UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 10 kwietnia 2015 roku skierowanym przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. powodowie K. M., E. M., R. M. i Ż. M. wnieśli o zasądzenie na ich rzecz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z rozstrojem zdrowia, zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych oraz odszkodowania z tytułu kosztów leczenia i kosztów opieki osób trzecich. I tak powódka K. M. wniosła o:

a) zasądzenie od pozwanego kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z rozstrojem zdrowia powódki (art. 445 § 1 k.c.) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 26 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty,

b) kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych powódki (art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. i w zw. z art. 23 k.c.) wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia pozwu pozwanej do dnia zapłaty,

c) kwoty 3.145, 24 zł tytułem zwrotu niepokrytych kosztów leczenia poniesionych przez powódkę w związku z wypadkiem z dnia 14 listopada 2013 roku wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od:

- kwoty 974, 00 zł od dnia 26 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty,

- kwoty 200,00 zł od dnia 10 maja 2014 roku do dnia zapłaty,

- kwoty 1.971,24 zł od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanej pozwu do dnia zapłaty,

d) zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

Powód E. M. wniósł o:

a) zasądzenie od pozwanego kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z rozstrojem zdrowia powoda (art. 445 § 1 k.c.) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi dnia 26 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty,

b) kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych powoda (art. 448 k.c. w zw. z art. 24 k.c. i w zw. z art. 23 k.c.) wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia pozwu pozwanej do dnia zapłaty,

c) kwoty 3.494,12 zł tytułem zwrotu niepokrytych kosztów leczenia poniesionych przez powoda w związku z wypadkiem z dnia 14 listopada 2013 roku wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od:

- kwoty 752, 29 zł od dnia 26 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty,

- kwoty 2 741, 83 zł od dnia doręczenia pozwu pozwanej do dnia zapłaty,

d) zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

Powód R. M. wniósł o:

a) zasądzenie od pozwanego kwoty 70.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z rozstrojem zdrowia powoda (art. 445 k.c.) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi dnia 26 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty,

c) kwoty 646,59 zł tytułem zwrotu niepokrytych kosztów leczenia poniesionych przez powoda w związku z wypadkiem z dnia 14 listopada 2013 roku wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od:

- kwoty 233, 13 zł od dnia 26 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty,

- kwoty 200, 00 zł od dnia doręczenia 10 maja 2014,

- kwoty 213,46 zł od dnia następującego po dniu doręczenia pozwu pozwanej do dnia zapłaty,

d) kwoty 997,50 zł tytułem częściowo nieopłaconych kosztów opieki osoby trzeciej od dnia wypadku przez okres 4 tygodni wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia następującego pod dniu doręczenia pozwanemu pozwu do dnia zapłaty;

e) kwoty 739,40 zł tytułem utraconych zarobków w związku z wypadkiem z dnia 14 listopada 2013 roku i jego następstwami wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 8 maja 2014 roku do dnia zapłaty,

f) zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

Powódka Ż. M. wniosła o:

a) zasądzenie od pozwanego kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z rozstrojem zdrowia powódki (art. 445 k.c.) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 26 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty,

c) kwoty 376, 63 tytułem zwrotu niepokrytych kosztów leczenia poniesionych przez powódkę w związku z wypadkiem z dnia 14 listopada 2013 roku wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od:

- kwoty 109,17 zł od dnia 26 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty,

- kwoty 200,00 zł od dnia 10 maja 2014 roku do dnia zapłaty,

- kwoty 64,46 zł od dnia następującego po dniu doręczenia pozwanej pozwu do dnia zapłaty

d) kwoty 549,49 zł tytułem utraconych zarobków w związku z wypadkiem z dnia 14 listopada 2013 roku i jego następstwami wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 8 maja 2014 roku do dnia zapłaty,

e) zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych i opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

W uzasadnieniu pozwu powodowie wskazali, iż ich żądania związane są ze zdarzeniem, do którego doszło w dniu 14 listopada 2013 roku kiedy to w miejscowości J. P. (1) doszło do rozszczelnienia gazociągu, w wyniku którego powodowie doznali obrażeń oraz utracili majątek i dom mieszkalny /pozew k. 2-24/.

W odpowiedzi na pozew z dnia 17 czerwca 2015 r. pozwany (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Ponadto pozwany wniósł o zawiadomienie o niniejszym procesie (...) S.A. na podstawie art. 84 § 1 i 2 k.p.c. W tym uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany co do zasady przyjął swoją odpowiedzialność za skutki zdarzenia z dnia 14 listopada 2013 roku spowodowanego wybuchem gazu w J. P. (1) w związku z prowadzonymi pracami modernizacyjnymi gazociągu. Pozwany również wskazał, że powodowie K. M. i E. M. nie doznali żadnych obrażeń ciała, ani jakiegokolwiek uszczerbku na zdrowiu. Nie doznali również rozstroju zdrowia psychicznego pozostającego w związku z wypadkiem. Dodał, iż wypłacił powodom zasadne według niego koszty leczenia, zaś powodowi R. M. wypłacił dodatkowo zadośćuczynienie w kwocie 5000 zł. Pozwany podniósł zarzut, iż nie ponosi odpowiedzialności z tytułu krzywdy związanej w związku z naruszeniem przez powodów dóbr osobistych. W tej kwestii powołał się na Ogólne Warunki Ubezpieczenia Odpowiedzialności Cywilnej dla klienta korporacyjnego ustalonymi uchwałą nr (...) z dnia 04.02.2011 roku, które stanowią podstawę odpowiedzialności pozwanego. W tym zakresie powołał się na § 9 ust. 1 pkt.10 OWU, który stanowi, że (...) S.A. nie odpowiada za szkody związane z naruszeniem dóbr osobistych innych niż objęte zakresem szkody na osobie /odpowiedź na pozew k. 261-264/.

W piśmie procesowym z dnia 15 grudnia 2015 r. strona pozwana wskazała, że strona powodowa nie wykazała zasadności roszczeń oraz ich wysokości /pismo k. 517-535/.

W dalszym toku postępowania strony podtrzymywały swoje stanowiska w sprawie z tym, że powodowie zmodyfikowali pkt b) swojego żądania w ten sposób, że każdy z nich wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych objętych zakresem szkody na osobie, na skutek zdarzenia z dnia 14 listopada 2013 roku (art. 448 kc. w zw. z art. 24 § 1 k.c. w zw. z art. 23 k.c.) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia następującego po dniu doręczenia pozwu do dnia zapłaty /pismo k. 1492-1493, pismo pozwanego k. 1509-1511, protokół rozprawy k. 1582/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 listopada 2013 roku w miejscowości J. P. (1) w województwie (...) doszło do rozszczelnienia gazociągu relacji G.-O., w skutek czego doszło do eksplozji. Zdarzenie to miało miejsce w rejonie budowy nowego gazociągu należącego do przedsiębiorstwa (...) S.A., który nie był jeszcze oddany do eksploatacji i nie przesyłał gazu /okoliczności bezsporne/.

Podczas wybuchu na miejscu zdarzenia śmierć poniosło dwóch pracowników wykonujących swoje obowiązki przy instalacjach przesyłowych gazociągu. Na skutek wybuchu zniszczonych zostało wiele budynków mieszkalnych i gospodarczych oraz wiele ruchomości mieszkańców J.. W wyniku wybuchu 12 osób odniosło poważne obrażenia, w tym poparzenia całego ciała i zostało poddanych hospitalizacji. Pozostali mieszkańcy zostali ewakuowani z miejsca zdarzenia. Większość z nich utraciła majątek, w tym domy mieszkalne.

Komisja powołana w celu zbadania i stwierdzenia przyczyn katastrofy ustaliła, że przyczyną rozszczelnienia gazociągu był niewłaściwie wykonany wykop i wadliwy spaw na jednym z łączeń urządzeń przesyłowych. Podczas budowy nowego gazociągu doszło do rozszczelnienia starej nitki gazociągu, a spaw, który został wykonany w latach 70-tych, został naruszony i uległ rozszczelnieniu. Komisja ustaliła, że w miejscu wykonywania robót budowlanych wykonano nieprawidłowy wykop, co spowodowało zbyt duży nacisk mas ziemnych i w konsekwencji doprowadziło do osunięcia się skarpy. Masy ziemi swoim ciężarem wygięły odcinek gazociąg, który pod ich naciskiem uległ rozszczelnieniu. Wydostający się z niego gaz rozprzestrzeniał się w bardzo szybkim tempie co w efekcie doprowadziło do reakcji z czynnikiem zewnętrznym i doprowadziło do zapłonu oraz potężnej eksplozji / dowody: wydruki z informacyjnych portali internetowych k. 124-145/.

Za przedmiotowy wybuch odpowiedzialność ponosi (...) S.A., do którego należy gazociąg i który posiadał polisę od odpowiedzialności cywilnej wykupioną u pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. /bezsporne, dowody: polisa k. 292-293, ogólne warunki ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej dla klienta korporacyjnego k. 294-305//.

Powodowie stanowili jedną z rodzin dotkniętych powyższą tragedią.

W dniu wypadku powódka K. M. była w domu. Po rozmowie z wnuczką K. zeszła do piwnicy, w której był jej mąż E. M.. Nagle usłyszeli huk i straszny hałas. Niezwłocznie udali się na zewnątrz by zobaczyć co się stało. Wtedy zobaczyli ogień. Byli bardzo przerażeni i wystraszeni. Obawiali się o życie swoich bliskich. Z pomocą naszedł syn R. M., który wraz z sąsiadem zabrał ją i jej męża z terenu posesji. Bardzo martwiła się o swoją wnuczkę K., która przebywała wówczas na terenie domu. Po tragedii jej stan zdrowia się pogorszył. Powódka odczuwa częste bóle i zawroty głowy, a także ma problemy z utrzymaniem równowagi. Ma problemy ze snem, słuchem, nie może wykonywać podstawowych czynności, jest bezradna i bezsilna, obawia się o dalsze życie. Powódka podjęła leczenie. Rozpoznano u niej zaburzenia nerwicowe i reakcję na ciężki stres oraz zaburzenia adaptacyjne. Zaburzenia depresyjno-lękowe miały i nadal mają niekorzystny wpływ na funkcjonowanie powódki w obszarze rodzinnym, społecznym oraz własnej aktywności i samooceny / dowody: zeznania świadka M. J. k.546-549, zeznania świadka G. S. k. 549-551, zeznania świadka K. S. k. 836-837v., zeznania powódki K. M. k. 355 i k. 1484, opinia biegłych psychologa P. B. i psychiatry R. W. k. 578-588 i k. 782-786/.

Powód E. M. w chwili wybuchu zajmował się konserwacją domu. Po wybuchu był przerażony i zdezorientowany, nie wiedział co się stało. Nachodziły go najczarniejsze myśli. Próbował ratować rodzinę i psa. Martwił się o domowników czy przeżyli. Jako inwalida bał się, że nie zdąży uciec i pomóc rodzinie. Po wypadku jego stan zdrowia się pogorszył. Musiał podjąć leczenie psychiatryczne i psychoterapeutyczne. Do chwili obecnej nie może pogodzić się z tą tragedią, ze stratą domu, w którym mieszkał całe życie. Nadal ma koszmary nocne, kołatania serca, podwyższony poziom glikemii oraz stres, obniżony nastrój, zaburzenia koncentracji wraz z myślami rezygnacyjnymi, brakiem sił i energii do działania/ dowody: zeznania świadka M. J. k. 546-549, zeznania świadka K. S. k. 836-837v., zeznania powoda E. M. k. 355 i k. 1484, opinia biegłych psychologa P. B. i psychiatry R. W. k. 589-598 i k. 755-778/.

Powód R. M. w dniu wybuchu gazu był w domu wraz z żoną Ż. i rocznym synkiem. W domu wybuchł pożar. Niezwłocznie powód zabrał z domu żonę i dziecko i zaczęli uciekać. Powód poczuł, że palą mu się plecy, jednak nie przestawał uciekać krzycząc do żony biegnącej z dzieckiem na rękach by nie zatrzymywała się, nie obracała i uciekała jak najdalej. Powodowie wbiegli do przypadkowego domu prosząc o pomoc. Powód R. M. będąc spokojnym o bezpieczeństwo żony i synka wrócił na miejsce zdarzenia, bowiem obok jego domu mieszkali jego rodzice –powodowie K. i E. M. wraz z siostrzenicą K.. Wiedział, że musi pomóc szczególnie ojcu, który jest inwalidą i ma trudności z ucieczką. Gdy zobaczył całą swoją rodzinę w komplecie, zauważył, że ma poparzenia na głowie, ręce i plecach. Wtedy zgłosił się na SOR w ZOZ w O.. Tam rozpoznano u niego liczne obrażenia, w tym: oparzenia termiczne głowy okolicy potylicznej w stopniu I, oparzenia termiczne pleców około 10% w stopniu IIA, oparzenia termiczne palca II i IV ręki prawej w stopniu IIA. Powód nie wyraził zgody na hospitalizację, gdyż martwił się o pozostałych członków swojej rodziny. Powód podjął leczenie w trybie ambulatoryjnym, które trwało do 28 lutego 2014 roku. Oparzenia jakich doznał powód spowodowały na jego ciele powstanie blizn. Powód został skierowany również do poradni psychologicznej, gdzie rozpoznano u niego ciężką reakcję na stres i zaburzenia adaptacyjne. Nadal ma koszmary związane z wybuchem. Trudno mu jest się zaaklimatyzować w innej rzeczywistości. Obawia się o swoją przyszłość / dowody: zeznania świadka M. J. k. 546-549, zeznania świadka G. S. k. 549-551, zeznania świadka K. S. k. 836-837v., zeznania powoda R. M. k. 356 i k. 1488-1491, opinia biegłych psychologa P. B. i psychiatry R. W. k. 599-610 i k. 787-789, opinia biegłego chirurga J. P. (2) k. 855-858, pisemna uzupełniająca opinia tego biegłego k. 878-881 i k. 922-923/.

Powódka Ż. M. w chwili wybuchu gazu była w domu wraz z mężem R. i synkiem M.. W pewnym momencie usłyszeli olbrzymi huk. Mąż kazał jej uciekać. Biegła boso przez płot i pole z rocznym dzieckiem na rękach. Gdy powódka dobiegła na bezpieczną odległość od płonącego domu skierowała się do pierwszego domu prosząc o pomoc. Potem siedząc na drodze widziała jak płonie jej dom, cały dorobek życia jej oraz męża. Po wybuchu powódka korzystała z pomocy psychologicznej. Skarżyła się wtedy na podenerwowanie, duży niepokój, lęk, ciągłe obawy o życie własne i dzieci, obniżenie nastroju, zburzenia snu, koszmary nocne, zaburzenia koncentracji oraz ogólne osłabienie, męczliwość, silne poczucie krzywdy, a także bezsilność i brak perspektyw na lepsze jutro. W wyniku przedmiotowego zdarzenia powódka doznała przeciążeniowych dolegliwości bólowych obu stawów ramiennych oraz zaostrzenia już istniejących zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa L-S. Powódka wymagała leczenia przeciwbólowego, wymagała pomocy innych osób przez następne 4 tygodnie przez 5 godzin i przez następne 4 tygodnie - 3 godziny na dobę / dowody: zeznania świadka M. J. k. 546-549, zeznania świadka G. S. k. 549-551, zeznania świadka K. S. k. 836-837v., zeznania powódki Ż. M. k. 356-357 i k. 1489, opinia biegłych psychologa P. B. i psychiatry R. W. k. 611-620 i k. 779-781, opinia biegłego chirurga J. P. (2) k. 855-858, pisemna uzupełniająca opinia tego biegłego k. 878-881 i k. 922-923/.

Pismami z dnia 26 marca 2014 roku powodowie zgłosili szkodę u pozwanego ubezpieczyciela.

W toku postępowania likwidacyjnego pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. pismem z dnia 9 maja 2014 roku odmówił zadośćuczynienia powódce K. M. oraz uznając swoją odpowiedzialność przyznał jej kwotę 25,90 zł z tytułu kosztów leczenia / dowód: pismo k. 36-37, pismo k. 38-39/.

Pismem z dnia 7 maja 2014 roku pozwany odmówił zadośćuczynienia powodowi E. M. oraz uznając swoją odpowiedzialność przyznał mu kwotę 255,30 zł z tytułu kosztów leczenia / dowód: pismo k. 40-42/.

Pismem z dnia 9 kwietnia 2014 roku pozwany przyznał powodowi R. M. kwotę 5000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, kwotę 166,27 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia, kwotę 122,50 zł tytułem kosztów opieki oraz kwotę 526,82 zł tytułem utraconych korzyści / dowód: pismo k. 43-44/.

Pismem z dnia 9 maja 2014 roku pozwany odmówił wypłaty zadośćuczynienia powódce Ż. M. oraz uwzględnienia roszczeń z tytułu utraconego dochodu, jednakże uznając swoją odpowiedzialność, przyznał powódce kwotę 43,78 zł tytułem kosztów leczenia / dowód: pismo k. 45-46, pismo k. 47/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zawarte w aktach sprawy, dołączonych aktach szkody, które nie pozostawały ze sobą w sprzeczności i których autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy nie kwestionowała żadna ze stron niniejszego postępowania oraz na podstawie zeznań świadków: M. J. /k. 546-549/, G. S. /k. 551/ i K. S. /836-837v./ i przesłuchanych w charakterze strony powódki powodów K. M. /k. 355 i k. 1484/, E. M. /k. 355 i k. 1484/, R. M. /k. 356 i k. 1489-1491/, Ż. M. k. 356-357 i k. 1489/.

Ponadto podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły opinia sądowo – lekarska biegłych psychologa P. B. i psychiatry R. W. /k. 578-620 oraz pisemne uzupełniające opinie tych biegłych k.775-789/ oraz opinia lekarza chirurga J. P. (2) /k. 855-868 oraz uzupełniające opinie k. 855-858/.

Stan zdrowia psychicznego powodów po wybuchu gazociągu Sąd ustalił w oparciu o opinię biegłych psychiatry oraz psychologa. Sąd uznał za przydatną do ustalenia stanu faktycznego i podzielił wnioski biegłych w niej wyrażone. Biegli w sposób syntetyczny, acz przystępny odnieśli się do tezy dowodowej dotyczącej wiadomości specjalnych związanych z kwestią uszczerbku na zdrowiu powodów, stopnia uciążliwości odczuwanych dolegliwości oraz rokowań na przyszłość. Sąd podzielił w całości wnikliwą i szczegółową opinię, która została sporządzona przez osoby, posiadające odpowiednią wiedzę z zakresu będącego jej przedmiotem, a nadto została wydana po przeprowadzeniu badań charakterystycznych dla jej przedmiotu, a zatem na podstawie analizy akt sprawy, w tym dokumentacji związanej z zaistniałym zdarzeniem oraz zgodnie z zasadami przyjętymi przy opracowywaniu tego rodzaju dokumentów. Biegli w sposób kompleksowy ocenili wpływ okoliczności dotyczących zdarzenia wskazywanego przez stronę Powodową jako źródło krzywdy na obecny stan psychiczny powodów, a także odnieśli się do rokowań co do stanu psychicznego powodów na przyszłość. Biegli zauważyli, że w konsekwencji przedmiotowego zdarzenia u Powodów rozwinęły się zaburzenia stresowe pourazowe (PTSD) przejawiające się głownie pod postacią zaburzeń rytmów dobowych z koszmarami tematycznie powiązanymi ze zdarzeniem przedmiotowym, napięcia lękowego, poczucie bezradności lęk przed ponownym zamieszkaniem w domu, lęk o rodzinę. U wszystkich powodów biegli stwierdzili stały uszczerbek na zdrowiu w wysokości 10%.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powodowie K. M., E. M., R. M. oraz Ż. M. w niniejszej sprawie wskazywali, że szkoda, jakiej doznali na skutek wypadku w dniu 13 listopada 2013 r. była następstwem wybuchu gazu w miejscowości J. P. (1). Wybuch spowodował jak twierdzą powodowie trwały uszczerbek na zdrowiu i rozstrój zdrowia. Z tego względu powodowie skierowali swe roszczenia wobec pozwanego (...) S. A. z siedzibą w W., który związany był umową ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej dla klienta korporacyjnego. Powodowie twierdzili – powołując się na orzecznictwo sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego, że uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Pozwany w sporze, zwłaszcza w jego ostatniej fazie, podniósł zarzut braku podstaw do przypisania mu odpowiedzialności jako ubezpieczyciela za szkody związane z naruszeniem dóbr osobistych innych niż objęte zakresem szkody na osobie. W procesie cywilnym obowiązkiem Sądu jest ustalenie stanu faktycznego i dokonanie poprawnej subsumpcji ustalonego stanu faktycznego do odpowiednich przepisów prawa, a to zgodnie z zasadą wyrażoną łacińską paremią „ da mihi factum, dabo tibi ius”.

Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której zostaje zawarta umowa ubezpieczenia.

Z kolei § 9 ust. 1 pkt 10 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej dla klienta korporacyjnego (dalej OWU) stanowi, iż (...) S.A. nie odpowiada za szkody związane z naruszeniem dóbr osobistych innych niż objęte zakresem szkody na osobie. Definicja szkody na osobie została określona w § 5 pkt 15 OWU, który wskazuje, iż jest to szkoda będąca następstwem śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, w tym także utracone korzyści poszkodowanego, które mógłby osiągnąć, gdyby nie doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia.

Powodowie wskazali, iż dobrem osobistym, które ich zdaniem zostało naruszone jest dobro nietykalności mieszkania. Jest to zatem dobro osobiste inne niż życie i zdrowie. Zaś szkoda osobowa i roszczenia z nią związane, z którymi można występować wobec sprawców szkody związane z naruszeniem dóbr osobistych objętych jej zakresem, czyli będącej następstwem śmierci, uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia zostały określone a art. 444 oraz 445 k.c.

Brak zatem podstaw do uwzględnienia żądania powodów na podstawie art. 448 kc. w zw. z art. 23 i 24 k.c z tytułu naruszenia dobra osobistego w postaci nietykalności mieszkania.

Zasadniczymi przesłankami warunkującymi udzielenie ochrony w zakresie dóbr osobistych (art. 23 i 24 kc) jest: naruszenie dóbr osobistych osoby fizycznej lub prawnej bądź też zagrożenie ich naruszenia; bezprawność zachowania skutkującego naruszeniem lub zagrożeniem dóbr osobistych; istnienie związku przyczynowego pomiędzy naruszeniem lub zagrożeniem naruszeniem dóbr osobistych pokrzywdzonego, a działaniem (zaniechaniem) sprawcy naruszenia. Rzeczą powoda (pokrzywdzonego) jest wykazanie, że jego dobra osobiste zostały naruszone lub zagrożone naruszeniem przez cudze działanie, natomiast na osobie, której przypisano określone zachowanie naruszające dobra osobiste innego podmiotu, ciąży obowiązek wykazania okoliczności, które wyłączają bezprawność jej zachowania (wobec domniemania takiej bezprawności). Ciężar wykazania, że dane działanie naruszające lub zagrażające dobrom osobistym pokrzywdzonego nie miało charakteru bezprawnego, obciąża zatem osobę mającą dopuścić się naruszenia dóbr osobistych innego podmiotu. Także prawidłowo w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku zaznaczono, że ocena naruszenia dóbr osobistych winna być dokonywana w sposób obiektywny, a nie li tylko przez pryzmat indywidualnej i z natury subiektywnej oceny pokrzywdzonego. Naturę i granice ochrony poszczególnych dóbr osobistych wyznaczają przy tym przeważające w danym społeczeństwie zapatrywania prawne, moralne i obyczajowe. Dokonując oceny naruszenia dobra osobistego należy odnosić się więc do poglądów panujących w społeczeństwie, posługując się abstrakcyjnym wzorcem „przeciętnego obywatela". Kryteria oceny naruszenia muszą być zaś poddane obiektywizacji i odniesione do każdego indywidualnego wypadku, przy czym w procesie tym należy uwzględnić odczucia szerszego grona uczestników i powszechnie przyjmowane, a zasługujące na akceptację normy postępowania, w tym normy obyczajowe oraz normy wynikające z tradycji.

Nie można zatem upatrywać bezprawności działania pozwanego (...) S.A. za szkodę związaną z naruszeniem dóbr osobistych innych niż objęte szkodą na osobie, gdy odpowiedzialność ta nie zachodzi z uwagi na wyłączenie zawarte w § 9 ust. 1 pkt 10 OWU, stanowiące integralną cześć umowy ubezpieczenia. Dlatego też żądanie pozwu na tej podstawie Sąd uznał jako bezzasadne i w tym zakresie powództwo oddalił.

Przechodząc do dalszej części rozważań, uznając odpowiedzialność pozwanego (...) S.A. za szkodę na osobie, której to odpowiedzialności pozwany nie kwestionował wskazać trzeba, że w przedmiotowej sprawie powodowie K. M., E. M., R. M. i Ż. M. domagali się zasądzenia na swoją rzecz zadośćuczynienia i odszkodowania za skutki wybuchu gazociągu do którego doszło w dniu 14 listopada 2013 roku. Między stronami, spór zatem, dotyczył rozmiaru szkody i krzywdy doznanej w jego wyniku przez poszkodowanych, a w konsekwencji wysokości świadczeń należnych im z tego tytułu.

Zgodnie z art. 445 § 1 k.c. w wypadkach przewidzianych w art. 444 k.c., tj. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Ustalenie wysokości zadośćuczynienia przewidzianego w art. 445 § 1 k.c. wymaga uwzględnienia wszystkich okoliczności istotnych dla określenia rozmiaru doznanej krzywdy, takich jak wiek poszkodowanego, stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność i czas trwania, nieodwracalność następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (kalectwo, oszpecenie), rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiowa oraz inne czynniki podobnej natury (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 2007 r., sygn. akt V CSK 245/07, LEX nr 369691).

Tytułem zadośćuczynienia jedynie powód R. M. otrzymał od pozwanego (...) S.A. w W. kwotę w łącznej wysokości 5.000 zł.

Niewątpliwie kwota ta w pewnej mierze zaspokaja roszczenie powoda R. M. w tym zakresie. Na skutek wybuchu gazu powód R. M. doznał szeregu obrażeń ciała, w tym oparzeń termicznych głowy okolicy potylicznej w stopniu I, oparzeń termicznych pleców około 10% w stopniu IIA, oparzeń termicznych palca II i IV ręki prawej w stopniu IIA. Od wypadku minęło już ponad 4 lata, na ciele powoda pozostało wiele szpecących blizn. Skutki wybuchu znacznie ograniczyły ponadto powoda w życiu osobistym i codziennych czynnościach. Powód przez parę miesięcy nie mógł pracować, gdyż wymagał długotrwałego leczenia. Ponadto powód przejawiał poddenerowwanie, był pełen niepokoju o pozostałych członków rodziny. Wyprowadził rodzinę z płonącego domu, następnie wrócił po rodziców. Zmagał się również z niepokojem związanym z przekazem medialnym dotyczącym wybuchu. Oceniając zgłoszone roszczenie o zadośćuczynienie, Sąd miał na uwadze, iż celem zadośćuczynienia jest naprawienie szkody niemajątkowej wyrażającej się krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych. Dlatego też, ustalając kwotę zadośćuczynienia należy mieć na uwadze rozmiar cierpień związanych z zaistnieniem wybuchu, jak i dolegliwości bólowe powstałe w następstwie urazu oraz długotrwałego leczenia. Wśród innych okoliczności wpływających na wysokość zadośćuczynienia jest wymóg ustalenia go w rozsądnych granicach, adekwatnych do aktualnych stosunków majątkowych, albowiem jego celem jest pokrycie szkody majątkowej, a nie wzbogacenie poszkodowanego. Niewątpliwie rozmiar cierpień, zarówno fizycznych jak i psychicznych, doznanych przez powoda R. M. jest duży. Tragedia dotknęła go jako osobę młodą, która miała już ustabilizowane życie rodzinne. W jednej chwili stracił dorobek swojego życia. Miał silne poczucie odpowiedzialności za rodzinę. Wszystkie te okoliczności zdaniem Sądu przemawiają za zasądzeniem od pozwanego (...) na rzecz powoda R. M. dodatkowej kwoty w wysokości 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Kwota ta odpowiada doznanej krzywdzie – długotrwałe leczenie, którego wymagał po wybuchu i pożarze, a ponadto rekonwalescencji i usprawniania. Łączna kwota zadośćuczynienia, tj. 25.000 zł w pełni zdaniem Sądu zaspokaja roszczenie strony powodowej. Zdaniem Sądu kwota ta odpowiada rozmiarowi i intensywności negatywnych doznań R. M. spowodowanych wybuchem gazu, uwzględnia skutki zdarzenia w jego obecnym życiu i nie prowadzi do nieuzasadnionego wzbogacenia powoda. Ponadto przyznane zadośćuczynienie ma charakter kompensacyjny i ma wynagrodzić jego dalsze cierpienia. Dlatego też Sąd uznał za zasadne żądanie powoda R. M. dodatkowej kwoty z tytułu zadośćuczynienia w wysokości 20.000 zł. Co do odsetek, to należy wskazać, że odsetki ustawowe z uwagi na charakter roszczenia i ustalenie rozmiaru krzywdy na datę zamknięcia rozprawy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego (art. 363 § 2 k.c.) zostały zasądzone od daty wydania wyroku, stąd dalej idące powództwo podlegało oddaleniu.

Pozostali powodowie tj. K. M., E. M. i Ż. M. nie doznali żadnych obrażeń ciała, skutkujących trwałym uszczerbkiem na zdrowiu. Powodowie Ci ponieśli jedynie ujemne przeżycia emocjonalne związane z wybuchem. Należy przy tym wskazać, iż do przyznania zadośćuczynienia na podstawie art. 445 k.c. konieczne jest zaistnienie uszczerbku na zdrowiu lub trwałego rozstroju zdrowia. Sąd podziela w tej mierze pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dni 09 lipca 2003 roku, wydanego w sprawie I ACa 396/03, że ujemne przeżycia psychiczne powodów K. M., E. M. i Ż. M. związane ze zdarzeniem z dnia 14 listopada 2013 roku po jego zajściu nie mogą być uznane za równoznaczne z rozstrojem zdrowia. Niewątpliwie powodowie Ci ponieśli ogromną krzywdę w zakresie szkód materialnych, stracili dorobek całego życia, jednak ich negatywne odczucia psychiczne po zdarzeniu nie są tym uszczerbkiem w rozumieniu art. 445 kc.

Należy przy tym wskazać, iż sprawca szkody (...) S.A. w W. po wybuchu gazu aktywnie wspierał finansowo osoby poszkodowane i przeznaczał duże sumy pieniężne w celu zrekompensowania strat. Ponadto powodowie otrzymali również ekwiwalenty w postaci zasiłków celowych z urzędu gminy. Zdaniem Sądu kwoty wypłacone powodom bezpośrednio po zdarzeniu były swojego rodzaju zadośćuczynieniem i stanowiły zmniejszenie doznanej przez nich w tym dniu krzywdy. Ponadto należy wskazać, iż kwoty te dały szansę powodom na powrót do dalszego normalnego życia po tym zdarzeniu, a tym samym zmniejszyły się negatywne odczucia psychiczne związane z tym zdarzeniem.

Niewątpliwie dla rozmiaru poczucia krzywdy w świetle art. 445 § 1 k.c. jest zachowanie się i postawa osoby odpowiedzialnej za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym. Sąd podziela w tej mierze stanowisko Sądu Apelacyjnego w Katowicach, wyrażonego w wyroku z dnia 09 września 2016 roku w sprawie V ACa 126/17, który stwierdził, że ,,na głębokość odczucia krzywdy wpływ ma nie tylko jej realny wymiar, ale i postępowanie sprawcy po jej wyrządzeniu. Jego gotowość nie tylko do odwrócenia skutków dokonanego naruszeniem, ale i do natychmiastowego ich zrekompensowania, także przez jakieś świadczenia ponadnormatywne, na ogół poczucie krzywdy zmniejsza; postawa odmienna natomiast, nawet gdy znajduje jakieś uzasadnienie w dążeniu do ochrony własnych interesów, na ogół poczucie to pogłębia’’.

Mając na uwadze powyższe rozważania Sąd uznał żądania powodów K. M., E. M. i Ż. M. o zapłatę zadośćuczynienia jako bezzasadne i w tym zakresie powództwo oddalił.

Przechodząc do żądania odszkodowania należy wskazać, na dyspozycję art. 444 § 1 k.c., w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia. Odszkodowanie przewidziane w art. 444 § 1 k.c. obejmuje wszelkie wydatki (koszty) pozostające w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, jeżeli są konieczne (niezbędne) i celowe (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2008 r., sygn. akt II CSK 425/07, M. Praw. 2008, nr 3, s. 116). Pojęcie „wszelkie koszty” oznacza koszty różnego rodzaju, których nie da się z góry określić, a których ocena, na podstawie okoliczności sprawy, należy do sądu (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2008 r., sygn. akt II CSK 425/07, LEX nr 378025). Jednak, jak słusznie się zauważa, celowość ponoszenia wszelkich wydatków może być związana nie tylko z możliwością uzyskania poprawy stanu zdrowia, ale też z potrzebą utrzymania tego stanu, jego niepogarszania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2011 r., sygn. akt IV CSK 308/10, LEX nr 738127). Zawsze jednak obowiązek zwrotu dotyczy wydatków rzeczywiście poniesionych i nie wystarczy wykazanie, że były one obiektywnie potrzebne (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 8 lutego 2006 r., sygn. akt I ACa 1131/05, LEX nr 194522).

W grupie wydatków celowych i koniecznych, pozostających w związku z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia tradycyjnie wymienia się koszty leczenia (pobytu w szpitalu, pomocy pielęgniarskiej, koszty lekarstw), specjalnego odżywiania się, nabycia protez i innych specjalistycznych aparatów i urządzeń (np. protez, kul, aparatu słuchowego, wózka inwalidzkiego).

Stosunek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ma charakter odszkodowawczy. Świadczenie ubezpieczyciela nie powinno więc przewyższać wysokości szkody poniesionej przez ubezpieczonego (Zdzisław Gawlik, Komentarz do art. 822 Kodeksu cywilnego, w: Andrzej Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część szczególna, LEX nr 84167). Wobec tego należy wskazać, co składa się na szkodę, którą ponieśli powodowie w niniejszej sprawie.

Powodowie domagali się zasądzenia na ich rzecz odszkodowania związanego ze zwrotem niepokrytych wydatków na leczenie, zaś powód R. M. żądał dodatkowo zwrotu kosztów opieki osoby trzeciej oraz zwrotu utraconych zarobków.

W toku postępowania likwidacyjnego pozwany przyznał powodom odszkodowanie pozostające w związku przyczynowo-skutkowym ze zdarzeniem. I tak wypłacił:

a) na rzecz K. M. kwotę 25,90 zł tytułem kosztów leczenia;

b) na rzecz E. M. kwotę 255,30 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia;

c) na rzecz R. M. kwotę 166,27 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia, 122,50 zł tytułem kosztów opieki osoby trzeciej, kwotę 526,82 zł tytułem utraconych korzyści ;

d) na rzecz Ż. M. kwotę 43,78 zł tytułem zwrotu kosztów leczenia.

Zdaniem Sądu żądane przez powodów kwoty z tytułu odszkodowania ponad już wypłacone przez pozwanego (...) S.A. są bezzasadne. Roszczenia zgłoszone w pozwie nie pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z wybuchem. Powodowie przedstawili rachunki na leki związane z ich stanem zdrowia, wiekiem i chorobami współistniejącymi powodom przed wypadkiem. Leki te przyjmowane były przez nich zarówno przed dniem 14 listopada 2013 roku jak i po tym dniu. Dlatego też leki i produkty niepowiązane ze zdarzeniem z dnia 14 listopada 2014 roku adekwatnym związkiem przyczynowo-skutkowym nie stanowią kosztów zasadnych i celowych do poniesienia w związku z przedmiotowym zdarzeniem i podlegają oddaleniu w całości.

Nie zasługują również na uwzględnienie pozostałe roszczenia powoda R. M. dotyczące kosztów opieki i utraconych zarobków. Zdaniem Sądu żądania powoda ponad kwoty wypłacone są wygórowane. Jak wskazał pozwany bezpośrednio po zdarzeniu powód R. M. wymagał częściowej opieki w zakresie mycia i ubierania przez 3 tygodnie i w zakresie toalety przez 2 tygodnie. Zdaniem Sądu przyznana przez pozwanego kwota jest adekwatna do stanu zdrowia powoda w tamtym czasie. Ponadto powód nie udowodnił, że poniósł koszty opieki w wysokości wyższej niż ta wypłacona przez pozwanego.

Żądanie zatem powodów przekraczające wskazane w pkt 1 wyroku kwoty z tytułu zadośćuczynienia i odszkodowania oraz w zakresie odsetek mając na uwadze powyższe rozważania, należało uznać za nieuzasadnione, wobec czego podlegało ono oddaleniu (pkt 2 wyroku).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie 98 kpc oraz art. 100 k.p.c. ustalając, że powodowie K. M., E. M. i Ż. M. ponoszą koszty procesu w całości, zaś powód R. M. w 60 % i na podstawie art. 108 § 1 zdanie drugie k.p.c. pozostawiając szczegółowe ich wyliczenie referendarzowi sądowemu (pkt 3 wyroku).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE