UZASADNIENIE

Powódka I. B. domagała się ustalenia, że pomiędzy nią a pozwaną Agencją Mienia Wojskowego Oddział (...) w O., istnieje stosunek najmu lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...). Ponadto powódka domagała się zasądzenia od pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że pozwana decyzją z dnia 25 maja 1990 r., przydzieliła powódce lokal mieszkalny położony w B. przy ul. (...). W dniu 12 października 2009 r., powódka złożyła wniosek o wykup przedmiotowego mieszkania, a pozwany w odpowiedzi wskazał, że I. B. nie przysługuje takie uprawnienie, ponieważ stosunek najmu łączący strony wygasł. Zdaniem strony pozwanej, powódka dysponowała jedynie czasowym przydziałem zajmowanego lokalu, który miał wygasnąć z momentem otrzymania przez nią mieszkania w spółdzielni mieszkaniowej. W ocenie powódki, strony łączy stosunek najmu zawarty na czas nieokreślony.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powódki kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że przydział lokalu położonego w B. przy ul. (...) miał czasowy charakter, tj. miał trwać do czasu uzyskania przez powódkę mieszkania w zasobach spółdzielni, lub do czasu zrezygnowania z przydziału tego lokalu (co miało miejsce w niniejszej sprawie). W ocenie pozwanej, brak wskazania w decyzji o przydziale jego okresu, determinuje automatycznego przyjęcia przydziału na czas nieokreślony. W ówczesnych formularzach decyzji, nie przewidziano wskazania okresu, na który kwatery są przyznawane.

Wyrokiem z dnia 2 listopada 2017 r., Sąd Rejonowy w Bartoszycach ustalił, że pomiędzy powódką a pozwaną istnieje stosunek najmu lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...) (pkt. I), zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt. II).

Sąd Rejonowy ustalił, że J. G. - ojciec powódki I. B. - był żołnierzem zawodowym, który odbywał służbę w jednostkach wojskowych podległych MON. Ojciec powódki na podstawie decyzji o przydziale zajmował osobną kwaterę stałą przy ulicy (...) o powierzchni mieszkalnej (...) m². W lokalu tym zamieszkiwała również I. B. wraz ze swoją rodziną. Lokal ten był lokalem czteropokojowym, o wysokim standardzie. Ojciec powódki złożył wniosek o zamianę dotychczas zajmowanego lokalu na dwa mniejsze - w tym jedno dla powódki. Dowódca Garnizonu B. w piśmie z dnia 10 kwietnia 1990 r. skierowanym do Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego poparł wniosek J. G.. Jednocześnie zaproponował, aby J. G. przydzielić kwaterę przy ulicy (...) (obecnie ulica (...)) o strukturze dwa pokoje i kuchnia i powierzchni mieszkalnej (...) m², zaś I. B. kwaterę przy ulicy (...) (obecnie ulica (...)) o strukturze dwa pokoje i kuchnia, o powierzchni mieszkalnej (...) m². W piśmie tym wskazano, że kwatera przy ulicy (...) jest o niskim standardzie, którym kadra nie jest zainteresowana. Nadto zaznaczono, że I. B. jest członkiem spółdzielni mieszkaniowej, na przydział mieszkania oczekuje od 21 stycznia 1982 r., po uzyskaniu mieszkania spółdzielczego zwolni kwaterę. Prośba J. G. została również pozytywnie zaopiniowana przez Szefa Wojskowego (...) Zarządu (...) w O.. Dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego w B., w piśmie z dnia 14 maja 1990 r. na podstawie przepisu ujętego w piśmie okólnym Głównego Kwatermistrza Wojska Polskiego Nr (...)/ (...) z dnia 27 listopada 1986 r. wyraził zgodę na przydzielenie oddzielnych lokali mieszkalnych z puli wojska w Garnizonie B. J. G. i rodzinie jego córki I. B..

Dalej Sąd ten ustalił, że decyzją z dnia 25 maja 1990 r. przydzielono I. B. zastępcze pomieszczenie mieszkalne, obejmujące dwa pokoje, kuchnie oraz przedpokój, łazienkę i piwnicę o powierzchni mieszkalnej (...) m². I. B. była członkiem Spółdzielni Mieszkaniowej Budowlani. Wpisana była do rejestru członków pod numerem (...) w dniu 21 kwietnia 1989 r. Jako członek oczekujący na przydział mieszkania od 21 stycznia 1982 r. - w dniu 4 listopada 1999 r. - na własną prośbę została skreślona z listy członków oczekujących na mieszkanie w Spółdzielni Mieszkaniowej Budowlani w B.. I. B. nie posiadała i na dzień dzisiejszy nie posiada lokalu mieszkalnego w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej Budowlani, jak również żadnego innego lokalu, w którym mogłaby zaspokajać potrzeby swojej czteroosobowej rodziny. W dniu 29 lutego 2004 r. Pomiędzy Wojskową Agencją Mieszkaniową Oddziałem Terenowym w O. (opisaną w umowie jako wynajmujący) a I. B. (opisaną w umowie jako najemca) została zawarta umowa na wykonanie w zajmowanym lokalu przy ulicy (...) przez najemcę własnym staraniem i na jego koszt montażu wodomierzy na zimę wodę.

Na końcu Sąd I instancji ustalił, że w dniu 13 października 2009 r. powódka złożyła wniosek o wykup przedmiotowego lokalu. Pismem z dnia 14 października 2009 r. pozwany poinformował powódkę, że realizacja jej wniosku nie jest możliwa z uwagi na brak planu sprzedaży lokali mieszkalnych na 2009 r. Pismem z dnia 1 lutego 2016 r. pozwany poinformował powódkę, że zajmowany przez nią lokal został przeznaczony do sprzedaży. W związku z tym powódka złożyła ponowny wniosek o wykup mieszkania. W odpowiedzi na wniosek, pozwany poinformował ją, że nie przysługuje jej prawo do wykupu lokalu, albowiem na podstawie decyzji o przydziale z dnia 25 maja 1990 r. uzyskała jedynie czasowy tytuł do lokalu, który miał wygasnąć z momentem uzyskania przydziału lokalu w spółdzielni mieszkaniowej. Powódka zaś na własną prośbę została skreślona z listy członków oczekujących na mieszkania w Spółdzielni Mieszkaniowej Budowlani. Powódka zamieszkuje wraz z rodziną - mężem i dwójką dzieci - w lokalu przy ulicy (...) w B. do chwili obecnej, przez cały ten okres zamieszkiwania dokonywał opłat eksploatacyjnych za lokal w wysokości ustalanej przez pozwanego

Sąd Rejonowy wskazał, że powódka miała interes prawny w wytoczeniu powództwa w niniejszej sprawie. Przytoczona w stanie faktycznym korespondencja stron wskazuje, że powódka mogła mieć uzasadnione przypuszczenie, że przysługuje jej tytuł prawny do spornego lokalu. Aktualne stanowisko pozwanej, wywołało u powódki uzasadnioną obawę o status prawny zajmowanego mieszkania. Natomiast wyrok wydany w niniejszej sprawie, ewidentnie skończy ten niepożądany stan niepewności. Sąd I instancji wyjaśnił, że strona pozwana nie kwestionowała tytułu prawnego powódki do lokalu mieszkalnego położonego przy ulicy (...) w B.. W ocenie strony pozwanej, tytuł prawny powódki miał jednak charakter czasowy, uwarunkowany uzyskaniem przez I. B. lokalu w spółdzielni mieszkaniowej. Sąd Rejonowy nie podzielił tego stanowiska z kilku względów. Po pierwsze, powódka nie miała świadomości tego, że przydział spornego lokalu miał ustać, w momencie uzyskania przez nią lokalu spółdzielczego. Pozwana wskazaną okoliczność wywodzi bowiem, z treści wewnętrznej korespondencji wojskowych organów kwaterunkowych. Pozwana nie przytoczyła natomiast pism kierowanych bezpośrednio do powódki, które wskazywałby na warunki przydziału lokalu położonego przy ulicy (...) w B.. Po drugie, o czasowym charakterze przydziału nie świadczy nagłówek decyzji z dnia 25 maja 1990 r. W ustawie z dnia 20 maja 1976 r. o zakwaterowaniu sił zbrojnych, brak jest definicji lokalu zastępczego, która wskazywałaby, że jest to mieszkanie przeznaczone na czasowe zamieszkiwanie. Na końcu wskazano, że przydział spornego lokalu miał zostać dokonany, do czasu otrzymania przez powódkę mieszkania spółdzielczego. Powódka nie uzyskała takiego lokalu, a więc nie został spełniony warunek ustania przydziału lokalu zastępczego. Mając powyższe na uwadze, roszczenie dochodzone pozwem zostało uwzględnione w całości. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożyła pozwana, zaskarżając rozstrzygnięcie Sadu I instancji w całości.

Pozwana zarzuciła zaskarżonemu rozstrzygnięciu

1. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, co doprowadziło do dokonania przez Sąd dowolnej oceny dowodów, w sposób ewidentnie sprzeczny z treścią materiału dowodowego zebranego w sprawie, a w konsekwencji dokonanie ustaleń stanu faktycznego w sposób sprzeczny z zebranym materiałem dowodowym wyrażający się w uznaniu, iż stosunek łączący strony, który powstał na podstawie decyzji o przydziale pomieszczenia zastępczego, a następnie wykonywanie prawa wynikającego z treści decyzji, jest stosunkiem najmu, w sytuacji kiedy pozwana co prawda dopuszczała możliwość korzystania przez powódkę z lokalu na mocy decyzji o przydziale, jednak treść tego prawa nie odpowiadała stosunkowi najmu, jak również specyficzny stosunek łączący strony wygasł wskutek rezygnacji przez powódkę z przydziału lokalu w spółdzielni,

2. sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, mający istotny wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, że powódka wykonała własnym staraniem i na własny koszt montaż wodomierzy w sytuacji, gdy powódka na rozprawie w dniu 07 września 2017 r. zeznała, iż „chyba ten montaż nie został dokonany na mój koszt, nie pamiętam tego dokładnie. Ja również za wymianę liczników dokonywaną co 4 lata wody nie płacę", co w konsekwencji spowodowało, iż Sąd I instancji, stwierdził, że dokument w postaci umowy z dnia 29 lutego 2014 r., jest potwierdzeniem istnienia stosunku najmu,

3. naruszenie ust. 2 pkt. 4 pisma okólnego Głównego Kwatermistrza Wojska Polskiego Nr (...)/ (...), poprzez jego błędną wykładnię polegającą na stwierdzeniu, iż przydział zastępczego lokalu mieszkalnego trwa aż do czasu otrzymania mieszkania spółdzielczego, w sytuacji, gdy ratio legis tej regulacji było jedynie czasowe uregulowanie stosunków mieszkaniowych.

Mając powyższe na uwadze, pozwana wniosła o:

1. zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa,

2. zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych za obie instancje.

W odpowiedzi powódka wniosła o oddalenie apelacji pozwanej oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych za instancję odwoławczą.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Kontrola instancyjna doprowadziła Sąd II instancji do przekonania, że ustalenia faktyczne i przyjęte rozstrzygnięcie prawne dokonane przez Sąd Rejonowy jest prawidłowe i odpowiada prawu. Wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ustalenia i wywody zostały przeprowadzone na podstawie poprawnej analizy dowodów oraz podanej tam podstawy prawnej, których ocena nie wykazała błędów natury faktycznej, czy logicznej, jak również jurydycznej. Sąd I instancji wskazał, jakie fakty uznał za potrzebne do ukierunkowanego we wniosku i żądanego rozstrzygnięcia oraz na jakich przesłankach oparł swoją decyzję.

W konsekwencji ustalenia te i oceny Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, zwracając uwagę, że nie ma wobec tego potrzeby procesowej przeprowadzania na nowo w uzasadnieniu tego orzeczenia oceny każdego ze wskazanych wywodów, a wystarczy odnieść się do tych ustaleń i ocen, które zostały zakwestionowane w apelacji (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 1998 r., III CKN 650/98, OSNC 1999/3/60, wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2003 r., II UK 156/03, Lex nr 390069, wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2012 r., III CSK 179/11 , Lex nr 1165079).

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy pragnie podkreślić, że strony umowy łączył stosunek najmu lokalu mieszkalnego położonego w B. przy ul. (...), który nawiązał się na podstawie decyzji Dowódcy Garnizonu w B. z dnia 25 maja 1990 r. (k. 8).

Nie ulega bowiem wątpliwości, że najem lokalu lub budynku może wynikać albo z umowy (art. 659 § 1 k.c.), albo z ostatecznej decyzji administracyjnej o przydziale lokalu lub budynku (możliwość taka wynikała przykładowo z art. 10 ust. 1 ustawy Prawo lokalowe z dnia 10 kwietnia 1974 r.).

Decyzja Dowódcy Garnizonu w B. z dnia 25 maja 1990 r. o przydziale powódce lokalu położonego w B. przy ul. (...), nie zawiera daty ustania tego przydziału.

Z tego względu - jak słusznie stwierdził Sąd I instancji - twierdzenia pozwanej o czasowym charakterze przydziału - nie mają odzwierciedlenia w podstawie prawnej stosunku prawnego łączącego strony.

W piśmie z dnia 27 listopada 1986 r. (stanowiącym wytyczne dla wojskowych organów kwaterunkowych), Główny Kwatermistrz Wojska Polskiego wskazał co prawda, że zamiana kwatery może być dokonana jedynie pod warunkiem, że dziecko (żołnierza) posiada książeczkę mieszkaniową i przydział zastępczego lokalu mieszkalnego zostanie dokonany tylko do czasu otrzymania mieszkania spółdzielczego (k. 36).

Dowódca Pomorskiego Okręgu Wojskowego - wyrażając zgodę na przydzielenie oddzielnych lokali mieszkalnych z puli wojska w garnizonie B. - J. G. i rodzinie jego córki I. B., powołał się na „przepis ujęty w piśmie okólnym Głównego Kwatermistrza z dnia 27 listopada 1986 r.” (k. 26).

Problem jednak w tym, że w powołanym piśmie Głównego Kwatermistrza Wojskowego, nie wskazano konkretnego przepisu prawa powszechnie obowiązującego (ustawy z dnia 20 maja 1976 r. o zakwaterowaniu sił zbrojnych).

Główny Kwatermistrz zaznaczył tylko, że pismo zostało wydane w celu uregulowania problemów związanych z zamianą kwater przez żołnierzy zawodowych, emerytów i rencistów wojskowych zamieszkujących z dziećmi, które założyły odrębną rodzinę na dwa mniejsze lokale - do czasu wprowadzenia odpowiednich zmian w zarządzeniu Nr 31/MON z dnia 30 czerwca 1976 r.

Oznacza to, że Dowódca Garnizonu w B. wydając decyzje o przydziale w dniu 25 maja 1990 r. (na podstawie zgody Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego), powinien powołać powyższy warunek, tj. wskazać, że przydział następuje do czasu otrzymania mieszkania spółdzielczego przez I. B..

Skoro w decyzji z dnia 25 maja 1990 r. nie zawarto takiego zastrzeżenia, to w chwili obecnej strona pozwana, nie może powoływać się na warunki przydziału nieznane powódce.

Jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy, w aktach sprawy brak jest dowodu doręczenia powódce pisma okólnego Głównego Kwatermistrza Wojskowego oraz pisma Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego.

Dopiero w przypadku wykazania doręczenia I. B. przedmiotowych pism, pozwany mógłby powołać się na czasowy charakter przydziału, a także czynić zarzuty wobec powódki z powodu rezygnacji z członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej.

Z przedstawionych wyżej względów, zarzut nieprawidłowej wykładni ust. 2 pkt. 4 pisma okólnego Głównego Kwatermistrza Wojskowego z dnia 27 listopada 1986 r. jest bezzasadny.

Ponadto wskazać należy, że w wyniku zamiany mieszkań pomiędzy I. B. i J. G. a stroną pozwaną, zostały nawiązane dwa zupełnie niezależne od siebie stosunki prawne. Gdyby uprawienie powódki do zamieszkiwania lokalu położonym przy ul. (...) w B. było związane z uprawnieniem jej ojca, to J. G. otrzymałby dwa lokale - w tym jeden - z przeznaczeniem dla zamieszkiwania przez córkę i jej rodzinę.

Reasumując powyższe należy uznać, że stosunek najmu trwa nadal.

Sąd Okręgowy pragnie powtórzyć za Sądem I instancji, że w rozpoznawanym przypadku (bezsporne), do stosunku prawnego łączącego strony nie ma zastosowania ustawa z dnia 20 maja 1976 r. o zakwaterowaniu sił zbrojnych (art. 8 - 29 ustawy oraz art. 40 - 49 ustawy), a także ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. Prawo lokalowe (art. 2 pkt. 3).

Gdyby nawet przyjąć, że pierwotny stosunek najmu był na czas oznaczony to wówczas, w takiej sytuacji, należałoby się odwołać się do ogólnych przepisów o najmie lokali uregulowanych w Kodeksie cywilnym.

Zgodnie z przepisem art. 674 k.c., jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie albo w wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony.

Z akt sprawy wynika, że powódka na własną prośbę została skreślona z członkostwa w Spółdzielni Mieszkaniowej Budowlani w dniu 4 listopada 1999 r. (k. 25).

Zatem według stanowiska prezentowanego przez pozwaną, w tym dniu powinien ustać przydział lokalu położonego w B. przy ul. (...).

Należy jednak zauważyć, że strony w dniu 29 lutego 2004 r. zawarły umowę w której przewidziano, że najemca (powódka) na własny koszt zamontuje w spornym lokalu wodomierze na zimną wodę (k. 12).

W powyższej umowie, strona pozwana wprost określiła I. B. mianem „najemcy”.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, zgoda wynajmującego na używanie nadal rzeczy przez najemcę, stanowiąca niezbędną przesłankę tzw. milczącego przedłużenia umowy najmu, może zostać wyrażona także w sposób dorozumiały (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2013 r., II CSK 351/12, Lex nr 1318350, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1998 r., II CKN 925/97, Lex nr 358689, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 1983 r., IV CR 569/82, Lex nr 612286).

Oznacza to, że w niniejszej sprawie znajduje zastosowanie powołany przepis art. 674 k.c. (dotyczący milczącego przedłużenia umowy najmu), ponieważ pozwana zezwalając powódce na montaż wodomierzy, de facto przedłużyła umowę najmu na czas nieokreślony (godziła się z faktem zajmowania tego lokalu przez powódkę).

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, pozostaje powołany w apelacji fragment zeznań I. B., w którym powódka wskazała, że nie pamięta czy montaż liczników (wodomierzy) został przeprowadzony na jej koszt (zarzut sprzeczności ustaleń faktycznych).

Istotne dla niniejszej sprawy pozostaje wyłącznie to, że pozwana przy zawieraniu umowy z dnia 29 lutego 2004 r., traktowała powódkę jak najemczynię lokalu położonego przy ul. (...) w B..

Co do zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 § 1 k.p.c. wskazać należy, że do skutecznego postawienia tego zarzutu skarżący obowiązany jest wykazać, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Dopóki więc skarżący nie wykaże istotnych błędów logicznego rozumowania, sprzeczności oceny z doświadczeniem życiowym, braku wszechstronności czy też bezzasadnego pominięcia dowodów, które prowadzą do wniosków odmiennych, dopóty nie można uznać, że sąd naruszył art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 23 marca 1999r., (III CZP 59/98, Legalis nr 43167) podkreślił, że same nawet bardzo poważne wątpliwości, co do trafności oceny dokonanej przez Sąd I instancji jeśli tylko nie wykroczyła ona poza granice zakreślone w art. 233 § 1 k.p.c. nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez Sąd II instancji odmiennego stanowiska.

Należy w tym miejscu podkreślić, że strona, która chce podważyć swobodną ocenę dowodów nie może ograniczyć się do przedstawienia własnej oceny nawet, jeśli jest ona przekonywająca.

Tymczasem twierdzenia apelacji zawarte przy zarzucie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., stanowią wyłącznie polemikę z prawidłową oceną dowodów dokonaną przez Sąd Rejonowy.

W apelacji wskazano bowiem, że powódka nigdy nie była traktowana przez pozwaną jako najemca lokalu przy ul. (...) w B..

Jednakże powyższe stwierdzenie, pozostaje w jawnej sprzeczności z treścią umowy z dnia 29 lutego 2004 r. (dotyczącej wymiany liczników), w której I. B. została wprost określona mianem najemczyni.

Zgodnie z przepisem art. 659 § 1 k.c., przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuję się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

Tymczasem z załączonego do odpowiedzi na apelację „zawiadomienia o wymiarze wypłat” wynika, że pozwana uiszczała na rzecz Agencji Mienia Wojskowego opłatę za używanie spornego lokalu w kwocie 249,52 zł (k. 126).

Z tego względu uznać należy, że stosunek prawny łączący strony posiada wszystkie przedmiotowo istotne elementy ( essentialia negotii) umowy najmu lokalu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy oddalił apelację strony pozwanej na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego, orzeczono na podstawie art. 98 § w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt. 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. - w brzmieniu obowiązującym po nowelizacji. Przedłożony przez stronę powodową spis kosztów (k. 135), obejmował jedynie wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika (800 zł), które znacząco przewyższało stawę wynikającą z ww. rozporządzenia (135 zł).

Jacek Barczewski Beata Grzybek Agnieszka Żegarska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE