UZASADNIENIE

Powódka M. K. domagała się zasądzenia od (...) SA w W. kwoty 1815, 40 zł z odsetkami ustawowymi oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie i kosztami procesu. Dochodzona należność obejmowała koszty najmu samochodu zastępczego powstałe w związku z kolizją drogową, w której doszło do uszkodzenia pojazdu poszkodowanego K. D.. Strona pozwana w sprzeciwie od wydanego w sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym domagała się oddalenia powództwa, kwestionując okres najmu pojazdu zastępczego oraz wysokość stawki za dobę najmu.

Sąd Rejonowy ustalił iż uszkodzeniu uległa w T. (...), natomiast w braku pojazdów zastępczych w (...) T. został wynajęty u powódki pojazd zastępczy S. (...) na okres od 9 stycznia 2015 roku do 6 lutego 2015 roku, należący do klasy A, za kwotę 130 zł brutto za każdą rozpoczętą dobę użytkowania, bez limitu kilometrów i bez pobierania kaucji od klienta. Samochód ten został podstawiony do miejscowości P., gdyż kierująca tym pojazdem doznała uszczerbku na zdrowiu i nie mogła osobiście udać się to odbiór pojazdu zastępczego. Samochód używany był do dojazdu do szpitala gdzie znajdował się poszkodowany w tym wypadku małżonek J. D., do dojazdów na konsultacje w związku z zabiegiem usunięcia tętniaka, do dojazdu na policję w związku z wypadkiem oraz w ramach zwykłych potrzeb życiowych. Przedmiotowa wierzytelność została przeniesiona na powódkę umową w cesji jednakże szkoda w wysokości 3360 zł została tylko częściowo pokryta przez stronę pozwaną, to jest do kwoty 1700 zł. Dalej Sąd Rejonowy ustalił, iż zastosowana przez powódkę stawka najmu nie odbiegała od stawek na rynku lokalnym, co potwierdził świadek D. K.. W tej sytuacji Sąd Rejonowy odstąpił od przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego. Wyrokiem z dnia 4 stycznia 2017 roku w Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo w całości. Sąd ten w powołaniu na treść art. 805 § 1 k.c., art. 361 k.c., ar. 363 § 1 k.c. i art. 509 k.c. wywiódł, iż zarzut strony pozwanej, że szkoda została zgłoszona 14 dni po zdarzeniu i okres ten nie może być wliczony do okresu najmu pojazdu zastępczego, nie jest uzasadniony. Poszkodowany bowiem dokonał zgłoszenia szkody dopiero po otrzymaniu danych sprawcy czyli 14 stycznia 2015 roku, kiedy to komisariat policji w M. wystawił zaświadczenie dotyczące wypadku. Niezależnie od tego Sąd Rejonowy podkreślił, że termin zgłoszenia nie może mieć wpływu na okres najmu pojazdu zastępczego albowiem kwestie te nie pozostają ze sobą w żadnym związku. Podkreślił też Sąd Rejonowy, że poszkodowany nie jest obowiązany do poszukiwania najtańszej oferty wynajmu, zaś koszty związane z odstawieniem pojazdu zastępczego do miejscowości P. były uzasadnione ponieważ poszkodowani nie mogli sami odebrać samochodu z uwagi na stan zdrowia po wypadku.

Strona pozwana zarzuciła w apelacji naruszenie art. 361 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 354 § 2 k.c. w związku z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych przez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na błędnym przyjęciu, że najem przez poszkodowanego pojazdu zastępczego w okresie od 9 stycznia 2015 do 6 lutego 2016 był uzasadniony i pozostaje w normalnym związku przyczynowym z kolizją, a także przez błędne przyjęcie, iż koszty podstawienia i odbioru samochodu zostały przez strony umowy najmu uzgodnione i stanowią składnik doznanej przez poszkodowanego szkody. W tym zakresie podniesiono także zarzut błędnego uznania, że stawka najmu za dobę pojazdu w wysokości 130 zł nie jest nadmiernie wygórowana w stosunku do występujących na rynku cen za tego rodzaju usługi i może stanowić podstawę do ustalenia wysokości należnego odszkodowania. Skarżąca zarzuciła także Sądowi Rejonowemu naruszenie art. 14 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych w związku z art. 481 § 1 k.c. przez ich błędne zastosowanie polegające na uznaniu, że ubezpieczyciel pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia od dnia 26 marca 2015 roku. Naruszenia art. 217 § 3 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c. i art. 227 k.p.c. upatrywała skarżąca w oddaleniu wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, co miało wpływ na wynik sprawy. Zdaniem skarżącej Sąd Rejonowy naruszył także art. 233 § 1 k.p.c. przez zastosowanie dowolnej i stronniczej oceny dowodów opartej o materiał dowodowy zgłaszany przez stronę powodową z pominięciem wniosków i ustaleń, wynikających z dowodów zgłaszanych przez pozwanego ubezpieczyciela. Domagając się w pierwszej kolejności zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa skarżąca wywodziła, iż data zgłoszenia szkody miała wpływ na zakres roszczenia odszkodowawczego ponieważ w tym zakresie doszło do opóźnienia. Argumenty związane z niemożnością ustalenia danych sprawcy bez informacji pochodzącej od policji ubezpieczyciel uważał za niezasadne, szczególnie w sytuacji, gdy od dnia 9 stycznia 2015 roku poszkodowany był reprezentowany przez podmiot zawodowo trudniący się dochodzeniem roszczeń odszkodowawczych. Zdaniem skarżącego możliwe było ustalenie danych sprawcy przez internet poprzez wpisanie numeru rejestracyjnego sprawcy . Ubezpieczyciel podniósł, że w tym przypadku doszło bardzo szybko do likwidacji szkody całkowitej ponieważ po zgłoszeniu szkody w dniu 21 stycznia wypłata odszkodowania nastąpiła w dniu 30 stycznia 2015 roku. Gdyby zatem szkodę zgłoszono bezpośrednio po jej zaistnieniu konieczność korzystania z pojazdu zastępczego przez poszkodowanego doznałaby znacznego ograniczenia. Strona pozwana wywiodła, że w zakresie oceny stawki najmu Sąd Rejonowy oparł się tylko na treści umowy stron, treści faktury wystawionej za najem samochodu i zeznaniach świadka K.. Natomiast pozwany w sprzeciwie przedstawił wydruki konkurencyjnych cenników i ofert zaczerpnięte ze stron internetowych wypożyczalni pojazdów, z których wynika, że koszt wynajęcia pojazdu w segmencie A nie przekracza 100 zł. Ubezpieczyciel podnosił, że stawki najmu pojazdu zastępczego nie mają charakteru stawek rynkowych, gdyż powstają w sposób sztuczny w oderwaniu od mechanizmów gospodarki rynkowej i są akceptowane przez poszkodowanych z uwagi na to, iż dla nich najem pojazdu zastępczego jest nieodpłatny. Stąd też konieczne było przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego w celu ustalenia czy stawka ta nie jest rażąco zawyżona. Zdaniem skarżącej Sąd Rejonowy bezkrytycznie ocenił materiał dowodowy bez weryfikacji dokumentów wskazanych przez stronę pozwaną, a odnośnie uwzględnienia roszczenia odsetkowego przyjął błędną datę albowiem roszczenie o zwrot kosztów wynajęcia pojazdu zastępczego zostało zgłoszone ubezpieczycielowi najwcześniej w dniu 17 marca 2015 roku pismem pełnomocnika poszkodowanego z dnia 24 lutego 2016 roku. Bieg terminu do zapłaty odsetek rozpoczął się zatem w dacie późniejszej niż przyjął to Sąd Rejonowy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja jest nieuzasadniona.

W związku z podniesionym zarzutem naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wskazać należy, że ramy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, wg których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego / wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 1999 roku, II UKN 685/98/. Zasady, które rządzą w zakresie gromadzenia dowodów i oceny materiału dowodowego dają zatem, co oczywiste, sądowi orzekającemu możliwość rozważenia czy w danym stanie faktycznym oferowane środki dowodowe są adekwatne i służą celowi jakim jest rozpoznanie istoty konkretnej sprawy. Z tego punktu widzenia należy uznać za słuszne stanowisko Sądu Rejonowego, który odstąpił od przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia czy stawka czynszu najmu przyjęta przez powódkę jest rażąco wygórowana. Nie budzi bowiem wątpliwości to, iż jedynie przypadek rażącego wygórowania tej stawki uznawany może być za niezasadne domaganie się wypłaty odszkodowania ponad zwykłą miarę, określoną zakresem szkody. W niniejszej sprawie nie tylko świadek K. zeznał, iż zastosowana stawka mieściła się w granicach obowiązujących wówczas stawek rynkowych, ale też okoliczność ta wynika z załączonych do sprzeciwu przez stronę pozwaną wydruków ze stron internetowych wypożyczalni samochodów. Wynika z nich, iż koszt dobowego najmu samochodów w klasie A wynosi 99 zł do 79 zł, jednakże w tym przypadku z limitem kilometrów. Ponieważ wskazane stawki pozostają stawkami netto to tym samym nie można uznać aby stawka 130 zł brutto stosowana przez powódkę odbiegała w sposób rażący od innych stawek obowiązujących na rynku. Przy przyjęciu bowiem stawki 100 zł netto za najem pojazdu, najem za dobę wynosi 123 zł brutto w innej firmie. Już ta okoliczność przeczy stanowisku strony pozwanej wyłożonemu w apelacji. Niezależnie natomiast od faktu, że niższe dobowe stawki czynszu najmu związane są z limitem kilometrów, a zatem zachodzi tu ograniczenie możliwości korzystania z pojazdu, należy też wziąć pod uwagę okoliczność znaną powszechnie, iż na ogół przy niższych stawkach czynszu najmu wynajmujący poza limitem kilometrów nakładają na najemcę i inne zobowiązania jak np. zwrot samochodu po wymyciu pojazdu w myjni czy wpłatę kaucji, jak to wynika z treści wydruku wypożyczalni (...)w N.. Istotna w sprawie okoliczność czy stawka czynszu najmu nie została rażąco zawyżona mogła być zatem ustalona bez udziału rzeczoznawcy, którego rola w istocie sprowadza się do podania i wyjaśnienia sądowi orzekającemu wiadomości specjalistycznych, do których dostępna powszechnie wiedza o stawkach rynkowych najmu pojazdów zastępczych się nie zalicza. Dodatkowo strona pozwana wnosiła o ustalenie średniej stawki rynkowej co jest okolicznością dla sprawy obojętną albowiem tylko rażące przekroczenie stawki rynkowej prowadzić może to ograniczenia wysokości wypłaty odszkodowania. Trudno zatem uznać za trafne stanowisko skarżącego jakoby Sąd Rejonowy dokonał wybiórczej oceny materiału dowodowego, a wręcz oceny stronniczej. Prowadzenie dowodu z opinii biegłego nie było wszak konieczne wobec czego w tym zakresie zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c., art. 217 § 3 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c. i art 227 k.p.c. jest nie uzasadniony.

Nie podziela także Sąd Okręgowy poglądu skarżącej strony co do tego, że pokrzywdzony mógł bez żadnego trudu ustalić dane sprawcy, a w szczególności numer jego polisy ubezpieczeniowej przez poszukiwania prowadzone w internecie. Dla uznania tego stanowiska za zasadne należałoby bowiem w pierwszym rzędzie założenie, że pokrzywdzony posiadał dostęp do internetu i z dostępu tego korzystał, a po drugie, iż miał wiedzę co do tego, że wpisanie numeru rejestracyjnego samochodu sprawcy na odpowiedniej stronie lub w stosownej wyszukiwarce doprowadzi do zamierzonego skutku. W tych okolicznościach poszkodowany miał pełne prawo oczekiwać na informację z posterunku policji w M. i jak wynika z akt sprawy niezwłocznie po jej uzyskaniu zgłosił szkodę. Okres najmu pojazdu pozostawał zatem w bezpośrednim związku przyczynowym ze szkodą skoro argumenty strony pozwanej nie prowadzą do wniosku by było przeciwnie. Twierdzenie zaś, że przebywający w szpitalu poszkodowany nie utracił możliwości działania w sprawie skoro upoważnił określoną firmę w do czynności związanych z dochodzeniem roszczeń odszkodowawczych, a zatem w ten sposób można było szybciej ustalić dane osoby sprawcy opierają się jedynie na domniemaniu o stanie psychicznym i fizycznym poszkodowanego i jako takie nie mogą być brane pod uwagę.

Odnośnie kosztów podstawienia i odbioru samochodu uznać trzeba, że i one pozostają w związku przyczynowym ze szkodą. Poszkodowana zeznała, że z uwagi na stan zdrowia po wypadku nie miała możliwości osobistego odbioru pojazdu zastępczego w sytuacji, gdy siedziba wynajmującego mieści się w oddalonej miejscowości i brak podstaw do uznania tych zeznań za niewiarygodne.

Słusznie natomiast strona skarżąca podnosi, iż wymagalność roszczenia o wypłatę dalszej części odszkodowania nie mogła zaistnieć wcześniej niż po upływie terminu do jego zaspokojenia wynikającego z treści wezwania do zapłaty w skierowanego do ubezpieczyciela. Zgodnie z art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Ponieważ z akt sprawy wynika, że wezwanie do spełnienia świadczenia z dnia 24 lutego 2015 roku zostało doręczone stronie pozwanej 17 marca 2015 roku to w myśl art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach pozwana winna spełnić je najdalej po upływie 30 dni, to jest do dnia 18 kwietnia 2015 roku. W tym stanie rzeczy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił pkt I zaskarżonego wyroku w ten tylko sposób, że wskazaną tam datę zasądzenia odsetek zastąpił datą 18 kwietnia 2015 roku, oddalając powództwo w zakresie odsetek ustawowych za okres od dnia 26 marca do dnia 17 kwietnia 2015 roku , a w pozostałym zakresie apelację oddalił na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w oparciu o treść art. 98 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 k.p.c. oraz na podstawie w § 2 pkt 3 w związku z § 10. 1 pkt 1 Rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie / Dz.U. poz. 1800 ze zmianami/.

S. ref. I inst. Marzena Gugała

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE