UZASADNIENIE

S. P. (1) pełnił obowiązki Prezesa Zarządu (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. W okresie od dnia 1 marca 2016 r. do dnia 5 października 2016 r. w lokalu (...) ul. (...), (...)-(...) U. umieścił automaty do gier hazardowych (...), typ video bębnowy, oznaczonego plombą Urzędu Celnego w T. o numerze (...) i (...) typ video o numerze V- (...)-CM. W dniu 5 listopada 2016 roku funkcjonariusze Urzędu Celnego w T. przeprowadzili kontrolę w lokalu (...) ul. (...), (...)-(...) U. prowadzonym przez A. M.. Po wejściu do lokalu funkcjonariusze stwierdzili, że automaty (...), typ video bębnowy, i (...) typ video o numerze V- (...)-CM były włączone, a gry były dostępne dla klientów. W celu ustalenia, czy opisane wyżej urządzenie do gry umożliwiało prowadzenie gier na automatach w rozumieniu przepisów ustawy z 19 listopada 2009 roku o grach hazardowych, funkcjonariusze podjęli działania, które polegały na oględzinach zewnętrznych urządzeń, a także na dokonaniu eksperymentu kontrolnego, poprzez odtworzenie przebiegu gry. Przeprowadzone czynności w ocenie kontrolujących, pozwoliły na ustalenie, że przedmiotowe urządzenia służyły do prowadzenia gier o wygrane pieniężne, a udostępniane na nim gry zawierały element losowości, co odpowiada definicji gier na automatach podanej w art. 2 ust. 3 ustawy o grach hazardowych. Wymienieni uznali też, iż gry organizowane były w celach komercyjnych, gdyż istniała możliwość wypłaty z automatu wygranych pieniężnych. Lokal nie jest kasynem i nie ma zezwolenia na prowadzenie gier a automaty nie są zarejestrowane.

Dowód: k. 3-4 protokół z kontroli, k. 6-7 protokół zatrzymania rzeczy, k. 8 protokół oględzin rzeczy, k. 14 płyta DVD z nagraniem eksperymentu, k. 29-30 umowa dzierżawy powierzchni użytkowej.

S. P. (1) ma wykształcenie podstawowe, uzyskuje wynagrodzenie w wysokości około 4000 zł miesięcznie, jest zatrudniony w spółce (...) sp. z o.o. na stanowisku prezesa zarządu od 11.12.2015 r. Nie był leczony psychiatrycznie, leczył się odwykowo (AA). W trakcie przesłuchania w toku postępowania przygotowawczego nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i stwierdził, że jego działalność była legalna. Jego stanowisko w piśmie procesowym z dnia 4.12.2017 r podtrzymał obrońca.

Dowód: dane osobo-poznawcze i wyjaśnienia oskarżonego k. 95-96, odpis z KRS k. 80-81 akt

Sąd zważył, co następuje:

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie następujących dowodów: umowy, protokołu kontroli z załącznikami, protokołu zatrzymania rzeczy i protokołu oględzin, zapisu eksperymentu oraz informacji z Krajowego Rejestru Sądowego i karty karnej.

Sąd dał w pełni wiarę dowodom z dokumentów urzędowych, które zostały sporządzone przez funkcjonariuszy Służby Celnej niezainteresowanych rozstrzygnięciem w sprawie, a zatem nie mających logicznego powodu, by przedstawiać nieprawdziwy stan rzeczy w dokumentach. Sąd dał ponadto wiarę umowie najmu. Jej autentyczność i wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron, ani nie stoi w sprzeczności z żadnym innym dowodem, a tym samym nie budzi wątpliwości.

W ocenie Sądu istotne znaczenie w tej sprawie miał środek dowodowy w postaci eksperymentu przeprowadzonego przez funkcjonariuszy celnych. Bezpośredni eksperyment przeprowadzony na kontrolowanym urządzeniu odzwierciedlał stan automatów, ich cechy i możliwości prowadzenia na nich gier o charakterze losowym. Pozwolił on Sądowi ustalić rzeczywiste funkcjonowanie w konkretnych okolicznościach, i to w jaki sposób każde urządzenie było faktycznie wykorzystywane. Nie było obiektywnej potrzeby dopuszczania dowodu z opinii biegłego, albowiem nie istniały żadne wątpliwości co do losowego i komercyjnego charakteru gier urządzanych na przedmiotowych urządzeniach, a wyniki eksperymentu były jasne i w swej wymowie jednoznaczne. Oskarżony i jego obrońca także nie kwestionowali tego dowodu.

Oskarżony odmówił składania wyjaśnień zarówno w toku przesłuchania, jak i później (wbrew twierdzeniom obrony– nie złożył on pisemnych wyjaśnień). Jednocześnie wskazać należy, że oskarżony ani obrońca nie kwestionowali sprawstwa, kwestionowali natomiast możliwość stosowania przepisów ustawy o grach hazardowych jako norm technicznych wadliwie notyfikowanych.

Zgodnie z treścią art. 107 § 1 k.k.s. karze podlega ten, kto wbrew przepisom ustawy lub warunkom koncesji lub zezwolenia urządza lub prowadzi grę hazardową. Grami hazardowymi są gry losowe, zakłady wzajemne, gry w karty, gry na automatach. W chwili popełnienia czynu redakcja tego przepisu była inna, odpowiedzialności karnej podlegał ten, kto wbrew przepisom ustawy lub warunkom koncesji lub zezwolenia urządzał lub prowadził grę losową, grę na automacie lub zakład wzajemny. Zmiana ta na gruncie niniejszej sprawy jest jedynie redakcyjna i nie wpływa na sytuację prawną oskarżonego. Przepis art. 107§1 k.k.s. ma charakter blankietowy, do jego zastosowania w niniejszej sprawie niezbędne jest zatem doprecyzowanie go innymi przepisami ustawy z dnia 19.11.2009 roku o grach hazardowych. Ustawa o grach hazardowych określa warunki urządzania i zasady prowadzenia działalności w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych i gier na automatach.

Za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada zgodnie z art. 9 § 3 k.k.s, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej.

W ocenie Sądu stanowisko oskarżonego i jego obrońcy o braku możliwości pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej nie jest uprawnione.

Urządzanie gier na automatach zarówno w chwili obecnej (w chwili orzekania), jak i w chwili popełnienia czynu było działalnością koncesjonowaną. Zakaz prowadzenia tego rodzaju działalności poza warunkami koncesji jest adresowany do wszystkich podmiotów, a zatem zarówno osób fizycznych jak i prawnych; niezależnie od tego, czy posiadają one koncesję na prowadzenie kasyna gry, czy też nie. Działalność w zakresie gier na automatach, bez względu na jej formę prawną, urządzana bez koncesji poza kasynem gry była i jest działalnością nielegalną, prowadzoną wbrew normie wynikającej z treści art. 6 ust. 1 u.g.h. art. 14 u.g.h. oraz 23a u.g.h. i stanowi przestępstwo z art. 107 § 1 k.k.s.

Sąd podziela przy tym stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego - Izba Karna z dnia 17 października 2017 r. w sprawie III KK 88/17, że przepis art. 6 ust. 1 ustawy o grach hazardowych nie dotyczy ograniczeń „lokalizacyjnych” dotyczących automatów do gier hazardowych, ale zakazu prowadzenie działalności w zakresie gier cylindrycznych, gier w karty, gier w kości oraz gier na automatach od uzyskania koncesji na prowadzenie kasyna gry. Jak stwierdził Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 13 października 2016, w sprawie C-303/15, „(...) nie należy uznać art. 6 ust. 1 ustawy o grach hazardowych za „inne wymagania” w rozumieniu art. 1 pkt 4 dyrektywy 98/34, ponieważ zezwolenie wymagane przez ten przepis krajowy na urządzanie gier hazardowych stanowi warunek nałożony względem prowadzenia działalności w zakresie organizowania takich gier w odróżnieniu od art. 14 ust. 1 tej ustawy, który ustanawia warunki względem danych produktów, zakazując ich użytkowania poza kasynami gry (teza 29)”. Dlatego przepis art. 6 ust. 1 ustawy o grach hazardowych nie podlegał obowiązkowi notyfikacji i jak trafnie stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 19 stycznia 2017 r., I KZP 17/16, przepis ten „mógł i może nadal stanowić uzupełnienie normy blankietowej zawartej w art. 107 § 1 K.K.S. , o ile okoliczności faktyczne konkretnej sprawy pozwalają na ustalenie, że przepis ten ma zastosowanie i został naruszony”. Z taką sytuacją mamy do czynienia w badanej sprawie, bowiem w opisie czynu o popełnienie którego oskarżony został S. P. (1) znalazło się odwołanie m.in. do art. 6 ust. 1 ustawy o grach hazardowych jako zawierającego zakaz, który zgodnie z postawionym w akcie oskarżenia zarzutem miał zostać naruszony przez oskarżonego.

Artykuł 23a u.g.h., którego naruszenie również zarzucono S. P., został dodany na mocy ustawy z dnia 26 maja 2011 r. i wszedł w życie w lipcu 2011 r. Przepis ten nie ma charakteru technicznego. Zgodnie z treścią tego przepisu obowiązującą w chwili popełnienia przez oskarżonego czynu automaty i urządzenia do gier, mogły być eksploatowane przez podmioty posiadające koncesję lub zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie gier losowych lub gier na automatach oraz przez podmioty wykonujące monopol państwa, po ich zarejestrowaniu przez naczelnika urzędu celnego. Automaty (...), typ video bębnowy, i (...) typ video o numerze V- (...)-CM nie były zarejestrowane przez naczelnika urzędu celnego. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. nie posiadało koncesji ani zezwolenia.

Zgodnie z treścią art. 14 ust. 1 u.g.h. obowiązującą w chwili popełnienia przez oskarżonego czynu urządzanie gier cylindrycznych, gier w karty, w tym turniejów gry pokera, gier w kości oraz gier na automatach było dozwolone wyłącznie w kasynach gry na zasadach i warunkach określonych w zatwierdzonym regulaminie i udzielonej koncesji lub udzielonym zezwoleniu, a także wynikających z przepisów ustawy. Późniejsza zmiana treści tego przepisu nie wpływa na ocenę znamion przestępstwa, dotyczy bowiem innego rodzaju gier hazardowych. W uchwale SN I KZP 17/16 potwierdzona została ocena art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych jako przepisu technicznego. Przepis ten dotyczy bowiem tzw. ograniczeń „lokalizacyjnych” dotyczących automatów do gier hazardowych. Dlatego sankcjonowanie karą kryminalną przewidzianą w art. 107 § 1 K.K.S. naruszenia wynikającego z niego zakazu wymagało uprzedniej notyfikacji tego przepisu Komisji Europejskiej - zgodnie z treścią art. 8 ust. 1 wspomnianej dyrektywy. Wprowadzony w nowym brzmieniu ustawą z dnia 12 czerwca 2015 roku o zmianie ustawy o grach hazardowych, która weszła w życie w dniu 3 września 2015 roku, art. 14 ust. 1 został notyfikowany przed Komisją Europejską w dniu 5 listopada 2014 roku pod numerem (...) zgodnie z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych, które wdraża dyrektywę 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 roku ustanawiającą procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego. W ocenie Sądu nie ma wątpliwości, że obowiązujące od 3 września 2015 r. przepisy zostały notyfikowane w prawidłowy sposób.

Czyn z art. 107 § 1 k.k.s. może zostać popełniony umyślnie, zarówno w zamiarze bezpośrednim, jak i ewentualnym. Kwestią jaką należało rozważyć było ustalenie, czy zachowanie oskarżonego można oceniać w kontekście błędu opisanego w art. 10 § 4 k.k.s. , polegającego na nieświadomości karalności przestępstwa skarbowego, lub też błędu, o którym mowa w art. 10 § 3 k.k.s., a więc błędu co do występowania okoliczności wyłączającej bezprawność czynu. Kodeks karny skarbowy posługuje się w art. 10§4k.k.s. pojęciem „nieświadomości karalności czynu”. Nieświadomość karalności czynu polega na przekonaniu sprawcy, że dane zachowanie nie jest penalizowane. Od odpowiedzialności karnej uwalnia go tylko usprawiedliwiona nieświadomość karalności. Z ustaleń faktów poczynionych przez sąd musi zatem wynikać, że sprawca podjął starania, w wyniku których uzyskał pewne informacje, że jego czyn nie podlega odpowiedzialności karno-skarbowej. Ponadto w wypadku prawa karnego skarbowego wobec osób prowadzących działalność gospodarczą podlegającą przepisom ustawy o grach hazardowych w grę wchodzić będzie model osobowy o podwyższonym standardzie wymagań, bowiem inna będzie miara przykładowo dla osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej, inna zaś dla prowadzącej taką działalność, jeszcze zaś inna dla osoby zawodowo zajmującej się wyspecjalizowanym obszarem np. urządzaniem gier hazardowych. Im wyższe oczekiwania od sprawcy, tym możliwość wystąpienia błędu usprawiedliwionego mniejsza (por. wyrok SN z dnia 3 lutego 1997 r., II KKN 124/96, OSNKW 1997, nr 5-6, poz. 46).

Nie można na kanwie niniejszej sprawy uznać, że oskarżony działał w ramach nieświadomości karalności, o której mowa w art. 10 § 4 K.K.S. , czy też w błędzie co do ustawowego znamienia przestępstwa skarbowego, o którym mowa w art. 10 § 1 K.K.S. . Oskarżony wiedział, lub mógł uzyskać taką wiedzę jako profesjonalista prowadzący tak sprofilowaną działalność gospodarczą, o rozbieżnościach interpretacyjnych dotyczących notyfikacji (a dotyczących okresów poprzedzających zarzut), które interpretował na własną korzyść. Odwoływanie się do orzeczeń dotyczących innych podmiotów jest przy tym bezzasadne, sąd bowiem każdorazowo ocenia sprawę w sposób indywidualny, a z przedłożonych odpisów orzeczeń wynika, że dotycz one czynów popełnianych przed wejściem w życie nowelizacji u.g.h.

Wskazać należy, że przedłożone przez obrońcę dokumenty z Komisji Europejskiej (k. 191-192) zostały uzyskane w toku postępowań sądowych w 2017 roku, a więc nie w chwili popełnienia czynu. Powoływanie się na informacje uzyskane w tym trybie nie może mieć wpływu na ocenę wiedzy i świadomości oskarżonego w chwili objętej zarzutem. Wskazać należy także, że treść informacji przekazana przez służby KE nie może być, jak chce tego obrońca, utożsamiana z istnieniem uchybień w procesie notyfikacji skutkujących brakiem możliwości stosowania przepisów krajowych. Na mocy artykułu 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ( (...)) Komisja, posiada uprawnienia do podjęcia kroków prawnych przeciwko państwu członkowskiemu, które nie przestrzega swoich zobowiązań wynikających z prawa UE. Postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego rozpoczyna się wystosowaniem do danego państwa członkowskiego prośby o informacje („wezwanie do usunięcia uchybienia”), na którą należy odpowiedzieć w określonym terminie. Odpowiedź Komisji udzielona obrońcy, a znajdująca się na kartach 200-205 akt sprawy, dotyczy odmowy dostępu do dokumentów w sprawie postępowania w przedmiocie uchybień zobowiązaniom państw członkowskich nr (...), (vide: (...) Postępowanie to dotyczyło Polski i notyfikacji nowelizacji ustawy o grach hazardowych. Niemniej jednak, co pomija w swoich wywodach obrońca, Komisja Europejska podjęła w dniu 7 grudnia 2017 roku decyzję o zamknięciu postępowań w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego i zakończeniu rozpatrywania skarg w sektorze gier hazardowych, uznając prawo państw członkowskich do ograniczenia usług w zakresie gier hazardowych, w przypadku gdy jest to konieczne do ochrony celów leżących w interesie publicznym, takich jak: ochrona nieletnich, walka z uzależnieniem od hazardu, a także zwalczanie nieprawidłowości i nadużyć finansowych.

W tym kontekście odwoływanie się do naruszenia postanowień art. 8 ust. 1 akapit 3 98/34/WE Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.U. 1998, L 204, s. 37 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 13, t. 20, s. 337), zmienionej dyrektywą 98/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 lipca 1998 r. (Dz.U. 1998, L 217, s. 18 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 13, t. 21, s. 8) jawi się jako niezasadne.

Przepis art. 6 ust 1 u.g.h, który w swej treści jest jasny i zrozumiały, od momentu wejścia w życie ustawy o grach hazardowych pozostawał w polskim porządku prawnym, a więc obowiązywał na płaszczyźnie ogólnonormatywnej. W chwili popełnienia czynu w niniejszej sprawie przez oskarżonego także treść i zakres obowiązywania art. 14 ust. 1 i art. 23a ust. 1 ustawy z dnia 19.11.2009 r. o grach hazardowych była jasna. Oskarżony, jako prezes spółki zajmującej się, co wynika wprost z umowy działalnością rozrywkową i hazardową, niewątpliwie znał jego treść i miał świadomość tego, że jest on częścią polskiego systemu prawnego regulującego działalność związaną z urządzaniem gier hazardowych na automatach do gier. Jako przedsiębiorca oraz prezes zarządu spółki powinien także na bieżąco śledzić wszystkie zmiany przepisów bezpośrednio związanych z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, było to przecież w jego interesie, aby prowadzić działalność gospodarczą zgodnie z obowiązującym prawem. Owszem, stanowisko krajowych sądów przez pewien okres mogło być niejasne i wprowadzać stan niepewności co do charakteru i mocy wiążącej przepisów art. 6 ust. 1 oraz art. 14 ust. 1 ustawy o grach hazardowych. Jednakże od dnia wejścia w życie przepisów znowelizowanych, tj. od 3 września 2015 roku, miały one moc obowiązującą, gdyż były prawidłowo notyfikowane. Od tego dnia, do dnia popełnienia zarzucanego oskarżonemu czynu upłynęło 6 miesięcy i był to czas odpowiedni do dostosowania prowadzonej przez siebie działalności do obowiązujących przepisów.

W tej sytuacji, na gruncie prawa karnego skarbowego, nie można mówić ani o okoliczności wyłączającej bezprawność, ani o braku świadomości co do karalności czynu, bowiem zachowanie opisane w przepisie art. 6 ust 1 ugh, art. 14 ust. 1 i art. 23a u.g.h. zgodnie z wolą ustawodawcy, było i nadal pozostaje bezprawne. Oskarżony działał umyślnie i z zamiarem bezpośrednim, świadomie podejmował zachowanie bezprawne, tj. niezgodne z treścią art. 6 ust 1 ugh, art. 14 ust. 1 i art. 23a u.g.h..

W konsekwencji, spełnione zostały wszystkie znamiona przestępstwa z art. art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9§3 k.k.s. polegające na urządzaniu przez oskarżonego gier na automatach wbrew przepisom ustawy o grach hazardowych.

Mając na uwadze powyższe Sąd wymierzył oskarżonemu karę grzywny w wysokości 50 stawek dziennych przyjmując równowartość jednej stawki w kwocie 70 złotych. Sąd doszedł do wniosku, że analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wskazuje, iż wymierzenie oskarżonej kary w takiej wysokości uwzględnienia wszystkie okoliczności mające wpływ na jej intensywność (art. 12 § 2 i art. 13 k.k.s.).

Orzekając w sposób wskazany wyżej Sąd kierował się dyrektywami, wymienionymi w art. 13 k.k.s., przy uwzględnieniu wszelkich ujawnionych w sprawie okoliczności łagodzących i obciążających, dotyczących osoby oskarżonego. Sąd miał na uwadze rodzaj i rozmiar ujemnych następstw czynu zabronionego, motywację i sposób zachowania się oskarżonego, właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem czynu zabronionego i zachowanie się po jego popełnieniu. W przedmiotowej sprawie uznać należy, że stopień zawinienia oskarżonego jest wysoki. Pełnił kierownicze stanowisko w ustalonym podmiocie prawnym, był on zatem pomysłodawcą i wiodącą osobą w popełnieniu przestępstwa. Do okoliczności obciążających zaliczyć należy przede wszystkim uprzednią karalność oskarżonego (k.268) w tym pięciokrotną karalność za czyny z art. 107 k.k.s. oraz dużą szkodliwość społeczną popełnionego przez niego czynu. Okoliczności łagodzących Sąd się nie dopatrzył.

Ponadto Sąd na podstawie art. 30 § 5 kks w zw. z art. 31 § 5 kks orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych w postaci automatów do gier (...), typ video bębnowy, oznaczonego plombą Urzędu Celnego w T. o numerze (...) i (...) typ video o numerze V- (...)-CM oraz środków pieniężnych w kwocie 19 złotych wpłaconych podczas eksperymentów, zarządzając zniszczenie automatów po uprawomocnieniu się orzeczenia.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 627 kpk w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. i zasądził od oskarżonego kwotę 350 złotych tytułem opłaty oraz obciążył oskarżonego poniesionymi w sprawie wydatkami w kwocie 40 złotych.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE