UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 czerwca 2013 Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim - w sprawie o sygnaturze akt V GC 252/13 upr - zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda Przedsiębiorstwa Produkcyjno Handlowo Usługowego (...), spółki jawnej w M. kwotę 2 767,66 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 21 września 2011 r., oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz orzekł o kosztach procesu zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 100 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwotę 617,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Zaskarżony wyrok został wydany w sprawie, w której strona powodowa Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowo Usługowe (...) spółka jawna w M. wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) spółki akcyjnej w kwoty 2.777,66 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 2767,66 zł od dnia 21.09.2011 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu i kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa podała, że w dniu 30.08.2011r. wystawiła i przekazała pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 2.767,66 zł za wykonanie usług marketingowych i promocyjnych w oparciu o łączącą strony umowę handlową z dnia 01.01.2010 r. oraz wezwała pozwaną do zapłaty dnia 07.03.2012r., za co doliczyła 10,00zł tytułem kosztów upomnienia. Pozwana nie zapłaciła należności głównej pomimo upływu terminów i mimo wezwania do zapłaty.

Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim, V Wydział Gospodarczy w dniu 18 lutego 2013r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, sygn. akt V GNc 293/13, w którym w całości uwzględnił żądanie pozwu.

Od powyższego nakazu zapłaty strona pozwana wniosła sprzeciw, zaskarżając nakaz zapłaty w całości. Strona pozwana zgłosiła zarzut nieistnienia zobowiązania i domagała się oddalenia powództwa co do całości roszczenia strony powodowej oraz zasądzenia kosztów procesu wg norm przepisanych. Pozwana zarzuciła, że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ zgodnie z wiążącą strony umową pozwana została już obciążona przez powoda kosztami usług marketingowych i promocyjnych, za które zapłaciła, a powód nie wykazał z tytułu jakiej usługi faktura nr (...) z dnia 30 sierpnia 2011 r. została przez powoda wystawiona, nie wykazał faktu zlecenia tej usługi przez pozwanego oraz nie wykazał, że usługę tę wykonał.

W odpowiedzi na sprzeciw strona powodowa podała, iż fakt i wysokość swoich roszczeń powód określił na podstawie „protokołów różnic” dotyczących towarów przeterminowanych, które zgodnie z łączącą strony umową handlową zostały zwrócone pozwanemu, a zobowiązania pozwanego wobec powoda z tego tytułu nie zostały uregulowane, co w konsekwencji spowodowało, że powód wystawił pozwanemu fakturę nr (...) na kwotę 2.767,66 zł, domagając się na tej podstawie zapłaty. Do odpowiedzi na sprzeciw strona powodowa dołączyła protokoły różnic oraz pisma skierowane do pozwanej w sprawie wymiany towarów przeterminowanych.

Pozwana w odpowiedzi na sprzeciw podniosła zarzut niedopuszczalności zmiany powództwa w postępowaniu uproszczonym na podstawie art. 505⁴ k.p.c. oraz brak możliwości żądania przez powoda zapłaty w miejsce wymiany przez pozwaną przeterminowanych towarów.

Rozstrzygnięcie Sądu I instancji zostało oparte na ustaleniach w świetle, których powodowa spółka jawna w dniu 01.01.2010r. zawarła ze stroną pozwaną (...) Spółką Akcyjną w W. umowę handlową, na mocy której N. (...) jako sprzedający zobowiązała się sprzedawać towary handlowe powodowi, a powód jako kupujący zobowiązał się do posiadania w swej ofercie i sprzedawania produktów pozwanego oraz promowania produktów pozwanego wśród swoich odbiorców i rozszerzenia sprzedaży produktów wszystkim potencjalnym nabywcom. Ponadto strona pozwana jako sprzedający zobowiązała się do:

- udzielania rabatu na swoje produkty w wysokości określonej przez strony,

- wypłacania kupującemu 2 % od kwartalnego obrotu netto za promocję i reklamę produktów w sieci sklepów kupującego,

- partycypowania przez sprzedającego w kosztach związanych z promocją jego wyrobów w gazetkach promocyjnych emitowanych przez kupującego których koszt będzie wynosił 500,00 zł netto za jedna gazetkę promocyjną,

- udzielania kupującemu przez sprzedającego dodatkowego rabatu w wysokości 5 % na produkty objęte promocją i umieszczone w gazetce promocyjnej,

- uiszczania na rzecz kupującego opłaty marketingowej w wysokości 3.000,00 zł netto na okres jednego roku za możliwość sprzedaży i promocji swoich wyrobów w punktach handlowych kupującego.

Umowa była przez obie strony wykonywana i powód dokonywał sprzedaży i reklamy produktów pozwanego w swoich sklepach. W toku współpracy strona powodowa wystawiła pozwanemu faktury VAT o numerach (...) za usługi marketingowe. Należności wynikające z tych faktur VAT zostały zapłacone przez pozwaną.

Sąd Rejonowy ustalił, że zgodnie z § 2 umowy strona pozwana zobowiązała się również do wymiany produktów, które utracą pierwotne właściwości lub termin przydatności do spożycia, bez ograniczeń, w terminie 14 dni od zgłoszenia powoda. Pomiędzy stronami spisano protokoły różnic, w których wskazany był towar niewłaściwej jakości, bądź przeterminowany. W związku z tym, że nie cały towar przeterminowany został przez pozwanego wymieniony, powód, powołując się na postanowienia § 2 umowy wystawił pozwanemu dnia 30.08.2011r. fakturę nr (...) z oznaczeniem „usługa marketingowa” na kwotę 2.767,66 zł, lecz faktyczną podstawę tej faktury stanowiły „protokoły różnic”, które pozwana na mocy łączącej strony umowy handlowej zobowiązana była pokryć, ze względu na to że w umownym w terminie 14 dni nie dokonała dostawy pełnowartościowych towarów w miejsce towarów przeterminowanych.

Sąd I instancji wskazał, że w § 15 ust. 2 i 3 umowy strony uzgodniły, że w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania któregokolwiek z postanowień umowy sprzedający zapłaci kupującemu karę umowną w wysokości 2.000,00 zł, a jeżeli szkoda rzeczywista będzie wyższa niż kara umowna, kupujący będzie uprawniony do dochodzenia odszkodowania przekraczającego karę umowną.

Za pismem przewodnim z dnia 18 stycznia 2013 r. powód przesłał pozwanemu, na jego żądanie, duplikat faktury nr (...) i wskazał, że dotyczy ona rozliczenia towaru przeterminowanego.

Strona pozwana była wzywana przez powoda do zapłaty kwoty 2.767,66 zł za fakturę nr (...) z dnia 30.08.2011 pismem z dnia 07.03.2012r. oraz kosztów upomnienia w kwocie 10,00 zł , jednak nie odpowiedziała na wezwanie do zapłaty.

W ocenie Sądu I instancji powództwo okazało się uzasadnione co do kwoty 2.767,66 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 września 2011 r., a w pozostałym zakresie powództwo podlega oddaleniu.

Dokonując oceny prawnej zgłoszonego roszczenia – Sąd I instancji wskazał, że zawarta przez strony umowa z dnia 1 stycznia 2010 r. miała w przeważającej części charakter umowy sprzedaży, a ponadto przewidywała świadczenie przez powoda na rzecz pozwanego usług marketingowych związanych z promocją towarów pozwanego, oraz zobowiązywała pozwanego do wymiany produktów przeterminowanych.

Sąd Rejonowy podkreślił, że strony zawarły umowę z dnia 1 stycznia 2010 r. w oparciu o zasadę swobody umów i ukształtowały stosunek prawny, który je łączył właśnie w oparciu o postanowienia tej umowy. Podkreślił, że zgodnie z treścią art. 65 § 1 i 2 kc oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Ustalone zwyczaje, będące jednym z kryteriów wyznaczających sposób tłumaczenia oświadczeń woli stron, muszą uwzględniać okoliczności złożenia przez strony oświadczeń woli, a więc zwłaszcza przedmiot i charakter działalności gospodarczej, której dotyczą (Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 12 września 2001 r. V CKN 454/2000).

Przepis art. 535 k.c. stanowi, iż przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. W ocenie Sądu Rejonowego pomiędzy stronami bezsporne było wykonywanie praw i obowiązków wynikających stricte z zawieranych umów sprzedaży, natomiast sporną kwestię stanowiło żądanie przez powoda zapłaty od pozwanego z tytułu niedokonania wymiany towaru przeterminowanego.

Podstawę prawną rozstrzygnięcia stanowił przepis art. 471 kc, zgodnie z którym dłużnik jest obowiązany do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

W ocenie Sądu doprecyzowanie przez pełnomocnika powoda w odpowiedzi na sprzeciw, iż roszczenie dotyczy rozliczenia z tytułu zwrotu przeterminowanego towaru nie stanowi niedopuszczalnej zmiany powództwa w rozumieniu art. 505⁴ kpc, gdyż nadal podstawą roszczenia strony powodowej jest ta sama umowa handlowa oraz ta sama faktura dołączona do pozwu, a jedynie powód doprecyzowuje, że pod pojęciem usług marketingowych wskazanych w fakturze nr (...) należy rozumieć zobowiązanie pozwanego do dokonania wymiany przeterminowanego towaru na towar wartościowy, z prawidłowym terminem przydatności do spożycia. W tym zakresie na rozprawie w dniu czerwca 2013 r. pełnomocnik powoda wskazał, że nie dokonuje zmiany powództwa, gdyż nie zmienia podstawy faktycznej, ani prawnej swego roszczenia, a w czasie współpracy strony rozliczały zwroty przeterminowanego towaru właśnie w oparciu o faktury z zapisem „usługa marketingowa”.

Podstawę materialnoprawną roszczenia strony powodowej stanowiły zatem postanowienia umowy handlowej z dnia 1 stycznia 2010 r. z której wynikało ( par. 2 ), że strona pozwana zobowiązała się do wymiany produktów, które utracą pierwotne właściwości lub termin przydatności do spożycia, bez ograniczeń, w terminie 14 dni od zgłoszenia powoda. Pomiędzy stronami spisano protokoły różnic, w których wskazany był towar niewłaściwej jakości, bądź przeterminowany. W związku z tym, że nie cały towar przeterminowany został przez pozwanego wymieniony, powód, powołując się na postanowienia par. 2 umowy wystawił pozwanemu dnia 30.08.2011r. fakturę nr (...) z oznaczeniem „usługa marketingowa” na kwotę 2.767,66 zł, lecz faktyczną podstawę tej faktury stanowiły „protokoły różnic”, które pozwana na mocy łączącej strony umowy handlowej zobowiązana była pokryć, ze względu na to że w umownym w terminie 14 dni nie dokonała dostawy pełnowartościowych towarów w miejsce towarów przeterminowanych. W tym zakresie powód poniósł zatem szkodę w wysokości 2.767,66 zł – wartości niewymienionego przeterminowanego towaru.

Podkreślił, że za pismem przewodnim z dnia 18 stycznia 2013 r. powód przesłał pozwanemu, na jego żądanie, duplikat faktury nr (...) i wskazał, że dotyczy ona rozliczenia towaru przeterminowanego, a pozwany aż do czasu wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie tego rozliczenia nie kwestionował.

W apelacji od powyższego wyroku w części zasądzającej - pozwany zarzucił :

1. naruszenie przepisów postępowania tj. art. 505⁴ k.p.c poprzez błędne uznanie, że nie doszło do niedopuszczalnej w postępowaniu uproszczonym zmiany powództwa i w konsekwencji zasądzenia należności na podstawie innego stanu faktycznego niż wskazany w pozwie,

2. naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy – art. 321 §1 k.p.c. poprzez zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania w związku z niewykonaniem przez pozwanego na rzecz powoda obowiązku wymiany przeterminowanych towarów, podczas gdy w pozwie powód domagał się wykonania umowy poprzez zapłatę wynagrodzenia za wykonaną usługę,

3. naruszenie art. 471 k.c poprzez uznanie, że podstawą materialnoprawną powództwa jest art. 471 k.c w sytuacji, gdy powód w istocie domagał się wykonania umowy w postaci zapłaty należności za wykonaną usługę.

Z ostrożności procesowej skarżący zarzucił naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy tj. art. 207 § 6 k.p.c w zw. z art. 217 § 2 k.p.c. poprzez uwzględnienie twierdzeń i dowodów, których strona nie powołała w czasie właściwym tj. w pozwie, lecz dopiero w piśmie stanowiącym odpowiedź na sprzeciw – w sytuacji, gdy twierdzenia te i dowody podlegały obligatoryjnemu pominięciu przez Sąd.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasadzenie na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej okazała się nieuzasadniona.

Wstępnie zaznaczyć należy, że sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, zaś Sąd odwoławczy nie przeprowadzał postępowania dowodowego, zatem zgodnie z art. 505¹³ § 2 k.p.c. uzasadnienie niniejszego orzeczenia powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Strona pozwana zarzuciła Sądowi Rejonowemu w pierwszej kolejności naruszenie normy art. 505⁴k.p.c poprzez błędne uznanie, że nie doszło do zmiany powództwa w sprawie.

W ocenie Sądu Okręgowego – zarzut ten nie zasługuje na uwzględnienie. Stanowisko pozwanego, że wskazanie przez pełnomocnika powoda w odpowiedzi na sprzeciw, iż roszczenie dotyczy rozliczenia z tytułu zwrotu przeterminowanego towaru - stanowi niedopuszczalną – w świetle normy art. 505⁴ k.p.c – zmianę powództwa jest nieuzasadnione.

Do wnioskowania takiego nie uprawnia wyjaśnienie złożone przez pełnomocnika powoda w odpowiedzi na sprzeciw pozwanego, że pod pojęciem usług marketingowych wskazanych w fakturze nr (...), stanowiącej podstawę żądania pozwu - należy rozumieć zobowiązanie pozwanego do dokonania wymiany przeterminowanego towaru na towar wartościowy, z prawidłowym terminem przydatności do spożycia, przy jednoczesnym wyjaśnieniu, iż w czasie współpracy strony rozliczały zwroty przeterminowanego towaru właśnie w oparciu o faktury z zapisem „usługa marketingowa”. Tym twierdzeniom powoda – pozwany nie zaprzeczył.

Z treści tego wyjaśnienia nie wynika więc, by powód dokonał zmiany dotychczasowego żądania. Zwrócić należy również uwagę na zgłoszone w pozwie i – co należy podkreślić - podtrzymane w toku postępowania wnioski dowodowe na okoliczność zasadności zgłoszonego żądania - dotyczące umowy handlowej stron z dnia 1 stycznia 2010 roku, regulującej wzajemne uprawnienia i obowiązki stron, w tym przewidziany w § 2 obowiązek pozwanego wymiany przeterminowanego towaru na towar wartościowy, z prawidłowym terminem przydatności do spożycia na żądanie powoda w terminie 14 dni od daty dokonanego zgłoszenia. Strona powodowa nie dokonała więc w istocie zmiany podstawy faktycznej powództwa, brak dostatecznej precyzji w jednoznacznym określeniu podstawy żądania wynikał natomiast z faktu, iż strony w toku wzajemnej współpracy handlowej rozliczały zwroty przeterminowanego towaru w oparciu o faktury wystawione tytułem usług marketingowych.

Okoliczność, z jakiego tytułu została wystawiona faktura nr (...), objęta żądaniem pozwu nie powinna budzić również wątpliwości strony pozwanej – w świetle korespondencji przedprocesowej stron dotyczącej powyższej faktury, w której strona powodowa wskazywała tytuł wystawionej faktury, a także przedstawiała szczegółowe wyliczenie należności z tej faktury.

Zwrócić należy uwagę, że pozwana w korespondencji przedprocesowej nie kwestionowała zasadności wystawienia powyższej faktury – powoływała się natomiast – jak wynika z pisma z dnia 28 marca 2012 roku – jedynie na brak faktury o tym numerze. Strona powodowa – jak wskazała w piśmie z dnia 18.01.2013 roku – wysłała pozwanej duplikat faktury podając, że dotyczy ona towaru przeterminowanego oraz że wobec braku reakcji na wezwania do zapłaty – sprawa skierowana zostanie na drogę postępowania sądowego.

W tych okolicznościach brak jest podstaw do uznania, że w sprawie doszło do niedopuszczalnej w świetle normy art. 504⁴ k.p.c zmiany powództwa.

W ocenie Sądu odwoławczego, powód wykazał również istnienie faktów stanowiących podstawę żądania pozwu, nie naruszając przy tym rygorów postępowania dowodowego.

Zwrócić należy w tym miejscu uwagę, że Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie dotyczącym prekluzji dowodowej - dopuścił możliwość dalszego dowodzenia przez powoda na skutek podniesienia przez pozwanego zarzutów o charakterze procesowym, przybierających jedynie postać twierdzenia sprzecznego z twierdzeniem powoda (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.05.2009 roku V CSK 439/08, Lex nr 518121) i wyrok z dnia 5.11.2009 I CSK 158/09, (OSNC 2010, nr 4, poz. 63) - w których stwierdzono, że twierdzenia stanowiące rozwinięcie i sprecyzowanie przedstawionych w pozwie i będących adekwatną reakcję na sposób obrony w zasadzie nie są spóźnione; a także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.02.2008 r. III CSK 292/07, LEX nr 366047, w którym wyrażono pogląd, że twierdzenia i dowody chociaż zgłoszone w toku postępowania w sprawie gospodarczej, stanowiące rozwinięcie i sprecyzowanie twierdzeń oraz wzbogacenie dowodów przedstawionych w pozwie, ale będące adekwatną reakcję na sposób obrony przyjęte przez pozwaną w procesie w zasadzie nie mogą być uznane za spóźnione .

Sąd Okręgowy uznał - w okolicznościach przedmiotowej sprawy - że powódka mogła zasadnie przyjmować przed procesem, że jej roszczenie z objętej żądaniem pozwu faktury VAT nr (...) -jest oczywiste i niesporne. O powyższym oraz braku zarzutów ze strony pozwanego co do należności z tych faktur mógł powódkę przekonywać brak reakcji na doręczony pozwanemu jak wskazano wcześniej duplikat powyższej faktury VAT a także na wezwania do zapłaty.

Nie ma oczywiście obowiązku udzielania odpowiedzi na wezwanie do zapłaty, jednak należy uznać, mając na uwadze realia obrotu gospodarczego, że doręczenie kontrahentowi faktury oraz wezwań do zapłaty, w sytuacji gdyby nie dokumentowały zdarzenia gospodarczego – spotkałoby się z reakcją pozwanego. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy brak reakcji strony pozwanej na doręczenie spornej faktury mógł być odczytywany jako niekwestionowanie zasadności żądania zapłaty.

Dodać należy na marginesie, iż zarzuty skarżącego dotyczące naruszenia art. 207 § 6 k.p.c i art. 217 § 2 k.p.c – wobec braku zgłoszenia zastrzeżenia – zgodnie z przepisem art. 162 k.p. c – nie mogły podlegać rozpoznaniu przez sąd odwoławczy.

Podzielając zatem ustalenia faktyczne Sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski prawne - Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c oddalił apelację jako niezasadną. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego, które powód wygrał w całości, oparto na treści art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. przy zastosowaniu § 6 pkt 3 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE