UZASADNIENIE

Decyzją DDK Nr (...) z dnia 30 grudnia 2011 r., Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej: Prezes UOKiK, pozwany), po przeprowadzeniu postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów:

I. uznał za bezprawne działanie R. (...) (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. (obecnie: (...) sp. z o.o. w W.; dalej: powód, przedsiębiorca, spółka), polegające na naruszeniu art. 9 ust. 2 w zw. z art. 9 ust. 1 pkt 6 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, polegającym na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji poprzez niepoinformowanie konsumentów w przesyłanych im materiałach dotyczących produktów oferowanych przez spółkę w sposób jednoznaczny, zrozumiały i łatwy do odczytania o prawie odstąpienia od umowy w terminie 10 dni, i stwierdzając, że stanowi ono praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej: uokik), nakazał zaniechanie jej stosowania;

II. uznał za bezprawne działanie spółki, polegające na naruszeniu art. 13 ust. 1 ustawy ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny poprzez niepoświadczanie na piśmie przez spółkę konsumentom zwrotu świadczenia w przypadku odstąpienia przez konsumenta od umowy, i stwierdzając, że stanowi ono praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 uokik, stwierdził zaniechanie jej stosowania od dnia 1 sierpnia 2011 r.;

III. uznał za bezprawne działanie spółki, polegające na naruszeniu art. 7 ust. 3 w zw. z art. 7 ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, poprzez wysyłanie przez spółkę do konsumentów ponagleń do zapłaty w przypadku przesłania przez konsumentów w terminie ustawowym oświadczenia o odstąpieniu od umowy bez jednoczesnego zwrotu towaru, i stwierdzając, że stanowi ono praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 uokik, stwierdził zaniechanie jej stosowania od dnia 26 października 2011 r.;

IV. uznał za bezprawne działanie spółki, polegające na naruszeniu art. 9 pkt 6 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (dalej: u.p.n.p.r.), poprzez żądanie przez spółkę od konsumentów zapłaty za dostarczone przez spółkę konsumentom produkty, które nie były przez konsumentów zamawiane, i stwierdzając, że stanowi ono nieuczciwą praktykę rynkową, naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 pkt 3 uokik, nakazał zaniechanie jej stosowania;

V. uznał za bezprawne działanie spółki, polegające na naruszeniu art. 6 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, polegającym na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji poprzez niepoinformowanie konsumentów, do których spółka kieruje propozycję zawarcia umowy, w sposób jednoznaczny i zrozumiały o zamiarze zawarcia umowy, i stwierdzając, że stanowi ono praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 2 pkt 2 uokik, nakazał zaniechanie jej stosowania;

VI. uznał za bezprawne działanie spółki, polegające na naruszeniu przepisów u.p.n.p.r. poprzez:

A. naruszenie art. 5 ust. 3 pkt 2 w zw. z art. 5 ust. 1 oraz w zw. z art. 4 ust. 1 u.p.n.p.r. poprzez przekazanie w treści korespondencji kierowanej przez spółkę do konsumentów informacji co do przedmiotu umowy dotyczącej produktów sprzedawanych w subskrypcji w sposób, który sugeruje konsumentom, że nie zawierają umowy albo że umowa dotyczy jednego produktu, podczas gdy dotyczy ona subskrypcji, co może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową;

B. naruszenie art. 5 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 1 u.p.n.p.r. poprzez zawarcie w treści korespondencji kierowanej przez spółkę do konsumentów informacji dotyczących ich statusu klienta w sposób sugerujący, iż posiadają szczególnie uprzywilejowaną pozycję, co może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową;

C. naruszenie art. 5 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 1 u.p.n.p.r. poprzez zawarcie w treści korespondencji kierowanej przez spółkę do konsumentów informacji w sposób sugerujący konsumentom, iż korespondencja ma charakter oficjalny, co może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową;

D. naruszenie art. 5 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 1 u.p.n.p.r. poprzez zawarcie w treści korespondencji kierowanej przez spółkę do konsumentów informacji dotyczących przeprowadzanych przez spółkę procedur związanych z organizacją loterii, które poprzez sposób przekazania mogą sugerować konsumentom pewność wygranej, co może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową;

E. naruszenie art. 5 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 1 u.p.n.p.r. poprzez zawarcie w treści korespondencji kierowanej przez spółkę do konsumentów informacji, które poprzez sposób przekazania mogą sugerować konsumentom, iż złożenie zamówienia na towar oferowany przez spółkę jest koniecznym warunkiem do wzięcia przez konsumentów udziału w Wielkiej Loterii R. (...) D. oraz loterii typu pre-draw, podczas gdy jedynym warunkiem udziału w nich jest odesłanie dokumentów udziału w terminie wskazanym w regulaminie, co może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową,

i stwierdzając, że stanowią one praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów, o których mowa w art. 24 ust. 2 pkt 3 uokik, nakazał zaniechanie ich stosowania;

VII. nakazał spółce publikację niniejszej decyzji w całości na koszt spółki na stronie internetowej przedsiębiorcy (...) (z tym zastrzeżeniem, że odnośnik do treści decyzji powinien zostać umieszczony na stronie głównej (...) w ciągu 14 dni od daty uprawomocnienia się przedmiotowej decyzji oraz utrzymywanie jej na przedmiotowej stronie internetowej przez okres 6 miesięcy, a ponadto dwukrotną publikację na koszt spółki na jednej z pięciu pierwszych stron dzienników (...) oraz Gazeta (...) o powierzchni co najmniej 24 cm x 14 cm, rozmiar czcionki co najmniej 15, w ciągu 30 dni od daty uprawomocnienia się przedmiotowej decyzji, z tym że okres między przedmiotowymi publikacjami powinien wynosić co najmniej 7 dni, oświadczenia o następującej treści:

„R.'s (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. informuje, iż jej działania związane z kierowaniem do konsumentów w ramach organizowanych przez nią loterii (w tym Wielkiej Loterii R. (...) D.) informacji dotyczących oferty Spółki, polegające na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji oraz stosowaniu nieuczciwych praktyk rynkowych, zostały uznane przez Prezesa UOKiK Decyzją z dnia 30 grudnia 2011 r., nr (...) za praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Jednocześnie Prezes UOKiK nakazał Spółce zaniechanie stosowania stwierdzonych praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów w sposób określony w Decyzji oraz nałożył na Spółkę karą pieniężną z tytułu stosowania stwierdzonych praktyk. R. (...) (...) Sp. z o.o. informuje, iż z treścią Decyzji Prezesa UOKiK można zapoznać się pod adresem (...) oraz www.uokik.gov.pl";

VIII. nałożył na spółkę środek usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w postaci:

1. obowiązku stosowania w kierowanej do konsumentów propozycji zawarcia umowy sprzedaży oddzielnego formularza służącego do składania przez nich zamówień;

2. obowiązku przekazywania konsumentom w kierowanej do nich propozycji zawarcia umowy sprzedaży na osobnych kartach:

a) informacji dotyczących oferty;

b) informacji, do przekazania których przedsiębiorca zobowiązany jest na podstawie przepisów ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny;

c) informacji dotyczących organizowanych przez spółkę loterii promocyjnych;

II. nałożył na spółkę płatną do budżetu państwa karę pieniężną w wysokości:

1. 611 546,00 zł z tytułu naruszenia zakazu, o jakim mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 uokik w zakresie opisanym w pkt I sentencji przedmiotowej decyzji;

2. 713 471,00 zł z tytułu naruszenia zakazu, o jakim mowa w art. 24 ust. 1 i 2 uokik w zakresie opisanym w pkt II sentencji przedmiotowej decyzji;

3. 535 103,00 zł z tytułu naruszenia zakazu, o jakim mowa w art. 24 ust. 1 i 2 uokik w zakresie opisanym w pkt III sentencji przedmiotowej decyzji;

4. 1 516 125,00 zł z tytułu naruszenia zakazu, o jakim mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 uokik w zakresie opisanym w pkt IV sentencji przedmiotowej decyzji;

5. 407 698,00 zł z tytułu naruszenia zakazu, o jakim mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 2 uokik w zakresie opisanym w pkt V sentencji przedmiotowej decyzji;

6. 611 546,00 zł z tytułu naruszenia zakazu, o jakim mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 uokik w zakresie opisanym w pkt VI.A. - E. sentencji przedmiotowej decyzji.

Powód w odwołaniu od powyższej decyzji, zaskarżył ją w całości i wniósł o jej uchylenie; ewentualnie o jej zmianę poprzez orzeczenie, że zarzucane powodowi działania, określone w pkt od I do VI, nie godziły w zbiorowe interesy konsumentów oraz, że nie jest konieczne zastosowanie środków określonych w pkt VII i VIII, a także nałożenie kar określonych w pkt IX zaskarżonej decyzji. Jednocześnie powód wniósł o zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

Powód przedmiotowej decyzji zarzucił, iż została wydana z rażącym naruszeniem prawa poprzez okoliczność, że:

•: Prezes UOKiK wydał przedmiotową decyzję, powołując błędną podstawę prawną w oparciu o materiał zgromadzony w innym postępowaniu, które nie zostało zakończone;
•: Prezes UOKiK wydał decyzję mimo, że odwołanie od postanowienia wydanego w sprawie o sygn. (...) (...) z dnia 2 czerwca 2011 r. nie zostało prawomocnie rozpatrzone;
•: Prezes UOKiK, pomimo prowadzenia postępowania na podstawie postanowienia z dnia 8 stycznia 2007 r., sygn. (...) (...), nie był w stanie prowadzić postępowania w sposób wnikliwy i szybki;
•: Prezes UOKiK udzielał w toku postępowania błędnych wyjaśnień, które miały na celu uniemożliwienie dopuszczenia wnioskowanych przez stronę dowodów;
•: Prezes UOKiK nie uwzględnił całości materiału, którym dysponował w przedmiotowej sprawie; przede wszystkim pominął istotną dla oceny, czy określone działania mogą stanowić czyny godzące w zbiorowe interesy konsumentów, ugodę pozasądową z dnia 5 kwietnia 2006 r., którą Prezes UOKiK zawarł ze spółką, a która znajduje się w aktach Prezesa UOKiK;
•: zebrany materiał dowodowy został poddany wybiórczej analizie, aby na podstawie wyrwanych z kontekstu stwierdzeń sformułować zarzuty;
•: decyzja opiera się na skargach konsumenckich, które nie zostały w żaden wiarygodny sposób zweryfikowane, czy są zasadne;
•: nie zostało wywiedzione, w jaki sposób suma indywidualnych interesów skarżących się konsumentów przekłada się na zbiorowy interes konsumenta;
•: Prezes UOKiK odrzucił propozycję wszczęcia rozmów ugodowych, mimo że przepisy prawa nie wykluczają zawarcia ugody;
•: Prezes UOKiK nałożył na powoda w zaskarżonej decyzji dodatkowe obowiązki, które daleko ingerują w sposób działania przedsiębiorcy, powodując, że nie może on prowadzić działalności gospodarczej zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;
•: Prezes UOKiK nałożył na powoda kary pieniężne, których wysokość ustalił w oparciu o błędne kryteria, niezgodnie z prawem;

•: Prezes UOKiK nałożył trzy odrębne kary za jeden rodzaj praktyki rzekomo naruszającej zbiorowe interesy konsumentów;
•: działania, które zostały uznane za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów zostały wskazane dopiero w decyzji kończącej postępowanie.

Tym samym powód zarzucił, iż zaskarżona decyzja została wydana z rażącym naruszeniem:

•: art. 107 § 1 k.p.a. poprzez powołanie błędnej podstawy prawnej;
•: art. 7 k.p.a. i art. 77 § 1 k.p.a. poprzez jedynie wyrywkową analizę zebranego w toku postępowania materiału dowodowego, zaniechanie rozpatrzenia całości materiału zebranego w sprawie oraz błędną jego analizę, brak odniesienia się do całokształtu materiału w sprawie i wyciągnięcie niemających oparcia w materiale dowodowym wniosków;
•: art. 7 k.p.a., art. 77 § 1 k.p.a. i art. 107 § 3 k.p.a. poprzez pominięcie w podstawie faktycznej rozstrzygnięcia treści ugody pozasądowej z dnia 5 kwietnia 2006 r., którą Prezes UOKiK zawarł ze spółką, której zapisy, w tym obowiązki, jakie przyjął na siebie powód, mają fundamentalne znaczenie z punktu widzenia oceny, czy stwierdzone przez Prezesa (...) praktyki naruszają zbiorowe interesy konsumentów;
•: art. 80 k.p.a. poprzez zaniechanie rozpatrzenia wszystkich okoliczności we wzajemnej łączności;
•: art. 8 k.p.a. poprzez ignorowanie postanowień ugody pozasądowej z dnia 5 kwietnia 2006 r., którą Prezes UOKiK zawarł ze spółką, która znajduje się aktach Prezesa UOKiK, przez co Prezes UOKiK podważa zaufanie do organów państwowych;
•: art. 9 k.p.a. poprzez udzielanie błędnych pouczeń w pismach w toku postępowania zmierzających do ograniczenia praw strony w postępowaniu;
•: art. 12 k.p.a. poprzez brak wnikliwego prowadzenia postępowania oraz jego przewlekłe prowadzenie;

•: art. l00f uokik poprzez rażące przekroczenie terminów zakończenia postępowania bez żadnego uzasadnienia;
•: art. 131 uokik poprzez prowadzenie postępowania zgodnie z przepisami nowej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, podczas gdy wszczęte pod rządami starej ustawy postępowanie winno zostać zakończone zgodnie z przepisami ustawy obowiązującej w chwili wszczęcia postępowania;
•: art. 42 ust. 2 uokik z dnia 15 grudnia 2000 r. oraz art. 47 ust. 2 uokik z dnia 16 lutego 2007 r. poprzez wydanie postanowienia w sprawie wszczęcia postępowania w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów oraz decyzji DDK nr (...) na podstawie przepisów uokik z dnia 16 lutego 2007 r., podczas gdy postępowanie wyjaśniające wszczęte zostało na podstawie przepisów uokik z dnia 15 grudnia 2000 r.;
•: art. 24 ust. 3 uokik poprzez błędną interpretację pojęcia zbiorowy interes konsumentów;
•: art. 11 k.p.a. w zw. z art. 102 uokik poprzez wykluczenie możliwości zakończenia postępowania ugodą, a tym samym wykluczenie możliwości doprowadzenia do wykonania przez stronę decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu;
•: art. 26 ust. 2 uokik w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy o grach hazardowych poprzez nałożenie obowiązków, których cel jest inny niż usunięcie skutków naruszenia zbiorowego interesu konsumentów;
•: art. 22 Konstytucji poprzez nałożenie obowiązków, które ograniczają wolność działalności gospodarczej;
•: art. 111 uokik poprzez nałożenie kar pieniężnych bez uwzględniania kryteriów ustalania ich wysokości;
•: art. 106 w zw. z art. 111 uokik poprzez nałożenie kilku kar przy tych samych okolicznościach rzekomych naruszeń;
•: art. 10 k.p.a. i art. 11 k.p.a. poprzez określenie działań stanowiących czyny godzące w zbiorowe interesy konsumentów dopiero w decyzji kończącej postępowanie, przez co powód nie miał szans na obronę na etapie postępowania przed Prezesem UOKiK.

W odpowiedzi na odwołanie, Prezes UOKiK wniósł o jego oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 11 lipca 2014 r., Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uchylił zaskarżoną decyzję w pkt I, III, IV, V, VI, VII, VIII oraz IX pkt 1, 3, 4, 5 i 6; zmienił zaskarżoną decyzję w pkt IX pkt 2 w ten sposób, że obniżył karę pieniężną nałożoną na powoda do kwoty 5000 zł oraz zasądził od Prezesa UOKiK na rzecz powoda koszty procesu.

Na skutek apelacji pozwanego, Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 7 grudnia 2015 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie - Sądowi Ochrony Konkurencji i Konsumentów, pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny, wydając orzeczenie kasatoryjne, wydał przy tym zalecenia, aby rozstrzygnąć, w jakim zakresie doszło do naruszenia wskazanych w decyzji przepisów prawa materialnego oraz nakazał określić, czy zarzucone naruszenia zostały uregulowane ugodą, a jeżeli tak, to czy doszło do naruszenia jej postanowień. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcia wymagała również kwestia, czy i w jakim zakresie oraz na jakiej podstawie postanowienia ugody są wiążące i zastępują regulacje ustawowe.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy wyrokiem z dnia 10 listopada 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów umorzył postępowanie w zakresie odwołania od pkt II zaskarżonej decyzji (pkt I sentencji); zmienił zaskarżoną decyzję w pkt VII w ten tylko sposób, że nałożony w tym punkcie na powoda obowiązek publikacji decyzji na jego stronie internetowej (...) rozszerzył o obowiązek jej publikacji na własny koszt również na stronie internetowej powoda (...) (pkt II sentencji); uchylił zaskarżoną decyzję w pkt IX ppkt 6 (pkt III sentencji); oddalił odwołanie w pozostałej części (pkt IV sentencji); zasądził od powoda na rzecz Prezesa UOKiK kwotę 360 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za pierwszą instancję oraz kwotę 270 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję (pkt V sentencji) oraz nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Warszawie kwotę 1.000 zł z tytułu opłaty sądowej od apelacji, od której uiszczenia pozwany był zwolniony w mocy prawa (pkt VI sentencji).

Powyższe rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

W trakcie postępowania sądowego powód zmienił firmę, pod którą działa, na (...) spółka z o.o.

Powód prowadzi działalność wydawniczą i sprzedaje swoje wydawnictwa poprzez sklep internetowy ( (...) oraz w drodze marketingu bezpośredniego. W ramach swojej działalności kieruje do konsumentów ofertę, która dotyczy m.in. suplementów diety, książek (pojedyncze wydania lub serie, np. Książki Wybrane), wydawnictw muzycznych (wydania pojedyncze lub serie), prenumeraty miesięcznika R. (...) D. Przegląd.

Zazwyczaj konkretna korespondencja dotyczy określonego wydawnictwa, natomiast sposobność zamówienia z katalogu stanowi dodatkową opcję w niektórych akcjach mailingowych. Umowy zawierane przez powoda z konsumentami spełniają przesłanki umów na odległość w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów.

Każdego roku celem promocji swoich publikacji powód organizuje Wielką Loterię R. (...) D. (dalej – (...)) oraz kilka innych loterii promocyjnych.

Zgodnie z regulaminem Wielkiej Loterii (...) jej uczestnikiem staje się osoba, która w okresie trwania danej edycji spełniła łącznie następujące warunki: posiada status członka Klubu (...), posiada na indywidualnym koncie Członka Klubu (...) co najmniej jeden punkt, uzyskany zgodnie z Regulaminem Klubu (...) (zdobycie jednego punktu jest równoznaczne z uzyskaniem przez uczestnika dowodu udziału w Loterii), do dnia określonego w Regulaminie nie zgłosi chęci wyłączenia z losowania nagród.

Zgodnie z Regulaminem Klubu (...) członkostwo w nim jest nieodpłatne i dobrowolne, członkiem Klubu staje się osoba, która uzyskała co najmniej jeden punkt w Klubie. Punkty przyznawane są za dokonanie określonych czynności (np. prawidłowe zgłoszenie udziału - odesłanie dokumentu udziału, zgłoszenie telefoniczne, SMS, internetowy dokument udziału, w tym również przesłanie odpowiedzi na (...), złożenie zamówienia, wypełnienie ankiety) lub zakupu określonych produktów/usług oferowanych przez powoda w ramach danej akcji mailingowej. Szczegółowe zasady przyznawania punktów określają załączniki do Regulaminu.

Z punktu 15 Regulaminu wynika, iż punkty przyznawane w ramach Klubu (...) dają możliwość wymiany na udziały (tzw. „szanse”), co przekłada się na zwiększenie ich liczby. Warunkiem udziału jest ponadto nadesłanie do siedziby powoda zgłoszeń (dokumentów udziału) w terminach określonych w korespondencji wysyłanej w poszczególnych akcjach mailingowych. Każdy numer udziału przyznany konsumentowi, a następnie przez niego odesłany w zgłoszeniu, jest równy jednej szansie. Oznacza to, iż w przypadku, gdy dokument udziału zawiera większą liczbę numerów udziału, to osoba odsyłająca ten dokument posiada tyle szans, na ile opiewał dany dokument udziału.

Zgłoszenie do udziału w Wielkiej Loterii (...) zachowuje ważność przez cały czas trwania danej edycji. Zgodnie z informacjami zamieszczonymi w tzw. „okienku konsumenckim” udział w Wielkiej Loterii (...) jest bezpłatny, wszystkie zgłoszenia mają jednakową szansę na wygraną.

Analiza treści korespondencji przesyłanej do konsumentów wskazuje, iż zawiera ona informacje dotyczące szans na wygraną, umieszczone w tzw. „okienku konsumenckim” albo w zakładce internetowej „zasady”. Informacje te podawane są jako matematyczne prawdopodobieństwo wygrania wszystkich nagród, jakie są losowane.

Wszystkie szanse uprawniające do udziału w losowaniu zostają wprowadzone do specjalnego programu komputerowego, służącego do losowania zwycięzców.

Niektóre organizowane przez nią loterie promocyjne są loteriami typu pre-draw. W tego typu loteriach przed wysłaniem do konsumentów dokumentów udziału w loteriach, w obecności notariusza, odbywa się losowanie Złotego Numeru oraz Numeru Zapasowego spośród wszystkich numerów dokumentów udziału w loterii przeznaczonych do wysłania. Zwycięskie numery zostają zdeponowane u notariusza jeszcze przed rozpoczęciem akcji mailingowej. Wyłonienie zwycięzcy w tego typu loteriach polega na porównaniu odesłanych numerów udziału z już wylosowanym numerem. Zwycięzcą zostaje osoba, która odeśle dokument udziału oznaczony Złotym Numerem w odpowiednim, wcześniej określonym w regulaminie loterii terminie. Jeżeli dokumenty zawierające Złoty Numer nie zostaną odesłane, zwycięzcą zostaje osoba, która odesłała dokument o numerze wyższym od Złotego Numeru i jednocześnie najbliższy temu Numerowi. Analogiczne zasady dotyczą Numeru Zapasowego. Korespondencja dotycząca loterii typu pre-draw kierowana jest do tych samym adresatów, co pozostałe oferty.

Ponadto, w organizowanych przez powoda loteriach promocyjnych, przyznawane są również premie za zamówienie określonych produktów oraz premie za szybką odpowiedź. Premia za szybką odpowiedź przyznawana jest zwycięzcy nagrody o charakterze głównym w przypadku, gdy odesłał on dokumenty udziału w Wielkiej Loterii (...) w terminie określonym w materiałach promocyjnych. Ponadto, ww. określone nagrody premia I, II, III stopnia przyznawane są odpowiednio zwycięzcom nagrody I, II, III stopnia, jeżeli udział zwycięzcy, który wylosowano posiada przyporządkowany punkt premia przydzielony zgodnie z Regulaminem Klubu (...) (...) D. do dnia określonego w regulaminie.

Ponadto, powód kilka razy do roku organizuje loterie promocyjne o charakterze dodatkowym (loterie Y. only), w których nagrodami są kwoty pieniężne, bądź nagrody rzeczowe, np. samochód. Warunkiem wzięcia udziału w tego rodzaju loteriach jest złożenie przez konsumenta zamówienia na towar oferowany przez powoda w danej akcji mailingowej i odesłanie zgłoszenia w określonym w regulaminie terminie. Dodatkowo, w przypadku złożenia zamówienia na określoną w korespondencji ilość towarów z danego katalogu (np. co najmniej dwa), wygrana ulega powiększeniu o wskazaną w danej korespondencji kwotę lub dodatkową nagrodę rzeczową. Zgodnie z regulaminem tego rodzaju loterii uczestnictwo w nich jest bezpłatne i niezależne od uczestnictwa w Wielkiej Loterii (...), wszystkie zgłoszenia mają jednakową szansę.

Organizowane przez powoda loterie promocyjne spełniają przesłanki tego rodzaju loterii, określone w art. 2 ust. 10 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach losowych (Dz.U. Nr 201, poz. 1540 ze zm.; dalej: ugh) , zgodnie z którymi loteria promocyjna jest to gra losowa, w której uczestniczy się przez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze i tym samym nieodpłatnie uczestniczy się w loterii, a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe. Przepisy ugh uznają loterię promocyjną obok loterii pieniężnej, loterii fantowej i innych gier, za jeden z rodzajów gier losowych, których wynik w szczególności zależy od przypadku, a warunki gry określa regulamin.

W ramach organizowanych przez siebie loterii promocyjnych powód kieruje do konsumentów korespondencję, zawierającą informacje dotyczące oferty oraz organizowanych przez nią loterii promocyjnych.

Adresaci korespondencji dzielą się na dwie grupy: osoby, które wyraziły już wcześniej zainteresowanie jego produktami („inside list”) oraz osoby, które dotychczas nie znajdowały się w bazie klientów („outside list”).

Osoby z „outside list” otrzymują w pierwszej kolejności krótki list zapowiadający nadejście głównego pakietu promocyjnego wraz z informacją o źródle pozyskania ich danych osobowych. Następnie, po kilku dniach otrzymują korespondencję zawierającą dokumenty dotyczące oferowanych przez spółkę produktów oraz organizowanych przez nią loterii. W sytuacji, gdy adresat nie wyrazi chęci uczestnictwa w loterii, ani nabycia oferowanych produktów, zgodnie z wyjaśnieniami powoda, nie będzie otrzymywać dalszej korespondencji. W przypadku, gdy osoby z tej grupy odpowiedzą pozytywnie na otrzymaną korespondencję, otrzymują kolejne propozycje wydawnicze w następującej kolejności wraz z dokumentami dotyczącymi organizowanych loterii: seria książki wybrane; prenumerata czasopisma; konkretna książka, album lub inne wydawnictwo w aktualnej ofercie; katalog; konkretna książka, album lub inne wydawnictwo w aktualnej ofercie; wydawnictwa muzyczne. Powód na podstawie przekazywanej konsumentom korespondencji tworzy profil klienta celem kierowania do niego dalszych ofert wydawniczych związanych z jego zainteresowaniami.

Osoby należące do grupy „inside list” otrzymują średnio 7 przesyłek rocznie, wybieranych pod kątem dotychczas wskazywanych przez klientów zainteresowań.

Ponadto, w przypadku osób wyrażających chęć uczestniczenia wyłącznie w loterii korespondencja jest kierowana na następujących zasadach.

W przypadku osób z „outside list”, które otrzymały korespondencję pocztą i odesłały dokumenty udziału w kopercie zwrotnej z napisem NIE, zgłaszając tym samym tylko udział w Wielkiej Loterii (...), przez kolejne 6 miesięcy nie są przesyłane żadne dokumenty. Następnie do ok. 10-20% osób z tej grupy powód kieruje jeszcze jedną promocję.

W przypadku osób z „outside list”, które zgłosiły swój udział w loterii poprzez udzielenie odpowiedzi na inserty w prasie lub przesyłki innych firm, powód kieruje 2 mailingii, w tym promocję dotyczącą miesięcznika R. (...) D. Przegląd. Następnie, jeśli nie wyrażą one zainteresowania jego produktami, przez następne 6 miesięcy nie otrzymują żadnej korespondencji. Po tym czasie do ok. 10-20% osób z tej grupy powód kieruje jeszcze jedną promocję.

W przypadku osób z „outside list”, które zgłosiły swój udział w loterii drogą internetową, powód kieruje 2 promocje internetowe (dotyczące prenumeraty miesięcznika i K. W.) oraz jeden mailing pocztą tradycyjną. Następnie, jeśli nie wyrażą one zainteresowania produktami, przez kolejne 6 miesięcy nie otrzymują żadnej korespondencji. Po tym czasie do ok. 10-20% osób z tej grupy powód kieruje jeszcze jedną promocję.

W przypadku osób z „inside list”, które zgłaszają jedynie udział w loterii (odsyłając odpowiedź w kopercie zwrotnej z napisem NIE), powód kieruje promocje przez kolejne 3-6 miesięcy. W tym okresie liczba mailingów skierowanych do jednej osoby może wynieść od 3 do 15. Klienci składający zamówienia na produkty powoda mogą otrzymać w okresie 6 kolejnych miesięcy do 15 mailingów.

Powód stosuje różne sposoby marketingu, wykorzystując tradycyjną pocztę, Internet i telefon. W związku z tym istnieją zróżnicowane sposoby zgłaszania przez konsumentów wyłącznie ich udziału w Wielkiej Loterii (...). Obok tradycyjnego sposobu, polegającego na odesłaniu przesłanych pocztą dokumentów udziału w kopercie zwrotnej z napisem NIE albo specjalnej kopercie zwrotnej dołączonej do korespondencji, wprowadzono możliwość zgłaszania wyłącznie udziału w loterii drogą telefoniczną. Konsument, który chce wziąć udział w loterii powinien skontaktować się z konsultantem pod wskazanym w korespondencji numerem telefonu. W takiej sytuacji konsultant potwierdza zgłoszenie udziału w loterii, przy czym konsument nie musi odsyłać dokumentów udziału. Ponadto, zgłoszenie telefoniczne spełnia warunek tzw. szybkiej odpowiedzi, co uprawnia go w przypadku wygranej nagrody o charakterze głównym do premii w wysokości określonej w danej edycji loterii, o czym konsultant informuje tylko wówczas, gdy konsument zada konkretne pytanie (załącznik nr 2 do pisma z dnia 15 czerwca 2010 r.). Informacje takie nie znajdują się natomiast w treści korespondencji przesłanej do konsumenta. Ponadto, w trakcie rozmowy telefonicznej, której celem jest zgłoszenie udziału w loterii, konsultant proponuje konsumentowi udział w serii Książki Wybrane (ww. załącznik nr 2).

Składanie ofert drogą telefoniczną ma miejsce w dwóch przypadkach. Po pierwsze, w sytuacji, gdy przesłana do konsumenta korespondencja przewiduje telefoniczne zgłoszenie udziału w loterii i dotyczy serii (...) Treść wyjaśnień oraz przekazany skrypt prowadzonej rozmowy wskazuje, iż konsultant informuje konsumenta o tym, iż jest to seria, i że w przybliżeniu co 2 miesiące będzie otrzymywać kolejne książki w cenie 79 zł, przy czym pierwszy promocyjny tom otrzyma on za darmo lub po obniżonej cenie. Razem z zamówioną w ten sposób książką konsument otrzymuje dokument zawierający rachunek oraz informacje konsumenckie zgodnie z art. 9 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów.

Po drugie, w przypadku rozmów telefonicznych ze stałymi klientami, konsultanci proponują pojedyncze wydawnictwa. W trakcie rozmowy konsultant informuje klienta o cechach produktu, jego cenie i możliwości rozłożenia ceny na raty, terminie dostawy i płatności pierwszej raty, a także o kosztach przesyłki. Wraz w ten sposób zamówioną książką konsument otrzymuje dokument zawierający rachunek oraz informacje konsumenckie zgodnie z art. 9 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów.

Wszystkie informacje wymagane przepisami ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów, w tym o prawie do odstąpienia od umowy, są zamieszczone w wysyłanych do konsumentów materiałach w specjalnej ramce (tzw. okienko konsumenckie). Analiza wzorów korespondencji wykazała, iż ramka ta znajduje się zazwyczaj na odwrocie dokumentu udziału, który należy odesłać celem zgłoszenia swojego udziału w loterii/złożenia zamówienia. Zastosowana czcionka jest znacznie mniejszego rozmiaru niż w przypadku informacji dotyczących loterii, a ponadto jej kolor jest zbliżony do koloru tła, na którym została umieszczona.

Wraz z zamówionym towarem przesyłana jest konsumentowi książeczka opłat, w której na pierwszej stronie wskazany jest adres zwrotny. Odesłanie przez konsumenta towaru na ten adres traktowane jest jako przypadek skutecznego odstąpienia od umowy, a towar jest przekazywany na właściwy adres przeznaczony do zwrotów. Ponadto, powód udzielił Poczcie Polskiej stałe zlecenie przekazywania zwracanych przesyłek na adres służący do zwrotów. W piśmie z dnia 3 sierpnia 2009 r. powód poinformował, że od dnia 1 stycznia 2010 r. w ramce zawierającej informacje konsumenckie miał zostać wyraźnie wskazany adres, na który należy dokonywać zwrotu towaru w przypadku odstąpienia przez konsumenta od umowy. Jak wynika z jego pisma z dnia 5 sierpnia 2011 r. informacja ta jest wskazywana w korespondencji od dnia 18 stycznia 2010 r. Natomiast na stronie internetowej informacje o adresie zwrotnym miały zostać zamieszczone do końca sierpnia 2009 r. Wydruk ze strony internetowej powoda dokonany w dniu 14 września 2009 r. potwierdza fakt umieszczenia na niej informacji dotyczących adresu, na który należy dokonywać zwrotów towaru w przypadku odstąpienia od umowy.

Zgodnie z praktyką powoda, pisemne potwierdzenie odesłania towaru przez konsumenta było wysyłane tylko w wypadku wyraźnego życzenia konsumenta. Z dniem 1 sierpnia 2011 r. konsumenci dokonujący zwrotu towaru otrzymują pisemne potwierdzenie dokonania zwrotu

W przypadku przesłania przez konsumenta w terminie ustawowym oświadczenia o odstąpieniu od umowy bez równoczesnego dokonania zwrotu towaru, powód wysyła do niego ponaglenia do zapłaty za ten towar. Powód zaniechał przedmiotowych działań od dnia 26 października 2011 r.

Wyjaśnienia powoda wskazują, że produkty są przesyłane konsumentom tylko w przypadku złożenia przez nich zamówienia i tylko w takich przypadkach występuje on z żądaniem zapłaty za przesłany produkt. Powód nie stosuje odrębnych druków zamówienia. Złożenie zamówienia następuje poprzez odesłanie właściwego dokumentu udziału w loterii, stanowiącego zamówienie w danej akcji mailingowej. Zazwyczaj należy go w odpowiednim miejscu uzupełnić dołączonymi do korespondencji naklejkami, zakreślić właściwe pola i odesłać w kopercie zwrotnej TAK. W przypadku akcji mailingowych w Internecie złożenie zamówienia następuje poprzez kliknięcie myszką w pole oznaczone TAK. Jednocześnie powód wyjaśnił, że nie wysyła do konsumentów towarów niezamówionych, nie stosuje również w swojej praktyce wysyłki towaru na próbę.

Ze skarg konsumenckich kierowanych do Prezesa UOKiK wynika, że miały miejsce przypadki otrzymywania przez konsumentów od powoda żądań zapłaty za przesłane przez niego towary, które nie były przez nich zamawiane.

W zakresie generowania ponagleń przez system operacyjny po upływie 6 tygodni od daty, do której miała nastąpić płatność, miały miejsce przypadki wysyłania przez powoda ponagleń do zapłaty w sytuacji przesłania przez konsumenta w terminie ustawowym oświadczenia o odstąpieniu od umowy bez jednoczesnego zwrotu towaru. Wskazuje na to oświadczenie powoda złożone w piśmie z dnia 2 listopada 2011 r., z którego wynika, że zaprzestał on przedmiotowych działań – „Do konsumentów, którzy odstąpią w formie pisemnej od umowy zawieranej na odległość w ustawowym terminie przewidzianym Ustawą ochronie niektórych praw konsumentów i jednocześnie nie dokonają zwrotu świadczenia, nie będą wysyłane ponaglenia do zapłaty.” Ponadto, w piśmie z dnia 28 listopada 2011 r. powód poinformował o wprowadzeniu procedury zapobiegającej wysyłaniu ponaglenia do zapłaty do konsumentów, którzy przesłali w ustawowym terminie oświadczenie o odstąpieniu od umowy bez jednoczesnego zwrotu towaru. Ustalenia te pozwoliły na stwierdzenie, iż takie przypadki miały miejsce. Dlatego Prezes UOKiK uznał tego rodzaju działanie powoda za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.

Oferta sprzedaży dotycząca serii Książki Wybrane kierowana jest do konsumentów tradycyjną drogą pocztową, przez Internet oraz telefon podczas zgłaszania przez nich udziału w loterii. Pierwszy tom serii przedstawiany jest konsumentom jako jeden z przywilejów/wyróżnień przygotowanych i zarezerwowanych dla adresata korespondencji, który może otrzymać gratis jako prezent albo po promocyjnej cenie. Wśród przywilejów znajduje się również szansa na wygranie nagrody o charakterze głównym, szansa otrzymania premii za szybką odpowiedź (jeśli przewiduje to dana akcja mailingowa), szansa na wygranie nagród rzeczowych bądź pieniężnych jako nagrody dodatkowej oraz szansa na nagrodę, w losowaniu której biorą udział zgłoszenia zawierające zamówienie na produkt (ten pierwszy tom serii Książki Wybrane lub/albo inny z katalogu). Jednocześnie w treści listu, stanowiącego jeden z elementów korespondencji, adresat otrzymuje informację, iż powód zapewnia swoim czytelnikom dostarczanie kolejnych egzemplarzy co ok. 2 miesiące w cenie 79 zł plus koszty przesyłki i pakowania. Z następnych informacji wynika, iż w każdym momencie konsument może poinformować o rezygnacji z kolejnych tomów. Zamówienie serii Książki Wybrane następuje poprzez uzupełnienie i odesłanie dokumentu udziału.

W przypadku subskrypcji serii Wydawniczej konsumenci mogą od umowy odstąpić po otrzymaniu każdego kolejnego produktu dostarczonego w ramach subskrypcji poprzez odesłanie produktu na zasadach ogólnych.

W odniesieniu do produktów sprzedawanych w subskrypcji powód nie informuje konsumentów w sposób jednoznaczny i wyraźny o tym, iż zawierana przez nich umowa dotyczy serii, w skład której będzie wchodzić określona liczba egzemplarzy. Co więcej, nie informuje konsumentów również o tym, iż dochodzi w przypadku tego rodzaju produktów (np. Książki Wybrane) do zawarcia umowy sprzedaży. Taka informacja nie jest przekazywana również w odniesieniu do innych oferowanych przez powoda towarów.

Przesyłana do konsumentów drogą pocztową korespondencja składa się zazwyczaj z listu skierowanego do konsumenta przez główną księgową powoda, bądź sekretarza Komisji ds. Loterii, dokumentów udziału stylizowanych na oficjalne, urzędowe, kopert zwrotnych z napisem: TAK/NIE, koperty finalisty, innej koperty zwrotnej, różnego rodzaju dodatków w postaci naklejek, służących do uzupełniania odpowiednich pół na dokumentach udziału, wzorów kluczyków do samochodu, zdrapek, dodatkowego „odręcznie” napisanego listu, informacji dotyczących nagród dodatkowych (sezonowych), informacji o patronacie znanych osób (np. B. T.), dokumentów potwierdzających depozyt bankowy, zdjęć lub wizytówek pracowników powoda, ankiet dotyczących np. sposobu (uroczysta gala) i formy (przelew, czek, wypłata w ratach) odbioru nagrody, wskazówek dotyczących postępowania zwycięzcy oraz oferty towarów (np. katalog).

W większości przypadków powód przy wysyłaniu swojej korespondencji używa dwóch rodzajów kopert (mała formatu A-5 przyklejona do koperty formatu A-4) wraz z dodatkowymi foliowymi opakowaniami. Pieczęcie oraz informacje zawarte na kopertach mogą wskazywać, iż wewnątrz znajdują się dokumenty o oficjalnym, urzędowym charakterze. Przykładowo:

„Uwaga”, „Zawartość sprawdzona”, „PRZECZYTAJ JAKO PIERWSZE”, „POTWIERDZONO”, „POTWIERDZONA”, „Komisja ds. Loterii”, „Status nagrody: wylosowana”, „KOMISJA DS. LOTERII (...), „Dokumenty zarejestrowane i zaakceptowane”, „Ostatnia szansa rejestracji”, „UWAGA: W ŚRODKU DOKUMENTY IMIENNE”, „PRZESYŁKA TERMINOWA”, „WYSYŁKA REALIZOWANA ZA WIEDZĄ M. K. I M. C., WYMAGANE 2 PODPISY”.

Korespondencja kierowana do konsumentów w formie listów od głównej księgowej lub sekretarza Komisji ds. Loterii charakteryzuje się swoistym układem treściowym. Na początku znajdują się podziękowania za uregulowany rachunek (w przypadku, gdy wcześniej konsument dokonał zamówienia produktu), informacja o przygotowanej specjalnie dla adresata ofercie wydawniczej, informacje dotyczące nagrody o charakterze głównym, np. mogą to być pytania kierowane do adresata w zakresie wyboru przez niego sposobu odebrania tej nagrody (przelew, czek bankowy, wypłata w ratach), pytania w zakresie przeznaczenia przez niego nagrody, informacja wskazująca na wyjątkową pozycję adresata w loterii lub o szczęśliwym splocie wydarzeń (przyznanie mu dodatkowych numerów udziału, opis procedur, w wyniku których został wyłoniony jako uprzywilejowany uczestnik loterii, przyznanych mu przywilejach/wyróżnieniach). Wśród używanych przez powoda zwrotów umieszczonych w tej części listów znajdują się przykładowo:

„Sympatia jaką nas Pan obdarza nie jest tajemnicą. Czujemy się zachwyceni faktem, że nazwisko Wzorcowy jest na liście najbardziej wyróżniających się klientów zainteresowanych naszymi propozycjami muzycznymi i wiernych uczestników naszych loterii. Wszyscy tak to odczuwamy.”,

„Postanowiliśmy nominować grupę najlepszych klientów do otrzymania cennych przywilejów i korzyści”,

„Pan znalazł się na tej liście nominowanych”,

„Przede wszystkim, może Pan uważać, że nazwisko J. W. przynosi szczęście. My na pewno tak uważamy. Znalazło się bowiem na liście wybranych osób, które miały otrzymać pewne przywileje. Zostały one zarezerwowane tylko dla naszych wybranych sympatyków. Mamy przyjemność powiadomić, że został Pan wybrany!”,

„Ten przywilej nie został przyznany każdemu, jest zarezerwowany tylko dla wybranych sympatyków takich jak Pan”,

„PROSZĘ PRZYJĄĆ SZANSE NA WYGRANE! Wystarczy odesłać dokument w podanym terminie! Proszę sobie wyobrazić, ile marzeń można spełnić za 555.000 zł”,

„Proszę pozwolić, że wytłumaczę: w ciągu kilku ostatnich tygodni nasz Dział Baz danych i Analiz potwierdził listę osób upoważnionych do otrzymania Potwierdzeń „Gwarancja Płatności” (załączone obok). Po komputerowej obróbce danych pod kątem naszej oferty, nazwisko Jan Wzorcowy poddane zostało analizie. Tylko 0,3% wszystkich mieszkańców województwa (...), włączając w to Pana, otrzymało status nominowanego do udziału w finale z nagrodami pieniężnymi czekającymi na wypłatę.”,

„Proszę sobie wyobrazić, że pewnego dnia budzi się Pan bogatszy o całe 555.000 zł, które przelano bezpośrednio na Pana konto lub, jeśli Pan woli, - bogatszy o 4.625 zł + odsetki, które odbiera Pan co miesiąc przez 10 lat… - podobnego rodzaju ekscytujących ustaleń dokonywaliśmy z poprzednimi laureatami głównych wygranych naszych loterii. Byłoby wspaniale, gdyby to Pan mógł teraz potwierdzić podobny wybór. Miałby Pan zabezpieczoną przyszłość.”,

„Moim obowiązkiem jest czuwanie nad właściwym przebiegiem procesu wyłaniania zwycięzców i chciałabym zapewnić Pana, że nie wszystkie osoby, które początkowo braliśmy pod uwagę, ostatecznie otrzymały zaproszenie do udziału w losowaniu. Ponieważ Panu się to udało, wystawiliśmy na Pan nazwisko naklejkę FINALISTA.”,

„Historia naszych kontaktów z Panem dowodzi, że jest Pan kimś kogo nie możemy pominąć, kimś komu z prawdziwą przyjemnością przesyłamy nasze oferty. Dlatego też zarezerwowaliśmy dla Pan pewne cenne przywileje.”,

„Jak wspaniale musiałoby być już nigdy nie musieć martwić się o pieniądze! Myślę o tym za każdym razem, kiedy słyszę w wiadomościach o „planach emerytalnych” albo „wcześniejszej emeryturze”. No cóż, cenne dokumenty, które posiada J. W. są dowodem na możliwość niezależności finansowej i swobody, która niesie ona ze sobą, a która już wkrótce może stać się dla Pana rzeczywistością. Jak Pan widzi, te dokumenty zostały wydane wyłącznie na Pana nazwisko, przyznając Panu gwarancję szansy wygrania: 3333,33 ZŁ CO MIESIĄC PRZEZ KOLEJNYCH 20 LAT!.”,

„Zainteresowanie, które okazuje Pani naszym produktom jest dla nas bardzo cenne. Zauważyliśmy jednak, że jak dotąd nie zaciekawił Pani żaden z naszych albumów filmowych. Pomyśleliśmy, że kolekcja (...) może zmienić tę sytuację. Dlatego zdecydowaliśmy się zaproponować ją właśnie Pani. To jest jednak dopiero początek stojących przed Panią możliwości. W jaki sposób mogę zostać zwycięzcą? – jako Sekretarz Komisji ds. Loterii często spotykam się z takim pytaniem. Moja odpowiedź brzmi: „Oto plan, którego realizacja jest prosta jak policzenie do trzech!”.

W dalszej części listu znajdują się informacje dotyczące terminu, do którego należy odesłać załączone dokumenty udziału, aby wziąć udział w losowaniu i wskazówki dotyczące postępowania w zakresie podejmowanych czynności, np. uzupełnienie dokumentów udziału.

Przykładowo: „Na dołączonym „Zawiadomieniu o przygotowaniu do wypłaty nagrody” znajdują się dwie niebieskie naklejki z opcją odbioru nagrody. Dają one Panu Przywilej wyboru sposobu wypłaty Nagrody Głównej w przypadku wygranej. Proszę przykleić odpowiednią naklejkę na POTWIERDZENIU NR 1 „Gwarancja Płatności”, a następnie odesłać do 11 lutego 2008 r.”,

„Proszę zapoznać się z załączonym Zwycięskim Planem Działania i szybko zrealizować go od początku do końca!”,

„Na przedniej stronie tego dokumentu znajdzie Pan różową naklejkę z Zarejestrowanymi Numerami Nagrody na nazwisko J. W.. Zawiera ona nie jeden, ale aż cztery (4) numery udziału i potwierdza Pana status w loterii. Proszę ją odlepić i przykleić na swoje Zaświadczenie Uprawnienia (dokument udziału – przyp. Urzędu), a następnie odesłać do nas dokument przed północą 15 października 2009 r.”.

Kolejna część listu zawiera informacje dotyczące oferty wydawniczej powoda (np. książek, prenumeraty miesięcznika R. (...) D., wydawnictw muzycznych) z położeniem nacisku na fakt, iż możliwość skorzystania przez adresata z tej oferty stanowi jeden z przyznanych adresatowi przywilejów/wyróżnień z uwagi na jego wyjątkową pozycję. Z informacji zawartych w tej części listu wynika, iż każdy, kto jest zainteresowany aktualną ofertą powoda, powinien odesłać swoją odpowiedź w określonym terminie, w kopercie zwrotnej z napisem TAK (albo w innej kopercie zwrotnej, która jest dołączona do korespondencji) wraz z uzupełnionym w określony w liście sposób dokumentem udziału.

Ze sformułowań użytych w tej części listu wynika, iż konsument musi udzielić odpowiedzi na propozycję. Przy czym treść listu sugeruje, iż propozycją tą jest również potwierdzenie chęci udziału w losowaniu opisanych przez powoda nagród, stanowiące jeden z przyznanych konsumentowi przywilejów/wyróżnień. Udzielenie przez konsumenta odpowiedzi TAK na propozycję powoda (czyli złożenie zamówienia na towar), następuje zawsze poprzez uzupełnienie odpowiednich pól dokumentu udziału właściwymi naklejkami - powód nie stosuje odrębnych formularzy służących do składania zamówień. Powód nie wskazuje jednocześnie w treści listu wyraźnie i jednoznacznie, iż konsument ma do czynienia ze złożeniem zamówienia na oferowany przez nią produkt.

Przykładowo: „Dodatkowo, w podziękowaniu za odpowiedź TAK, wraz pierwszym egzemplarzem prenumeraty prześlemy UPOMINEK lub UPOMINKI.”,

„Aby wziąć udział w loterii oraz zamówić do 4 wspaniałych kolekcji muzycznych z katalogu, proszę po prostu oderwać odpowiedni znaczek/znaczki produktu z załączonej karty ze znaczkami i umieścić je we wskazanym miejscu dokumentu udziału KONTRAKT FINALISTY.”,

„Wysłanie w załączonej kopercie odpowiedzi TAK oznacza możliwość odkrycia naszej książki… ”,

„Aby otrzymać książkę (...) należy odesłać dokument „Kalkulacja finansowa” w kopercie TAK. Oznacza to możliwość wzięcia udziału w loterii, w tym wylosowania NAGRODY GŁÓWNEJ.”,

„Zalicza się Pan również to grona naszych najbardziej zasłużonych klientów VIP, którym przyznaliśmy cenne zarejestrowane przywileje. Teraz tylko czekamy, aby Pan J. W. z nich skorzystał. W PRZYPADKU ZAPRENUMEROWANIA NAJBARDZIEJ POCZYTNEGO MAGAZYNU NA ŚWIECIE BĘDZIE PAN MÓGŁ CIESZYĆ SIĘ WSPANIAŁĄ CENĄ ORAZ SKORZYSTAĆ Z SZANSY NA CENNĄ NAGRODĘ PIENIEŻNĄ. Nie każdy został wybrany, aby otrzymać te wyjątkowe przywileje od R. (...) D. … ale Pan J. W. tak!”,

„Po pierwsze, proszę teraz wypełnić swoje Zaświadczenie Uprawnienia (dokument udziału – przyp. Urzędu), przyklejając naklejkę Zarejestrowanych Numerów Nagrody w pokazanym miejscu Części A. Dzięki temu będzie pewne, że 4 numery nagrody zostaną zarejestrowane do udziału w Wielkiej Loterii. Proszę również odkleić swoją naklejkę Zarejestrowanych Numerów Przywilejów z pierwszej strony tego dokumentu i zgodnie z instrukcjami przykleić ją na pole Zarejestrowanych Numerów Przywilejów w Części B, aby już dziś potwierdzić wszystkie swoje przywileje. Ponieważ czujemy, że adresat tego listu zasługuje na specjalne podziękowania, po otrzymaniu wypełnionego zaświadczenia przed 15 października 2009 r. niezwłocznie wyślemy GRATIS także praktyczny kalendarzyk.”,

„Ponadto muszę powiedzieć, że superkandydat do Nagrody Głównej, jak Pan zasługuje na: …możliwość wygrania Nagrody Specjalnej pod warunkiem odesłania odpowiedzi TAK do 12 października 2009 r. … znalezienie się w grupie osób, które jako pierwsze zapoznają się z propozycją otrzymania naszego bestselleru – książki (...).”.

W przypadku, gdy dana akcja mailingowa przewiduje taką opcję, w kolejnej części listu powód informuje adresata o następnym przywileju, którym jest możliwość wygrania dodatkowej nagrody (są to najczęściej nagrody rzeczowe, np. w postaci samochodu, z możliwością zamiany na gotówkę), w której losowaniu może wziąć udział poprzez odesłanie zamówienia - odpowiedzi (najczęściej jest to odpowiednia naklejka umieszczona we właściwym polu na głównym dokumencie udziału albo osobny dokument) w kopercie z napisem TAK.

Przykładowo: „To nie jedyny przywilej, który łączy się z powiedzeniem TAK! Odpowiedź do 12 października 2009 r., oznacza także szansę wygrania cennej nagrody w wysokości 92 000zł.”,

„Adresat nie tylko otrzymał przywilej wyjątkowych oszczędności, lecz także ma szansę wygrania luksusowej Nagrody Specjalnej”, która szczególnie wyróżnia klientów takich jak osoba, do której kierujemy te słowa.”,

„Jest jeszcze cenna Hiepernagroda, która czeka na sympatyka naszego wydawnictwa! Proszę sobie wyobrazić, ile marzeń mogłoby się spełnić dzięki tej wygranej. Aby zagwarantować sobie szansę wygrania Hipernagrody o wartości nawet 78 000 zł, należy do 17.09.2009 r. zamówić kolekcję filmów.”.

W kolejnej części listu znajdują się informacje, przybierające postać wskazówek, procedury odesłania odpowiedzi (poszczególne czynności, jakie konsument powinien wykonać) oraz próśb dotyczących odesłania odpowiedzi w kopercie z napisem TAK, gdyż takie działanie oznacza skorzystanie ze wszystkich przywilejów przyznanych konsumentowi – gratisów, oferowanego towaru, nagrody dodatkowej oraz udziału w finale losowania nagrody głównej. W tym miejscu mogą znaleźć się informacje, że w przypadku wygranej kwota zostanie konsumentowi wręczona na uroczystej gali, bądź przelana na wskazane przez niego konto bankowe oraz o tym, że w przypadku nieudzielania odpowiedzi przed upływem wyznaczonych terminów wypłata trafi do kogoś innego. Jednocześnie treść listu wskazuje, iż konsument powinien wykorzystać wszystkie przyznane mu przywileje, poprzez nadesłanie odpowiedzi w kopercie zwrotnej z napisem TAK, przy jednoczesnym podkreśleniu, iż w tym momencie wszystko zależy od działań podjętych przez konsumenta w określonym czasie. Treść listu wskazuje, iż tylko szybka odpowiedź zapewni mu możliwość skorzystania z przyznanych przywilejów/wyróżnień.

Przykładowo: „Oto powód, dla którego lepiej odpowiedzieć TAK. Oznacza on szansę na Nagrodę Platynową w wysokości 80.000 zł zarezerwowaną dla klientów takich jak adresat tego listu. Szansę na tę nagrodę mają tylko osoby, które odpowiedzą tak na nasza propozycję, dlatego proszę odesłać swoje dokumenty w kopercie TAK, aby mieć szansę wzbogacić się o 80.000 zł.”,

„Zachęcamy do szybkiej odpowiedzi TAK!”,

„Jeśli adresat tego listu zostanie zwycięzcą, postaram się zadzwonić do niego ze słowami: „Dzień Dobry, tu M. K. z R. (...) D.. Chciałabym powiedzieć, że wkrótce wyślemy bardzo dobrą pisemną wiadomość…”,

„Nadesłanie Potwierdzeń „Gwarancja Płatności” w kopercie TAK do 4 lutego 2008 r. oznacza skorzystanie ze wszystkich przywilejów: upominku lub upominków wraz z prenumeratą, szansy na wspaniały samochód i, oczywiście udział w finale loterii, w którym do wygrania są cenne nagrody, a w przypadku otrzymania głównej wygranej powiększenie jej o Premię za szybka odpowiedź. Jeśli odbiorca tego listu okaże się zwycięzcą Nagrody Głównej, zostanie zaproszony na uroczystość wręczenia nagród i imponująca kwota 555.000 złotych zostanie przelana na wskazane przez niego konto bankowe. Dlatego warto skorzystać ze WSZYSTKICH przywilejów, odpowiadając TAK na naszą ofertę. Sprawiłoby mi ogromną radość, jeśli Nagroda Główna trafiłby do kogoś takiego jak odbiorca niniejszego listu.”,

„OSTATNIE WEZWANIE – PROSZĘ ODPOWIEDZIEĆ PRZED ZAMKNIĘCIEM PRZYJMOWANIA ZGŁOSZEŃ Przede wszystkim namawiam, aby DZIAŁAĆ SZYBKO. Proszę przykleić naklejkę Maksimum Przywilejów na Oświadczeniu o Zamknięciu i od razu odesłać odpowiedź. W ten sposób nastąpi natychmiastowe potwierdzenie aktywacji numerów udziału w losowaniu Nagrody Głównej 570000zł wraz z dodatkiem 50000zł Premii za szybką odpowiedź oraz zostanie wysłana książka za darmo. Aby wziąć udział tylko w losowaniu nagród należy zadzwonić pod numer 022 519 78 77*. Proszę jednak pamiętać, że chcemy wyrazić wdzięczność i przesłać prezent-wyróżnienie. Dlaczego więc nie skorzystać z tej wspaniałej możliwości. Jeśli odpowiedź nie zostanie udzielona przed zamknięciem przyjmowania zgłoszeń, wypłata Nagrody Głównej 570000zł oraz 50000zł Premii za szybką odpowiedź na pewno trafi do kogoś innego.”,

„Nie możemy za nikogo odesłać zaświadczenia: ta decyzja należy wyłącznie do adresata. Jednak dlaczego tracić swoją szansę zdobycia 3333,33 zł co miesiąc przez 20 lat tylko z powodu odpowiedzi z opóźnieniem albo, co gorsza, braku odpowiedzi w ogóle? Proszę użyć swoich obydwu różowych naklejek (jedna z naklejek oznacza złożenie zamówienia – przyp. Urzędu) i odpowiedzieć jeszcze dziś!”.

Na końcu listu znajduje się informacja wskazująca na to, że w przypadku braku zainteresowania ofertą wydawniczą adresat, który chce wziąć udział w loterii powinien odesłać swoją odpowiedź w kopercie NIE (albo zadzwonić pod wskazany numer telefonu bez konieczności odsyłania dokumentów udziału) z podkreśleniem, że w takim przypadku traci szanse na nagrodę dodatkową i pozostałe przywileje.

Przykłady: „Aby zapewnić sobie szansę na Nagrodę Platynową, należy nadesłać kopertę TAK wraz z Potwierdzeniami do 4 lutego 2008 r.” (osoby, które chcą wziąć udział w loterii, ale nie są zainteresowane naszą wyjątkową ofertą prenumeraty oraz upominkiem lub upominkami powinny odesłać swoje Potwierdzenie w kopercie zwrotnej NIE. Proszę jednak pamiętać, że oznacza to rezygnację z szansy na samochód i prawa do upominku bądź upominków).”,

„Aby wziąć udział tylko w Loterii proszę odesłać dokument udziału bez znaczków wybranych produktów. Proszę pamiętać, że oznacza to utratę cennych przywilejów, o których mowa poniżej.”,

„Aby wziąć udział wyłącznie w loterii, odeślij Dokument Złotego Uprawnienia bez przyklejonych znaczków z produktami. Pamiętaj jednak, że stracisz wówczas szansę wygrania atrakcyjnego samochodu i powiększenia tej wygranej o Dodatek”,

„Aby wziąć udział tylko w loterii, bez wykorzystania swojej szansy wygrania Nagrody Specjalnej wartej 92 000 zł, proszę nie wypełniać pola z danymi bliskiej osoby oraz pozostawić pustą Część B swojego zaświadczenia. Jednak muszę przyznać, że szansa wygrania cennej Nagrody Specjalnej o wartości 92 000 zł oraz całoroczna wdzięczność szczęśliwego odbiorcy podarunku to wiele do stracenia”.

Do takiego oficjalnego listu może być dołączony np. dodatkowy list o poufałym charakterze, np. od głównej księgowej, bądź sekretarza Komisji ds. Loterii, stylizowany na pisany odręcznie przez nadawcę, którego treść potwierdza dodatkowo uprzywilejowaną pozycję konsumenta. Treść takiego listu sugeruje, iż z uwagi na szczególną pozycję klienta albo szczególną chęć wyróżnienia go, powód przygotował specjalnie dla niego dodatkowe wyróżnienie. Może to być specjalnie przygotowany dla niego prezent – niespodzianka gratis w przypadku złożenia zamówienia albo bonus w postaci dodatkowej sumy pieniędzy, o którą zostanie powiększona nagroda, jeśli zamówi określoną liczbę produktów z danej oferty.

Przykłady: „Jest tylko jedna rzecz, która sprawia nam więcej radości niż wieści od przyjaciół, do których zaliczamy również Ciebie”, „Aby wynagrodzić zaufanie jakim nas obdarzasz oraz okazać nasze uznanie, dodatkowo daliśmy możliwość skorzystania przez wybraną grupę naszych sympatyków, do których zaliczamy także Ciebie, z przywileju pieniężnego …”, „PS Będzie nam bardzo przyjemnie, jeśli doskonały sympatyk, taki jak Ty, skorzysta z przywileju powiększenia Nagrody Zimowej o dodatkowe 9.000 zł”.

Do listu głównego albo listu dodatkowego w odrębnej kopercie załączone są np. zdjęcia sekretarza Komisji ds. Loterii z podpisem, wizytówka, plan dnia, w którym ma odbyć się uroczysta gala wręczenia nagród, poradnik zwycięzcy zawierający zestaw najczęściej zadawanych pytań zwycięzcy nagrody o charakterze głównym oraz różnego rodzaju dokumenty stylizowane na oficjalne (mogą zawierać naklejki, którymi należy uzupełnić odpowiednie miejsca na dokumencie udziału).

Przykłady: „Proszę zachować harmonogram dnia dołączony do niniejszego listu, ponieważ dzień 26 marca może okazać się najszczęśliwszym dniem w całym życiu, a warto mieć pamiątkę tak znaczącej daty!”, „Oto moje ostatnio zrobione zdjęcie. Mam nadzieję, że spotkamy się już wkrótce. M. K.”.

Następnym dokumentem, będącym jednym z elementów korespondencji kierowanej do konsumenta, jest dokument udziału. Dokument udziału z uwagi na tytuł, szatę graficzną, odciski pieczęci (okrągłej, w kolorze czerwonym), „odręczne” podpisy m.in. głównej księgowej spółki, sekretarza Komisji ds. Loterii, dyrektorów działów baz i analiz, sprzedaży, biura obsługi, itp., sprawia wrażenie dokumentu oficjalnego, urzędowego o dużym znaczeniu. Na dokumencie znajdują się puste pola, które adresat przed wysłaniem musi uzupełnić właściwymi naklejkami dołączonymi do korespondencji, znajdującymi się na innych załączonych dokumentach. Ponadto, dokument udziału zawiera informacje o nagrodzie i procedurach przeprowadzonych w stosunku do adresata, w wyniku których otrzymał on wyjątkową pozycję (np. „osoba - Jan Wzorcowy została zaakceptowana do natychmiastowego awansu do finału losowania z Nagrodą Główną 550.000 zł”).

Korespondencja wstępna, czyli przesyłana do adresata z listy „outside list” po raz pierwszy, składa się listu informującego go o możliwości wygrania nagrody pieniężnej w dużej wysokości. Informacja może być podana np. w formie zaproszenia do udziału w losowaniu z jednoczesnym opisem gali wręczenia nagrody zwycięzcy. Do listu dołączony jest dokument, który należy odesłać z dokumentami udziału, które nadejdą w następnej przesyłce w ciągu kilku dni.

Przykładowo: „To ważne: koperta ta zawierać będzie dokumenty udziału, które musi Pan odesłać, by skorzystać z szansy na zwycięstwo. Odesłane przez Pana dokumenty włączymy do finału, a wtedy nazwisko J. W. ma szansę pojawić się na szczycie listy zwycięzców … Gwarantujemy!”.

Przesyłka, którą konsument otrzymuje kilka dni później składa się, w zależności od akcji mailingowej, z następujących dokumentów: listu od sekretarza Komisji ds. Loterii, głównej księgowej, dokumentów udziału (np. „Paszport Finalisty”, „Dossier Finalisty”), kopert zwrotnych, mogą być dołączone – katalog, informacje dotyczące nagrody dodatkowej (np. samochód), w której losowaniu biorą udział złożone zamówienia. List charakteryzuje się wyżej opisanym układem treści. Z treści listu konsument dowiaduje się o swoich wyjątkowych szansach na wygraną, o przyznanych mu przywilejach/wyróżnieniach, wśród których znajdują się: szansa na nagrodę główną, premia za szybką odpowiedź, uczestnictwo w losowaniu pozostałych nagród, możliwość otrzymania produktu (wydawnictwo książkowe albo muzyczne) oraz szansa na dodatkową nagrodę w postaci np. samochodu. Ponadto, do korespondencji może być dołączony dodatkowy list w osobnej kopercie, który zawiera informacje dotyczące nagród i szczególnej pozycji adresata, który został wyłoniony do udziału w loterii w wyniku przeprowadzonych procedur. Jednocześnie może być dołączone pismo Działu Finansów od głównej księgowej, potwierdzające złożenie do depozytu bankowego środków pieniężnych przeznaczonych na nagrody.

Termin przesłania dokumentów udziału, w tym także krótszy termin, którego spełnienie gwarantuje wypłatę premii za szybką odpowiedź w przypadku wygrania nagrody głównej, wynika z informacji zamieszczonych w dokumentach (np. liście, czy dokumencie udziału). Ponadto, terminy te wskazane są każdorazowo w okienku konsumenckim. Informacje zawarte w całej korespondencji kierowanej do konsumentów kładą nacisk na udzielenie jak najszybszej odpowiedzi na przesłane dokumenty.

W przypadku niektórych akcji mailingowych odesłanie odpowiedzi TAK w kopercie TAK (innej kopercie zwrotnej) gwarantuje, zgodnie z informacjami zamieszczonymi w liście, na kopercie lub dokumencie udziału (specjalna naklejka), priorytetową obsługę zamówienia. Sposób wyrażenia informacji w przedmiotowym zakresie oraz sposób składania zamówień (ten sam dokument udziału) może wskazywać, iż priorytetową obsługą zostaną objęte zgłoszenia udziału w loterii w przypadku udzielenia odpowiedzi o treści TAK - „Osoby przyjmujące korespondencję mają polecenie priorytetowego traktowania zamówień. Odsyłając swoją Kartę Transferu Poufnych Numerów Udziału wraz naklejkami w kopercie zwrotnej TAK, można mieć pewność, że będzie ona potraktowana w pierwszej kolejności.”.

Wśród korespondencji kierowanej do konsumentów spółka wysyła jako osobną korespondencję dotyczącą wyłącznie możliwości wygrania nagrody, w losowaniu której można wziąć udział w wyniku złożenia zamówienia na oferowane produkty (loterie YES only). Zazwyczaj informacje dotyczące tego typu loterii (YES only) są przekazywane razem z informacjami dotyczącymi Wielkiej Loterii (...), loterii typu pre-draw oraz oferty. Korespondencja ta składa się tradycyjnie z listu głównego oraz listu dodatkowego w osobnej kopercie, dokumentu udziału (np. „ Wzór zlecenia przelewu”), katalogu, koperty zwrotnej, dodatkowych dokumentów w postaci np. zdjęć nagrody (samochód), dodatkowego bonusu w przypadku złożenia zamówienia na co najmniej dwa produkty. List charakteryzuje się swoistym układem treści (por. wyżej) i wskazuje na szczególną pozycję adresata, który został wybrany do otrzymania najnowszej oferty spółki oraz możliwości wygrania nagrody, która przeznaczona jest wyłącznie dla osób składających zamówienia, możliwości dokonania wyboru sposobu odbioru wypłaty nagrody.

Przykładowo: „Pan J. W. jest jedną z wyjątkowych osób i dlatego w R. (...) D. ma wyjątkową historię danych klienta. Zależy nam, by spotkała się ona z należytą uwagą. Nie mieliśmy lepszego pomysłu na okazanie, jak bardzo ważne są dla nas Pana preferencje, niż zaproponowanie fantastycznej możliwości wybrania odbioru nagrody o wartości 92 000 zł. A jest to możliwość warta szczególnej uwagi.”;

„Jako Sekretarz Komisji ds. Loterii mogę osobiście zagwarantować Panu dwie rzeczy. Po pierwsze gwarantuje Panu szanse wygrania Nagrody Specjalnej w wysokości 92 000 zł, jeśli już dziś skorzysta Pan z naszej oferty. A ponadto … załączone Świadectwo Elitarnego Klienta wystawione na nazwisko J. W. upoważnia Pana do wybrania formy nagrody w wysokości 92 000 zł w przypadku wygranej”.

W treści listu dodatkowego znajdują się informacje dotyczące nagrody przeznaczonej dla lojalnych klientów oraz o prezencie, który można otrzymać gratis przy złożeniu zamówienia – „Ale to nie wszystko! Wraz z Pana zamówieniem, w dowód wdzięczności prześlemy specjalnie wybrany upominek GRATIS.”.

Klienci powoda zostali podzieleni na siedem kategorii w zależności m.in. od ilości i częstotliwości dokonywania zakupów, prenumerowania miesięcznika, zamawiania serii (...)

Poszczególne akcje mailingowe kierowane są do konsumentów o tym samym statusie, należących do tej samej kategorii, dlatego też materiały wysyłane w jednym mailingu są jednakowe.

Ponadto, powód poinformował, iż ilość punktów w Klubie (...) nie przekłada się automatycznie na status klienta, choć stanowi jedno z kryteriów jego ustalania. W listopadzie 2011 r. w zbiorze administrowanym przez powoda znajduje się 4 789 483 klientów, z czego 370 519 ma status I kategorii, co stanowi 7,74%. Stosunek liczby uprzywilejowanych klientów, którzy otrzymują korespondencję w danej akcji mailingowej do ogólnej liczby korespondencji w danej akcji mailingowej wynosi 76%.

Powód prowadzi również akcje mailingowe za pośrednictwem Internetu. Jak wynika z jego wyjaśnień akcja internetowa prowadzona jest na takich samych zasadach, jak w przypadku akcji z wykorzystaniem tradycyjnej drogi pocztowej przy uwzględnieniu specyfiki Internetu.

W przypadku akcji prowadzonych drogą internetową w pierwszej kolejności konsument uzyskuje informacje dotyczące prowadzonych przez powoda loterii, zakwalifikowania się do udziału, swoich szansach na wygraną, możliwości wygrania nagrody dodatkowej (np. samochód), udziału w gali zwycięzców, sposobu i formy wypłaty nagrody oraz o możliwości otrzymania oferowanego produktu. Pod koniec edycji konsument musi udzielić odpowiedzi na przygotowane dla niego opcje (w tym szanse na nagrody oraz oferowane produkty) poprzez wybranie przycisku TAK albo NIE. W przypadku odpowiedzi TAK wyświetla się komunikat informujący o złożeniu przez konsumenta zamówienia oraz zarejestrowaniu jego numerów udziału w loterii. W przypadku wybrania przycisku NIE na ekranie pojawia się dodatkowa informacja w postaci prośby/rady o ponowne zastanowienie się nad odpowiedzią TAK na przedstawione mu propozycje. W przypadku ponownej odmowy pojawia się komunikat o zarejestrowaniu przyznanych konsumentowi numerów udziału w loterii.

Przykłady tytułów prezentacji internetowych: (...), (...) O (...), „UPRAWNIENIE DO UDZIAŁU W 25 (...) NA (...): J. K.”, „ZAWIADOMIENIE: {{ (...)}} {{ (...)}} ZOSTAŁA WYBRANA DO FINAŁU WIELKIEJ LOTERII”, „Przywileje dla: {{name}} {{surname}}”, (...), „700 000 ZŁ (...) 25 Wielka Loteria Gwarantowana wypłata wszystkich wymienionych nagród”, (...) Z (...), (...) O (...) .

Powód zamieszcza również informacje w prasie w postaci kart (tzw. inserty). Karty te mogą zawierać np. zdjęcia samochodów, stanowiących nagrodę w loterii, z dołączoną naklejką w kształcie kluczyka. Stosowane są dwa rodzaje insertów.

Jeden rodzaj promuje wyłącznie loterie, a jego odesłanie równoznaczne jest ze zgłoszeniem udziału w loterii. W następstwie odesłania takiego insertu, osoba odsyłająca go bierze udział w loterii, a jej dane są utrwalane w zbiorze administrowanym przez powoda. Następnie wysyła się do takiej osoby korespondencję przeznaczoną dla nowych klientów (tzw. „outside list”).

Drugi rodzaj insertów stanowi jednocześnie promocję loterii oraz ofertę nabycia towaru. Odesłanie tego rodzaju insertu skutkuje zgłoszeniem przez osobę odsyłającą jej udziału w loterii oraz zamówieniem towaru. Dane takiej osoby są utrwalane w zbiorze, a następnie wykorzystywane w prowadzonych akcjach mailingowych.

W dniu 5 kwietnia 2006 r. Prezes Urzędu zawarł z powodem ugodę pozasądową w toku postępowania sądowego prowadzonego z powództwa Prezesa Urzędu przeciwko powodowi o zaniechanie czynów nieuczciwej konkurencji. Postanowieniem z dnia 14 czerwca 2006 r. Sąd Okręgowy w Warszawie umorzył postępowanie w sprawie o sygn. XX GC 1237/99 , uznając, iż w świetle zawartej ugody o treści przedstawionej sądowi, dopuszczalne jest cofnięcie pozwu.

Na podstawie tej ugody R. (...) D. zobowiązywał się do kierowania swojej korespondencji do konsumentów w sposób określony w poniższych postanowieniach.

Art. 1

Postanowienia dotyczące korespondencji R. (...) D. Przegląd z konsumentami

I. Słownik podstawowych pojęć (…)

II. Koperty

1. Informacje umieszczane na kopertach nie będą wyolbrzymiały znaczenia zawartości lub wprowadzały w błąd, co do treści zawartości np. „Ważna Przesyłka”.

2. Wyrażenia dające odbiorcy pewność lub poczucie dużego prawdopodobieństwa wygrania nagrody np. „Wyjątkowa wygrana”, „Wyjątkowa nagroda”, „Niepowtarzalna wygrana”, „Niepowtarzalna nagroda” ani im podobne nie będą używane na kopertach.

3. Nagłówki, tytuły lub stwierdzenia używane na kopertach, nie będą sformułowane w trybie warunkowym.

4. Koperty nie będą zawierały zwrotów, które będą wskazywały na nieistniejący rodzaj przesyłki, przykładowo: „List polecony”, „Polecony”, „Ekspresowe doręczenie”, itp. sposób doręczenia, który może zostać pomylony z konkretnymi usługami (...) P. P.

5. Wyrażenia i zwroty w rodzaju „poufne”, itp. mogą być umieszczone na kopertach zewnętrznych zawierających wyłącznie materiały wydawnicze.

6. Koperta zwrotna TAK i koperta zwrotna NIE będą drukowane w tych samych kolorach.

7. Koperty będą zawierały neutralne informacje, w szczególności nie mogą sugerować zwiększenia szansy na wygraną.

III. Przedstawienie przejaskrawionej wersji spotkań lub procedur

1. Zabronione jest przedstawianie przejaskrawionej wersji spotkań lub rozmów pomiędzy pracownikami (...), pomiędzy pracownikami (...) a konsumentami.

2. Można powoływać się na spotkania, które miały miejsce w związku ze zwyczajowym procesem loteryjnym.

3. Zabronione jest przedstawianie przejaskrawionych opisów, z których wynika, że określone procedury były stosowane lub określone działy były zaangażowane w procedury związane z uzyskaniem nagrody, podczas gdy w rzeczywistości nie miało to miejsca.

4. Zabronione jest przedstawianie przejaskrawionych opisów działań zwykle prowadzonych przy przyznawaniu nagrody, wygranej.

IV. Korespondencja

1. W materiałach wydawniczych, R. (...) D. nie będzie wspominać loterii.

2. W celu wyeliminowania ryzyka nieporozumienia co do roli loterii, korespondencja będzie wyraźnie określać jej rolę sprowadzającą się do zainteresowania ofertą dotyczącą danego produktu lub usługi.

3. Z każdej korespondencji w sposób jasny będzie wynikać, że R. (...) D. jest przedsiębiorstwem wydawniczym.

4. W każdej korespondencji, dotyczącej materiałów loteryjnych, zostanie umieszczone „okienko” zawierające informacje przeznaczone dla klienta, w którym przedstawione zostaną informacje o spółce i warunkach loterii, w tym dotyczące prawdopodobieństwa wygranej. W okienku zostanie zawarta również informacja o wpływie lub braku wpływu zakupu produktów na szansę wygrania nagrody.

5. W każdej korespondencji dotyczącej materiałów wydawniczych (oferty wydawniczej) umieszczone zostało „okienko” zawierające informacje przeznaczone dla klienta, w którym zostaną przedstawione informacje o spółce i warunkach oferty dotyczącej produktu.

6. Korespondencja nie może stwarzać wrażenia oficjalnych pism, dokumentów urzędowych, a które informowałyby o wygraniu przez konsumenta nagrody.

7. W korespondencji nie można powołać się na „Uchwałę (…) o wynagrodzeniach”, „Dokument Gwarantowanej Wygranej”, „Dokument oficjalny, mający charakter dowodu”, „Administracyjne Pismo do Zwycięzców”, „Ściśle Poufny List Administracyjny”, „Certyfikat Ostatecznego Przyznania”, itp. które wywołują u konsumentów pewność lub poczucie dużego prawdopodobieństwa otrzymania wygranej.

8. W materiałach loteryjnych nie mogą być zamieszczane druki, rzeczy w sposób wprowadzający w błąd, dający pewność lub poczucie dużego prawdopodobieństwa wygrania nagrody.

9. W materiałach loteryjnych kierowanych do konsumentów nie mogą być zamieszczane fikcyjne określenia lub fikcyjne nazwy osób podpisujących się pod wygraną, dające pewność lub poczucie dużego prawdopodobieństwa otrzymania wygranej oraz wzbudzające zaufanie poprzez zamieszczenie podpisu, np. notariusza.

10. Sformułowanie „potencjalny finalista” nie będzie używane w korespondencji.

11. Ustalony zostaje wzorzec zwracania się do klienta w sposób następujący: „Sz.P. imię, nazwisko” lub imię, nazwisko ewentualnie nazwisko. Tym samym uznaje się za zabronione zwracanie się do klienta po imieniu, np. „Pani Aniu” bądź w sposób wskazujący na poufałość i szczególną indywidualizację klienta.

12. Korespondencja dotycząca wyboru danej osoby nie może zawierać stwierdzeń, że dana osoba została wybrana osobiście przez pracownika lub grupę pracowników (...).

13. Zabronione jest stwierdzenie, jakoby pracownicy (...) mieli osobiste przekonania lub odczucia o szansach wygrania w loterii przez konkretną osobę lub że pracownicy (...) będą podejmowali działania na rzecz konkretnych osób w celu zwiększenia ich szans na wygraną.

14. Zabronione jest przesadne informowanie o wewnętrznych procedurach prowadzenia loterii w odniesieniu do konkretnej osoby. Ewentualna dokonywana wewnętrzna selekcja adresatów loterii może być jedynie przedmiotem neutralnej informacji.

15. Zabronione jest używanie sugestii, iż konsument posiada cechy wyróżniające go z grona odbiorców korespondencji spółki jeżeli faktycznie takich cech nie posiada lub, że spółka ma szczególne powody traktowania go w sposób odmienny od pozostałych adresatów takiej samej korespondencji, z której wnioskowałby większe szanse, szczególne preferencje w stosunku do niego.

16. Jedna korespondencja nie musi zawierać więcej niż jednego Okienka, o którym mowa wyżej w punktach IV.4. i 5.

17. W korespondencji nie będzie pojawiać się sformułowanie „Komisja ds. Nagród” lub podobne sformułowanie dotyczące organów R. (...) (...) Sp. z o.o. sugerujące, że nagrody zostały przyznane lub że istnieje duże prawdopodobieństwo wygranej odbiorcy Korespondencji. (…)

V. Okienko z informacją dla klienta

1. W każdej korespondencji zawarte będzie okienko z informacją dla klienta w formie zbliżonej do załączonej do niniejszej propozycji. Informacje wydrukowane będą czcionką nie mniejszą niż 7.0 punktów i umieszczone będą w jednym miejscu. Pierwszy paragraf informacji dla klienta powinien mieć tytuł „Informacje o działalności firmy”, a jego pierwsze zdania powinny brzmieć: „Głównym celem działalności firmy jest sprzedaż książek, miesięcznika „R. s D.” oraz innych publikacji. Działalności tej towarzyszy organizowanie loterii.”(…).

UDZIAŁ W LOTERII JEST BEZPŁATNY.

Za uczestnictwo w loterii R. (...) D. nie trzeba płacić. Ponadto, udział nie zależy od zakupu ani zobowiązania do kupna. Wszystkie zgłoszenia do udziału w loterii mają równe szanse na zwycięstwo. Nagrody loterii są rozlosowywane w obecności niezależnego notariusza, a wręczały je m.in. C. S. czy S. L.. Do tej pory rozlosowaliśmy w Polsce nagrody o łącznej wartości 13 740 000 zł!

Zgłoszenie udziału w loterii zawierać będzie informację o prawdopodobieństwie wygrania nagrody, w szczególności w okienku.

VI. Etapy loterii (poziomy)

1. Zabronione jest podawanie w korespondencji odniesień do etapów loterii lub konkursu, jak też innych, sugerujących konsumentom pokonanie kolejnych stopni, poziomów eliminacji, w szczególności, jeżeli były one tylko wewnętrznymi procedurami, np. wskazywanie na przejście przez konsumenta 3 etapów i zakwalifikowania go do „szczególnego” grona osób wytypowanych.

2. Test o tzw. etapach dotyczący procesu selekcji nazwisk osób, które otrzymują ofertę produktu R. (...) D. nie będzie przedstawiane konsumentowi i traktowane jest jako wewnętrzne czynności techniczne Przeglądu R. (...) D..

3. Użycie słowa „surowe” w kontekście kryteriów selekcji do udziału w loterii jest zabronione.

4. Zabronione jest sugerowanie konsumentowi, iż np. miał niebywałe szczęście, bo zakwalifikował się do kolejnego poziomu, etapu loterii, w szczególności, gdy w rzeczywistości jest to pierwsza korespondencja dotycząca loterii. (…)

VII. Materiały o charakterze oficjalnym

1. Materiały loteryjne nie mogą wprowadzać w błąd, sugerując, iż:

- dokument jako taki ma jakąkolwiek wartość;

- dokument może zostać wymieniony na nagrodę;

- dokument jest czymś więcej, niż tylko materiałem promocyjnym.

2. Korespondencja nie może zawierać załączników w postaci kluczyków, monet, imitacji banknotów i tym podobnych, chyba, że przedmioty takie będą przedstawiane w sposób wyraźnie wskazujący, że nie są one ani prawdziwe, ani wartościowe. W przypadku dołączenia tego rodzaju przedmiotów R. (...) D. użyje słowa „Wzór” w celu podkreślenia pokazowego charakteru załącznika.

3. Zabronione jest używanie dokumentów, które stanowią kopię określonych urzędowych dokumentów organów administracji.

4. W przypadku wykorzystania wizerunku wzorowanego na czeku lub innym podobnym dokumencie, wizerunek taki musi być opatrzony zwrotem „wzór” umieszczonym pod kątem, z zastosowaniem czcionki używanej w sąsiadującym tekście, nie mniejszej niż 12, w kolorze odróżniającym od pozostałych elementów tekstu. W nazewnictwie nie można posługiwać się słowem „czek”.

5. W każdym przypadku zwroty „Dokument udziału”/„Kupon uczestnictwa w loterii” lub podobne będą zamieszczane w dokumentach uczestnictwa w loterii.

6. Nazwa „Dyplom” i „Certyfikat” nie może pojawiać się w dokumentach udziału w loterii.

VIII. Tekst o gratulacjach

Użycie słowa „gratulacje” i jego synonimów w kontekście szans klienta na wygraną jest zabronione. (…)

IX. Gwarancja satysfakcji

1. Odniesienia do gwarancji satysfakcji mogą być czynione w związku z produktem, nie z loterią.

2. Gwarancja satysfakcji nie może być opisywana jako „wyjątkowa”.(…)

XIII. „Proszę zrobić wszystko…”

Sformułowania typu „proszę zrobić wszystko”, „proszę działać szybko”, „proszę się śpieszyć”, nie mogą być stosowane przy sugerowaniu Klientowi odpowiedzi na materiały promocyjne, chyba, że jest to uzasadnione dochowaniem wskazanego terminu lub istnieje związek między działaniem konsumenta, a terminem na odpowiedź konsumenta.(…)

XVI. Sformułowanie dotyczące „statusu”

1. Odniesienia do statusu klienta („lojalność”) muszą mieć swoje uzasadnienie.

2. Użycie sformułowania „wierny sympatyk” lub podobne jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy jest uzasadnione historią zakupów danego klienta w R. (...) D.. Sformułowanie „wierny sympatyk” i podobne muszą być zdefiniowane w wewnętrznych regulaminach R. (...) D..

3. Ponieważ status nie może mieć wpływu na szansę wygrania nagrody w loterii, materiały promocyjne nie mogą zawierać takiej sugestii. (…)

Sąd pierwszej instancji zważył, iż w niniejszej sprawie dopuścił dowody z zeznań świadka R. P. (1) i strony pozwanej J. S..

Świadek R. P. (1) były szef marketingu powoda, zeznał przy tym, że uprzywilejowany status ma taki klient, który reaguje pozytywnie na kierowaną do niego ofertę. Jest on bowiem dla firmy bardziej ekonomiczny, opłacalny. Pozytywnie reagujący to klienci odpowiadający mocno na promocje i dużo kupujący albo reagujący na promocję bez dokonywania zakupu. Według tego kryterium tworzone są w formie grupy docelowe z podziałem na kategorie. Tak powstają grupy uprzywilejowane, a w nich jeszcze kategorie uprzywilejowane. W bazie klientów jest ok. 4 mln. klientów, grupa lepsza, uprzywilejowana, do której najczęściej ponawiane są akcje promocyjne liczy ok. 40 – 50 tysięcy. Częstość wysyłanej korespondencji zależy też od innych zachowań klientów. Ci z nich, którzy są bierni, nieaktywni są o tym informowani. Klienci nowi otrzymują na starcie większą liczbę promocji. Do klientów uprzywilejowanych przed główną promocją kieruje się promocje dodatkowe. Częstotliwość promocji zakłada się z góry, np. na co 10 dni i do nich przyporządkowuje się klientów według aktualnego ich statusu.

J. S. zeznał natomiast, że od 2005 r. jako prawnik firmy spotykał się z pracownikami UOKiK. Negocjował również treść ugody pozasądowej. Ugoda została wprowadzona w życie. Spowodowała wprowadzenie w tzw. okienku najważniejszych informacji dla klienta. Materiały promocyjne, których jest bardzo dużo, gdyż dużo jest akcji promocyjnych, są badane pod kątem zgodności z ugodą, choć jest to czasochłonne. Sprawdzana jest też ich zgodność z przepisami prawa. Ugoda jest precyzyjniejsza od przepisów ustaw, dlatego jest uzupełnieniem tych przepisów. Pozwoliła ona rozwiązywać wątpliwości jak interpretować przepisy. Od ugody do wszczęcia postępowania w niniejszej sprawie UOKiK prowadził w stosunku do powoda kilka postępowań wyjaśniających i zawsze otrzymywał całość żądanych dokumentów. Jeśli są skargi klientów kierowane do nas, zawsze na nie reagujemy, szanując naszego kontrahenta. Co do płatności, to jej termin następuje po otrzymaniu produktu. Przy braku zapłaty po 6 tygodniach system generuje ponaglenie, a następnie po dalszych 4 tygodniach. Potem dochodzi do windykacji. Co do procedury zwrotu towaru jesteśmy bardzo elastyczni, mamy dużo korzystniejsze terminy, niż ustawowe. W ciągu ostatnich 4 lat 70% klientów odpowiedziało na akcję promocyjną powoda. Wskazuje to, że nie mają problemów ze zrozumieniem otrzymywanej korespondencji. Zmiana nazwy na (...) była wynikiem zmiany własnościowej w spółce ze skutkiem wystąpienia z grupy R. D.. Uważamy, że do dziś obowiązuje ugoda, a UOKiK wydał decyzję nakładającą zupełnie inne obowiązki, nieraz z nią sprzeczne. My zaskarżoną decyzję realizujemy. W ramach procedury ściągania należności wszystko najpierw sprawdzamy. Dążymy do polubownego załatwienia sprawy. Jeśli klient zwrócił towar, nie są wysyłane wezwania do zapłaty.

W świetle powyższych ustaleń faktycznych, zdaniem Sądu Okręgowego, odwołanie w przeważającej części nie było zasadne. Uzasadnione, w ocenie Sądu, okazało się ono jedynie w zakresie żądania uchylenia kary pieniężnej wymierzonej w pkt IX ppkt 6 zaskarżonej decyzji.

Jako chybiony Sąd pierwszej instancji ocenił przy tym zarzut błędnej podstawy prawnej (tj. poprzez zastosowanie nowych przepisów uokik z 2007 r.). Sąd pierwszej instancji zważył, że zgodnie z art. 131 uokik z 2007 r. do postępowań wszczętych na podstawie uokik z 2000 r. i niezakończonych do dnia wejścia w życie uokik z 2007 r. należy stosować przepisy dotychczasowe, tj. uokik z 2000 r. Skoro zatem przepisy uokik z 2007 r. weszły w życie w dniu 21 kwietnia 2007 r., tj. w trakcie trwania postępowania wyjaśniającego, Prezes UOKiK, zdaniem Sądu, słusznie zakończył je postanowieniem z dnia 30 września 2010 r. na podstawie art. 43 ust. 3 uokik z 2000 r., zgodnie z dyspozycją art. 131 uokik z 2007 r. Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, iż całkowicie autonomiczne i samodzielne postępowanie „właściwe” w sprawie zakazu stosowania przez powoda praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów zostało wszczęte w dniu 2 czerwca 2011 r. pod rządem uokik z 2007 r. i toczyło się na podstawie jej przepisów tak proceduralnych, jak i prawa materialnego – co pozostawało w zgodzie z ww. art. 131 oraz z okolicznościami faktycznymi sprawy, wskazującymi, że wymienione w decyzji praktyki trwały do dnia wydania 30 grudnia 2011 r. decyzji, za wyjątkiem praktyki z jej pkt II i III, które zostały zaniechane odpowiednio w dniach 1 sierpnia 2011 r. i 26 października 2011 r., a więc również pod rządem uokik z 2007 r.

W świetle powyższego w postępowaniu administracyjnym zakończonym zaskarżoną decyzją, zdaniem Sądu pierwszej instancji, Prezes UOKiK prawidłowo posługiwał się przepisami uokik z 2007 r.

Odnosząc się do kolejnych zarzutów, Sąd pierwszej instancji zważył, iż przeprowadzenie postępowania o zaniechanie praktyk nie było uzależnione od rozstrzygnięcia środka zaskarżenia na postanowienie z dnia 2 czerwca 2011 r. o jego wszczęciu. Na gruncie ustawy uokik z 2007 r. na tego rodzaju postanowienie nie przysługuje bowiem środek odwoławczy, o czym przesądza art. 83 uokik z 2007 r. w zw. z art. 141 § 1 k.p.a.

Jednocześnie Sąd pierwszej instancji wskazał, że wszczynając postępowanie „właściwe”, czy też „główne”, Prezes UOKiK obowiązany jest w sposób jednoznaczny postawić zarzuty przez konkretyzację ustawowych stanów faktycznych w kontekście kwestionowanych zachowań przedsiębiorcy. Zarzuty te wyznaczają przedmiotowy zakres postępowania i wydawanej decyzji, umożliwiając w ten sposób przedsiębiorcy czynny udział w postępowaniu i gwarantując mu pełne prawo do obrony – art. 10 k.p.a. Postawienie konkretnych zarzutów jest przejawem realizacji zasady czuwania organu nad interesem strony postępowania wyrażonej w art. 9 k.p.a.

Sąd Okręgowy wskazał, iż wbrew stanowisku powoda, w sprawie nie toczyły się jednocześnie dwa postępowania w tej samej sprawie, tylko kolejno po sobie dwa postępowania określone przez uokik. Pierwsze z nich – wyjaśniające, prowadzone bez udziału strony, mające na celu ustalenie, czy istnieją podstawy do wszczęcia postępowania właściwego w sprawie konkretnego deliktu określonego w uokik, które to postępowanie na skutek postawienia zarzutów toczy się już ad personam – przeciwko konkretnemu przedsiębiorcy. Sąd pierwszej instancji zaznaczył przy tym, iż postępowania te nie toczą się łącznie, tylko następują kolejno po sobie i są całkowicie w stosunku do siebie autonomiczne i niezależne.

Sąd pierwszej instancji nie podzielił również argumentacji powoda, w świetle której w postanowieniu o wszczęciu postępowania właściwego z dnia 2 czerwca 2011 r. Prezes UOKiK posłużył się kategorycznymi stwierdzeniami o stosowaniu przez powoda praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Jak wskazał Sąd Okręgowy, w postanowieniu tym określono bowiem jedynie, że dane zachowanie powoda może spełniać przesłanki naruszenia tych interesów. Do potwierdzenia tej hipotezy służyło natomiast postępowanie właściwe.

Odnosząc się do zarzutów odwołania dotyczących naruszenia procedury administracyjnej, Sąd pierwszej instancji zważył, iż zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa celem postępowania sądowego przed SOKiK nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego, ale merytoryczne rozpoznanie sprawy, której przedmiotem jest spór między stronami, powstający dopiero po wydaniu decyzji przez Prezesa UOKiK. Zasadniczo odwołujący się nie może zatem skutecznie powoływać się na ewentualne błędy proceduralne postępowania administracyjnego, bowiem zarzut naruszenia przepisów postępowania nie może być skutecznie podnoszony przed Sądem OKiK, który jako sąd powszechny rozpatruje sprawę od nowa. Jedynymi wyjątkami od przedstawionej zasady jest ustalenie przez Sąd, że zaskarżona decyzja nie znajduje dostatecznych podstaw prawnych lub stwierdzone błędy proceduralne są na tyle istotne, że uzasadniałyby stwierdzenie jej nieważności, nie dając się jednocześnie konwalidować.

Rozważając wszystkie podniesione przez powoda zarzuty naruszenia procedury w przedstawionym wyżej kontekście, Sąd Okręgowy jako niezasadny ocenił zarzut udzielenia powodowi przez Prezesa UOKiK błędnych pouczeń w toku postępowania dowodowego, zmierzających, zdaniem skarżącego, do ograniczenia jego praw, co miało naruszać zasadę informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy, wyrażoną w art. 9 k.p.a. Sąd pierwszej instancji wskazał, iż Prezes UOKiK odmówił przeprowadzenia dowodów osobowych – przesłuchania świadków i strony, powołując się na zasadę pisemności postępowania administracyjnego oraz na fakt, że okoliczności mające być przedmiotem dowodu zostały obszernie wyjaśnione w pismach powoda i nie musiały być potwierdzone dowodami, gdyż organ nie kwestionował podanych w tych pismach faktów. Chodzi tu o wyjaśnienia w piśmie z dnia 20 czerwca 2011 r. na temat automatycznego generowania przez system operacyjny powoda ponagleń do zapłaty dla konsumentów, co ma związek z praktyką z pkt III decyzji. Sąd Okręgowy podniósł, iż pomimo, że postępowanie Prezesa UOKiK było dopuszczalne, Sąd rozpoznając sprawę od nowa przeprowadził dowody osobowe w żądanym przez skarżącego zakresie. Z tych przyczyn, w ocenie Sądu, należało zatem przyjąć, że wszelkie wady postępowania administracyjnego dotyczące błędnych pouczeń mogły być konwalidowane przez przeprowadzenie stosownych dowodów zawnioskowanych przez powoda przed Sądem.

Za nieistotny dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd pierwszej instancji uznał kolejny zarzut proceduralny poprzez pozostawienie bez rozpoznania wniosku powoda o ograniczenie podmiotom trzecim prawa wglądu do materiału postępowania. Sąd Okręgowy podniósł, iż w tym wypadku organ kierował się okolicznością, że powód jest jedyną stroną postępowania i z braku innych stron nie było potrzeby ograniczenia wglądu w trybie art. 69 uokik. Zdaniem Sądu, Prezes UOKiK powinien był rozpoznać złożony wniosek, jednakże odstąpienie od tej czynności w żaden sposób nie rzutowało na ocenę, czy w sprawie miały miejsce praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów. Poza tym - jak wskazał Sąd - analizowana wadliwość została usunięta przez uwzględnienie przez Sąd wniosku skarżącego o rozpoznanie sprawy przy drzwiach zamkniętych.

Odnosząc się kolejno do zarzutu braku wyjaśnienia w postępowaniu administracyjnym wszystkich okoliczności sprawy (tj. braku wyjaśnienia skarg konsumenckich; nieuwzględnienia postanowień ugody w podstawie faktycznej decyzji i w konsekwencji w ocenie działań powoda; odrzucenia przez organ możliwości zakończenia postępowania ugodą), Sąd pierwszej instancji wskazał, że dla wykazania stosowania przez przedsiębiorcę praktyk godzących w zbiorowe interesy konsumentów nie zachodzi potrzeba badania, czy określone w skargach nieprawidłowości zostały usunięte przez przedsiębiorcę; nie byłoby też istotne, że powód przyznałby w trakcie postępowania administracyjnego, że po weryfikacji uznał skargi za słuszne. Sąd Okręgowy zwrócił jednocześnie uwagę, że Prezes UOKiK nie ma obowiązku badania faktycznych skutków praktyki dla każdego z konsumentów. Przedmiotem ochrony jest bowiem zbiorowy interes konsumentów, a nie interes indywidualny każdego z nich. Sąd pierwszej instancji zważył, iż wbrew twierdzeniom powoda, zgromadzone w postępowaniu administracyjnym w dużej liczbie skargi, udokumentowane w znacznej mierze poprzez załączniki w korespondencji Powiatowego Rzecznika Konsumentów w B. z dnia 25 listopada 2009 r. i Miejskiego Rzecznika Konsumentów w S. z dnia 30 listopada 2009 r. oraz pismo Miejskiego Rzecznika Konsumentów w W. z dnia 1 grudnia 2009 r., uprawniały Prezesa UOKiK do dokonania ustaleń faktycznych mających znaczenie dla subsumpcji stanu faktycznego sprawy pod normę art. 9 pkt 6 u.p.n.p.r., a w konsekwencji pod normę art. 24 ust. 2 uokik w sposób określony w pkt IV zaskarżonej decyzji. Zdaniem Sądu, rację należało przyznać Prezesowi Urzędu, że przekazane mu skargi konsumenckie stanowią pochodzący z rynku sygnał wskazujący na negatywny odbiór ze strony konsumentów praktyk przedsiębiorcy, pozwalający jednocześnie na odkrycie mechanizmu jego działań, ocenianych następnie pod kątem ewentualnego stosowania zabronionych w ustawie przedsięwzięć, noszących cechy deliktu – w przypadku powoda praktyki godzącej w zbiorowy interes konsumentów.

Sąd pierwszej instancji jako chybiony ocenił również zarzut naruszenia przez organ art. 10 k.p.a. w zw. z art. 83 uokik na skutek braku możliwości powołania autorów skarg na świadków. W tej kwestii Sąd Okręgowy w pełni podzielił stanowisko prezentowane przez Prezesa UOKiK, w świetle którego dane osobowe konsumentów składających do Urzędu skargi nie mogą być udostępnione podmiotowi, przeciwko któremu są kierowane. Przyjmuje się bowiem, że skoro osoby składające skargi działają w zaufaniu do Urzędu, to ich dane osobowe nie będą nikomu udostępnione. Sąd pierwszej instancji powołał się przy tym na wynikające z art. 51 Konstytucji RP prawo jednostki do samodzielnego decydowania o ujawnieniu informacji o sobie, chyba, że obowiązek ujawnienia wynika z ustawy.

Sąd pierwszej instancji wskazał jednocześnie, iż przy uwzględnieniu podanej wyżej przeszkody prawnej, należało również odmówić powodowi udostępnienia danych osobowych osób składających na niego skargi już w toku postępowania sądowego.

W tym stanie rzeczy, zdaniem Sądu Okręgowego, nie doszło w postępowaniu administracyjnym do naruszenia prawa strony do aktywnego uczestniczenia w postępowaniu, ani prawa do obrony.

Analizując kwestię nieuwzględnienia przez Prezesa UOKiK postanowień ugody pozasądowej, która była podstawą umorzenia postępowania na skutek cofnięcia pozwu w sprawie wniesionej do Sądu Okręgowego w Warszawie w grudniu 1999 r. z powództwa Prezesa UOKiK przeciwko powodowi o zaniechanie czynów nieuczciwej konkurencji, Sąd pierwszej instancji zważył, że przedmiotem postępowania zakończonego wydaniem zaskarżonej decyzji nie była ocena wykonania przez powoda postanowień ugody, tylko ocena zgodności jego działań z przepisami prawa o charakterze bezwzględnie obowiązującym. Sąd Okręgowy wskazał przy tym, iż po upływie ponad roku od zawarcia ugody weszła w życie ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, dokonująca w zakresie swojej regulacji wdrożenia Dyrektywy 2005/29/WE z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym. Powołaną ustawą została między innymi zmieniona uokik, do której w art. 24 ust. 2 pkt 3 wprowadzono nowy typ deliktu administracyjnego w postaci praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów w wyniku stosowania przez przedsiębiorcę nieuczciwych praktyk rynkowych. Z uwagi na to, że przepis art. 24 ust. 1 ww. ustawy w brzmieniu: „zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów” ma charakter bezwzględnie obowiązujący, wszelkie nieuczciwe praktyki rynkowe godzące w dobro chronione jakim jest zbiorowy interes konsumentów są zakazane od wejścia w życie ustawy z 2007 r. o p.n.p.r. W tym stanie rzeczy Sąd pierwszej instancji zważył, iż niezależnie od tego, czy takie praktyki były, czy też nie były dozwolone w ugodzie z 2006 r., od chwili wejścia w życie w dniu 21 grudnia 2007 r. u.p.n.p.r., powód powinien był bezwzględnie dostosować się w obrocie z konsumentami do wymogów wynikających z niej i ze znowelizowanej uokik.

Abstrahując od powyższego, Sąd pierwszej instancji, po analizie zakresu naruszeń prawa materialnego, określonego treścią pkt I – VI decyzji i porównaniu go z treścią ugody, doszedł do wniosku, że naruszenia te nie zostały objęte jej treścią, przy czym dla dokonania stosownej oceny w grę wchodziły pkt I, V oraz częściowo VI zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy zważył, iż jeśli chodzi o niedozwoloną praktykę określoną w pkt I decyzji, polegała ona na nieinformowaniu konsumentów w przesyłanych im materiałach dotyczących oferowanych produktów w sposób jednoznaczny, zrozumiały i łatwy do odczytania o prawie odstąpienia od umowy w terminie 10 dni, co stanowi naruszenie art. 9 ust. 2 w zw. z art. 9 ust. 1 pkt 6 ustawy z 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny.

Powołując się na treść art. 9 ust. 2 tej ustawy, Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Prezesa UOKiK, że sposób przekazania informacji o prawie i terminie odstąpienia od umowy nie był transparentny, ponieważ czcionka zastosowana do wydrukowania tej informacji była znacznie mniejszego rozmiaru w porównaniu do informacji dotyczących loterii, przez co przekaz mógł być odbierany jako nieistotny, drugorzędny. Podobnie, kolor czcionki był podobny do koloru tła, co mogło sprawiać trudności w zauważeniu informacji. Sąd pierwszej instancji miał również na uwadze, że całość informacji umieszczono na odwrocie dokumentu udziału, co mogło sprzyjać uznaniu ich za nieistotne i przez to być przez konsumenta pominięte.

Sąd Okręgowy zważył, iż ugoda stron nie regulowała kwestii miejsca umieszczenia informacji o ustawowym prawie odstąpienia od umowy, ani innych zagadnień mających wpływ na zrozumiałość i łatwość odczytania przekazu, takich jak kolor użytej czcionki i kolor tła napisu oraz ustalenia różnic w rozmiarach czcionki dla poszczególnych informacji.

Sąd pierwszej instancji podniósł, iż powód, mający swobodę co do realizacji graficznego zakomponowania korespondencji, wybrał sposób przekazania istotnej dla konsumenta informacji o przysługującym mu ustawowo prawie odstąpienia od umowy, który obiektywnie oceniając, okazał się nietransparentny, przez co, zdaniem Sądu, naruszał bezwzględnie obowiązujący przepis art. 9 ust. 2 ustawy o ochronie praw konsumentów.

Z kolei odnosząc się do postępowania powoda określonego w pkt V decyzji, polegającego na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji w wyniku nieinformowania klientów, do których skarżący kierował propozycję zawarcie umowy w sposób jednoznaczny i zrozumiały o tej propozycji (zamiarze), Sąd pierwszej instancji stwierdził, że ugoda istotnie dotyczy obowiązku umieszczenia w treści korespondencji do klienta informacji o handlowym celu działalności powoda i wprowadza tzw. „ramkę konsumencką” lub też „okienko konsumenckie” jako miejsce podania takiej informacji oraz jej przykładową treść. Informacje w okienku drukowane miały być czcionką nie mniejszą niż 7 punktów. Spełnienie tego wymogu nie oznaczało jednak, zdaniem Sądu, że dopełniony został przez powoda ustawowy obowiązek jednoznacznego i zrozumiałego informowania klientów o zamiarze zawarcia umowy sprzedaży określonego towaru (książki, płyty), a to z powodu innych działań realizowanych przez skarżącego.

W szczególności informacje zawarte w korespondencji do klienta, poza tym, że koncentrowały się przede wszystkim na organizowanych przez powoda loteriach, zdaniem Sądu pierwszej instancji, niosły przekaz, iż wśród przyznanych konsumentowi przywilejów (wyróżnień) jest również możliwość otrzymania określonego towaru. Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, iż zwrot „możliwość otrzymania” nie jest tożsamy w języku polskim z pojęciem „możliwość zakupu”, gdyż ma szerszy zakres, do którego wchodzi również możliwość otrzymania gratisu, swoistego rodzaju prezentu. Sąd pierwszej instancji miał również na uwadze, że w korespondencji do konsumentów, w części odnoszącej się do oferty wydawniczej, powód najczęściej nie oferował zakupu książki (płyty), tylko wspominał o możliwości otrzymania towaru w przypadku udzielenia odpowiedzi TAK, albo odesłania wypełnionych odpowiednio dokumentów udziału.

Zdaniem Sądu Okręgowego, istotne dla negatywnej oceny zachowania powoda było to, że udzielenie odpowiedzi TAK było równoznaczne ze złożeniem przez konsumenta zamówienia na konkretny oferowany przez skarżącego produkt. Sprzyjał temu również brak odrębnych druków służących do składania zamówienia na towar. Sąd pierwszej instancji zważył, iż dodatkowo właściwą percepcję informacji o złożeniu w korespondencji od powoda oferty nabycia jego produktów zaburzać mogła nieproporcjonalnie duża ilość przesyłanych klientowi informacji o organizowanych loteriach w stosunku do informacji o działalności handlowej i forma graficzna wiadomości o tej działalności, mogąca powodować utrudnienie, a nawet uniemożliwić jej odczytanie z uwagi na kolor czcionki podobny do koloru tła, zestawienie z przekazem o loteriach drukowanych znacznie większą czcionką, czy też umieszczenie tej informacji na odwrocie dokumentów udziału.

Sąd Okręgowy podniósł, iż omówione „elementy korespondencji” nie były objęte treścią ugody, ale to właśnie one stanowiły o uznaniu w pkt V decyzji, że naruszone zostały zbiorowe interesy konsumentów.

Przechodząc do oceny, czy decyzja w pkt VI nie wkraczała na grunt ustaleń określonych w ugodzie, Sąd pierwszej instancji przyjął, że hipotetycznie sytuacja taka mogłaby dotyczyć niedozwolonych działań powoda wymienionych w pkt VI.C i VI.D decyzji.

Sąd Okręgowy wskazał, iż w pkt VII ugody oficjalny charakter materiału loteryjnego zdefiniowano jako:

1. dokument, który „sam w sobie” ma jakąś wartość,

2. dokument, który może być wymieniony na nagrodę,

3. dokument, który jest czymś więcej niż materiał promocyjny.

Ponadto, w pkt IV.6 ugody uzgodniono, że korespondencja nie może stwarzać wrażenia oficjalnych pism, dokumentów urzędowych, które jednocześnie informowałyby o wygraniu przez konsumenta nagrody.

Natomiast w pkt VI.C decyzji Prezes UOKiK uznał za niedozwolone sugerowanie konsumentom, że korespondencja do nich ma charakter oficjalny, ale bez jednoczesnego zaznaczenia sugerowania w jej treści, że posiada wartość „sama w sobie”, bądź może być wymieniona na nagrodę, bądź, że jest czymś więcej, niż materiałem promocyjnym.

W kontekście powyższego Sąd pierwszej instancji uznał, że oficjalny charakter korespondencji zdefiniowany na potrzeby ugody nie był przedmiotem rozstrzygnięcia w pkt VI.C decyzji.

Poza tym, Sąd pierwszej instancji zwrócił uwagę, iż oficjalny charakter korespondencji był w postępowaniu administracyjnym przedmiotem badania pod kątem naruszenia przepisów u.p.n.p.r., które w momencie podpisania ugody jeszcze nie istniały, jednak z chwilą ich wejścia do porządku prawnego powód powinien się do nich bezwzględnie dostosować.

Sąd Okręgowy podniósł jednocześnie, iż w pkt VI.D decyzji zabroniono powodowi kierowania do konsumentów informacji o przeprowadzonych wewnątrz przedsiębiorstwa procedurach związanych z organizacją loterii, które to informacje, przez sposób ich przekazu, mogą sugerować pewność wygranej.

Natomiast uzgodnienia z pkt III ugody - jak wskazał Sąd - zabraniały powodowi przedstawiania konsumentom przejaskrawionej wersji spotkań i rozmów wewnątrz przedsiębiorstwa, przejaskrawionych opisów stosowania określonych procedur związanych z uzyskaniem nagrody w sytuacji, gdy sytuacje takie nie miały miejsca, a także przejaskrawionych opisów działań standardowo przy przyznawaniu nagrody.

Z porównania obu zapisów, zdaniem Sądu, wynikało, że zapisy ugody nie dotyczyły zatem sposobu prezentacji w korespondencji powoda informacji o przeprowadzonych procedurach wewnętrznych, który może powodować wprowadzenie w błąd konsumenta w wyniku sugerowania pewności wygranej. Sąd pierwszej instancji miał przy tym na uwadze, że przez sposób przekazania informacji rozumie się w decyzji zarówno graficzną formę dokumentów, jak i ich zawartość treściową.

Również i w tym przypadku Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że następcze w stosunku do ugody wejście do porządku prawnego przepisów u.p.n.p.r. niweczyło wszystkie te jej ustalenia, które były z nimi niezgodne. Prezes UOKiK był zatem, zdaniem Sądu, uprawniony do wydania rozstrzygnięcia z pkt VI.D decyzji z punktu widzenia zgodności poczynań powoda z u.p.n.p.r.

Przechodząc do zarzutu odrzucenia przez Prezesa UOKiK możliwości zakończenia postępowania administracyjnego ugodą, co zdaniem powoda, wiązało się z naruszeniem przepisu art. 11 k.p.a. w zw. z art. 102 uokik, Sąd Okręgowy wskazał, że według obowiązującego w chwili wydania decyzji, a obecnie już uchylonego przepisu art. 102 uokik w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów mogła być zawarta ugoda, jeżeli przemawiał za tym charakter sprawy, a ugoda nie zmierzała do obejścia prawa lub nie naruszała interesu publicznego lub słusznego interesu konsumentów.

Sąd Okręgowy podniósł, iż z przepisu tego wynikało, że zawarcie ugody nie było obligatoryjne, w związku z tym wydanie w sprawie decyzji nie może być traktowane jako naruszenie prawa.

Sąd pierwszej instancji zważył, iż rozwiązaniem prowadzącym do polubownego załatwienia sprawy mogło być wydanie przez Prezesa Urzędu decyzji zobowiązującej na podstawie art. 28 uokik. Jednak - jak zaznaczył Sąd - nie jest ona wydawana z urzędu, ale na wniosek strony, która występuje do organu z deklaracją podjęcia określonych działań zmierzających do eliminacji, np. praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów i składa odpowiednie zobowiązanie. Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, że wydanie decyzji zobowiązującej jest aktem uznaniowym Prezesa UOKiK, co oznacza, że nawet mimo złożenia stosownego wniosku przez przedsiębiorcę, nie jest on dla Prezesa obligatoryjny.

Skoro zatem powód w niniejszej sprawie nie wystąpił ze stosownym wnioskiem o wydanie decyzji zobowiązującej i w konsekwencji nie zapoczątkował drogi, która mogła doprowadzić do skorzystania z przedstawionego wyżej rozwiązania, tym samym, zdaniem Sądu, zarzut naruszenia przez organ art. 11 k.p.a. w zw. z art. 102 uokik nie zasługiwał na uwzględnienie.

Jako nietrafny należało również według Sądu pierwszej instancji ocenić zarzut wskazujący na dopuszczenie się przez Prezesa UOKiK przewlekłego prowadzenia postępowania, tj. naruszenia art. 12 k.p.a. W ocenie Sądu pierwszej instancji, zarzut przewlekłości postępowania jest kwestią wpadkową i nie ma znaczenia dla merytorycznego załatwienia sprawy w drodze decyzji. Poza tym Sąd pierwszej instancji podniósł, iż Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie ma kognicji do oceniania przewlekłości postępowania administracyjnego. Właściwy w tej materii jest bowiem sąd administracyjny, do którego służy skarga na bezczynność organu administracyjnego.

Odnosząc się z kolei do zarzutu naruszenia zasad, wyrażonych w art. 10 i 11 k.p.a., Sąd Okręgowy podniósł, iż pozostawał on w oczywistej sprzeczności z analizowanym wcześniej zarzutem nadania przez Prezesa UOKiK postanowieniu z dnia 2 czerwca 2011 r. o wszczęciu postępowania „właściwego” cech decyzji administracyjnej z powodu kategorycznych stwierdzeń, iż wymienione w tym postanowieniu działania powoda stanowią bezprawne praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, postanowienie o wszczęciu postępowania administracyjnego w sposób wystarczający precyzowało postawione zarzuty, co zostało potwierdzone w odwołaniu przez samego powoda. W związku z tym nie doszło, w ocenie Sądu, do sytuacji braku możliwości podjęcia przez niego obrony w toku tego postępowania.

Przechodząc do analizy istoty określonych w decyzji praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, Sąd Okręgowy wskazał, iż w tym celu praktyki te podzielono na dwie grupy stosownie do zakresu naruszeń, co spowodowane było zaliczeniem bezprawnych działań powoda określonych w pkt I, II, III i IV decyzji do naruszających przepisy ustawy z dna 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów (dalej: u.n.p.k.), natomiast działań określonych w pkt IV i VI decyzji - do naruszających przepisy u.p.n.p.r.

Sąd Okręgowy podniósł, iż poza sporem było, że umowy zawierane przez powoda były umowami zawieranymi na odległość, zdefiniowanymi w art. 6 ust. 1 u.n.p.k. Sąd pierwszej instancji nie miał zatem wątpliwości, iż z tego powodu na powodzie spoczywały obowiązki informacyjne wobec klientów, wynikające z art. 9 tej ustawy.

Odnośnie pkt I decyzji Sąd pierwszej instancji podniósł, iż zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 pkt 6 u.n.p.k. konsument powinien być poinformowany, przy użyciu środka porozumiewania się na odległość najpóźniej w chwili złożenia mu propozycji o prawie odstąpienia od umowy w terminie 10 dni. Jednocześnie przepis art. 9 ust. 2 u.n.p.k. nakazuje, aby informacje te były sformułowane jednoznacznie, w sposób zrozumiały i łatwy do odczytania.

W świetle powyższych wymogów, jak wskazał Sąd Okręgowy, przekazywane konsumentom informacje o ustawowym prawie do odstąpienia od umowy były, zdaniem Sądu, nieprzejrzyste, o czym świadczyło zastosowanie w tym celu znacznie mniejszego rozmiaru czcionki niż w przypadku informacji odnoszących się do loterii, a także jej kolor podobny do koloru tła. W ocenie Sądu, na nietransparentność przekazu wskazywało również umieszczenie na odwrocie dokumentu udziału odsyłanego do powoda. Sąd Okręgowy zważył, iż taki sposób przekazania klientom bardzo istotnej informacji o prawie odstąpienia od umowy i terminie do dokonania tej czynności mógł być dla nich trudny do odczytania poprzez utrudnienie w jego odnalezieniu (zlokalizowaniu). Jednocześnie Sąd pierwszej instancji, pomimo, iż przyznał rację powodowi, że wielkość czcionki, jej koloru, a także miejsca umieszczenia nakazanej prawem informacji nie są regulowane przez prawo, uznał jednak, że w świetle cytowanego przepisu 9 ust. 2 u.n.p.k. granicą przyznanej przedsiębiorcy w tym zakresie swobody postępowania i inwencji jest dochowanie wymogu przejrzystego sposobu przekazania informacji. Tymczasem, zdaniem Sądu Okręgowego, wymogu tego powód nie dochował, co słusznie zostało uznane w pkt I decyzji za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.

Odnosząc się natomiast praktyki niepoświadczania przez powoda zwrotu świadczenia w przypadku odstąpienia przez konsumenta od umowy od sprzedaży, tj. naruszenia przepis art. 13 ust. 1 u.n.p.k., Sąd pierwszej instancji uznał ją za prawomocnie stwierdzoną z uwagi na odstąpienie przez powoda od popierania odwołania co do pkt II zaskarżonej decyzji.

Przechodząc z kolei do oceny praktyki z pkt III decyzji, Sąd pierwszej instancji wskazał na treść unormowania bezwzględnie obowiązujących przepisów art. 7 ust. 3 w zw. z art. 7 ust. 1 u.n.p.k., zgodnie z którymi w razie odstąpienia od umowy umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To co strony świadczyły ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Konsument, który zawarł umowę na odległość, może przy tym od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie, w terminie 10 dni ustalonym w sposób określony w art. 10 ust. 1.

Sąd Okręgowy zważył, iż ani z przywołanych przepisów u.n.p.k., ani też z żadnych innych, nie daje się wywieść prawa sprzedającego przedsiębiorcy do domagania się od konsumentów korzystających z prawa do odstąpienia od umowy w wyniku wykorzystania tzw. prawa do namysłu, aby jednocześnie zwracali towar. Tymczasem - jak wskazał Sąd pierwszej instancji - z materiału dowodowego sprawy wynika, że w takich sytuacjach miały miejsce przypadki wysyłania przez powoda dokumentów ponagleń do zapłaty. Sąd Okręgowy zważył jednocześnie, iż żądanie spełnienia świadczenia pieniężnego stanowiącego równowartość wydanego towaru (nie zaś świadczenia niepieniężnego – zwrotu towaru) należy uznać za żądanie dopełnienia przez konsumenta warunku umowy, od której ten właśnie skutecznie odstąpił. Sąd pierwszej instancji nie miał wątpliwości, iż takie postępowanie wskazywało na ignorowanie przez skarżącego przyznanego w ustawie konsumentom prawa do odstąpienia od umowy sprzedaży zawartej na odległość w ustawowym terminie, a jednocześnie przyznanie sobie bez podstawy prawnej uprawnienia do wymagania od klientów zwrotu towaru wraz ze złożeniem oświadczenia woli o odstąpieniu od umowy. Zdaniem Sądu Okręgowego, przedstawione postępowanie skarżącego słusznie zostało więc uznane przez Prezesa UOKiK za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów.

Przechodząc do oceny praktyki przedstawionej w pkt V zaskarżonej decyzji, Sąd Okręgowy powołał się na treść art. 6 ust. 2 u.n.p.k., zgodnie z którym propozycja zawarcia umowy na odległość w postaci oferty, zaproszenia do składania ofert lub zamówień, albo do podjęcia rokowań, powinna jednoznacznie i w sposób zrozumiały informować o zamiarze zawarcia umowy przez tego, kto ją składa. Sąd pierwszej instancji podzielił przy tym stanowisko Prezesa Urzędu, który w pkt V decyzji uznał, że powód w ofertach kierowanych do konsumentów nie informował ich w sposób jednoznaczny i zrozumiały o zamiarze zawarcia umowy. Sąd Okręgowy miał tu na uwadze, iż informacje zawarte w korespondencji do konsumentów koncentrowały się przede wszystkim na organizowanych przez powoda loteriach. Dopiero zaś po zapoznaniu się z obszernymi informacjami dotyczącymi loterii, nagród i przywilejów klient mógł dotrzeć do wiadomości wskazującej, że wśród przyznanych mu wyróżnień jest również możliwość otrzymania określonego produktu (np. książki, płyty). Istotne, zdaniem Sądu, było przy tym to, że powód w tej części korespondencji, która zawierała ofertę wydawniczą (sprzedaży), w większości przypadków nie oferował wprost zakupu, ale jedynie wspominał o możliwości otrzymania produktu w przypadku udzielenia przez konsumenta odpowiedzi TAK, albo odesłania odpowiednio wypełnionych dokumentów udziału. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, istotne było również, że możliwość otrzymania określonego towaru kojarzy się raczej klientowi z gratisem, bonusem w wyniku przyznania przywileju, czy wyróżnienia, niż z umową kupna – sprzedaży książki lub płyty. Sąd Okręgowy zważył, iż wysyłając korespondencję do konsumenta powód nie stosował odrębnych od dokumentów udziału formularzy zamówień na oferowane towary. Analogiczny sposób działania skarżący stosował w korespondencji mailowej. Opisane postępowanie było przy tym przedmiotem skarg konsumentów. Dodatkowo, Sąd pierwszej instancji podniósł, iż podane wyżej informacje zamieszczało się na odwrocie dokumentów udziału w loterii. Zapisane były one znacznie mniejszą czcionką, niż informacje dotyczące loterii, a kolor czcionki był zbliżony do tła. Zdaniem Sądu Okręgowego, przedstawione postępowanie mogło zatem niewątpliwie powodować niedoinformowanie klientów, do których powód kierował swoją ofertę handlową z zamiarem zawarcia umowy sprzedaży. Sąd pierwszej instancji zważył bowiem, iż w ten sposób utrudniało się im możliwość zapoznania się z rzeczywistym celem handlowym otrzymywanych ofert. Cel ten nie był przy tym wskazany wprost i jednoznacznie. Przeciwnie, Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, iż przytoczone wyżej zabiegi treściowe, graficzne i umiejscowienie informacji istotnych dla podjęcia przez konsumenta decyzji wskazywały na zamiar ich ukrycia pośród innych informacji. Sąd pierwszej instancji nie miał wątpliwości, iż takie zachowanie nie spełniało warunku jednoznaczności i zrozumiałości złożenia przez powoda propozycji zawarcia umowy i wyczerpywało tym samym przesłanki uznania za naruszające zbiorowe interesy konsumentów.

Odnosząc się natomiast do drugiej grupy praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, Sąd Okręgowy wskazał, iż należało tu zaliczyć niedozwolone działania powoda określone w pkt IV i VI zaskarżonej decyzji, które stanowią nieuczciwe praktyki rynkowe zdefiniowane w art. 4 ust. 1 u.p.n.p.r., w szczególności agresywną praktykę rynkową oraz pięć rodzajów działań wprowadzających konsumentów w błąd w rozumieniu art. 5 ust. 1 i 2 u.p.n.p.r.

Sąd pierwszej instancji podniósł, iż w pkt IV decyzji Prezes UOKiK uznał, że skarżący naruszył art. 9 pkt 6 u.p.n.p.r., ponieważ żądał od konsumentów zapłaty za dostarczone produkty, które nie były przez nich zamawiane. Jak wskazał Sąd Okręgowy, w świetle brzmienia tego przepisu nieuczciwą praktyką rynkową w każdych okolicznościach jest agresywna praktyka rynkowa, polegająca na żądaniu natychmiastowej lub odroczonej zapłaty za produkt bądź zwrotu lub przechowywania produktów, które nie zostały zamówione przez konsumenta, z wyjątkiem sytuacji, gdy produkt jest produktem zastępczym dostarczonym zgodnie z art. 12 ust. 3 u.n.p.k.

Sąd Okręgowy zważył, iż analiza skarg konsumenckich wykazała, że powód wraz z niezamówionym przez klientów towarem przesyłał im do zapłaty rachunki za ten towar. Konsumenci, którzy decydowali się odesłać niezamówiony towar musieli zrobić to przy tym na własny koszt. Do konsumentów, którzy nie odesłali otrzymanych, a niezamówionych towarów, powód kierował natomiast upomnienia z zagrożeniem wdrożenia procedury windykacyjnej.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, przedstawione postępowanie niewątpliwie wyczerpywało przesłanki nieuczciwej praktyki rynkowej z art. 9 pkt 6 u.p.n.p.r. i jednocześnie stanowiło praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów określoną w art. 24 ust. 2 pkt 3 uokik i zabronioną w art. 24 ust. 1 uokik.

Przechodząc do dalszych rozważań, Sąd pierwszej instancji podniósł, iż w pkt VI zaskarżonej decyzji określono pięć działań powoda wprowadzających w błąd, mogących powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął.

Jak wskazał Sąd Okręgowy, należało do nich przekazywanie w treści korespondencji kierowanej do konsumentów:

1. informacji co do przedmiotu umowy, która dotyczyła produktów sprzedawanych w subskrypcji w sposób sugerujący, że nie zawierają umowy, albo że umowa dotyczyła jednego produktu, podczas gdy dotyczyła ona subskrypcji,

2. informacji dotyczących ich statusu klienta w sposób sugerujący, że posiadają szczególnie uprzywilejowaną pozycję,

3. informacji w sposób sugerujący, że korespondencja ma charakter oficjalny,

4. informacji o procedurach dotyczących organizacji loterii, które poprzez sposób przekazania mogły sugerować pewność wygranej,

5. informacji, które poprzez sposób przekazania mogły sugerować, że złożenie zamówienia na towar jest warunkiem koniecznym do wzięcia udziału w loterii, podczas gdy jedynym warunkiem wzięcia w niej udziału było odesłanie dokumentów udziału w niej w określonym terminie.

Odnosząc się do pierwszej kategorii informacji, Sąd Okręgowy podniósł, iż z treści korespondencji powoda do konsumentów nie wynikało wprost, że jego oferta dotyczyła sprzedaży serii książek. Pierwszy tom serii przedstawiony był jako jeden z przywilejów, który można otrzymać jako prezent, albo po promocyjnej cenie. Inne przywileje, o których zawiadomiony był klient, to szanse na wygranie nagrody głównej, nagród dodatkowych, a także nagrody, w której losowaniu biorą udział zgłoszenia z zamówieniem na produkt (pierwszy tom serii Książki Wybrane). Jednocześnie klient otrzymywał informację, że powód zapewnia swoim czytelnikom nadsyłanie kolejnych tomów serii, podając jednocześnie cenę. Z dalszych informacji – jak wskazał Sąd – wynikało natomiast, że klient może w każdym momencie poinformować o rezygnacji z kolejnych tomów serii (...). Zamówienie tej serii następowało przy tym przez uzupełnienie i odesłanie dokumentów udziału.

Sąd Okręgowy podniósł, iż istotne dla oceny zachowania powoda było to, że udzielenie odpowiedzi TAK na jeden z przywilejów oznaczał zawarcie umowy kupna serii książek w drodze subskrypcji. Tego rodzaju zabieg – jak podniósł Sad pierwszej instancji - powoduje, że udzielona konsumentowi informacja o przedmiocie umowy nie jest jednoznaczna i transparentna, gdyż może on nie zorientować się, iż zawiera umowę zakupu książek w drodze subskrypcji. Zdaniem Sądu Okręgowego, słusznie zauważył Prezes UOKiK, iż informacje od powoda wskazujące na przyznanie wyróżnienia – przywileju w postaci darmowego tomu z serii (...), jeśli klient udzieli odpowiedzi TAK, mogły być uznane przez Klienta za przekazanie mu darmowego egzemplarza książki bez konieczności zawarcia umowy sprzedaży. Udzielając odpowiedzi TAK, konsument mógł mieć wrażenie, że działając zgodnie ze wskazówkami zamieszczonymi w korespondencji wyraża zgodę wyłącznie na udział w loterii i przesłanie mu darmowej książki w ramach przyznanego mu przywileju.

W świetle powyższego przyjęte przez skarżącego konkretne rozwiązania marketingowe mogły, zdaniem Sądu, wprowadzać konsumentów w błąd co do ilości zakupionego produktu (tomów książek), bądź w części przypadków w błąd, polegający na braku świadomości zawarcia umowy z powodów leżących po stronie sprzedającego, a więc podjęcia decyzji dotyczącej umowy, której mając prawidłowy ogląd sytuacji by nie podjęli, przy czym - jak podniósł Sąd pierwszej instancji - przez decyzję dotyczącą umowy zgodnie z art. 2 pkt 7 u.p.n.p.r. rozumieć należało podejmowaną przez konsumenta decyzję między innymi czy, w jaki sposób i na jakich warunkach dokonać zakupu, bez względu na to, czy konsument postanowi dokonać określonej czynności, czy też powstrzymać się od jej dokonania.

Odnosząc się do drugiej kategorii informacji, Sąd Okręgowy podniósł, iż na podstawie regulaminu Wielkiej Loterii (...) udział w niej był bezpłatny, a wszystkie zgłoszenia miały jednakową szansę na wygraną. Warunkiem udziału w loterii było nadesłanie do powoda dokumentów udziału w określonych terminach. Sąd pierwszej instancji zważył jednocześnie, iż loterie promocyjne powoda mają charakter gier losowych, w których wynik zależy od przypadku. Oznacza to, że ewentualna przynależność do określonej kategorii klientów wynikająca z aktywności danego klienta nie gwarantuje mu uprzywilejowanej pozycji w trakcie losowania. Każde nadesłane zgłoszenie ma bowiem jednakową szansę w losowaniu.

Sąd pierwszej instancji miał na uwadze, że w korespondencji z klientami powód dawał im do zrozumienia, że należą do elitarnej grupy klientów posiadających wyjątkowy status, z których wiążą się określone przywileje. Sąd Okręgowy nie miał przy tym wątpliwości, iż efekt ten powód starał się osiągnąć, używając w stosunku do klientów takich zwrotów, jak np. „zidentyfikowaliśmy pana jako jednego z naszych najbardziej godnych uhonorowania klientów”, „Pana nazwisko znalazło się w „Złotym Obszarze””, „Uważamy cię za jednego ze „Złotych Klientów””, „posiada pan idealny profil, aby zostać naszym Honorowym Ambasadorem”, „Pan jest klientem o doskonałej pozycji, co zapewnia Panu miejsce w elitarnym kręgu naszych przyjaciół”.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, tego rodzaju zabieg marketingowy niewątpliwie mógł zwiększać poziom zaufania konsumenta do przekazywanych w korespondencji treści, wywołując u niego poczucie wyróżnienia i zmniejszając poziom krytycyzmu wobec kierowanych do niego informacji. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, słusznie Prezes UOKiK uznał, że w tej sytuacji nawet umieszczenie w korespondencji informacji o prawdopodobieństwie wygranej mogło nie przynieść rezultatu w postaci racjonalnej decyzji klienta, właśnie z powodu używania zwrotów sugerujących wyjątkowy status konsumenta, zmniejszających poziom jego krytycyzmu.

W kontekście powyższego Sąd pierwszej instancji nie miał wątpliwości, iż na skutek tego działania powód utrudniał konsumentom podjęcie w pełni świadomej i racjonalnej decyzji co do oferowanych produktów. Tym samym istniało, zdaniem Sądu, realne prawdopodobieństwo, że tego rodzaju zabieg marketingowy mógł spowodować podjęcie przez klienta decyzji handlowej, której inaczej by nie podjął.

Odnosząc się do trzeciej kategorii informacji, Sąd pierwszej instancji podniósł, iż analiza treści korespondencji powoda do klientów wskazywała, że zawierała ona zwroty sugerujące jej oficjalny charakter, takie jak np. „Indywidualny bilans finalisty”, „zaakceptowano do dalszych czynności prawnych”, „upoważnienie do dokonania przelewu w przypadku wygranej”, „pilne wezwanie”, „priorytet”, „dokument wydany po otrzymaniu zezwolenia działu finansowego zachować po odesłaniu karnetu, duplikaty nie będą wydawane.”.

Sąd pierwszej instancji zwrócił również uwagę, iż na pozornie oficjalny charakter korespondencji wskazywała także jej forma graficzna, nawiązująca do urzędowych blankietów, czy też papierów wartościowych.

Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, iż ten zabieg marketingowy miał na celu wzmocnienie wiarygodności powoda i umieszczenie go w świadomości klienta wśród instytucji oficjalnych, np. finansowych, co miało skłonić konsumentów do udzielenia odpowiedzi TAK na zgłoszenia udziału w loterii (co oznaczało automatycznie zawarcie umowy sprzedaży) przez wywołanie poczucia zaufania do powoda i zmniejszenie poziomu krytycyzmu wobec otrzymanych informacji. Biorąc pod uwagę fakt, że omawiana korespondencja w rzeczywistości nie miała charakteru oficjalnej, będąc jedynie materiałem promocyjnym reklamowym, zdaniem Sądu pierwszej instancji, Prezes UOKiK był uprawniony uznać, że przedstawione działanie skarżącego mogło wpłynąć na podjęcie przez klienta decyzji co do oferowanych mu towarów, jakiej by inaczej nie podjął.

W aspekcie czwartej kategorii informacji, Sąd Okręgowy podniósł, iż w treści kierowanej do konsumentów korespondencji powód przekazywał informacje dotyczące przeprowadzonych przez nią procedur w ramach zorganizowanej loterii oraz selekcji odbiorców korespondencji. Świadczyły o tym, zdaniem Sądu, przykładowe zwroty i określenia: „Ocena dotychczasowego statusu – uwagi dodatkowe: nigdy nie wygrał znaczącej nagrody”, „Ocena teraźniejszego statusu” – uwagi dodatkowe po przejściu procedur (wybór dokonany, zgoda na kilkakrotny udział – wydana, opinia sprawie kwalifikacji pozytywna)”, „pozycja finalisty przyznana bezwarunkowo”, „nasze procedury wymagają, aby zwycięzcy zostali natychmiast powiadomieni o wygranych. Proszę się nie zdziwić, jeśli nadejdzie list polecony wysłany przez Komisję ds. Loterii”, „odcinek selekcji klientów otrzymujących tę ofertę dokonanej przez dział bez danych i analiz”.

Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, iż powyższe przykłady informacji o przeprowadzeniu procedur i selekcji kandydatów na zwycięzców w loterii mogły sugerować klientowi, iż w ich wyniku osiągnął status wskazujący na wysokie prawdopodobieństwo wygranej lub przynajmniej większe, niż w przypadku innych uczestników loterii. Jak wskazał jednak Sąd, nie była to sugestia uprawniona, ponieważ wszyscy adresaci otrzymywali korespondencję zawierającą wiadomości dotyczące przeprowadzonych procedur. Co więcej - jak zaznaczył Sąd pierwszej instancji - w przypadku organizowanych przez powoda loterii wygrana zależy od przypadku. Oznacza to, że procedury wskazane przez niego nie mają żadnego wpływu na wynik losowania. Z tych też przyczyn Sąd pierwszej instancji podzielił stanowisko Prezesa UOKiK, że celem tego zabiegu marketingowego było, tak jak w dwóch poprzednich przypadkach bezprawnych praktyk, wywołanie u konsumenta wrażenia podwyższonego prawdopodobieństwa wygrania przez niego nagrody.

Sąd pierwszej instancji nie miał przy tym wątpliwości, iż zabieg ten mógł zwiększyć poziom zaufania do przekazanych mu treści, a także poziom jego optymizmu i poczucia wyróżnienia (lepszego traktowania), a jednocześnie zmniejszyć krytycyzm wobec otrzymanych informacji. W związku z tym, zdaniem Sądu Okręgowego, zasadnie przyjęto w zaskarżonej decyzji, że efektem takiego zabiegu miało być skłonienie klientów do postępowania zgodnie ze wskazówkami zawartymi w treści korespondencji, a w szczególności udzielenia odpowiedzi TAK w dokumencie udziału w loterii, co oznaczało automatycznie zawarcie umowy sprzedaży. Niewątpliwie tego rodzaju strategia mogła, w ocenie Sądu pierwszej instancji, skutkować wprowadzeniem klienta w błąd, utrudniając lub wręcz uniemożliwiając mu podjęcie racjonalnej decyzji dotyczącej oferowanych przez skarżącego produktów. Innymi słowy - jak podniósł Sąd - mogła ona spowodować podjęcie przez klienta w tym zakresie decyzji, jakiej inaczej by nie podjął.

Odnosząc się wreszcie do piątej kategorii informacji, Sąd pierwszej instancji podniósł, iż analiza nadesłanych przez powoda dokumentów i wyjaśnień wykazała, że jedynym warunkiem wzięcia udziału w finale Wielkiej Loterii (...) było odesłanie właściwie uzupełnionego dokumentu udziału w określonym terminie. Z kolei warunkiem porównania numerów w loterii typu pre-paid było odesłanie przyznanych konsumentowi numerów w określonym terminie.

Sąd Okręgowy zważył, iż treść korespondencji przesyłanej klientom zdaje się jednak wskazywać, że koniecznym warunkiem udziału w wyżej określonych loteriach było złożenie zamówienia na oferowane przez powoda towary. Wynikało to, zdaniem Sądu, z treści listów do konsumentów, w szczególności przy uwzględnieniu zastosowanego tam specyficznego układu treści.

Biorąc pod uwagę, że udział w loteriach organizowanych przez skarżącego był bezpłatny i nie miał związku ze złożeniem przez klienta zamówienia na towary zasadne było, zdaniem Sądu pierwszej instancji, rozumowanie, że przedstawione działanie skarżącego mogło wprowadzić przeciętnego konsumenta w błąd i spowodować podjęcie przez niego decyzji w zakresie oferowanych mu towarów, jakiej inaczej by nie podjął. Świadczyło to, zdaniem Sądu, o stosowaniu przez powoda wobec klientów nieuczciwej praktyki rynkowej naruszającej jednocześnie zbiorowe interesy konsumentów.

Odnosząc się z kolei do zeznań R. P. (1) i J. (...) S., Sąd pierwszej instancji zważył, że nie rozszerzyły one stanu faktycznego sprawy o okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy miał również na uwadze, że zeznania te nie odnosiły się do kluczowej kwestii poczynań powoda, które mogły wprowadzać klientów w błąd co do faktu automatycznego zawarcia umowy sprzedaży produktów powoda w wyniku podjęcia decyzji „TAK” co do otrzymanej korespondencji dotyczącej udziału w loterii, a także do ustawowych uprawnień konsumentów wynikających z zawarcia umowy sprzedaży.

Odnosząc się przy tym do końcowej części zeznań J. S., który zeznał, że „jeśli klient zwrócił towar to nie są wysyłane mu wezwania do zapłaty”, Sąd pierwszej instancji przyjął, że nie mogły one stanowić dowodu na niestosowanie przez powoda praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów określonej w pkt III decyzji (praktyka wysyłania ponagleń do zapłaty w przypadku przesłania przez klienta w terminie ustawowym oświadczenia o odstąpieniu od umowy bez jednoczesnego zwrotu towaru). Sąd Okręgowy podniósł bowiem, iż w zeznaniach tych mowa była o zachowaniu powoda, gdy towar został zwrócony, tymczasem pkt III decyzji dotyczy z niezgodnego z prawem zachowania powoda w sytuacji, gdy doszło do odstąpienia od umowy sprzedaży zawartej na odległość, a towar przez konsumenta nie został zwrócony.

Oceniając z kolei tę część zeznań w kontekście niedozwolonej praktyki określonej w pkt IV decyzji, gdzie stwierdzono, że powód żądał od konsumentów zapłaty za dostarczone im, a niezamawiane produkty, Sąd pierwszej instancji uznał je za niewiarygodne w zakresie, w jakim stały one w sprzeczności z dowodami pisemnymi potwierdzającymi, że zdarzenia takie miały miejsce.

Sąd Okręgowy zważył jednocześnie, iż kolejnym elementem, na jaki wskazywał powód w celu zakwestionowania zasadności decyzji, był brak sprzeczności nieuczciwych praktyk rynkowych z art. 5 u.p.n.p.r. z dobrymi obyczajami, o których mowa w art. 4 ust. 1 tej ustawy.

Co do tego aspektu oceny zachowania przedsiębiorcy, Sąd pierwszej instancji wskazał, że praktyka rynkowa stosowana przez niego wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta (klauzula generalna określona w art. 4 ust. 1 u.p.n.p.r.). Jednakże – jak zaznaczył Sąd – zgodnie z najnowszym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Sądu Najwyższego do wykazania, że działania przedsiębiorcy stanowią nieuczciwą praktykę rynkową, o jakiej mowa w art. 5, tj. wprowadzającą w błąd, nie jest konieczne jednoczesne wykazanie naruszenia klauzuli generalnej z art. 4 ust. 1 u.p.n.p.r. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, przyjęcie przy tym przeciwnego stanowiska powodowałoby w istocie pozbawienie wszelkiego praktycznego znaczenia przepisów art. 5 i art. 6 u.p.n.p.r., skoro wystarczający dla uznania praktyk za nieuczciwe byłby przepis art. 4 ust 1 u.p.n.p.r. Mając na uwadze powyższe, dążąc jednocześnie do jednolitości w zakresie interpretacji przepisów Dyrektywy 2005/29, której implementację na zasadzie pełnej harmonizacji stanowi ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że wystarczające dla negatywnej oceny praktyki powoda było spełnienie przez tę praktykę kryteriów określonych w art. 5 u.p.n.p.r.

Tym samym, zdaniem Sądu pierwszej instancji, oceny zachowania powoda wobec konsumentów nie należało w tym przypadku weryfikować z dobrymi obyczajami, ale wystarczająca była ocena, czy dana praktyka wprowadzała w błąd i czy mogła w istotny sposób zniekształcać zachowania gospodarcze konsumenta, skłaniając go tym samym do podjęcia decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął.

Odnosząc powyższe rozważania do okoliczności niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy stwierdził, że Prezes UOKiK dokonał prawidłowej kwalifikacji prawnej praktyk określonych w pkt VI decyzji. Zdaniem Sądu, nie budziło wątpliwości, że opisane wyżej praktyki były bezprawne, gdyż nosiły znamiona nieuczciwej praktyki rynkowej, o której mowa w art. 5 u.p.n.p.r. Działania określone w pkt VI zaskarżonej decyzji mogły bowiem wprowadzić w błąd przeciętnego konsumenta. Sąd pierwszej instancji podniósł przy tym, iż zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem przeciętny konsument jest osobą dojrzałą i krytyczną, która posiada określony zasób informacji o otaczającej go rzeczywistości i potrafi to wykorzystać, dokonując analizy przekazów rynkowych. Jednakże poziom nasilenia powyższych cech u przeciętnego odbiorcy zależy od rynku, na którym stosowana jest dana praktyka. Konsument – nawet dobrze zorientowany i bardzo uważny – nie jest przy tym profesjonalistą. Jego wiadomości nie obejmują zatem wiedzy specjalistycznej i nie potrafi on ocenić sytuacji, jak profesjonalista. Nawet zatem ostrożny, uważny konsument ma prawo do rzetelnej, transparentnej informacji, pozostającej w zgodzie z prawem, która nie będzie wprowadzać w błąd. Zdaniem Sądu Okręgowego, w rozważanej sytuacji, przeciętny konsument (o cechach wyżej przedstawionych) mógł zatem zostać wprowadzony w błąd, skoro nie posiadał specjalistycznej wiedzy, w szczególności z zakresu marketingu, która pozwalałaby na weryfikację podanych informacji pod kątem rzeczywistej woli powoda zawarcia umowy sprzedaży.

Sąd pierwszej instancji nie miał również wątpliwości, iż zaistniała sytuacja mogła wytworzyć w świadomości konsumenta mylny obraz rzeczywistości, który wypełnił przesłankę wpływu na decyzje rynkowe konsumentów. Sąd Okręgowy zważył, iż jako praktykę wprowadzającą w błąd należy bowiem kwalifikować każdą praktykę, która w jakikolwiek sposób, w tym również przez swoją formę (tu formę i treść wypowiedzi) wywołuje skutek w postaci, co najmniej możliwości wprowadzenia w błąd przeciętnego konsumenta, do którego jest skierowana i która może zniekształcić jego zachowanie rynkowe.

Sąd Okręgowy podkreślił, że nieuczciwa praktyka rynkowa będzie kwalifikowana jako praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsumentów, jeżeli w wyniku jej stosowania zostaną naruszone zbiorowe interesy konsumentów. Definiując zbiorowy interes konsumentów, Sąd pierwszej instancji odwołał się przy tym do treści art. 1 ust. 1 uokik. Jednocześnie Sąd Okręgowy powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2008 r., sygn. akt III SK 27/07 (OSNP 2009/13-14/188), gdzie wskazano, że praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów jest takie zachowanie przedsiębiorcy, które jest podejmowane w warunkach wskazujących na powtarzalność zachowania w stosunku do indywidualnych konsumentów wchodzących w skład grupy, do której adresowane są zachowania przedsiębiorcy, w taki sposób, że potencjalnie ofiarą takiego zachowania może być każdy konsument będący klientem lub potencjalnym klientem przedsiębiorcy. Tym samym uprawnionym, zdaniem Sądu, był wniosek, że interes zbiorowy to interes grupy konsumentów, których łączy pewna wspólna cecha – tu osób, do których skierowana była oferta handlowa powoda.

Odnosząc się z kolei do kwestii nakazu publikacji zaskarżonej decyzji na koszt powoda, Sąd Okręgowy podniósł, iż zgodnie z art. 26 ust. 2 uokik Prezes Urzędu w decyzji nakazującej zaniechanie stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu. W szczególności Prezes Urzędu może wówczas zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia oświadczenia o treści i formie określonej w decyzji (oświadczenia jednokrotnego lub wielokrotnego, co miało miejsce w niniejszej sprawie). Jednocześnie - jak argumentował Sąd pierwszej instancji - przepisy umożliwiają Prezesowi Urzędu zastosowanie innego, niż ww. oświadczenie, środka, w postaci publikacji decyzji na koszt przedsiębiorcy, przy czym obowiązek publikacyjny może dotyczyć części lub całości decyzji (art. 26 ust. 2 zd. 2 uokik).

Sąd Okręgowy zważył, iż w wyniku realizacji obowiązków nałożonych w pkt VII sentencji decyzji konsumenci będą mieli możliwość zapoznać się z informacją o istnieniu przedmiotowego rozstrzygnięcia i uzyskają rzetelne informacje o niezgodnych z prawem działaniach. W ten sposób zostanie również, zdaniem Sądu, przywrócona równowaga rynkowa zakłócona przez nieuczciwe działania powoda, które nie zostały zaniechane i zostaną usunięte trwające skutki naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.

Sąd pierwszej instancji argumentował jednocześnie, iż w pojęciu środków usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów mieści się realizacja funkcji informacyjnej i edukacyjnej (np. publikacja decyzji, złożenie oświadczenia), które zmierzają do usunięcia trwających skutków stosowanej przez przedsiębiorcę praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Zdaniem Sądu, nie powinno budzić wątpliwości, że w sytuacji bezprawnego działania przedsiębiorcy lub np. wprowadzania konsumentów w błąd, elementem usunięcia skutków tej praktyki powinno być zatem zagwarantowanie dostępu konsumentów do informacji wyjaśniającej okoliczności bezprawnego działania przedsiębiorcy lub okoliczności wprowadzenia konsumentów w błąd. Taki obowiązek dodatkowy służy przy tym bezpośrednio celowi edukacyjnemu i prewencyjnemu wobec wszystkich uczestników rynku.

W związku z tym, w ocenie Sądu pierwszej instancji, Prezes Urzędu słusznie nakazał podanie do wiadomości szerokiego kręgu odbiorców informacji o praktyce powoda, która została uznana za bezprawną. Z tego względu, zdaniem Sądu, w analizowanej części decyzji słusznie znalazł się nakaz jej publikacji zarówno na stronie internetowej, jak i w prasie, która jest bardziej tradycyjnym nośnikiem informacji.

Odnosząc się natomiast do zarzutu odwołania sugerującego, iż zastosowany środek ma wyłącznie charakter sankcyjny, którego zastosowanie wobec nałożenia kar pieniężnych jest bezcelowe, Sąd pierwszej instancji podniósł, iż każdy obowiązek dodatkowy nałożony na przedsiębiorcę na podstawie art. 26 ust. 2 uokik, czy też art. 27 ust. 4 uokik stanowi swego rodzaju „szczególny rodzaj sankcji”. Specyfika funkcji represyjnej środków dodatkowych nakładanych na przedsiębiorcę na podstawie art. 26 ust. 2 uokik, czy też art. 27 ust. 4 uokik może przy tym polegać na „przyznaniu się” przez przedsiębiorcę do stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów wobec pokrzywdzonych konsumentów, jak również innych uczestników rynku (zarówno konsumentów, jak i przedsiębiorców).

Odnośnie zarzutu naruszenia w punkcie VIII decyzji przepisu art. 26 ust. 2 uokik w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 10 ugh poprzez nałożenie obowiązków, których cel jest inny niż usunięcie skutków naruszenia zbiorowego interesu konsumentów oraz odnośnie zarzutu naruszenia art. 22 Konstytucji RP poprzez nałożenie obowiązków, które ograniczają wolność działalności gospodarczej, Sąd pierwszej instancji podniósł, iż w tym punkcie decyzji Prezes Urzędu na podstawie art. 26 ust. 2 uokik określił środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w postaci obowiązku:

1.stosowania w kierowanej do konsumentów propozycji zawarcia umowy sprzedaży oddzielnego formularza służącego do składania przez nich zamówień;

2.przekazywania konsumentom w kierowanej do nich propozycji zawarcia umowy sprzedaży na osobnych kartkach:

a. informacji dotyczących oferty;

b. informacji, do przekazania których przedsiębiorca jest zobowiązany
na podstawie przepisów Ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów;

c. informacji dotyczących organizowanych przez spółkę loterii promocyjnych.

Analizując ten zarzut, Sąd pierwszej instancji wskazał, iż związane z tym punktem decyzji zastosowane środki nie stanowią ograniczenia swobody prowadzenia przez powoda działalności gospodarczej. Przede wszystkim Sąd Okręgowy miał na uwadze, iż Prezes Urzędu w żaden sposób nie kwestionował prawa organizowania przez powoda loterii promocyjnych. Przedmiotem badania przeprowadzonego przez Prezesa była jedynie ocena, czy działania powoda mają bezprawny charakter w rozumieniu przepisów u.n.p.k. oraz u.p.n.p.r. i czy spełniają one przesłanki praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu przepisów uokik.

Sąd pierwszej instancji zważył przy tym, iż ustalenia poczynione w trakcie postępowania dały podstawę do stwierdzenia, że powód dopuścił się naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 24 uokik. Jednocześnie - jak wskazał Sąd Okręgowy - w przypadku praktyk określonych w pkt I, IV, V oraz VI A.-E. powód nie zaprzestał ich stosowania, co oznacza, iż praktyki oraz ich negatywne skutki nadal trwają. Z uwagi na to, zdaniem Sądu, Prezes Urzędu słusznie uznał za uzasadnione zastosowanie środka dodatkowego. Realizacja nałożonych w pkt VIII decyzji obowiązków usunie bowiem skutki stwierdzonych praktyk. Konsumenci, dzięki rozdzieleniu informacji, otrzymają czytelny komunikat o ofercie, przysługujących im prawach oraz o organizowanych przez powoda loteriach, co umożliwi im podjęcie świadomej decyzji rynkowej. Taki sam skutek, w ocenie Sądu pierwszej instancji, będzie miało zastosowanie oddzielnych formularzy służących do składania zamówień. Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, iż korzyści odniesie również powód, gdyż dzięki temu konsumenci nie będą mogli zasłaniać się niezrozumieniem zasad dotyczących składania zamówień, zasad skorzystania z ustawowego prawa odstąpienia od umowy, czy zasad prowadzenia i uczestnictwa w loteriach.

Wbrew sugestiom powoda, zdaniem Sądu pierwszej instancji, Prezes Urzędu nie nakazał mu przy tym dokonania rozdzielenia loterii i oferty handlowej. Sąd Okręgowy podniósł, iż nałożony obowiązek sprowadza się wyłącznie do stosowania oddzielnych formularzy do składania zamówień oraz przekazywania informacji dotyczących: oferty, informacji, do przekazania których przedsiębiorca jest zobowiązany na podstawie przepisów u.n.p.k. dotyczących organizowanych przez nią loterii promocyjnych na odrębnych kartkach. Prezes nie zakazał zaś powodowi ani prowadzenia loterii promocyjnych w ogóle, ani też oddzielenia ich od oferty. Sąd Okręgowy zważył jednocześnie, iż wbrew sugestiom powoda, Prezes Urzędu nie korzysta również w tym przypadku z uprawnień antymonopolowych wynikających z przepisów uokik.

W kontekście powyższego, zdaniem Sądu, Prezes Urzędu, nakładając na powoda obowiązki określone w pkt VIII sentencji decyzji, nie naruszył ani art. 26 ust. 2 uokik w zw. z art. 10 ugh, ani tym bardziej przepisów Konstytucji.

Odnośnie zarzutu naruszenia art. 111 uokik poprzez nałożenie kar pieniężnych bez uwzględnienia kryteriów ustalania ich wysokości oraz naruszenia art. 106 w zw. z art. 111 uokik poprzez nałożenie kilku kar przy tych samych okolicznościach Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, iż Prezes Urzędu wziął pod uwagę okres, stopień oraz okoliczności naruszenia przepisów ustawy, a także uprzednie naruszenie przepisów ustawy. Sąd Okręgowy zwrócił przy tym uwagę, iż w niniejszej sprawie zostało udowodnione, że doszło do naruszenia określonego w art. 24 uokik zakazu stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów w sposób określony w pkt I-VI sentencji decyzji. Charakter i uciążliwość tych naruszeń uzasadniały zaś nałożenie na powoda kar pieniężnych.

Odnosząc się przy tym do kwestii celowości działań powoda jako przesłanki obciążającej, Sąd Okręgowy podkreślił, iż przedmiotem postępowania nie była kwestia prawidłowości wykonania przez niego ugody, ale ocena jego postępowania z punktu widzenia przepisów dotyczących ochrony zbiorowych interesów konsumentów, to jest przepisów uokik, u.p.n.p.r. oraz u.n.p.k.

Nakładając kary pieniężne, zdaniem Sądu pierwszej instancji, Prezes UOKiK słusznie wziął pod uwagę, czy określone naruszenie dokonane było co najmniej nieumyślnie. Jednocześnie Prezes, w cenie Sądu, w sposób należyty uwzględnił całokształt okoliczności sprawy, które wskazywać mogły na umyślny (zamierzony) charakter naruszenia zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Sąd Okręgowy podzielił przy tym argumentację Prezesa UOKiK, że celowy charakter miały bezprawne działania, polegające na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, opisane i udowodnione w zarzutach nr I oraz V, skoro ustawodawca, z uwagi na specyficzne okoliczności zawierania tego rodzaju umów, celem zrównania pozycji konsumenta, nałożył na przedsiębiorców określone obowiązki, których powód nie wypełnił, a o których istnieniu niewątpliwie wiedział, jako przedsiębiorca z wieloletnim doświadczeniem w tego typu działalności.

Sąd pierwszej instancji nie miał również wątpliwości, iż analogiczny (celowy) charakter miała także praktyka określona w pkt II sentencji decyzji.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, trudno również było przyjąć, że działania określone w pkt III decyzji miały charakter nieumyślny, skoro powód sam przyznał, iż podejmował je celowo.

Podobnie, zdaniem Sądu, należało przyjąć w przypadku działania z pkt IV decyzji. W ocenie Sądu, powód, żądając od konsumentów zapłaty za przesłane im, ale przez nich niezamówione towary, świadomie wysyłał bowiem do nich pisma z określonym żądaniem oraz groźbą wszczęcia procedur windykacyjnych.

Sąd pierwszej instancji nie miał również wątpliwości, iż powód celowo przekazywał w korespondencji informacje dotyczące serii Książek Wybranych (zarzut nr VI.A.), statusu konsumenta (zarzut nr VI.B.), oficjalnego charakteru korespondencji (zarzut nr VI.C.), przeprowadzonych przez nią procedur (zarzut nr VI.D.) wskazujące, iż zamówienie towaru jest koniecznym warunkiem udziału w Wielkiej Loterii (...) i loteriach typu pre-draw (zarzut nr VI.E.). Zdaniem Sądu, w sposób oczywisty celem tych działań było wprowadzenie konsumentów w błąd i spowodowanie złożenia przez nich zamówienia na oferowane towary.

Odnosząc się do kwestii długotrwałego charakteru praktyk jako przesłanki obciążającej, Sąd Okręgowy podniósł, iż zgodnie z orzecznictwem tę cechę przypisuje się praktykom trwającym dłużej niż rok. Niewątpliwie więc praktyki powoda trwające wielokrotnie dłużej trzeba było, zdaniem Sądu, ocenić jako długotrwałe, a którą to okoliczność należało przy tym uznać za okoliczność obciążającą przy ustaleniu wymiaru kary.

Bezspornym było również, w ocenie Sądu Okręgowego, że powód z dziesięciu udowodnionych mu praktyk zaniechał tylko dwóch (z pkt II i III sentencji decyzji) i to dopiero po wszczęciu przez Prezesa Urzędu postępowania właściwego.

Abstrahując od faktu długotrwałości postępowania wyjaśniającego, Sąd pierwszej instancji jako chybione ocenił stanowisko powoda usprawiedliwiające długotrwałość stosowania praktyk okresem prowadzenia przez Prezesa Urzędu działań wyjaśniających. Zdaniem Sądu Okręgowego, przyjęcie takiego stanowiska prowadziłoby bowiem do wniosku, iż niepodjęcie przez Prezesa Urzędu jakichkolwiek działań byłoby usprawiedliwieniem dla niezgodnych z prawem zachowań przedsiębiorcy.

Odnosząc się natomiast do podniesionej przez powoda kwestii trzykrotnego ukarania za to samo działanie, Sąd pierwszej instancji podniósł, iż przepisy uokik nie pozostawiają wątpliwości, że kara pieniężna jest nakładana za naruszenie zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, które definiuje art. 24 ust. 2 uokik, przy czym sformułowanie definicji praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów nie wyklucza sytuacji, kiedy jedno zachowanie przedsiębiorcy może spełniać przesłanki kilku praktyk.

Sąd Okręgowy wskazał jednocześnie, iż skoro zgodnie z art. 106 ust. 1 pkt 4 uokik kara pieniężna nakładana jest za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, to dopuszczalne jest nakładanie kar pieniężnych za jedno zachowanie spełniające przesłanki kilku praktyk naruszających zbiorowe interes konsumentów.

Sąd pierwszej instancji nie miał przy tym wątpliwości, iż Prezes UOKiK, nakładając kary pieniężne, uwzględnił wszystkie kryteria ustalania ich wysokości. Nie doszło zatem, zdaniem Sądu, do naruszenia art. 111 uokik.

Sąd Okręgowy podniósł przy tym, iż mimo takich samych normatywnych przesłanek decydujących o wysokości kary pieniężnej, określonych w art. 106 ust. 1 oraz art. 111 uokik, w każdej sprawie decydująca jest indywidualna ocena okoliczności stanu faktycznego istotnych dla rozstrzygnięcia jej w drodze decyzji administracyjnej. W związku z tym niektóre okoliczności faktyczne towarzyszące podobnemu naruszeniu prawa ochrony konkurencji i konsumentów mogą być odmienne chociażby co do ich „natężenia” występowania w porównywalnych sprawach, a to uzasadnia ich odmienną ocenę i ma wpływ na znaczące nieraz różnice w wymiarze kary za podobny delikt administracyjny. Dlatego każdy przypadek naruszenia ustawy okik musi być rozpatrywany oddzielnie z uwzględnieniem całego zbioru okoliczności związanych z konkretnym naruszeniem. W ocenie Sądu pierwszej instancji, sprawa powoda różni się zasadniczo na jego niekorzyść od przedstawionej przez niego do porównania zarówno co do okresu stosowania niedozwolonych praktyk, jak i stopnia winy przypisanej przedsiębiorcom.

Niezależnie od powyższego - jak wskazał Sąd pierwszej instancji - powód nie dostrzega, że w porównywanej sprawie decyzja, poza punktem I.1.B. dotyczy niedozwolonych postanowień wzorca umowy – (...) S.A.:

1. zakazanych, bezwzględnie nieważnych oraz

2. niewywołujących skutków w obrocie z konsumentami.

Tymczasem zaskarżona decyzja odnosi się do zupełnie innych działań polegających na przyjęciu przez powoda kompletnej strategii ukrytego dla klientów celu sprzedaży im oferowanych towarów „zasłoniętego” eksponowaniem korzyści wynikających z wzięcia udziału w loteriach.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, Prezes UOKiK miał przy tym prawo przypisać większą wagę w stosunku do wykrytego postępowania powoda, niż do bezprawnych działań (...) S.A. Zróżnicowanie to mieści się jednocześnie, zdaniem Sądu, w praktycznym realizowaniu uprawnienia Prezesa UOKiK do tworzenia i sterowania polityką karania w reżimie uokik.

W tym stanie rzeczy, Sąd pierwszej instancji stanął na stanowisku, że wymierzone powodowi kary pieniężne (poza karą uchyloną w pkt IX.6 decyzji) są adekwatne do stwierdzonych naruszeń prawa. Analizowane kary pieniężne, stanowiące równowartość od 0,32% do 1,19% przychodu powoda, po ustaleniu kwot bazowych ściśle związanych z wagą poszczególnych praktyk i uwzględnieniu okoliczności obciążających, takich jak długotrwałość praktyki, jej ogólnopolski charakter, stopień zawinienia oraz okoliczności łagodzących, do których zaliczono zaniechanie dwóch praktyk przed wydaniem decyzji i pozytywną reakcję powoda wyrażającą się w zamiarze dostosowania prowadzonej działalności gospodarczej do wymogów prawa (oświadczenie powoda z dnia 8 listopada 2011 r.), zostały przy tym, zdaniem Sądu, obliczone rzetelnie i transparentnie.

W tym stanie rzeczy Sąd pierwszej instancji, działając na podstawie art. 479 ^31a § 1 k.p.c., oddalił odwołanie w zakresie punktów I, III, IV, V, VI, VII, VIII oraz IX ppkt od 1 do 5.

Działając zaś na podstawie art. 355 § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy w pkt I wyroku umorzył postępowanie w części dotyczącej odwołania od pkt II zaskarżonej decyzji, z uwagi na okoliczność, iż powód zaprzestał popierania odwołania w tym zakresie.

W pkt II wyroku Sąd pierwszej instancji, w oparciu o art. 479 § 2 k.p.c., zmienił natomiast zaskarżoną decyzję w pkt VII tylko w ten sposób, że nałożony w tym punkcie na powoda obowiązek publikacji decyzji na jego stronie internetowej (...) rozszerzył na obowiązek jej publikacji na własny koszt również na jego stronie internetowej (...) utworzonej po wydaniu decyzji celem udzielenia konsumentom w możliwie jak najszerszym zakresie informacji o jej treści.

Natomiast w pkt III wyroku Sąd Okręgowy na podstawie art. 479 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżoną decyzję w pkt IX ppkt 6. Czyniąc to, Sąd pierwszej instancji miał na uwadze, że w ww. pkt decyzji nałożona została na powoda jedna kara pieniężna za pięć praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów określonych w jej punkcie VI.A - E. Tymczasem – jak wskazał Sąd – uokik nie przewiduje nakładania jednej kary pieniężnej łącznej, czy też zbiorczej za kilka czynów. Z tych przyczyn, zdaniem Sądu, kary powinny być nałożone oddzielnie za każdą z pięciu praktyk z pkt VI decyzji.

O kosztach postępowania między stronami za obie instancje Sąd pierwszej instancji orzekł natomiast na podstawie art. 100 i 108 § 1 k.p.c.

Rozstrzygnięcie w pkt VI wyroku znalazło natomiast oparcie w treści art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.nr 167, poz. 1398, tekst jedn.Dz.U.z 2014 r. poz. 1025 z późn. zm.).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając go w części, tj. w zakresie punktów I, II, IV, V i VI.

Zaskarżonemu wyrokowi powód zarzucił naruszenie prawa, które miały wpływ na wynik postępowania, tj.:

i. art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 386 § 6 k.p.c. poprzez nierozpoznanie istoty sprawy wobec braku wyjaśnienia, jaki był cel i charakter ugody pozasądowej z dnia 5 kwietnia 2006 r., zawartej pomiędzy Prezesem UOKiK, a powodem, co nie pozwoliło na prawidłową ocenę przez Sąd Okręgowy zachowania powoda;

ii. art. 386 § 4 k.p.c. poprzez nierozpoznanie istoty sprawy co do zarzutów pkt IV decyzji wobec braku wyjaśnienia wszystkich okoliczności skarg konsumenckich, co doprowadziło do błędnej oceny zasadności takich skarg;

iii. art. 386 § 4 k.p.c. poprzez nierozpoznanie istoty sprawy, poprzez brak rozważenia całokształtu znanych Sądowi Okręgowemu okoliczności związanych z organizowaniem loterii promocyjnych przez powoda, co miało bezpośredni wpływ na treść zaskarżonego wyroku w zakresie pkt VIII decyzji;

iv. art. 386 § 4 k.p.c. poprzez nierozpoznanie istoty sprawy, poprzez brak odniesienia się do wniosku powoda o obniżenie wymiaru kary nałożonej w pkt IX.2 decyzji za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów określone w pkt II decyzji z uwagi na brak negatywnych skutków takiej praktyki dla konsumentów, pro-konsumencką praktykę powoda w zakresie uznawania zwrotów oraz odstąpienia od umowy oraz zaniechanie praktyki;

v. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wyjaśnienia przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku, na jakich podstawach uznał określone fakty za udowodnione oraz wyjaśnienia dlaczego określonym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, co miało wpływ na wynik postępowania i uniemożliwia kontrolę wyroku Sądu Okręgowego;

vi. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wyjaśnienia, na jakiej podstawie Sąd Okręgowy przyjął, że skargi konsumenckie stanowią bezsprzeczny dowód na stosowanie określonych w pkt IV decyzji praktyk przez powoda, co miało wpływ na wynik postępowania w zakresie pkt IV decyzji i uniemożliwia kontrolę wyroku Sądu Okręgowego w tym zakresie;

vii. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wyjaśnienia podstaw dla wysokości kar nałożonych w decyzji, co uniemożliwia kontrolę wyroku Sądu Okręgowego w tym zakresie;

viii. art. 328 § 2 k.p.c. poprzez brak wyjaśnienia podstaw dla zastosowania środków określonych w pkt VII oraz VIII decyzji, co uniemożliwia kontrolę wyroku Sądu Okręgowego w tym zakresie;

ix. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nieobiektywną i stronniczą ocenę materiału dowodowego przez Sąd Okręgowy, pominięcie dowodów oraz okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, odmowę dopuszczenia istotnych dla oceny całokształtu sprawy dowodów, uniemożliwiającą powodowi obronę swoich praw, skutkującą wyciągnięciem przez Sąd Okręgowy niewłaściwych wniosków w zakresie wpływu zmiany prawa na postanowienia ugody pozasądowej z dnia 5 kwietnia 2006 r., zawartej pomiędzy Prezesem UOKiK, a powodem, oceny wiarygodności skarg konsumenckich, oceny materiałów promocyjnych powoda, okoliczności dotyczących selekcji adresatów i statusu klienta, okoliczności dotyczących organizowania przez powoda loterii oraz okoliczności mających wpływ na wymiar nałożonych kar, na podstawie których Sąd Okręgowy oparł rozstrzygnięcie zaskarżonego wyroku;

x. art. 2 pkt 8 u.p.n.p.r. poprzez przyjęcie wzorca przeciętnego konsumenta odbiegającego od ustawowej definicji bez wyjaśnienia, jakie okoliczności uzasadniały takowe odstępstwo, co miało bezpośredni wpływ na treść zaskarżonego wyroku w zakresie pkt I, V i VI decyzji;

xi. art. 24 ust. 3 uokik poprzez błędną interpretację pojęcia zbiorowy interes konsumentów i wywiedzenie z indywidualnego interesu wyrażanego w skargach konsumenckich, interesu zbiorowego, co miało bezpośredni wpływ na treść zaskarżonego wyroku w zakresie pkt IV decyzji;

xii. art. 26 ust. 2 uokik w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 10 u.g.h. poprzez nałożenie obowiązków, których cel jest inny niż usunięcie skutków naruszenia zbiorowego interesu konsumentów, a który wkracza w sposób prowadzenia przedsiębiorstwa przez powoda, co miało bezpośredni wpływ na treść zaskarżonego wyroku w zakresie pkt VIII decyzji;

xiii. art. 26 ust. 2 uokik w zw. z art. 22 Konstytucji poprzez nałożenie obowiązków, które ograniczają wolność działalności gospodarczej, co miało bezpośredni wpływ na treść zaskarżonego wyroku w zakresie punktu VIII decyzji;

xiv. art. 26 ust. 2 uokik poprzez nałożenie nieproporcjonalnych do wagi i rodzaju naruszenia oraz koniecznych do usunięcia jego skutków środków określonych w pkt VII i VIII decyzji;

xv. art. 111 uokik poprzez nałożenie kar pieniężnych w oparciu o dowolne i uznaniowe kryteria ustalania ich wysokości, co w efekcie uniemożliwia kontrolę prawidłowości obliczenia wysokości kar nałożonych na podstawie pkt IX decyzji;

xvi. art. 106 w zw. z art. 111 uokik poprzez nałożenie kilku kar za taką samą zarzucaną powodowi praktykę, co ma wpływ na wysokość kary orzeczonej zaskarżonym wyrokiem;

xvii. art. 111 uokik poprzez brak uwzględnienia zaniechania praktyk określonych w pkt II i III decyzji przy określeniu wysokości kary, co ma wpływ na wysokość kary orzeczonej zaskarżonym wyrokiem;

xviii. art. 111 uokik poprzez nieuwzględnienie przy wymiarze kary faktycznych okoliczności prowadzenia postępowania wyjaśniającego przez Prezesa UOKiK i uznania długotrwałości praktyk za okoliczność obciążającą;

xix. art. 111 uokik poprzez nieuwzględnienie jako okoliczności łagodzącej przy określaniu wymiaru kar nałożonych w decyzji okoliczności, że wykonując postanowienia ugody pozasądowej z dnia 5 kwietnia 2006 r., zawartej pomiędzy Prezesem UOKiK, a powodem, powód działał w zaufaniu do organu i przekonaniu o poprawności swojego działania;

xx. art. 111 uokik poprzez przyjęcie, że Prezes UOKiK, realizując swoją politykę karania, był władny ustanowić wewnętrzny system obliczania kar, który nie jest oparty bezpośrednio na art. 111 uokik, co skutkuje brakiem możliwości kontroli zaskarżonego wyroku;

xxi. art. 6 k.c. w zw. z art. 13 u.p.n.p.r. poprzez bezpodstawne przerzucenie ciężaru dowodu w zakresie okoliczności dotyczących zarzutów pkt IV decyzji na powoda, co miało wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia;

xxii. art. 6 k.c. poprzez pominięcie, że ciężar dowodu w zakresie dowiedzenia, w jaki sposób praktyka przedsiębiorcy oddziałuje na zbiorowe interesy konsumentów nie spoczywa na przedsiębiorcy;

xxiii. art. 6 k.c. poprzez pominięcie, że ciężar dowodu w zakresie dowiedzenia zasadności wysokości nałożonych na przedsiębiorcę kar nie spoczywa na przedsiębiorcy.

Wskazując na powyższe, powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w pkt I, II, IV, V i VI i pozostawienie rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania Sądowi Okręgowemu; ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uchylenie pkt I, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX.1, IX.3, IX.4, IX.5, IX.6 decyzji i zmianę pkt IX.2 poprzez obniżenie nałożonej kary stosownie do rzeczywistych okoliczności rzekomego naruszenia oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego; ewentualnie - z ostrożności procesowej - o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie wysokości wszystkich kar określonych w pkt IX decyzji stosownie do rzeczywistych okoliczności rzekomych naruszeń oraz uchylenie pkt VII i VIII decyzji i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył co następuje.

Apelacja zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Poza elementami wskazanymi w dalszej części uzasadnienia i pozbawionymi znaczenia dla treści niniejszego wyroku, SOKiK prawidłowo ustalił stan faktyczny, a jego ustalenia Sąd Apelacyjny przyjął za własne.

Ugoda pozasądowa z 5 kwietnia 2006 r. tworzyła uzasadnione oczekiwania prawne, które zgodnie z zasadą ochrony zaufania obywateli do Państwa powinny być respektowane przez organy publiczne. Podkreślić należy jednak, że ustalając zakres, podlegającej ochronie sfery zaufania obywateli wobec Państwa powstałej w wyniku zawarcia przedmiotowej ugody, brać należy pod uwagę ogólne zasady wykładni oświadczeń woli i zasadę lojalności kontraktowej. Za wspólny zamiar stron nie można z pewnością uznać wyłączenie powoda poza zakres zastosowania norm o charakterze bezwzględnie obowiązującym.

Zgodnie z punktem V ugody, „informacje wydrukowane będą czcionką nie mniejszą niż 7.0 punktów i umieszczone będą w jednym miejscu” (k. 70). Sam fakt wydrukowania relewantnych informacji czcionką 7.0 nie powinien być w związku z tym kwestionowany przez Prezesa Urzędu. Należy jednak zauważyć, że dla zrekonstruowania treści uzasadnionych oczekiwań prawnych powoda, powstałych w wyniku zawarcia Ugody, istotne znaczenie ma to, że obie strony Ugody powinny lojalnie działać w celu jej wykonania. Ważny w na tej płaszczyźnie jest także kontekst, w którym została ona zawarta. Ratio legis art. 9 Ustawy stanowi doprowadzenie do uzyskania przez konsumentów określonych informacji. Cel tego unormowania powinien być uwzględniany przy wykładni Ugody.

Powód nie miał podstaw by spodziewać się, że Prezes Urzędu nie będzie kwestionował wydrukowania przez niego przedmiotowych informacji czcionką 7, jeżeli podjął dodatkowe działania zmierzające do utrudnienia ich odczytania. Taki charakter miało wydrukowanie informacji czcionką o kolorze podobnym do tła. Zmniejszenie kontrastowości tekstu utrudnia jego odczytanie, a biorąc pod uwagę to, że czcionka 7 jest bardzo mała, zabieg ten uzasadnia stwierdzenie, że powód rzeczywiście naruszył, w badanym zakresie, art. 9 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. art. 9 ust 2 Ustawy. Dodatkowym argumentem wskazującym na słuszność stanowiska Prezesa Urzędu na tej płaszczyźnie jest to, że powód umieścił przedmiotowe informacje na odwrocie przesyłanych przez siebie materiałów. Potwierdza to zasadność ustalenia, że nie działał on w duchu lojalności kontraktowej, a jego zachowanie zmierzało do ograniczenia efektywności przekazu relewantnych informacji.

Kolejnym elementem decyzji, który zbadany został przez SOKiK w kontekście Ugody był jej punkt V. Prezes Urzędu uznał w nim za „bezprawne działanie R. (...) (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., polegające na: naruszeniu art. 6 ust. 2 w zw. z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (…) polegającym na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji poprzez niepoinformowanie konsumentów, do których R. (...) (...) Sp. z o.o. kieruje propozycję zawarcia umowy, w sposób jednoznaczny i zrozumiały o zamiarze zawarcia umowy, za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów”.

Powód podniósł, że, zgodnie z Ugodą, w tzw. okienku miał obowiązek „informować, że głównym celem jego działalności jest sprzedaż książek” oraz przekazywać podstawowe informacje dotyczące umowy, która miałaby być zawarta z konsumentem (k. 56v), a także utrzymuje, że z tych obowiązku się wywiązywał.

Skuteczność powoływania się przez powoda na treść Ugody, na badanej płaszczyźnie, niweczy to, że podjął on szereg dodatkowych, nieobjętych treścią Ugody, działań godzących w dyspozycję art. 6 ust. 2 Ustawy.

Prezes Urzędu wskazał, że „w liście kierowanym przez Spółkę do konsumentów, w części dotyczącej oferty wydawniczej, Spółka w większości przypadków wprost nie oferuje zakupu produktu, lecz jedynie wspomina o możliwości otrzymania go w przypadku udzielenia przez konsumenta odpowiedzi TAK albo odesłania odpowiednio uzupełnionych dokumentów udziału. Należy jednak wskazać, iż udzielenie odpowiedzi TAK jest równoznaczne ze złożeniem przez konsumenta zamówienia na konkretny, aktualnie oferowany przez Spółkę produkt. Należy podkreślić, iż korespondencja nie zawiera dodatkowych, odrębnych od dokumentów udziału, druków, za pomocą których konsument mógłby składać zamówienie na oferowane przez Spółkę towary. Odesłanie dokumentów udziału w loterii, wypełnionych w określony sposób jest równoznaczne ze złożeniem przez konsumenta zamówienia” (s. 33 decyzji).

Operowanie słowem „otrzymać” usuwa z optyki adresata konieczność spełnienia własnego świadczenia w zamian za świadczenie uzyskiwane. Podobnie ocenić należy, stworzenie przez powoda systemu składania oświadczeń woli obejmujących złożenie zamówienia poprzez udzielenie odpowiedzi „TAK”, bez bezpośredniego odniesienia do najistotniejszych elementów nawiązywanego stosunku zobowiązaniowego. Zabiegi te zmierzały do ukrycia przed konsumentami rzeczywistych intencji powoda dotyczących zawarcia umowy.

Uwagi te są aktualne również na gruncie punktu VIA decyzji, w którym Prezes Urzędu uznał za „naruszenie art. 5 ust. 3 pkt 2 w zw. z art. 5 ust. 1 oraz w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym poprzez przekazanie w treści korespondencji kierowanej przez R. (...) (...) Sp. z o.o. do konsumentów informacji co do przedmiotu umowy dotyczącej produktów sprzedawanych w subskrypcji w sposób, który sugeruje konsumentom, że nie zawierają umowy albo że umowa dotyczy jednego produktu, podczas gdy dotyczy ona subskrypcji, co może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową”. Na tej płaszczyźnie dodatkowo wskazać należy, że SOKiK trafnie ustalił, iż, „pierwszy tom serii przedstawiony jest jako jeden z przywilejów, który można otrzymać jako prezent, albo po promocyjnej cenie” (k. 632), a równocześnie „klient otrzymuje informację, że powód zapewnia swoim czytelnikom nadsyłanie kolejnych tomów serii podając jednocześnie cenę” oraz zasadnie zaakcentował fakt, że „udzielenie odpowiedzi TAK na jeden z przywilejów oznacza zawarcie umowy kupna serii książek w drodze subskrypcji.” Uwzględniając przedstawiony kontekst, uznać należy, że komunikat powoda, ogniskujący się wokół zwrotu „zapewnienie nadsyłania książek z podaniem ceny”, nie ilustruje należycie treści oświadczenia woli konsumenta o zawarciu umowy na subskrypcję, co nie znajduje żadnego uzasadnienia. Ustalenie to w połączeniu z wcześniej poczynionymi uwagami, dotyczącymi wykorzystywania zwrotu „otrzymywanie” i systemu składania oświadczeń woli w postaci posłużenia się znakiem „TAK”, uzasadnia stwierdzenie, iż SOKiK nie popełnił błędu przyjmując, że wskazane zabiegi powoda powodują, „że udzielona konsumentowi informacja o przedmiocie umowy nie jest jednoznaczna i transparentna, gdyż może on nie zorientować się, iż zawiera umowę zakupu książek w drodze subskrypcji.” (k. 633).

Sąd Apelacyjny podziela też stanowisko Prezesa Urzędu, że „informacje zawarte w kierowanej do konsumentów korespondencji nie wskazują wprost i jednoznacznie na cel handlowy przesyłanych materiałów” (s. 33 decyzji). Ze wskazanych już względów brak też podstaw do uznania, że wydając badaną część zaskarżonej decyzji Prezes Urzędu naruszył zasadę zaufania obywateli do Państwa. Analizowane zachowanie powoda słusznie uznane zostało zatem za naruszenie art. 6 ust. 2 Ustawy.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie występuje jakakolwiek sprzeczność pomiędzy treścią punktu (...) decyzji i Ugody. We wskazanej części decyzji Prezes Urzędu uznał za bezprawne działanie R. (...) (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., polegające na naruszeniu przepisów ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym poprzez „naruszenie art. 5 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym poprzez zawarcie w treści korespondencji kierowanej przez R. (...) (...) Sp. z o.o. do konsumentów informacji dotyczących ich statusu klienta w sposób sugerujący, iż posiadają szczególnie uprzywilejowaną pozycję, co może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową”.

Zachowania zakwestionowane przez Prezesa Urzędu w badanej części decyzji naruszały również zobowiązania, które przyjął na siebie powód, zawierając ugodę. Wskazać należy, że punkt IV.7 Ugody wprost zakazuje posługiwania się zwrotami, które „wywołują u konsumentów pewność lub duże poczucie dużego prawdopodobieństwa otrzymania wygranej”. Należy przy tym podkreślić, że lista fraz zakazanych Ugodą ma charakter przykładowy, na co jednoznacznie wskazuje fakt, że kończy się ona zwrotem „itp.”.

W myśl punktu III Ugody, „zabronione jest przedstawianie przejaskrawionych opisów działań zwykle prowadzonych przy przyznawaniu nagrody, wygranej”. W analizowanych przypadkach samą istotą sugerowania konsumentom, iż posiadają szczególnie uprzywilejowaną pozycję jest wywołanie u nich pewności lub dużego prawdopodobieństwa otrzymania wygranej. Opisane przez Prezesa działania powoda mogą być też uznane za przejaskrawione opisy działań zwykle podejmowanych.

SOKiK nie naruszył też art. 233 § 1 kpc w zakresie dotyczącym punktu VIB decyzji. Słusznie stwierdził on, że << w korespondencji z klientami powód daje im do zrozumienia, że należą do elitarnej grupy klientów posiadających wyjątkowy status, z którym wiążą się określone przywileje. Efekt ten powód stara się osiągnąć używając w stosunku do klientów takich zwrotów jak np. „zidentyfikowaliśmy pana jako jednego z naszych najbardziej godnych uhonorowania klientów”, „Pana nazwisko znalazło się w (...)”, „Uważamy cię za jednego ze (...)”, „posiada pan idealny profil, aby zostać naszym Honorowym Ambasadorem”, „Pan jest klientem o doskonałej pozycji, co zapewnia Panu miejsce w elitarnym kręgu naszych przyjaciół”. Tego rodzaju zabieg marketingowy niewątpliwie może zwiększać poziom zaufania konsumenta do przekazywanych w korespondencji treści wywołując u niego poczucie wyróżnienia i zmniejszając poziom krytycyzmu wobec kierowanych do niego informacji. Za cel takiego postępowania trzeba uznać skłonienie konsumentów do zachowania zgodnego ze wskazówkami z korespondencji czyli udzielenie odpowiedzi TAK na dokumencie udziału w loterii, ale jednocześnie jest równoznaczne z zawarciem umowy sprzedaży.>> (k. 633, 634).

Opis rzekomo wyjątkowego sposobu traktowania danego klienta nie odzwierciedla wiernie stopnia jego uprzywilejowania. Trafności stanowiska Prezesa Urzędu nie przeczy fakt, iż dany konsument zakwalifikowany został do grupy traktowanej lepiej niż niektórzy inni konsumenci. Istnieje bowiem rażąca dysproporcja między rzeczywistym stopniem uprzywilejowania danego konsumenta a wytwarzanym przez powoda tego wyobrażeniem. Słusznie SOKiK przyznał rację Prezesowi Urzędu, który stanął na stanowisku, że „ w tej sytuacji nawet umieszczenie w korespondencji informacji o prawdopodobieństwie wygranej może nie przynieść rezultatu w postaci racjonalnej decyzji klienta właśnie z powodu używania zwrotów sugerujących wyjątkowy status konsumenta zmniejszających poziom jego krytycyzmu.” (k. 634).

W punkcie VIC decyzji, Prezes Urzędu uznał za bezprawne działanie R. (...) (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., polegające na naruszeniu przepisów ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym poprzez naruszenie art. 5 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym poprzez „zawarcie w treści korespondencji kierowanej przez R. (...) (...) Sp. z o.o. do konsumentów informacji w sposób sugerujący konsumentom, iż korespondencja ma charakter oficjalny, co może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową”.

Wbrew stanowisku Powoda uznać należy, że pkt VIC decyzji nie idzie wbrew treści ugody. W jej punkcie VII, uzgodniono, że materiały loteryjne nie mogą wprowadzać w błąd sugerując, że dokument jest czymś więcej, niż tylko materiałem promocyjnym. Zawarcie w treści korespondencji do konsumentów informacji w sposób sugerujący konsumentom, iż korespondencja ma charakter oficjalny może być uznane za sugerowanie, iż jest ona czymś więcej niż materiałem promocyjny.

Brak podstaw do przyjęcia, że do wniosku odmiennego prowadzi analiza treści punktu VII.C Ugody, w myśl którego zabronione jest używanie dokumentów, które stanowią kopię określonych urzędowych dokumentów organów administracji, bądź też na podstawie punktu IV.6 Ugody stanowiącego, że „korespondencja nie może stwarzać wrażenia oficjalnych pism, dokumentów urzędowych, a które informowałyby o wygraniu przez konsumenta nagrody”. Fakt, że określone, szczególnie naganne, zachowanie zostało uznane expressis verbis za niedopuszczalne w Ugodzie, nie oznacza, że dopuszczanie się innych niedozwolonych, zarówno w świetle norm cogentnych, jak i innych postanowień Ugody, działań nie ma charakteru bezprawnego.

Podobnie sytuacja wygląda jeśli chodzi o punkt VID decyzji. Prezes Urzędu uznał w nim za bezprawne działanie R. (...) (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., polegające na naruszeniu przepisów ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym poprzez „naruszenie art. 5 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym poprzez zawarcie w treści korespondencji kierowanej przez R. (...) (...) Sp. z o.o. do konsumentów informacji dotyczących przeprowadzanych przez Spółkę procedur związanych z organizacją loterii, które poprzez sposób przekazania mogą sugerować konsumentom pewność wygranej, co może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową”.

Sąd Apelacyjny za poprawne uznaje również pozostałe wywody SOKiK dotyczące punktu VID decyzji. Słusznie przyjął on w szczególności, że używanie przez powoda w korespondencji z konsumentami takich zwrotów, jak <<„Ocena dotychczasowego statusu – uwagi dodatkowe: nigdy nie wygrał znaczącej nagrody”, „Ocena teraźniejszego statusu” – uwagi dodatkowe po przejściu procedur (wybór dokonany, zgoda na kilkakrotny udział – wydana, opinia sprawie kwalifikacji pozytywna)”; „pozycja finalisty przyznana bezwarunkowo”; „nasze procedury wymagają, aby zwycięzcy zostali natychmiast powiadomieni o wygranych. Proszę się nie zdziwić, jeśli nadejdzie list polecony wysłany przez Komisję ds. Loterii”; „odcinek selekcji klientów otrzymujących tę ofertę dokonanej przez dział bez danych i analiz (…) mogą sugerować klientowi, iż w ich wyniku osiągnął status wskazujący na wysokie prawdopodobieństwo wygranej lub przynajmniej większe niż w przypadku innych uczestników loterii>>, co nie jest zgodne z rzeczywistością, gdyż „wszyscy adresaci otrzymują korespondencję zawierającą wiadomości dotyczące przeprowadzonych procedur.” (k. 635. 636).

W apelacji nie zidentyfikowano innych niż wskazane elementów decyzji, w stosunku do których istniałaby potrzeba szczegółowego badania relacji między treściami decyzji i Ugody. Elementów takich nie dostrzega też Sąd Apelacyjny.

W tej sytuacji zastrzeżenia powoda wobec wywodów SOKiK dotyczących charakteru i celu Ugody, które wskazane zostały w punkcie I oraz w relewantnym zakresie w punkcie IX apelacji nie mogły wywrzeć skutków w niej wskazanych. Ze wskazanych względów, Sąd Apelacyjny uznał, że nie istnieje sprzeczność między treścią decyzji a Ugody, a Prezes Urzędu nie naruszył zasady zaufania obywateli wobec Państwa. Argumenty wywodzone z treści Ugody nie uzasadniają również obniżenia kar nałożonych przez pozwanego.

Niezrozumiały jest zarzut powoda, iż SOKiK nie wyjaśnił dlaczego „nie uznał wyjaśnień J. (...) S. w przedmiocie ponagleń wysyłanych do klientów, w szczególności dlaczego uznał, że Powód nie zaniechał praktyki automatycznego generowania ponagleń w przypadku braku odesłania towaru i zapłaty” (pkt 27 apelacji). Zwrócić należy uwagę, że w punkcie III decyzji, Prezes Urzędu stwierdził zaniechanie stosowania przedmiotowej praktyki.

Zasadne okazały się natomiast zarzuty apelacji dotyczące naruszenia przez zaskarżone orzeczenie art. 233 § 1 kpc w zakresie dotyczącym oceny skarg konsumenckich na działania objęte punktem IV Decyzji. Prezes Urzędu uznał w nim za „bezprawne działanie R. (...) (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., polegające na: naruszeniu art. 9 pkt 6 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (….), poprzez żądanie przez R. (...) (...) Sp. z o.o. od konsumentów zapłaty za dostarczone przez Spółkę konsumentom produkty, które nie były przez konsumentów zamawiane, co stanowi nieuczciwa praktykę rynkową, za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów.”

Powód podnosił, że „nie przesyłał towarów konsumentom, jeżeli nie otrzymał najpierw zamówienia” (k. 56). Żądał on również ujawnienia danych osobowych osób, na których skargi powołuje się Prezes (…) celem umożliwienia wyjaśnienia, czy skarżący zamawiali towary, czy też nie”. Prezes Urzędu wyjaśnił, że „nie jest uprawniony do ujawnienia danych osobowych osób wnoszących skargi” (k. 99v.) oraz stwierdził, że „udostępnienie tych danych nie miałoby miejsca w toku (…) postępowania” (k. 91v.) administracyjnego nawet, gdyby powód złożył w jego toku odpowiedni wniosek, czego nie uczynił.

Zastrzeżenia wzbudza wywód SOKiK, iż „zgromadzone w postępowaniu administracyjnym w dużej liczbie skargi udokumentowane w znacznej mierze poprzez załączniki w korespondencji Powiatowego Rzecznika Konsumentów w B. z dnia 25 listopada 2009 r. (K 374 + załącznik K – 375 akt adm.) i Miejskiego Rzecznika Konsumentów w S. z dnia 30 listopada 2009 r. (K 379 – 388 akt adm.) oraz pismo Miejskiego Rzecznika Konsumentów w W. z dnia 1 grudnia 2009 r. (K – 389 – 405 akt adm.) uprawniały Prezesa UOKiK do dokonania ustaleń faktycznych mających znaczenie dla subsumpcji stanu faktycznego sprawy pod normę art. 9 pkt 6 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (upnpr), a w konsekwencji pod normę art. 24 ust. 2 uokik w sposób określony w pkt IV zaskarżonej decyzji. Rację ma Prezes Urzędu, że przekazane mu skargi konsumenckie stanowią pochodzący z rynku sygnał wskazujący na negatywny odbiór ze strony konsumentów praktyk przedsiębiorcy pozwalający jednocześnie na odkrycie mechanizmu jego działań ocenianych następnie pod kątem ewentualnego stosowania zabronionych w ustawie przedsięwzięć noszących cechy deliktu – w przypadku powoda praktyki godzącej w zbiorowy interes konsumentów.”

Zgodzić można się z SOKiK, że skargi konsumentów traktować można jako „sygnał wskazujący na negatywny odbiór ze strony konsumentów praktyk przedsiębiorcy”. W analizowanej sprawie nie ma jednak żadnych podstaw by sygnał negatywnego odbioru przez kilkudziesięciu konsumentów niezweryfikowanych zachowań powoda traktować jako dowód tego, że dopuścił się on praktyki przypisywanej mu przez pozwanego.

Uzasadnienie zaskarżonej decyzji, na badanej płaszczyźnie wzbudza jeszcze poważniejsze uwagi krytyczne. Prezes Urzędu stwierdził, że „analiza zgromadzonego materiału dowodowego, a w szczególności skarg konsumenckich wskazuje, iż Spółka przesyła konsumentom niezamawiane przez nich towary” (s. 31), a następnie ogranicza się do zacytowania fragmentów trzech skarg i nakazania dokonania, w przypisie, porównania z trzema pismami rzeczników konsumentów i 21 skargami konsumentów, wśród których znajdują się skargi złożone w formie elektronicznej.

Powód prowadził działalność w bardzo dużych rozmiarach, nawiązywał relacje handlowe z milionami konsumentów, a faktem notorjnym jest to, że część skarg konsumentów jest nieuzasadniona. Nawet, gdyby ograniczyć się do analizy wskazanych w decyzji skarg, uznać należałoby, że ich liczba, w zestawieniu ze skalą działalności powoda, nie wskazuje nawet na to, że doszło do wyraźnego uprawdopodobnienia trafności badanego stanowiska Prezesa Urzędu.

Powód przedstawił natomiast przekonywujące argumenty przemawiające przeciwko zasadności badanego zapatrywania organu ochrony konsumentów. Wyjaśnił on, że „sprzedaje towary, które nie są tanie, bowiem są to towary o wysokiej jakości estetyki i wykonania. W ofercie spółki są wydawnictwa książkowe i muzyczne, które są solidne i prezentują wysoki poziom pod względem jakości i sposobu wydania. Przesyłanie takiego towaru osobom, które nie złożyły zamówienia, byłoby z punktu widzenia opłacalności działania ekonomicznym samobójstwem” (k. 174v.).

Zwrócić należy przy tym uwagę, że towary, które powód miał bez zamówienia wysyłać konsumentom były przez niego również sprzedawane osobom, które stosowne zamówienie złożyły. Ustalona przez powoda cena tych towarów nie mogła zatem rażąco odbiegać od rynkowej, gdyż w przeciwnym razie popyt na nie byłby minimalny. Gdyby zarzut stawiany przez pozwanego był trafny, powód musiałby liczyć się z tym, że wielu konsumentów nie nawiąże z nim żadnego kontaktu, nie odeśle przedmiotowych towarów i nie uiści na jego rzecz żadnego świadczenia. Powód, jako profesjonalista z pewnością liczyłby się z tym, że wyegzekwowanie od konsumentów, którzy przyjęli taką postawę spełnienia jakichkolwiek świadczeń byłoby bardzo trudne i wiązałoby się z wysokim prawdopodobieństwem wszczęcia przeciwko niemu postępowania przez Prezesa Urzędu. Dla opłacalności podjęcia przez powoda działań przypisywanych mu przez Prezesa Urzędu cena, której uiszczenia domagał się od konsumentów musiałaby być bowiem wielokrotnie wyższa niż rynkowa, co ze wskazanych względów nie mogło mieć miejsca, a powód musiałby przyjąć skrajnie agresywną postawę na płaszczyźnie egzekucyjno-windykacyjnej, co musiałoby doprowadzić do masowych, z pewnością znacznie liczniejszych niż zgromadzone przez Prezesa Urzędu, skarg na jego działalność.

Ze wskazanych względów punkty IV i IX 4) decyzji podlegały uchyleniu. Zbędne stało się w związku z tym odnoszenie się do zarzutów apelacji oznaczonych punktami II, VI i XXI.

Sąd Apelacyjny nie dostrzega jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że SOKiK nie zastosował właściwych metod przy rekonstrukcji modelu przeciętnego konsumenta.

Istnienie możliwości skorygowania przez konsumenta swojego mylnego, wywołanego działaniami przedsiębiorcy wyobrażenia, dzięki wnikliwej lekturze całokształtu przedstawianych przez niego materiałów nie przesądza o tym, że konsument, który w takim błędzie pozostał nie powinien być uznany za przeciętnego. Przeciętny, a więc dostatecznie poinformowany, uważny i ostrożny, konsument dokonuje bowiem racjonalnych wyborów dotyczących poświęcenia swojego czasu i uwagi analizie materiałów przedsiębiorców. Oferta powoda nie takiego charakteru, by uzasadnione było prowadzenie nad nią pogłębionych, usystematyzowanych studiów. Do aksjologii prawa ochrony konsumenta należy ochrona słabszej strony stosunku prawnego przed negatywnymi skutkami racjonalnego ograniczenia analiz materiałów przesyłanych przez przedsiębiorców.

Z drugiej zaś strony, wskazanie przez powoda, że ograniczenie analiz jego materiałów do określonego ich wycinka zapewniałoby powstanie stanu zgodności pomiędzy wyobrażeniami klienta a rzeczywistym stanem rzeczy, nie przesądza o tym, iż przedsiębiorca nie naruszył normatywnie określonych reguł ochrony konsumenta. Na treść komunikatu rekonstruowanego przez konsumenta z przekazu przedsiębiorcy istotny wpływ wywierać może kontekst, w którym został on umieszczony. Przedsiębiorca powinien też spodziewać się, że konsument może poświęcić nieproporcjonalnie dużo uwagi określonym elementom jego przekazu i w taki sposób konstruować swoje komunikaty, by nie prowadziło to do popadnięcia przez konsumenta w błąd.

Może być więc tak, że treść izolowanego komunikatu przedsiębiorcy nie budzi zastrzeżeń, a uzupełnienie go o dodatkowe elementy skutkuje powstaniem deliktu antykonsumenckiego.

Nieuprawnione byłoby też wysnuwanie wniosków przeciwnych do wskazanych ze stwierdzenia powoda, że „w latach 2007-2011 na ponad 20 milionów odpowiedzi na przesłane materiały ponad 2/3 odpowiedzi stanowiło odpowiedź NIE” (k. 666). Podkreślić należy, że nawiązanie przez przedsiębiorcę prowadzącego sprzedaż na odległość bezpośredniej relacji z konsumentem jest dla niego korzystne nawet wówczas, gdy na danym jej etapie konsument nie dokonał żadnego zakupu. Poświęcenie przez konsumenta czasu i pewnego wysiłku na komunikację z przedsiębiorcą może być zarówno wynikiem poprawnego odczytania przez niego całokształtu treści rzeczywistych lub potencjalnych relacji, które wiążą go z nim albo też popadnięcia przez niego w błąd na tej płaszczyźnie.

Niczego nie dowodzą też twierdzenia powoda dotyczące „znikomego ułamka skarg” (pkt 25 apelacji). Zaniechanie przez konsumentów podejmowania działań, w odpowiedzi na bezprawne praktyki przedsiębiorców, jest często racjonalną postawą. Rozmiary możliwej do uzyskania rekompensaty nie uzasadniają bowiem poświęcania sporowi niezbędnych dla jej uzyskania czasu, energii, a nierzadko również nakładów pieniężnych. Zjawisko to jest niekiedy określane mianem „racjonalnej apatii procesowej”.

Stanowisko SOKiK na badanej płaszczyźnie, odpowiada przedstawionym założeniom i jest poprawne.

Powód zwrócił uwagę, że w tygodniku (...) opublikowana została wypowiedź czytelniczki, która stwierdziła, że zrezygnowała z udziału w loterii po zapoznaniu się z informacjami. Brak podstaw do dokonywania na tej podstawie jakichkolwiek uogólnień i wykorzystywanie przedmiotowego stwierdzenia jako zasadniczego elementu analitycznego przy rekonstrukcji modelu przeciętnie starannego konsumenta. Mogło być bowiem tak, że dana konsumentka była ponad przeciętnie staranna w zakresie analiz materiałów powoda albo tak, że przypadkowo zwróciła uwagę na wskazany element przekazu powoda.

Chybione okazały się w związku z tym zarzuty oznaczone w apelacji numerami X

Uchybienia, których dopuścił się powód skierowane były przeciwko interesom szerokiego, niezindywidualizowanego kręgu konsumentów. Miało ono miejsce w relacjach z ogromną rzeczą konsumentów i były długotrwałe. Krąg rzeczywistych i potencjalnych poszkodowanych przedmiotowymi uchybieniami nie był zamknięty, nie było też możliwe jego, uprzednie wobec wystąpienia uszczerbków, oznaczenie przy pomocy cech indywidualizujących poszczególnych konsumentów. Sąd Apelacyjny uznaje zatem, że delikty, których dopuścił się powód naruszał zbiorowe interesy konsumentów oraz stwierdza, iż bezzasadne są relewantne zarzuty apelacji (numer XI, XXII). Nadmienić należy, że trafne jest stanowisko powoda, że ciężar dowodu spoczywał na pozwanym, ale Sąd Apelacyjny nie ma wątpliwości, iż przedmiotowa przesłanka została wykazana.

Nieuprawnione są zarzutu powoda dotyczące wysokości nałożonym na niego kar. Prezes Urzędu oraz SOKiK uwzględnili wszystkie elementy, które powinny być brane przy stosowaniu zasady proporcjonalności i sprostał spoczywającemu na nim w tym zakresie ciężarowi dowodu.

Ze wskazanych już względów, Sad Apelacyjny uznał, że powołana Ugoda nie tworzyła sfery uzasadnionych oczekiwań prawnych powoda, która zostałaby naruszona badaną decyzją. Gołosłowne są też sugestie powoda, że do pogłębienia stopnia nieprawidłowości, których się dopuścił doprowadził brak wcześniejszej reakcji organów publicznych, a zwłaszcza organu nadzoru. Powód nie przedstawił w tej kwestii szerszej argumentacji, a Sąd Apelacyjny nie dostrzega argumentów wskazujących na to, iż postawa organów publicznych w jakikolwiek wprowadziła powoda w błąd.

Przyjęcie przez Prezesa Urzędu, że praktyka trwająca ponad rok jest długotrwała jest zgodne ze standardami zaakceptowanymi w orzecznictwie organu ochrony konsumentów i nie nasuwa uwag krytycznych. Przy takim okresie naruszenia można już zasadnie mówić o utrwalonych negatywnych wzorcach postępowania.

Przyjęcie przez Prezesa Urzędu wytycznych dotyczących wysokości nakładanych kar zasługuje na aprobatę. Ogranicza to niepewność dotyczącą wykładni ogólnie sformułowanych przepisów. Podkreślić należy przy tym, że jest to rozwiązane korzystne dla przedsiębiorców. Tworzy ono sferę uzasadnionych oczekiwań prawnych dotyczących wysokości kar, które Prezes Urzędu ma obowiązek szanować, a w żaden sposób nie może zaostrzać represji w porównaniu ze standardem ustawowym.

Nie można uznać zasadnie za trafny zarzutu powoda dotyczącego tego, że SOKiK pominął okoliczność, iż powód zaniechał stosowania praktyki stypizowanej w punkcie II decyzji, gdyż w samej jej treści Prezes Urzędu stwierdził jej zaniechanie. Kwestia ta została zatem uwzględniona przy ustalaniu wysokości kary. Brak też podstaw do przyjęcia, że badana praktyka miała jedynie znikome skutki. Fakt, że na wyraźne żądanie konsumenta powód potwierdzał odesłanie towaru został uwzględniony przez Prezesa Urzędu i nie dowodzi on znikomej szkodliwości praktyki powoda. Dla faktycznego uzyskania poziomu ochrony, który powinien był być zagwarantowany konsumentowi przez powoda bez podejmowania jakichkolwiek działań, konsument musiał wykazać się inicjatywą oraz poświęcić swój czas i energię.

Zauważyć należy, że do zaistnienia potrzeby posłużenia się stosownym potwierdzeniem dojść mogło po upływie pewnego czasu od odesłania produktu .. (...) takich sytuacjach konsument, mógł być zdany na powoda w kwestii uzyskania materiału dowodowego, który miał mu posłużyć do obrony jego stanowiska w sporze z powodem. Praktyka powoda, która skutkowała zaistnieniem takiego stanu rzeczy musi być oceniona jako wysoce szkodliwa. Nie zmienia tego twierdzenie powoda, iż prowadził „pro-konsumencką politykę w zakresie zwrotów towarów” (pkt 58 apelacji). Problematyki zwrotu towarów i dostępu do dowodów mogących być wykorzystane w sporze między konsumentem a powodem są rozdzielne, a uchybienie minimalnemu, normatywnie określonemu standardowi ochrony konsumenta w warstwie obowiązku potwierdzenia przedmiotowych zwrotów nie może być uznane za skutecznie skompensowane tym, że na innej płaszczyźnie powód stosuje rozwiązania dla konsumentów korzystniejsze niż ustawowy standard minimalny.

W apelacji powód nie przedstawił żadnych wniosków, które wywodzi ze stwierdzenia, że „punkt II Decyzji nie pozostaje w żadnym związku z Ugodą”, do których Sąd Apelacyjny mógłby się odnieść. Brak przy tym podstaw do przyjęcia, iż na analizowanej płaszczyźnie występuje jakichkolwiek konflikt.

Odnosząc się do kary nałożonej za praktykę określoną w punkcie III, podnieść należy, że stworzenie przez doświadczonego, prowadzącego działalność na bardzo dużą skalę przedsiębiorcę zautomatyzowanego systemu, którego funkcjonowanie przynosiło przedsiębiorcy korzyści ze szkodą dla konsumentów może być zasadnie ocenione jako działanie umyślne.

Nie ma też żadnych wątpliwości, że relewantna praktyka była wysoce szkodliwa. Jej istotą było wywarcie na konsumentach presji, by spełnili na rzecz przedsiębiorcy świadczenia, które nie były mu należne.

Zwrócić należy też uwagę, że Prezes Urzędu uwzględnił to, że stosowanie przedmiotowej praktyki zostało przez powoda zaniechane, a SOKiK odniósł się wprost do tego faktu (k. 648). SOKiK zbadał również zagadnienie czasu trwania przedmiotowych naruszeń (k. 647, 648). Na tej płaszczyźnie aktualne są poczynione wcześniej, w kontekście praktyki stypizowanej w punkcie II decyzji, uwagi Sądu Apelacyjnego.

Z faktu, że jak twierdzi powód, „zarzuty określone w punkcie I, V i VI (…) oparte są o te same materiały promocyjne” nie wynika, iż każda z praktyk zidentyfikowanych w zaskarżonej decyzji nie posiada własnej tożsamości i że za każde z nich nie może zostać nałożona odrębna kara.

Zidentyfikowane przez Prezesa Urzędu naruszenia nie zachodzą na siebie. Każde z nich zachowałoby bezprawny charakter nawet w razie wyeliminowania wszystkich pozostałych. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w niniejszym składzie, uzasadnia to stwierdzenie, iż Prezes Urzędu nie popełnił błędu przyjmując, iż każde z nich ma odrębną tożsamość oraz, że rozwiązaniem prawidłowym było nałożenie za każde z nich odrębnej kary.

Należy również zauważyć, że nawet hipotetyczne stwierdzenie, iż w niniejszej sprawie powinna zostać nałożona jedna kara nie skutkowałaby zmniejszeniem dolegliwości sankcji dotykających powoda. Konsekwencją uznania, że przedmiotowe zachowania konstytuują jedno naruszenie byłoby stwierdzenie, iż jego szkodliwość jest równa zsumowanej szkodliwości praktyk zidentyfikowanych w zaskarżonej decyzji, co zgodnie z zasadą proporcjonalności, powinno znaleźć przełożenie na wysokość kary. W tym kontekście wskazać należy, iż łączna wysokość kar nałożonych przez Prezesa Urzędu przedmiotową decyzją jest znacznie niższa niż 10% przychodu osiągniętego przez powoda w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary.

Podniesione w apelacji zarzut oznaczone numerami IV, VII, XV, XVI, XVII, XVIII, XIX, XX i XXIII oraz, w relewantnym zakresie, IX są, ze wskazanych względów, chybione.

Badana decyzja, w tym jej uzasadnienie, w istotnej części jest nieprawidłowa. Jej opublikowanie, w sposób określony w punkcie VII decyzji, nie spełniłoby więc prawidłowo funkcji edukacyjnej, gdyż doprowadzić mogłoby do rozpowszechnienia nietrafnych zapatrywań dotyczących prawa ochrony konsumenta, a prowadziłoby do pogorszenia wizerunku powoda w stopniu większym niż jest to uzasadnione. Przesądza to o konieczności uchylenia punku VII decyzji.

Sąd Apelacyjny za niemożliwe do zaaprobowania uznał też rozstrzygnięcie zawarte w punkcie VIII decyzji. Jako jego normatywną podstawę wskazano art. 26 ust. 2 uokik, który reguluje problematykę usunięcia trwających skutków naruszeń zbiorowych interesów konsumentów. Zastosowane środki ukierunkowane są natomiast na sposób zawierania nowych umów. Dotyczą one zachowań powoda odnoszących się do „propozycji zawarcia umowy”.

W uzasadnieniu decyzji, badanego rozstrzygnięcia w ogóle nie uzasadniono. Nie wykazano w szczególności, że istnieje jakikolwiek związek pomiędzy skutkami naruszeń, które miały miejsce przed wydaniem decyzji a obowiązkami nałożonymi na powoda w punkcie VIII. Bardzo wątpliwa byłaby też zasadność przyjęcia, że w 2018 roku istnieją wymagające usunięcia skutki naruszeń dokonanych przed dniem wydania decyzji.

Uchylenie punktów VII i VIII decyzji przesądza o tym, że zbędne jest szersze odnoszenie się do zarzutów apelacji oznaczonych numerami III, VIII, XII, XIII i XIV.

Sąd Apelacyjny nie dostrzega też, innych niż omówione we wcześniejszej części uzasadnienia, kwestii, na gruncie których ujawnić mogłyby się argumenty przemawiające za słusznością zarzutu oznaczonego w apelacji numerem V, który nie został przez powoda doprecyzowany.

Prawidłowe są też wywody SOKiK dotyczące punktu VI E zaskarżonej decyzji. Nie budzi w szczególności uwag krytycznych stwierdzenie przez Sąd I instancji, że korespondencja przesyłana konsumentom sugeruje, „że koniecznym warunkiem udziału w wyżej określonych loteriach jest złożenie zamówienia na oferowane przez powoda towary” (k. 636, 637), co nie odpowiada rzeczywistości. Fakt, że powód mógł określić węziej krąg uprawnionych do udziału w loteriach nie zmienia tego, że wysyłana przez niego korespondencja mogła wprowadzić konsumentów w błąd i doprowadzić do zniekształcenia ich zachowań rynkowych.

W apelacji nie sprecyzowano innych zarzutów wobec treści punktu VI E decyzji, a zarzuty o bardziej ogólnym charakterze zostały poddane analizom Sądu Apelacyjnego, w przedstawionych już wywodach.

Biorąc pod uwagę to, że pełnomocnik powoda na rozprawie wskazał, że nie popiera apelacji w zakresie punktu II zaskarżonej decyzji, uznać należy, że SOKiK słusznie umorzył w tym zakresie postępowanie (k. 561).

W uzasadnieniu SOKiK nie występują luki, których uzupełnienie nie byłoby możliwe w postępowaniu apelacyjnym. Nie ma zatem żadnych przeszkód do wydania wyroku reformatoryjnego

Brak podstaw do przyjęcia, że badana decyzja została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa. Uchybienia, których dopuścił się Prezes Urzędu stanowią nieunikniony i naturalny element procesu egzekwowania normatywnych reguł ochrony konsumenta, które w szerokim zakresie wykorzystują pojęcia szeroko otwarte na interpretację.

Ze wskazanych wyżej względów, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 47931a § 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji. Orzeczenie o kosztach oparto na podstawie art. 100 k.p.c.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE