatrudniony jako osoba bezrobotna
bez prawa do zasiłku.

Praca ubezpieczonego na stanowisku dekarza polegała na wykonywaniu różnego rodzaju pokryć dachowych, m.in. na zakładaniu dachówki, papy, papy zgrzewalnej, łupka, gontów, płyt metalowych czy też wykonywaniu opierzenia dachów i kominów. Celem ułożenia dachówek ubezpieczony musiał najpierw urobić zaprawę cementowo - piaskowo - wapienną o odpowiedniej konsystencji, następnie dostarczyć tak przygotowaną zaprawę
na dach za pośrednictwem kołowrotka czy też bezpośrednio po schodach. Przy układaniu dachówki posługiwał się kielnią, za pomocą której rozprowadzał zaprawę na płaszczyźnie dachu, formułując spoinę i układał dachówki jedną obok drugiej. Niektóre dachówki układał podwójnie, a niektóre pojedynczo w zależności od ich rodzaju. Układanie pokrycia łupkowego odbywało się w ten sposób, że ubezpieczony wkręcał bądź przybijał kawałki łupka bezpośrednio do łaty. Łupki układał w taki sposób, aby jeden kawałek łupka swą krawędzią zachodził na drugi - wcześniej przybity - kawałek łupka, aby zapobiec przenikaniu wody. Łupek wyprodukowany był z azbestu i występował w różnych rozmiarach. Był już wcześniej pocięty na odpowiednie kawałki przez producenta. Montowanie płyt metalowych odbywało się w ten sposób, że ubezpieczony przykręcał bądź przybijał je kolejno do łaty
w taki sposób, aby jedna płyta przykrywała miejsca, w których została przykręcona bądź wbita poprzednia płyta. Celem nałożenia papy ubezpieczony smarował powierzchnię dachu lepikiem ze smołą, a następnie układał w odpowiedni sposób kawałki papy. Oprócz tego wykonywał inne obowiązki powierzone mu przez pracodawcę, m.in. zakładał dachówki, łupki itp. Zdarzało się tak, że jeden tydzień ubezpieczony zakładał papę, a kolejny tydzień wykonywał już inne prace. Założenie papy samozgrzewalnej polegało na ułożeniu jej
w odpowiedni sposób na powierzchni dachu, a następnie przymocowanie za pomocą palników z gazem. Opierzenie dachu i komina polegało na obłożeniu tych części blachą. Zdarzało się również około 2-3 razy do roku, że ubezpieczony w ramach zleconych czynności podejmował się demontażu płyt azbestowych. W okresie zimowym ubezpieczony pracował
w garażu i przygotowywał rynny do założenia, różnego rodzaju opierzenia. Prace na dachu
w tym okresie były wykonywane rzadko, chyba że zachodziła taka potrzeba (zalanie budynku).

Ubezpieczony pracował codziennie od poniedziałku do piątku, a czasem również
w soboty. Zazwyczaj pracował 8 godzin dziennie, ale zdarzało się, że pracował po 10 godzin dziennie. Nie otrzymywał dodatków pieniężnych za pracę w szczególnych warunkach ani też ekwiwalentu w naturze w postaci posiłków czy napojów.

Jako pomocnik dekarza w Zakładzie (...) w B. ubezpieczony głównie przygotowywał zaprawy cementowo - piaskowo - wapienne, lepik, przycinał papę, podgrzewał lepik, docinał blachę, przygotowywał materiały niezbędne do wykonania opierzenia. W tamtym okresie ubezpieczony zmagał się
ze schorzeniem kręgosłupa. Nie mógł wówczas pracować na wysokości. Zdarzało się jednak, że wchodził na dach, aby ułożyć na nim odpowiedni materiał.

Ubezpieczony legitymuje się stażem pracy wynoszącym łącznie 25 lat, 1 miesiąc
i 9 dni, w tym okresy składkowe w wymiarze 23 lat, 2 miesięcy i 19 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 1 roku, 10 miesięcy i 20 dni.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sądowych, jak również w aktach organu rentowego, którym przyznano walor wiarygodności. Nie wzbudziły one zastrzeżeń Sądu, a i strony w żaden sposób nie kwestionowały ich autentyczności oraz prawdziwości zawartych w nich informacji. Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd ustalił również w oparciu
o zeznania odwołującego W. Ł. złożone na okoliczność faktu wykonywania pracy dekarza w spornych okresach, czynności podejmowanych w związku
z zajmowaniem stanowiska dekarza i pomocnika dekarza, a zeznania te - jako że są jasne, spójne i korespondują z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie - zyskały wiarę Sądu.

Sąd pominął na zasadzie art. 217 § 3 k.p.c. dowód z akt pracowniczych ubezpieczonego z tytułu zatrudnienia w przedsiębiorstwie (...) S. K., jak i Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...), albowiem – pomimo że Sąd dwukrotnie zwracał się do ww. podmiotów o nadesłanie tych akt – przesyłka została zwrócona z adnotacją „nie podjęto w terminie". Co więcej, pełnomocnik ubezpieczonego na rozprawie w dniu 10 maja 2017 roku oświadczył, że Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) nie funkcjonuje w dotychczasowej siedzibie, a S. K. prowadzący przedsiębiorstwo (...) nie żyje
i wobec tego nie wiadomo, gdzie archiwizowana jest dokumentacja pracownicza ubezpieczonego z okresów zatrudnienia ww. przedsiębiorstwach. Niezasadne jest - w ocenie Sądu Okręgowego - przeprowadzenie dowodu z dokumentacji pracowniczej ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w Zakładzie (...) mgr inż. A. D. w B.,
jak również w Zakładzie (...), albowiem ubezpieczony w trakcie swych zeznań wyjaśnił istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, określił charakter wykonywanej pracy i opisał czynności podejmowane
w ramach zleconych obowiązków, a Sąd uznał te zeznania za wiarygodne i zdatne
do skonstruowania stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie, wobec czego dalsze dowodzenie zmierzałoby wyłącznie do bezzasadnego przedłużenia postępowania.

Sąd Okręgowy stwierdził, iż bezspornym było uzyskanie przez ubezpieczonego wymaganego wieku, tj. 60 lat, jak również wymiar ogólnego stażu pracy, wynoszący 25 lat,
1 miesiąc i 9 dni. Bezsporny pozostawał również fakt rozwiązania stosunku pracy oraz to,
że po dniu 1 stycznia 2009 roku ubezpieczony nie kontynuował pracy w szczególnych warunkach.

Spór pomiędzy stronami skonstruował się natomiast na tle legitymowania się
przez ubezpieczonego wymaganym ustawowo okresem pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej w pełnym wymiarze czasu pracy. Zarówno w zaskarżonej decyzji,
jak i w odpowiedzi na odwołanie organ rentowy stwierdził, iż ubezpieczony nie wykazał
15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wobec czego nie spełnia zasadniczej przesłanki warunkującej przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej. Do stażu pracy
w szczególnych warunkach organ rentowy zaliczył okres 10 lat, 9 miesięcy i 16 dni,
tj. 24.06.1974 r. - 3.12.1979 r. oraz 3.05.1982 r. - 7.09.1987 r., w których to ubezpieczony pracował na stanowisku dekarza w Zakładzie (...) mgr inż. A. D.
w B.. Nie zaliczył natomiast okresu 4.12.1979 r. - 2.05.1982 r. w tym przedsiębiorstwie, twierdząc, iż za ten okres nie została opłacona składka na ubezpieczenia społeczne. Kwestionując zaskarżoną decyzję ubezpieczony wywodził, iż spełnia wymagany ustawą warunek w zakresie wymiaru czasu pracy w szczególnych warunkach i żądał zaliczenia do stażu pracy w szczególnych warunkach następujących okresów:

a. 24.10.1979 r. - 2.04.1982 r. z tytułu odbywania zasadniczej służby wojskowej
w okresie zatrudnienia w Zakładzie (...) mgr inż. A. D. w B.;

b. 26.10.1987 r. - 18.03.1991 r. z tytułu zatrudnienia w na stanowisku dekarza
w Przedsiębiorstwie (...) w Polsce (...) w B.,

c. 1.08.1995 r. - 16.07.1999 r. z tytułu zatrudnienia na stanowisku dekarza w P.P.H.U. (...) S. K. w B. (z wyłączeniem okresu 1.03.1999 r. - 17.03.1999 r. z uwagi na urlop bezpłatny) oraz

d. 14.10.1999 r. - 18.01.2003 r. z tytułu zatrudnienia na stanowisku pomocnika dekarza w Zakładzie (...) w B..

W ocenie Sądu Okręgowego postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie w sposób niebudzący wątpliwości wykazało, iż nie jest zasadne domaganie się przez ubezpieczonego przyznania prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 cytowanej ustawy, bowiem po dniu 1 stycznia 2009 roku ubezpieczony nie podejmował żadnego zatrudnienia, co tym samym świadczy o tym, że nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach. Okoliczności tej ubezpieczony nie kwestionował zarówno w treści odwołania, jak i w trakcie postępowania przed Sądem. Dlatego też, Sąd Okręgowy analizie poddał spełnienie przez ubezpieczonego przesłanek określonych w art. 49 ustawy, a ściślej rzecz ujmując warunku wykazania
co najmniej 15 - letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Zdaniem Sądu I instancji okresów wskazywanych przez ubezpieczonego nie można zaliczyć do okresu pracy w szczególnych warunkach, albowiem ubezpieczony wykonywał pracę na stanowisku dekarza, a takiego nie przewiduje wykaz prac w szczególnych warunkach stanowiący załącznik do ustawy. W załącznikach nr 1 i 2 do których odsyłają
art. 3 ust. 1 i 3 w sposób ścisły i wyczerpujący uregulowano rodzaje prac wykonywanych
w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze. Stanowią one zamknięty katalog, wobec czego wyłącznie wykonywanie tych prac uprawnia do nabycia emerytury pomostowej i cech pracy „o szczególnym charakterze" lub „w szczególnych warunkach" nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania i ich jakość mogła obniżyć się
z wiekiem (wyrok SN z dnia 13.03.2012 r., II UK 164/11, Lex).

Sąd Okręgowy stwierdził, że co prawda układanie przez ubezpieczonego papy
i przygotowanie kleiku ze smoły teoretycznie można by zakwalifikować jako prace wskazane w wykazie A załącznik 1 pod pozycją 31, a więc prace przy ręcznym układaniu na gorąco nawierzchni z mieszanek mineralno-bitumicznych. W takiej sytuacji konieczne jest jednak, aby prace te były wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy. Zdaniem Sądu w przypadku ubezpieczonego warunek ten nie został spełniony, albowiem jak wynika z jego zeznań praca przy układaniu papy nie stanowiła jego jedynego zajęcia. W okresie zatrudnienia wykonywał również inne prace dekarskie, m.in. układał dachówki, płyty metalowe, montował gonty
czy łupki. Zdarzało się również, że w okresie zimowym w zasadzie nie układał papy, bowiem pracował wówczas w garażu, przygotowując materiały niezbędne do opierzenia i rynny.

Sąd podzielił stanowisko zaprezentowane w judykaturze, że nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wykonywanej pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury
w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (postanowienie SN z dnia 5 listopada 2012 r., II UK158/12, Legalis). Sporadyczne
i krótkotrwałe wykonywanie czynności w narażeniu na czynniki ryzyka nie stanowi wykonywania pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy (wyrok SN z dnia 19 stycznia 2016 r., I UK 269/15, Legalis). Ponadto, ubezpieczony nie wskazał konkretnych okresów, w których w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się wyłącznie układaniem papy i by następowało to w pełnym wymiarze czasu pracy. Co więcej,
w zaświadczeniu o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach z dnia 11 kwietnia 2016 roku dotyczącego okresu zatrudnienia 24.06.1974 r. do 7.09.1987 r. powołano się na wykaz A dział V pozycja 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), które nie odnosi się do emerytury pomostowej, bowiem ustawa o emeryturach pomostowych tworzy odrębny wykaz prac uznawanych
za pracę w szczególnych warunkach.

Reasumując, skoro ubezpieczony nie wykonywał prac w szczególnym warunkach
po dniu 31 grudnia 2008 roku, jak również przed tym dniem we wskazanych okresach nie wykonywał takich prac w pełnym wymiarze czasu pracy, Sąd Okręgowy przyjął,
że nie legitymuje się on wymaganym ustawowo stażem pracy w warunkach szczególnych, niezbędnym do przyznania emerytury pomostowej. Wobec powyższego ubezpieczony nie spełnia zasadniczych przesłanek warunkujących przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej. Zgodnie z tym, zaskarżoną decyzję organu rentowego Sąd Okręgowy uznał
za prawidłową i na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. w zw. z art. 4 i art. 49 ustawy
o emeryturach pomostowych a contrario orzekł, jak w sentencji.

Apelację od wyroku wywiódł ubezpieczony, zarzucając nie uwzględnienie przez Sąd wniosku o zaliczenie pracy w szczególnych warunkach na stanowisku dekarza u wykazanych pracodawców na podstawie załączonych dokumentów oraz oświadczenia strony zgodnie
z rozporządzeniem Rady Ministrów (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, Poz. 43 ze zm.), co jest sprzeczne z załączonym zaświadczeniem o wykonywaniu prac w szczególnym warunkach oraz oświadczeniem i zeznaniami odwołującego się.

Wskazując na powyższe ubezpieczony wniósł o uchylenie wyroku w całości
i przyznanie emerytury pomostowej.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie
od odwołującego na rzec organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego nie zasługuje na uwzględnienie. Nie zawiera bowiem zarzutów skutkujących koniecznością zmiany bądź uchylenia zaskarżonego wyroku.

Spór w przedmiotowej sprawie koncentrował się na kwestii spełniania
przez W. Ł. przesłanek prawa do emerytury pomostowej wynikających
z ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1656 ze zm.).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w powyższym zakresie Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, zaś w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c. Nie popełnił on też błędów w rozumowaniu w zakresie ustalonych faktów. Sąd Apelacyjny zaakceptował zatem w całości ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, traktując je jak własne, nie widząc
w związku z tym konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNP 1999, nr 24, poz. 776). Nadmienić jedynie należy, że Sąd omyłkowo (poprzez pominięcie partykuły „nie”) wskazał okresy uznanie i nie uznane przez pozwany organ za okresy pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył następujących okresów zatrudnienia: 24.06.1974 r. - 3.12.1979 r.; 4.12.1979 r. - 2.05.1982 r. oraz 3.05.1982 r. - 7.09.1987 r., co wynika jednoznacznie z uzasadnienia zaskarżonej decyzji. Na etapie postępowania sądowego ubezpieczony zgłosił nadto kolejne okresy, które w jego ocenie powinny zostać uwzględnione w stażu pracy w warunkach szczególnych ustalanym na potrzeby prawa do emerytury pomostowej, a mianowicie: 26.10.1987 r. - 18.03.1991 r.; 1.08.1995 r. - 16.07.1999 r.
(z wyłączeniem okresu urlopu bezpłatnego 1.03.1999 r. - 17.03.1999 r.) oraz 14.10.1999 r. - 18.01.2003 r.

Sąd odwoławczy nie w pełni podziela wywód prawny, jakiego dokonał Sąd pierwszej instancji. Niemniej jednak rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego, pomimo pewnych błędnych popełnionych przez Sąd w jego uzasadnieniu, jest prawidłowe.

Podkreślenia wymaga, że również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada kontradyktoryjności wyrażona w art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Przepis art. 6 k.c. stanowi, iż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis art. 232 § 1
zd. 1 k.p.c. stanowi natomiast odpowiednio, że strony są obowiązane wskazywać dowody
dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd Najwyższy charakteryzując art. 232 k.p.c., stwierdził, że na sądzie rozpoznającym sprawę nie spoczywa powinność zarządzania dochodzeń mających na celu uzupełnienie i wyjaśnienie twierdzeń stron oraz poszukiwanie dowodów na ich udowodnienie. Do sądu nie należy przeprowadzanie z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.),
a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie
(art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne - art. 6 k.c. (zob. wyroki SN: z 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 5-6, poz. 76, wyrok SA w Poznaniu z 29 grudnia 2003 r., I ACa 1457/03, OSA 2005, z. 3, poz. 12, wyroki SN:
z 11 lipca 2001 r., V CKN 406/00, Lex nr 52321, z 12 kwietnia 2000 r., IV CKN 22/00, Lex nr 52438).

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że W. Ł. nie zaoferował materiału dowodowego pozwalającego na ustalenie, że w którymkolwiek ze spornych okresów wykonywał prace, które można kwalifikować w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów jako prace w warunkach szczególnych (art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych).

Sąd Apelacyjny przypomina, że emerytury pomostowe zostały wprowadzone
do polskiego prawa przez ustawę z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych
(Dz. U. Nr 237 z 2008 r., poz. 1656), która weszła w życie 1 stycznia 2009 r. Emerytury pomostowe, choć są świadczeniami emerytalnymi, różnią się od „zwykłych” emerytur (wypłacanych na podstawie ustawy emerytalnej osobom, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny) (tak: Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 16 marca 2010 r.,
w sprawie K 17/09, OTK-A 2010/3/21).

Emerytura pomostowa to świadczenie przysługujące z nowego systemu emerytalnego (art. 24 ust. 2 i 3 ustawy emerytalnej) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, którzy nie mają prawa do emerytury określonej w przepisach art. 32, art. 33, art. 39, art. 40, art. 46,
art. 50, art. 50a, art. 50e i art. 184 ustawy o emeryturach i rentach FUS oraz art. 88 Karty Nauczyciela, zwłaszcza z uwagi na niespełnienie, do końca 2008 r., warunków nabycia uprawnień do tych świadczeń. Świadczenie to spełnia funkcję emerytury z tytułu obniżonego (niższego) wieku emerytalnego (art. 32 ustawy emerytalnej), a zatem zostało wprowadzone
ze względu na obiektywne okoliczności szybszego niż normalnie pogarszania się,
wraz ze starzeniem się, organizmu człowieka, zdolności do wykonywania dotychczasowego zatrudnienia z uwagi na jego specyfikę, tj. szczególne warunki lub charakter pracy. Jednak – co istotne w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy - w porównaniu do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym istotnie zawężono krąg ubezpieczonych - pracowników uprawnionych do emerytury pomostowej, zasadniczo kierując się przy tworzeniu wykazów prac w szczególnych warunkach/charakterze (załączniki nr 1-2 do ustawy o emeryturach pomostowych) kryteriami medycznymi z zakresu medycyny pracy (tak: Kamil Antonów, Marcin Bartnicki, Bartosz Suchacki, Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Komentarz (komentarz do art. 24; uwagi do punktu 3), ABC, 2009, wyd. III). Rozwiązania zawarte w tej ustawie dotyczą osób objętych pracowniczym systemem ubezpieczeń społecznych i mają charakter przejściowy oraz obejmują zamkniętą liczbę określonych podmiotów (zob. uzasadnienie ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych dostępne na internetowej stronie Sejmu, VI kadencja, nr druku: 1070).

Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych prace
w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą
z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane
w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku. Wykaz tych prac określa załącznik nr 1 do ustawy. Z kolei pod pojęciem prac o szczególnym charakterze ustawodawca rozumie, zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy, prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania
w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się. Wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Na podstawie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2)ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący
co najmniej 15 lat;

3)osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4)ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet
i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5)przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace
w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32
i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6)po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach
lubo szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7)nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Ustawa o emeryturach pomostowych dopuściła odstępstwa od przesłanki wymienionej w jej art. 4 pkt 6, wskazując w art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, że prawo
do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1)po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2)spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3)w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa
w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Mając na uwadze, że W. Ł. po dniu 31 grudnia 2008 r. nie kontynuował pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1
i 3 (ubezpieczony wówczas już w ogóle nie pracował) – co wyklucza możliwość zastosowania art. 4 ustawy i oceny zatrudnienia przed 1 stycznia 1999 r. zarówno
przez pryzmat art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, jak i przez pryzmat art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - konieczna była ocena, czy prawo
do emerytury pomostowej można ustalić ubezpieczonemu w oparciu o art. 49 ustawy
o emeryturach pomostowych. Przepis art. 49 ustawy ma charakter przepisu dostosowawczego i jego zadaniem jest umożliwienie przejścia na emeryturę pomostową osobom, które po dniu wejścia w życie ustawy nie spełniły warunku wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze określonej w załącznikach nr 1 i 2, jednakże w dniu wejścia
w życie spełniły wszystkie pozostałe warunki.

Sąd odwoławczy podkreśla – co ma kluczowe znaczenie w niniejszej sprawie
– że w przypadku, gdy osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową nie kontynuuje pracy
w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do "nowego" świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Innymi słowy, brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych
lub w szczególnym charakterze dziś nie może być tak kwalifikowany ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 2.04.2014 r., sygn. akt III AUa 2302/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13.03.2014 r. sygn. akt III AUa 3489/12 ).

Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych znajduje także potwierdzenie w judykatach Sądu Najwyższego (por. wyrok z dnia 13 marca 2012 r., II UK 164/11, OSNP 2013/5-6/62).
W wyroku z dnia 4 września 2012 r. (I UK 164/12, OSNP 2013/15-16/185) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że określenie "okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3", zawarte w art. 49 pkt 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656 ze zm.), oznacza okres pracy wskazany w art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, bez wliczania do niego okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W. Ł. nie wykazał, aby na dzień wejścia w życie ustawy miał wymagany okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Prace dekarskie istotnie zostały zakwalifikowane jako prace w warunkach szczególnych w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dział V, pkt 9 Wykazu). Przypomnieć jednak należy, że przedmiotem sprawy nie jest prawo do emerytury wcześniejszej wynikające z art. 32 w zw. z art. 184 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS, lecz prawo do emerytury pomostowej, regulowane odrębnymi przepisami, zawężającymi katalog prac uznawanych za prace w szczególnych warunkach
lub o szczególnym charakterze. Powtórzenia wymaga, że w przypadku, gdy osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych
lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo
do emerytury pomostowej jedynie gdy wykaże, że dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 i 3 ustawy). Tymczasem prace dekarskie nie zostały wymienione
w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych, wyliczających prace w szczególnych warunkach i prace o szczególnym charakterze w rozumieniu tejże ustawy. W wykazie A
pod poz. 31 wskazano prace przy ręcznym układaniu na gorąco nawierzchni z mieszanek mineralno – bitumicznych, jednak, jak prawidłowo stwierdził Sąd I instancji, nawet gdyby próbować kwalifikować jako taki rodzaj prac prace ubezpieczonego przy układaniu papy
i przygotowywaniu kleiku za smoły, z całą pewnością tak określony zakres obowiązków nie był wykonywany przez wnioskodawcę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że Sąd I instancji doszedł
do prawidłowej konkluzji, iż ubezpieczony nie spełnia kumulatywnie wszystkich przesłanek warunkujących możliwość ustalenia mu prawa do emerytury pomostowej.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację ubezpieczonego, jak w sentencji.

SSA Lucyna Ramlo SSA Grażyna Czyżak SSA Daria Stanek

WYROK

UZASADNIENIE