UZASADNIENIE

Powódka (...) D. M. A. (...) spółka jawna w S. wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) spółki akcyjnej w W. kwoty 3.692,11 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 23.11.2012 r. oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że łączyła ją z pozwaną umowa ubezpieczenia ciągnika siodłowego V. i z tego tytułu opłaciła składkę ubezpieczeniowa za okres od 31.10.2011 r. do 30.10.2012 r. Pozwana sprzedała przedmiotowy pojazd, a nabywca oświadczył, że zrzeka się ubezpieczenia u pozwanej. Umowa ubezpieczenia uległa zatem rozwiązaniu z dniem 3 marca 2012 roku, a pozwana nie zwróciła jej nieskonsumowanej części składki.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 19 marca 2013 r. Referendarz sądowy Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie nakazał pozwanej zapłatę na rzecz powódki całości dochodzonego roszczenia.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu sprzeciwu wskazał, że umowa ubezpieczenia nie została nigdy wypowiedziana, gdyż samo wysłanie przez zbywcę faktury VAT dokumentującej sprzedaż nie jest wystarczające do uznania, że doszło do wypowiedzenia umowy.

Wyrokiem z dnia 25 czerwca 2013 r. (sygn. akt XI GC 425/13) Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 600 zł tytułem kosztów procesu.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, powinno być skierowane do konkretnego adresata, dlatego też jego skuteczność zależy od zakomunikowania go właściwej osobie, a więc tej, do której jest ono kierowane. Dokument księgowy, jakim jest faktura, na której znalazło się oświadczenie nabywcy o treści „ Ja niżej podpisany oświadczam w imieniu Nabywcy, iż zrzekam się ubezpieczenia OC dla w/w pojazdu z dniem: / Ich erkläre hiermit, dass verzichten Versicherungen aus: 06.02.2012” nie zawiera danych pozwanej (ubezpieczyciela), tj. osoby, do której to oświadczenie woli miałoby być skierowane. Zdaniem Sądu Rejonowego nie jest więc prawidłowym wyinterpretowanie woli nabywcy pojazdu wypowiedzenia pozwanej umowy ubezpieczenia. Ponadto Sąd Rejonowy uznał, że oświadczenie nabywcy w zakresie, w którym jest wyrażone w języku polskim, przemawia za tym, że faktury nie podpisał osobiście nabywca, a podpis złożony pod fakturą nie jest dostatecznie czytelny, aby ustalić kto i kiedy go złożył. Z tych względów Sąd uznał, że powódka nie wykazała, aby nabywca wypowiedział umowę, a w związku z czym nie przysługuje jej zwrot składki, którego żądała na podstawie art. 813 §1 k.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka, zarzucając mu:

1. naruszenie art. 61 k.c. i art. 65 § 1 i 2 k.c. przez ich niewłaściwą wykładnię i zastosowanie;

2. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jednoczesne przyjęcie, że faktura (...) potwierdza zawarcie umowy sprzedaży, ale nie została podpisana przez osobę uprawnioną ze strony kupującego w zakresie oświadczenia o rozwiązaniu umowy ubezpieczenia;

3. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 1 k.p.c. poprzez niedanie wiary zeznaniom A. M. (1) w całości, mimo że zeznania te były logiczne, konsekwentne, spójne i nie były sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym;

4. naruszenie art. 230 k.p.c. przez jego niezastosowanie, które miało wpływ na treść wyroku;

5. naruszenie art. 231 k.p.c. przez jego niezastosowanie, które miało wpływ na treść wyroku.

Powódka wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz o zasądzenia na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o oddalenie apelacji w całości oraz o zasadzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego za druga instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd odwoławczy w całości podziela ustalenia Sądu Rejonowego w zakresie stanu faktycznego sprawy. Kwalifikacja prawna jaką Sąd przyjął dla wykazania z jednej strony nieskuteczności wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC przez nabywcę pojazdu od powódki, a tym samym z drugiej dla wykazania bezzasadności roszczeń powodowej Spółki, także zasługuje na aprobatę Sądu Okręgowego. Stąd Sąd drugiej instancji przyjmuje ustalenia faktyczne i argumentację prawną Sądu Rejonowego za własną, bez potrzeby jej powielania.

Odnosząc się zatem do zarzutów strony apelującej i uzupełniając niejako argumentację zawartą w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku, Sąd drugiej instancji wyjaśnia, co następuje.

Zarzut naruszenia prawa materialnego w postaci przepisów art. 61 k.c. i 65 k.c. zasadza się na założeniu, że na fakturze sprzedaży pojazdu znalazło się skuteczne oświadczenie woli nabywcy o zamiarze rezygnacji z ubezpieczenia OC w pozwanym Zakładzie, a więc że oświadczenie to zostało podpisane przez tegoż nabywcę, a dokładnie przez osobę upoważnioną do reprezentowania tego podmiotu. Jednakże w ocenie Sądu drugiej instancji przedłożony do akt odpis spornej faktury nie pozwala nie tylko na przyjęcie, że kopia faktury złożona pozwanemu została podpisana przez reprezentanta nabywcy, a tym bardziej, że była to osoba upoważniona do jednoosobowej reprezentacji firmy (...). Jeżeli bowiem podpisem przedstawiciela nabywcy pojazdu jest to „coś” znajdujące się w lewym dolnym rogu faktury nr (...) ( vide k. 50 i k. 83), to nie dość, że w żaden sposób nie da się zidentyfikować imienia i nazwiska jakoby podpisanej w tym miejscu osoby, to nadto wspólnik powodowej Spółki (...) nie potrafił wskazać danych personalnych tej osoby ( vide jego zeznanie k. 89-90). Samo twierdzenie, że był to właściciel niemieckiej firmy nie jest wystarczające do uznania, że była to osoba uprawniona do jednoosobowej reprezentacji, gdyż stosunki właścicielski nie oznaczają automatycznie, że właściciel (wspólnik) jest jednocześnie jednoosobowym zarządcą. Zresztą wystawcą tejże faktury był A. M. (2), a nie A. M. (1), co słusznie czyni zeznania A. M. (1) niewystarczającymi do wyjaśnienia tej kwestii.

Gołosłowne natomiast okazało się twierdzenie apelującego, że na rozprawie Sąd Rejonowy był informowany o tym, że strona powodowa dysponuje fakturą z oryginalnym podpisem i gotowa jest ją przedstawić pozwanej i Sądowi, gdyż w protokole rozprawy z dnia 25 czerwca 2013 r. (k. 89-91) nie ma żadnej adnotacji tego dotyczącej. Jeżeli natomiast chodzi o rzekome zaniechanie Sądu pierwszej instancji polegające na nie przetłumaczeniu oświadczenia po niemiecku, to po pierwsze, żadna ze stron nie kwestionowała treści faktury w tym miejscu, a sam powód w piśmie procesowym z dnia 17.05.2013 r. wskazał, że faktura zawiera zapis w języku polskim i niemieckim o treści „Ja niżej podpisany oświadczam w imieniu Nabywcy, iż zrzekam się ubezpieczenia OC dla w/w pojazdu z dniem 6 lutego 2012 roku” (patrz k. 81), a więc powód tłumaczył zapis w języku niemieckim tak jak zapisano to w fakturze w języku polskim. Zatem zarzut ten okazuje się być również spóźnionym. Po drugie, brak było podstaw do zlecania przez Sąd tłumaczenia dokumentu (art. 256 k.p.c.) skoro jego treść nie była sporna. Wreszcie po trzecie, nawet przyjęcie tłumaczenia zaprezentowanego w uzasadnieniu apelacji i tak nie zmienia tego, że oświadczenie to nie zostało skierowane do ubezpieczyciela i przez osobę uprawnioną.

Sąd Okręgowy jeszcze raz podkreśla, że przedmiotem badania była kwestia rozwiązania umowy ubezpieczenia OC przez nabywcę pojazdu mechanicznego. Rozwiązania umowy, wobec regulacji art. 31 ustawy o ubezpieczeniach, dokonuje nabywca pojazdu mechanicznego przed upływem 30 dni od dnia nabycia pojazdu mechanicznego, co oznacza, że dla skutecznego rozwiązania umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, nabywca pojazdu mechanicznego obowiązany jest wypowiedzieć umowę ubezpieczenia. Tym samym nabywca pojazdu mechanicznego jest zobowiązany złożyć oświadczenie woli innej osobie, którą w tym przypadku jest ubezpieczyciel. Oświadczenie takie, w myśl regulacji przepisu art. 61 k.c., uznane jest za złożone z chwilą, gdy doszło do danej osoby w taki sposób, że mogła się zapoznać z jego treścią. „ Artykuł 61 określa chwilę skutecznego złożenia oświadczenia woli, a nie przesłanki jego ważności. Chwila ta ma jednak istotne znaczenie również dla ustalenia, czy w ogóle oświadczenie to wywarło jakiekolwiek skutki prawne (…)” ( Kodeks Cywilny Tom I Komentarz do artykułów 1-449¹¹ pod red. K. Pietrzykowskiego, Wyd. C.H. Beck, 2008, wyd. 5, s. 346). Za trafne należy uznać stanowisko Sądu Rejonowego, że samo sporządzenie pisma zawierającego oświadczenie woli nie może być uznane za złożenie oświadczenia woli w rozumieniu art. 61 k.c., chociażby nawet istniała możliwość faktycznego zapoznania się z treścią oświadczenia przez adresata, o ile nie nastąpiło przekazanie tego pisma z zamiarem wywołania skutków prawnych. W omawianym przypadku powódka nie wykazała, że przekazując pozwanej fakturę nr (...) działała w charakterze posłańca. Sama treść oświadczenia w języku polskim nie wskazywała osoby, która składa to oświadczenie woli. Zaś skuteczność potwierdzonej rzeczoną fakturą umowy sprzedaży ciągnika siodłowego zawartej pomiędzy powódką a firmą (...) nie oznacza jednocześnie skuteczności oświadczenia o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia OC, której adresatem winien być pozwany Zakład (...) (przy założeniu odpowiedniej reprezentacji nabywcy).

Wyczerpując krytykę zarzutów apelacji Sąd Okręgowy zauważa, że wytłumaczeniem takiego uzasadnienia zarzutu naruszenia art. 230 k.p.c., jak zawarte w ostatnim akapicie apelacji, może być tylko brak zapoznania się przez pełnomocnika powódki z treścią sprzeciwu pozwanego od nakazu zapłaty, gdzie pełnomocnik pozwanego zarzucił brak wykazania wysokości i zasadności roszczenia oraz braku dowodu potwierdzającego skuteczne wypowiedzenie umowy przez nabywcę pojazdu (k. 64), rozwijając te zarzuty w uzasadnieniu tegoż środka odwoławczego (k. 65). To stanowisko pozwanego nie zmieniło się do zamknięcia rozprawy przez Sądem pierwszej instancji i nawet nieobecność pełnomocnika pozwanego na rozprawie w dniu 25 czerwca 2013 r. nie pozwalała przyjąć, że pozwany przyznał fakt złożenia przez nabywcę pojazdu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy OC.

O tym, czy ma zastosowanie art. 230, decyduje zebrany w sprawie materiał dowodowy, przy uwzględnieniu charakteru i przedmiotu postępowania (zob. wyrok SA w Poznaniu z 27 listopada 2007 r., I ACa 882/07, LEX nr 466439). Sąd musi zatem, na podstawie wyniku całej rozprawy, tj. wszystkich okoliczności sprawy, całego materiału procesowego, nabrać przekonania, że strona nie zamierzała i nie zamierza zaprzeczyć istnieniu faktów przytoczonych przez stronę przeciwną. Jeżeli istnieją w tej kwestii wątpliwości, to nie można stosować art. 230 (zob. wyroki SN: z 18 czerwca 2004 r., II CK 293/03, LEX nr 174169; z 27 maja 1971 r., II CR 122/71, LEX nr 6935). Odnosząc te uwagi do realiów rozpoznawanej sprawy, w której pozwany wdał się w spór przecząc okolicznościom faktycznym podniesionym w pozwie, oczywistym jest, że nie mogło być o zastosowaniu art. 230 k.p.c.

W konsekwencji Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną, rozstrzygając o kosztach postępowania apelacyjnego, które powódka przegrała w całości, w oparciu o treść art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…).

SSO Piotr Sałamaj

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE