UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 8 lutego 2016r. Sąd Rejonowy w Radomsku po rozpoznaniu sprawy z powództwa C. K. przeciwko D. K. o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego

1 .ustalił, że obowiązek alimentacyjny powoda C. K. wobec D. K. określony ostatnio wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. w sprawie IC 324/11 z dnia 18.11. 2011 r. na kwotę 500 / pięćset / złotych miesięcznie ustaje z dniem 08.02.2016 r.;

2. zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 400 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego;

3. przyznał adwokatowi G. B. prowadzącej Kancelarię Adwokacką w R. przy ul. (...) wynagrodzenie za obronę z urzędu w kwocie 400 złotych, zawierającą w sobie podatek od towarów i usług /VAT/ i nakazuje wypłacić powyższą kwotę z funduszu Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Radomsku;

4. zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 300 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

Wyrokiem z dnia 18 listopada 2011 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie 1C 324/11 rozwiązał przez rozwód związek małżeński stron i zasądził od C. K. na rzecz pozwanej D. K. alimenty w kwocie po 500 złotych miesięcznie.

Powód C. K. ma 55 lat. Z zawodu jest mechanikiem samochodowym. Pracuje w Miejskim Zakładzie (...) w R. i zarabia - po dokonaniu potrąceń - 1 530,56 złotych.

Powód mieszka w domu, który zakupił za pieniądze uzyskane ze sprzedaży wspólnej nieruchomości byłych małżonków. C. K. i D. K. podzielili się pieniędzmi w ten sposób, że każdy z byłych małżonków otrzymał po 100 000 złotych zc sprzedanej nieruchomości. Powód zaciągnął kredyt na remont zakupionego domu. Do spłaty pozostała powodowi kwota ok. 20000 złotych. Powód ponosi następujące opłaty: 300 złotych - co dwa miesiące - za energię elektryczną, za wodę po 100 złotych miesięcznie, zakup węgla w sezonie grzewczym 2 000 złotych. Ponadto powód spłaca zadłużenie związane niepłaceniem abonamentu RTV przez byłą żonę.

D. K. ma 54 lata. Obecnie nie pracuje. Jest zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy w R. jako bezrobotna. Pozwana utrzymuje się głównie z alimentów otrzymywanych od powoda. Pozwana mieszka w mieszkaniu w bloku, które zakupiła z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży wspólnej nieruchomości byłych małżonków. Pozwana dokonała remontu w zakupionej nieruchomości. Pozwana korzysta z pomocy swojej matki oraz córki. D. K. w następujący sposób określiła koszty związane ze swoim utrzymaniem: 320 złotych to opłata za czynsz, wodę i wywóz śmieci, 150 złotych opłata za energię elektryczną - co dwa miesiące, 40 złotych opłata za gaz, 100 złotych zakup leków, raz na 2 - 3 miesiące wyjazd do lekarza do K. 100 złotych.

Pozwana leczy się. Ma problemy okulistyczne, zwyrodnieniowe kręgosłupa, nadciśnienie, problemy urologiczne oraz dermatologiczne. Pozwana czterokrotnie korzystała z odpłatnej pomocy lekarza psychiatry.

Podstawę ustaleń faktycznych niniejszej sprawy stanowią dowody z przesłuchania stron, a także załączone do akt dokumenty i zeznania świadków.

Sąd nie nadał waloru wiarygodności twierdzeniom pozwanej, iż nie podejmuje ona prac dorywczych. Pozwana już w sprawie IC 324/11 wspominała o swoim zajęciu dorywczym. Ponadto fakt podejmowania zajęcia dorywczego przez pozwaną potwierdzili świadkowie Z. C., częściowo R. M. (1), G. M.. Podkreślić przy tym należy, że reguły rozkładu ciężaru dowodu w postępowaniu cywilnym nakładają na stronę obowiązek udowodnienia okoliczności, na które się ona powołuje (art. 6 k.c., art. 232 k.p.c.). Zadaniem pozwanej było zatem wykazanie, że nie podejmuje ona prac dorywczych.

Pozwana podczas wysłuchania zaprzeczała jakoby podejmowała pracę dorywczą. Świadek J. M. nic nie wiedziała na temat tego, by pozwana pracowała. Zdaniem Sądu niewiedza świadka w tym zakresie nie stanowi potwierdzenia, że pozwana nie podejmuje pracy dorywczej. Z tych względów Sąd nie uznał za wiarygodne twierdzeń pozwanej w powyższym zakresie.

Sąd Rejonowy zważył, iż powód swoje roszczenie wywodzi z treści art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zgodnie, z którym w razie zmiany stosunków każda ze stron może żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

W piśmiennictwie podkreśla się, że nie każda zmiana w zakresie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego uzasadnia zastosowanie art. 138 krio. Zastosowanie tego przepisu uzasadnia jedynie taka zmiana, która jest istotna i trwała.

Przy rozpoznawaniu mniejszej sprawy Sąd miał na uwadze treść art. 60 § 1 i 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z treścią powołanego przepisu małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w? niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.

W uchwale z dnia 16 grudnia 1987 roku Sąd Najwyższy wyjaśnił, że przy ocenie przesłanek zastosowania art. 138 krio należy brać pod uwagę, czy istniejące warunki i okoliczności - na tle sytuacji ogólnej - mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych, ilościowo znacznych i wyczerpują te przesłanki, które w

istotny sposób wpływają na zakres obowiązku alimentacyjnego (por. uzasadnienie tezy VII uchwały SN z dnia 16.12.1987 r.).

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, iż w przedmiotowej sprawie nastąpiła zmiana stosunków, relewantna z punktu widzenia art. 138 krio.

Zasadności wskazanej oceny dowodzi porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami uprzednio istniejącymi, zarówno w zakresie możliwości zarobkowych, majątkowych i zdrowotnych stron, jak i usprawiedliwionych potrzeb pozwanej D. K..

Zdaniem Sądu, kwota alimentów w wysokości 500 złotych, jaką powód zobowiązany był uiszczać na rzecz byłej żony - w obecnych realiach - naraża powoda na znaczny uszczerbek w jego dochodach. Powód mieszka w nowo zakupionym domu, który wymagał remontu. C. K. zaciągnął kredyt na przeprowadzenie remontu. Powód ma stała pracę - jednakże biorąc pod uwagę staż jego zatrudnienia — wynagrodzenie za pracę nie jest wysokie i na przestrzeni lat 2011- 2016 w zasadzie nie uległo zwiększeniu (vide k. 60 akt IC 324/11 oraz k. 16). Ponadto Sąd ma na względzie, iż pozwana nie znajduje się w niedostatku. Pozwana podejmuje prace dorywcze - pomaga stałemu sprzedawcy w rozkładaniu towaru - za co otrzymuje zapłatę (o pracy tej D. K. wspominała już podczas przesłuchania w sprawie IC 324/11). Ponadto nie występują żadne przeszkody, które uniemożliwiłyby D. K. podjęcie stałego zatrudnienia. Pozwana wprawdzie choruje, ale nie są to schorzenia uniemożliwiające podjęcie pracy - tym bardziej, że jak wynika z zaświadczenia wystawionego przez Powiatowy Urząd Pracy pozwana odbywała szkolenia oraz wykonywała prace społecznie użyteczne (vide k. 114).

Zdaniem Sądu, żądnie powoda znajduje uzasadnienia w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Wyżej przytoczony przepis zastrzega, że zmiana zakresu świadczeń alimentacyjnych jest dopuszczalna „w razie zmiany stosunków”. Bowiem zarówno potrzeby uprawnionej, jak i możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego mogą ulec zmianie. Zmiana stosunków, która zaistniała od daty ustalenia alimentów, prowadzi w niniejszej sprawie do uchylenia obowiązku alimentacyjnego.

Zdaniem Sądu możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanej uległy polepszeniu. D. K. jest właścicielką mieszkania w bloku. Pozwana podejmuje prace dorywcze. D. K. w żaden sposób nie wykazała niemożności podjęcia zatrudnienia. Przeciwnie - pozwana, zdaniem Sądu, może pracować, a mimo to nie wykazuje żadnej aktywności w samodzielnym znalezieniu zatrudnienia. Sąd zauważył, iż od daty ostatniego ustalenia alimentów nie uległy podwyższeniu dochody powoda. Powód ponadto ma do spłaty kredyt. Stan zdrowia zarówno powoda, jak i pozwanej jest porównywalny. Strony są osobami starszymi i występują u nich schorzenia wielonarządowe, często charakterystyczne dla wieku. Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż powództwo C. K. przeciwko D. K. znajduje oparcie w obowiązujących przepisach prawa i jako takie podlega uwzględnieniu. Sąd ma na uwadze, że alimenty między małżonkami po rozwodzie są instytucją wyjątkową i nie powinny być traktowane jako niezawodne źródło utrzymania dla kogoś, komu zdarzyło się w przeszłości pozostawać w związku małżeńskim i chciałby czerpać z tego tytułu korzyści nawet wówczas, gdy brak związku między sytuacją z okresu trwania małżeństwa, a późniejszymi kolejami losu byłych małżonków.

Mając na uwadze podniesione okoliczności Sąd powództwo C. K. przeciwko D. K. uwzględnił. Sąd ustalił, iż obowiązek alimentacyjny powoda względem pozwanej wygasł z dniem wyrokowania tj. 08 lutego 2016 r.

Sąd w pkt 3 sentencji wyroku zasądził od pozwanej D. K. na rzecz C. K. kwotę 400 złotych tytułem zwrotu części kosztów zastępstwa adwokackiego. Podstawę niniejszego rozstrzygnięcia stanowił art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Zgodnie z treścią art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

W powyższej sprawie powód korzystał z profesjonalnej pomocy prawnej świadczonej przez adwokata.

Zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu - stawki minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego o alimenty, nakazanie wypłacenia wynagrodzenia za pracę do rąk drugiego małżonka -

60 zł, z zastrzeżeniem ust. 4. Bowiem ust. 4 powyższego rozporządzenia stanowi, że opłaty, o których mowa w ust. 1 pkt 11, ustala się od wartości przedmiotu sprawy, jeżeli obowiązek zwrotu kosztów obciąża osobę zobowiązaną do alimentów lub małżonka, którego wynagrodzenie za pracę ma być wypłacone do rąk drugiego współmałżonka.

Zgodnie z § 6 pkt 4 wyżej cytowanego rozporządzenia stawka minimalna przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 5 000 złotych do 10 000 złotych wynosi 1200 złotych.

Wartość przedmiotu sporu w powyższej sprawie wynosi 6 000 złotych.

Mając na uwadze, że art. 98 k.p.c. statuuje między innymi zasadę rozstrzygania o kosztach procesu tzw. zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić swemu przeciwnikowi poniesione przez niego koszty procesu - Sąd orzekł jak w pkt. 2 i 4 wyroku.

W pkt 3 wyroku Sąd postanowił przyznać adwokatowi G. B. wynagrodzenie za obronę z urzędu w kwocie 400 złotych. Podstawę niniejszego rozstrzygnięcia stanowił art. 29 ust. 1 ustawy o adwokaturze.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik pozwanej zaskarżając go w całości. Apelacja zaskarżonemu wyrokowi zarzuca:

1/. naruszenia prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wydane rozstrzygnięcie, tj. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. polegające na braku wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego co doprowadziło do sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz przez dowolną ocenę dowodów przez przyjęcie, iż:

- pozwana D. K. podejmuje prace dorywcze pomimo, że pozwana wielokrotnie temu zaprzeczała a okolicznością, która w ocenie Sądu miałaby podważać stanowisko pozwanej jest wspomnienie przez pozwaną o pracach dorywczych na etapie przesłuchania w innej sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim w 2011 r. sygn. akt I C 324/11; pozwana podejmuje prace dorywcze w oparciu o zeznania świadków wskazanych przez powoda tj. Z. C., R. M. (2) i G. M. przy jednoczesnym pominięciu zeznań na ten temat świadków U. W. oraz M. K.;

- stwierdzenie przez świadka J. M., że nie słyszała nic na temat podejmowania przez pozwaną prac dorywczych stanowi podstawę do odmowy uznania za wiarygodne twierdzeń pozwanej na ten temat chociaż świadek i pozwana pozostają w bliskiej relacji i utrzymują częsty kontakt przez co należałoby przyjąć, że właśnie brak wiedzy świadka na temat podejmowania prac dodatkowych potwierdza, że takowe nigdy nie miało miejsca;

- pozwana „nie wykazuje żadnej aktywności w samodzielnym znalezieniu zatrudnienia” pomimo, że jest ona zarejestrowana jako bezrobotna w Powiatowym Urzędzie Pracy w R., odbywała szkolenia aktywizujące zapewnione przez ten Urząd a ponadto podejmowała prace społecznie użyteczne co Sąd wskazał w uzasadnieniu wyroku - tym samym należy wskazać, że Sąd wyprowadził wnioski nie wynikające z dowodów.

2/. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mający wpływ na treść zaskarżonego wyroku polegający na:

- ustaleniu, że w przedmiotowej sprawie nastąpiła zmiana stosunków relewantna z punktu widzenia art. 138 k.r.io.,

- przyjęciu, że „możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanej uległy polepszeniu” podczas gdy pozwana jako osoba bezrobotna utrzymuje się z alimentów otrzymywanych od powoda w wysokości 500 zł miesięcznie, przy czym sam czynsz przez nią opłacany wynosi 320 zł miesięcznie natomiast na leki pozwana wydaje 100 zł miesięcznie,

- ustaleniu, że sytuacja pozwanej uległa poprawie ponieważ korzysta ona z pomocy córki i matki podczas gdy pozwana korzysta z pomocy córki i matki ponieważ jej sytuacja finansowa jest na tyle trudna, że bez niej nie byłaby w stanie się utrzymać,

- przyjęciu, że uiszczanie przez powoda na rzecz byłej żony alimentów w kwocie 500 zł miesięcznie - w obecnych realiach - naraża powoda na znaczny uszczerbek w jego dochodach albowiem jego wynagrodzenie za pracę na przestrzeni lat 2011-2016 w zasadzie nie uległo zwiększeniu a należy zauważyć, że również kwota alimentów, z których utrzymuje się pozwana nie uległa na przestrzeni tych lat zmianie.

Biorąc pod uwagę powyższe apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa powoda i utrzymanie nałożonego na C. K. wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 18 listopada 2011 r. sygn. akt I C 324/11 obowiązku alimentacyjnego na rzecz pozwanej D. K. w wysokości 500 zł miesięcznie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniesiona przez pozwaną apelacja jest uzasadniona, a podniesione w niej zarzuty skutkują zmianą zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa.

Stosując prawidłowo przepis art. 138 k.r.i.o. Sąd Rejonowy błędnie przyjął, iż zaistniała hipoteza nim objęta skutkująca zmianą stosunków w zakresie możliwości płatniczych zobowiązanego oraz usprawiedliwionych potrzeb uprawnionej.

Z takim zapatrywaniem nie można się zgodzić.

Brak było podstaw do przyjęcia, że możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanej uległy polepszeniu. Trudno również zaakceptować stwierdzenie, że możliwości płatnicze powoda uległy zmniejszeniu.

Te błędne ustalenia wynikają z faktu, iż Sąd Rejonowy nie dość wnikliwie ocenił materiał dowodowy zgromadzony w sprawie o rozwód, sygn.. akt I C 324/11. W sprawie tej zapadło postanowienie z dnia 9 czerwca 2011 roku (por. k. 71) Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. oraz na skutek wniesionego zażalenia postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi (por. k. 126). Z ustaleń obu tych Sądów wynika, że podczas rozwodu, a więc w trakcie małżeństwa, dochody powoda wynosiły brutto 2.600- 2900 złotych, tj. około 1.500 złotych netto miesięcznie.

Z akt niniejszej sprawy wynika natomiast, że aktualne zarobki dłużnika kształtują się na tym samym poziomie. Powyższe musi prowadzić do wniosku, że nie zaistniała zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 k.r.i.o. po stronie powoda uzasadniająca wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego. Okolicznością przemawiającą za uwzględnieniem powództwa nie jest obciążenie kredytowe. Udzielona pożyczka powiększyła majątek powoda. Nadto należy podnieść, że w wyniku powiększenia majątku wspólnego powód uzyskał kwotę 100.000 złotych.

Z akt sprawy I C 324/11 (por. k. 74) wynika jednocześnie, że pozwana w końcowej fazie małżeństwa posiadała status osoby bezrobotnej. Była na utrzymaniu męża.

Aktualnie jej pozycja jest taka sama. Nadal jest zarejestrowana w urzędzie pracy jako bezrobotna. Korzysta z pomocy rodziny.

Powyższe wskazuje, że również w jej przypadku nie zaistniała istotna zmiana stosunków w rozumieniu powyższego przepisu.

Z tych przyczyn skoro zebrany w sprawie materiał dowodowy nie upoważniał do wygaszenia obowiązku alimentacyjnego, należało uwzględniając apelację zmienić zaskarżony wyrok, oddalając powództwo w całości, o czym orzeczono na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. stosując zasadę w nim wyrażoną odpowiedzialności za wynik procesu.

SSO Jarosław Gołębiowski

SSO Dariusz Mizera SSO Renata Lech

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE