Wnioskodawcy S. M. i Z. M. wnieśli o ustanowienie służebności przesyłu, na rzecz uczestnika (...) Spółka Akcyjna w G. Oddział w O., na nieruchomości wnioskodawców, dla której w prowadzona jest księga wieczysta nr (...) za wynagrodzeniem w kwocie 20.000 zł płatnym jednorazowo z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od uczestnika kosztów postępowania.
Roszczenie swoje uzasadnił tym, że na gruncie stanowiącym ich własność przebiega linia energetyczna stanowiące własność uczestnika. Pismem z dnia 23.11.2015 r. zwrócili się do uczestnika o ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomości i wypłatę wynagrodzenia. Uczestnik nie wyraził na to zgody.
(...) Spółka Akcyjna w G. Oddział w O. wniósł o oddalenie wniosku i zasądzenie kosztów postępowania. Podniósł, że nabył przez zasiedzenie służebności gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu na działce nr (...). Urządzenia energetyczne zlokalizowane na tej działce w postaci odgałęzienia linii średniego napięcia sN 15kV do stacji transformatorowej, stacja transformatorowa, linia napowietrzna niskiego napięcia nN 0,4kV, zostały wybudowane lub zmodernizowane w 1991 r. W okresie ich wybudowania działka nr (...) nie istniała i wchodziła w skład innej nieruchomości. Urządzenia energetyczne wybudowane zostały na gruncie Skarbu Państwa lub na gruncie pana W. G. (1), za zgodą właścicieli nieruchomości. Uczestnik stoi na stanowisku, że w lokalizując infrastrukturę elektroenergetyczną na nieruchomości pozostawał w dobrej wierze. Przyjęcie dobrej wiary oznacza, że okres niezbędny do zasiedzenia należy liczyć od 4.06.1991 r., kiedy nastąpił odbiór ostateczny urządzeń i włączenie ich do sieci, a zatem z dniem 5.06.2011 r., uczestnik nabył przez zasiedzenie służebność o treści odpowiadającej treści służebności przesyłu.
Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:
Wnioskodawcy S. M. i Z. M. na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej są właścicielami nieruchomości składającej się z działki nr (...) o pow. (...)ha położonej w R., dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...). (dowód: odpis KW k. 14- 18) Nieruchomość tą nabyli od R. M. i E. M. na podstawie umowy sprzedaży z dnia 20.12.2011 r. (dowód: umowa k.9-13)
Na działce nr (...) znajduje się odgałęzienia linii średniego napięcia sN 15kV do stacji transformatorowej 15 kV, stacja transformatorowa 15 kV. (dowód: opinia biegłego z zakresu elektroenergetyki R. J. k. 209- 224)
Działka nr (...) powstała w wyniku podziału działki nr (...), która od roku 1961 do roku 1979 stanowiła własność S. G.. Dnia 10.11.1988 r. działka ta uległa podziałowi na działki nr (...) stanowiące własność W. G. (2) od roku 1979 r. do roku 2001. Następnie w dniu 21.09.2000 r. nastąpił podział działki nr (...) na działki nr (...). W dniu 6.10.1988 r. W. i H. G. nabyli od (...) działkę nr (...). W dniu 8.11.2000 przeprowadzony został podział działki (...) na działki nr (...). W dniu 16.02.2001 r. W. i H. G. darowali S. G. działkę nr (...) i działkę nr (...). Działka nr (...) w dniu 9.04.2010 r. uległa podziałowi na działki nr (...). W dniu 22.02.2011 nastąpiło scalenie i podział działek nr (...) na działki nr (...). W dniu 8.04.2011 r. S. G. darował R. i E. M. działkę nr (...), którą następnie sprzedali wnioskodawcom umową z dnia 20.12.2011 r. . (dowód: informacja Starostwa Powiatowego w S. k. 196, akta ksiąg wieczystych nr (...) k. 2-10, 14-18, akta księgi wieczystej nr (...) k. 1-24, 38-59)
Wnioskodawcy nabyli działkę nr (...) (obecny numer) z istniejącą na niej linią energetyczną. Urządzenia energetyczne znajdująca się na nieruchomości wnioskodawców są eksploatowana przez uczestnika.(bezsporne)
Decyzją z dnia 8.06.1988 r. (...)w O. zezwolił na przebudowę linii energetycznej linii SN, nn R. na rzecz inwestora Zakładu (...) w O.. Inwestycja ta miała przebiegać m.in. przez działkę nr (...) stanowiącą wówczas własność W. G. (2) oraz przez działkę nr (...) stanowiącą wówczas własność Skarbu Państwa. W. G. (2) wyraził zgodę na lokalizację urządzeń energetycznych na jego działce nr (...). Ponadto w dniu 23.05.1988 r. wyraził zgodę na wycięcie trzech sztuk drzew w obrębie jego posesji, które kolidują z nowoprojektowaną linią energetyczną.
W dniu 4.06.1991 r. Zakład (...) w O. dokonał odbioru końcowego i przekazania do użytku (eksploatacji) linię SN, stację (...), linia NN, stacji transformatorowej. (dowód: dokumenty k. 44-90
Zarządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 19.08.1948 r. utworzono Zjednoczenie (...) – przedsiębiorstwo państwowe wyodrębnione. Zarządzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25.11.1958 r. utworzone zostało przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady (...) w B., które przejęło cały majtek przedsiębiorstw wymienionych w § 12 pkt.2-14. Przedsiębiorstwo to prowadziło zakłady m.in. Zakład (...) w O.. Zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16.01.1989 r. zostało utworzone przedsiębiorstwo państwowe Zakład (...), któremu przydzielono składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa pod nazwą (...) w B.. Postanowieniem z dnia 7.07.1989 r. dokonano rejestracji zakładu w rejestrze przedsiębiorstw. Zarządzeniem nr 203/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9.07.1993 r. dokonano podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w O. i przekształcenie Zakładu (...) w O. w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna w O.. Spółka weszła we wszelkie prawa majątkowe i niemajątkowe Zakład (...) w O.. W dniu 26.11.2004 r. nastąpiło połączenie spółek akcyjnych w tym Zakładu (...) Spółka Akcyjna w O. z siedzibą w O. i utworzono (...) Spółka Akcyjna. W wyniku podziału spółki uchwałą Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia z dnia 21.05.2008 r. powstała (...) Spółka Akcyjna. (dowód: dokumenty k. 111-176,)
Wnioskodawcy zwrócił się do uczestnika (...) S.A. w G. Oddział w O. o uregulowanie stanu prawnego urządzeń znajdujących się na ich nieruchomości Uczestnik pismem z dnia 20.10.2011 r. zaproponowała wnioskodawcom ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem w kwocie 1.595 zł. Wnioskodawcy odmówili zawarcia umowy na tych warunkach. (dowód: pisma k.19-21)
Sąd Rejonowy zważył, co następuje:
Zgodnie z normą art.305 1 k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia o których mowa w art.49 §1 k.c. prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art.49 §1 przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art.49 § 1 k.c., właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu. (art.305 2 1 k.c.)
Należy jednak zauważyć, że uczestnik podniósł zarzut zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu.
W pierwszej kolejności należy rozważyć zatem zasadność tego zarzutu, gdyż jego uwzględnienie czyni bezzasadnym wniosek o ustanowienie służebności przesyłu. Wniosek ten jest bowiem bezprzedmiotowy w przypadku stwierdzenia istnienie prawa, które pozwala uczestnikowi na utrzymywanie urządzeń przesyłowych na nieruchomości wnioskodawców.
Wskazać należy, że służebność jest jedynym spośród ograniczonych praw rzeczowych, które może powstać ex lege w trybie zasiedzenia. Ogólne przesłanki zasiedzenia normuje art.172 k.c., z którego wynika, że warunkiem jest upływ oznaczonego przez ustawę terminu nieprzerwanego posiadania samoistnego, a długość tego terminu zależy od dobrej lub złej wiary w chwili nabycia posiadania. Posiadacz nabywa prawo, jeżeli posiada nieruchomość przerwanie od lat dwudziestu, jako posiadacz samoistny, chyba, że uzyskała posiadanie w złej wierze, natomiast po upływie trzydziestu lat choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Ponadto art. 292 k.c. określa szczególny warunek zasiedzenia służebności, a mianowicie korzystanie z trwałego i widocznego urządzenia.
Okoliczność istnienia trwałych i widocznych urządzeń na nieruchomości wnioskodawców, z których korzysta uczestnik, nie jest sporna między uczestnikami niniejszego postępowania. Na nieruchomości wnioskodawców zlokalizowane są linia napowietrzna SN 15kV, stacja transformatorowa posadowiona na stanowisku czterożerdziowym. Urządzenia te spełniają wymogi istnienia trwałego i widocznego urządzenia, które stanowią ostrzeżenie dla zainteresowanego właściciela, że jeżeli będzie tolerował korzystanie z jego nieruchomości, może dojść do obciążenia służebnością w wyniku zasiedzenia. Urządzenia te na nieruchomości wnioskodawców, jak wynika z przedłożonych przez uczestnika dokumentów, zostały posadowione najpóźniej 4.06.1991 r. Uczestnik przedstawił bowiem decyzją z dnia 8.06.1988 r. (...)w O. zezwalającą na przebudowę linii energetycznej linii SN, nn R. na rzecz inwestora Zakładu (...) w O. oraz protokoły odbioru końcowego i przekazania do użytku (eksploatacji) linię SN, stację (...), linia NN, stacji transformatorowej przez Zakład (...) w O. w dniu 4.06.1991 r. Budowa ta przebiegała m.in. przez działkę nr (...) i działkę nr (...).
Punktem wyjścia dla ustalenia terminu od którego mógł biec termin zasiedzenia służebności gruntowej na rzecz uczestnika, bądź też któregoś z jej poprzedników, było ustalenie, że działka nr (...) (stanowiąca własność wnioskodawców) postała w wyniku podziału działki nr (...) i działki nr (...). Jak wynika z informacji Starostwa Powiatowego w S., z dokumentów akt księgi wieczystej, w chwili objęcia działki (...) przez poprzednika prawnego uczestnika w posiadanie odpowiadające treści służebności przesyłu, stanowiła ona własność osoby fizycznej – W. G. (2), a działka nr (...) stanowiła własność Skarbu Państwa.
Zdaniem Sądu, uczestnik złożonymi dokumentami wykazał ciągłość posiadania służebności przez okres potrzebny do zasiedzenia tego prawa, a także do stwierdzenia, że swoje prawo do korzystania z nieruchomości wnioskodawców w zakresie służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu wywodzi od podmiotu, który nabył to prawo. Ze złożonych dokumentów wynika, że Zakład (...) w O., który przejął do korzystania urządzenia energetyczne na działce obecnie nr (...) jest poprzednikiem prawnym uczestnika. Został utworzony zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16.01.1989 r. i któremu przydzielono składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa pod nazwą (...) w B., postanowieniem z dnia 7.07.1989 r. dokonano rejestracji zakładu w rejestrze przedsiębiorstw. Natomiast Zarządzeniem nr 203/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9.07.1993 r. dokonano podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Zakład (...) w O. i przekształcenie Zakładu (...) w O. w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą Zakład (...) Spółka Akcyjna w O., spółka weszła we wszelkie prawa majątkowe i niemajątkowe Zakładu (...) w O.. W dniu 26.11.2004 r. natomiast nastąpiło połączenie spółek akcyjnych w tym Zakładu (...) Spółka Akcyjna w O. z siedzibą w O. i utworzono (...) Spółka Akcyjna, a w wyniku podziału spółki uchwałą Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia z dnia 21.05.2008 r. powstała (...) Spółka Akcyjna.
Zgodnie z art. 176 k.c. doliczenie okresu posiadania poprzednika dopuszczalne jest, jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania. Jeżeli aktualnie służebność przesyłu posiada przedsiębiorca energetyczny powstały w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego, to nie musi doliczać czasu posiadania nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności przesyłu przez przedsiębiorstwo państwowe po 1.02.1989 r., ponieważ de iure przedsiębiorca energetyczny i przedsiębiorstwo państwowe to ten sam podmiot prawa.
Określenie czy w niniejszej sprawie doszło do nabycia przez uczestnika lub jej poprzedników prawnych służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu wymagało ustalenia początku biegu terminu i jego długości. Zdaniem sądu, początek biegu terminu zasiedzenia rozpoczął się nie później niż w chwili oddania urządzeń do eksploatacji Zakładowi (...) w O.. Z dokumentów wynika, że miało to miejsce w dniu 4.06.1991 r. Początek okresu zasiedzenia przypada zatem na czas obowiązywania dwudziestoletniego okres posiadania dla posiadacza w dobrej wierze i trzydziestoletniego okresu posiadania, dla posiadacza w złej wierze.
Dla ostatecznego ustalenia długości terminów zasiedzenia należy ustalić, czy Zakład (...) w O., obejmując nieruchomość w posiadanie, był w dobrej czy w złej wierze.
Z dokumentów przedstawionych przez uczestnika wynika, jak wcześniej wspomniano, że działka nr (...) postała w wyniku podziału działki nr (...) i działki nr (...).
Działki (...) w momencie objęcia jej w posiadanie w zakresie służebności gruntowej odpowiadające treści służebności przesyłu przez poprzednika prawnego uczestnika, stanowiła ona własność osoby fizycznej – W. G. (2), który wyraził zgodę na lokalizację urządzeń energetycznych na jego działce nr (...). (k.71) Z tych też względów sąd przyjął, że momencie objęcia nieruchomości w posiadanie w zakresie służebności gruntowej odpowiadające treści służebności przesyłu, Zakład (...) w O., poprzednik prawny uczestnika, był w dobrej wierze. Działka nr (...) w momencie objęcia jej w posiadanie w zakresie służebności gruntowej odpowiadające treści służebności przesyłu, przez poprzednika prawnego uczestnika, stanowiła własność Skarbu Państwa. W momencie objęcia tej działki we władanie przez Zakład (...) w O. nie była to nieruchomość cudza, a zatem było to władztwo legalne a więc w dobrej wierze.
Uznając zatem, że Zakład (...) w O. w momencie objęcia tych działek w posiadanie w zakresie służebności gruntowej odpowiadające treści służebności przesyłu był w dobrej wierze dlatego termin potrzebny do zasiedzenia służebności przesyłu wynosi dwadzieścia lat i upłynął z dniem 5.06.2011 r. Ponadto zgodnie z art.7 k.c., jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne od dobrej lub złej wiary, domniemywa się istnienie dobrej wiary. Domniemanie to, zdaniem sądu, nie zostało wzruszone przez wnioskodawców.
W tym stanie rzeczy na mocy powołanych przepisów orzeczono jak w sentencji.
Mając na uwadze powyższe rozważania sąd, nie analizował opinii biegłych z zakresu elektroenergetyki, szacowania nieruchomości, geodezji i zeznań wnioskodawcy.
O kosztach postępowania wyłożonych przez wnioskodawców i uczestnika orzeczono na mocy art.520 § 1 k.p.c. stosownie do zasady, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. Uczestnicy bowiem mieli wspólny interes w uregulowaniu sytuacji prawnej związanej z utrzymywaniem urządzeń przesyłowych. Przed złożeniem wniosku przez wnioskodawców o ustanowienie służebności przesyłu, uczestnik nie podnosił zarzutu nabycia jej przez zasiedzenie, a więc wnioskodawcy mogli zasadnie domniemywać zasadności swojego wniosku w momencie jego składania.
1. (...)
2. (...),
3. (...)
(...)