UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 września 2013 r. wydaną w sprawie nr (...)organ rentowy odmówił wnioskodawczyni Z. J. prawa do emerytury, podnosząc
w uzasadnieniu, iż wnioskodawczyni nie udowodniła wymaganych przepisami 15 lat pracy
w warunkach szczególnych.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji w dniu 4 października 2013 r. Z. J. wniosła o jej zmianę i przyznanie jej prawa do emerytury, podnosząc, iż w okresie nie uznanym przez ZUS jako praca w warunkach szczególnych od 28 listopada 1975 roku do 8 września 1976 roku pracowała na stanowisku nakładaczki w (...) im. (...) (...) w Ł..

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie. Wskazał, że w okresie od 28 listopada 1975 roku do 8 września 1976 roku wnioskodawczyni pracowała na stanowisku nakładaczka, które nie jest wymienione w wykazach A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku a nadto praca na tym stanowisku nie została wymieniona w zarządzeniu Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 6 sierpnia 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił co następuje:

Wnioskodawczyni Z. J., urodzona w dniu (...), złożyła
w dniu 16 września 2013 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akta ZUS plik III)

Z. J., legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. okresem ubezpieczenia
w łącznym rozmiarze 22 lata, 10 miesięcy i 29 dni oraz nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Od 1 marca 2005 roku jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę jako pracownik ochrony mienia.

(dowód: zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 7 akt ZUS plik III, decyzja z dnia 25.09.2013 r. k. 12 kat ZUS plik III)

Organ rentowy do okresu pracy w warunkach szczególnych zaliczył wnioskodawczyni okres 14 lat, 5 miesięcy i 3 dni tj. okresy zatrudnienia:

- od 9 września 1976 roku do 6 sierpnia 1979 roku w (...) S.A. w Ł. na stanowisku zgrzeblarz,

- od 26 października 1982 roku do 31 października 1984 roku w Zakładach (...) w T. na stanowisku operator mechanicznej obróbki włókna,

- od 16 października 1988 roku do 15 października 1998 roku (z wyłączeniem okresów zasiłkowych) w (...) Spółce z o.o. (...) Nr (...)w K. na stanowisku strażnik kontroler (straszy wartownik konwojent).

(dowód: odpowiedź na odwołanie k. 7-8)

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawczyni do pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od 28 listopada 1975 roku do 8 września 1976 roku w (...) S.A.
w Ł. na stanowisku nakładaczki.

(okoliczności niesporne, odpowiedź na odwołanie k. 7-8)

W okresie od 28 listopada 1975 roku do 6 sierpnia 1979 roku Z. J. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Zakładach (...) w Ł..
W zakładach tych w okresie od 28 listopada 1975 roku do 8 września 1976 roku pracowała na stanowisku nakładaczki, a następnie od dnia 9 września 1976 roku do końca zatrudnienia na stanowisku zgrzeblaczki.

(dowód: umowa o pracę z dn. 9.12.1975 r. k. 6 akt ZUS plik II, umowa o pracę z dn. 14.10.1976 r. k. 7 akt ZUS plik II, świadectwo pracy z dn. 20.03.2003 r. k. 5 akt ZUS plik II)

Zakłady (...) w Ł. zajmowały się produkcją bawełny a następnie przy jej użyciu – tkanin. Wnioskodawczyni zatrudniona na stanowisku nakładaczki pracowała na wydziale tkalni automatycznej. Pracowała bezpośrednio przy krośnie, obok tkaczki. Była obecna przy całym etapie produkcji tkaniny. Na wydział gdzie pracowała bawełna przychodziła w szpulach. Wnioskodawczyni nakładała tą bawełnę na bęben – na szpule tkaczce a ta tkała materiał. Praca nakładaczki była stałym elementem cyklu składającego się na produkcję tkaniny. Razem z tkaczką obsługiwała około 15 maszyn. Wnioskodawczyni pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy, do innych prac nie była kierowana.

(dowód: zeznania świadka J. D. (1) od minuty 2.15 do minuty 6.33 nagranie koperta k. 169, zeznania wnioskodawczyni od minuty 7.30 do minuty 8.30 nagranie koperta k. 19 w zw. z nagraniem od minuty 2.30 do minuty 6.55 nagranie koperta k. 16)

Wnioskodawczyni nie zostało wystawione świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność bezsporna)

W (...) Zakładach (...) w Ł. w okresie od 1974 roku do 1990 roku pracowała na stanowisku nakładaczki J. D. (2). W dniu 9 kwietnia 2010 roku syndyk Masy Upadłości (...) S.A. w Upadłości w Ł. wystawił J. D. (2) świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych wskazując , że w okresie zatrudnienia od 4 czerwca 1974 roku do 31 sierpnia 1990 roku wykonywała prace : pomoc w wydziale produkcyjnym na stanowisku nakładaczka wymienionym w wykazie A dział VII poz. 4 pkt 46 wykazu stanowiącego załącznik Nr 4 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu Przemysłu Chemicznego i Lekkiego.

(dowód: ksero świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach k. 13)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

zważył co następuje :

Odwołanie jest uzasadnione, co skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 poz. 1440) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2). ). Od 1 stycznia 2013 roku dla nabycia emerytury nie już natomiast wymagane uprzednie rozwiązanie stosunku pracy.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawczyni należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawczyni posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawczyni ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 20 lat, a 55 lat ukończyła w dniu (...)oraz nie jest członkiem OFE .

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawczyni w (...) Zakładach (...) w Ł. był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jej aktach rentowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawczynię we wskazanym zakładzie pracy w okresie od 28 listopada 1975 roku do 8 września 1976 roku tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawczyni nie dysponowała świadectwem pracy w szczególnych warunkach za sporny okres. Okoliczność ta, nie przesądza jednak, jak chce organ rentowy, że wnioskodawczyni takiej pracy nie wykonywała. Skarżąca w postępowaniu sądowym może bowiem dowodzić wykonywanie pracy w szczególnych warunkach wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.), obecnie rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (tak por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239).

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawczynię w okresie od 28 listopada 1975 roku do 8 września 1976 roku w (...) Zakładach (...) w Ł., Sąd oparł na zeznaniach świadka J. D. (2) oraz zeznaniach samej wnioskodawczyni. Świadek J. D. (2) pracowała w tym samym zakładzie pracy, na takim samym stanowisku jak wnioskodawczyni, a więc na stanowisku nakładaczka w latach 1974-1990. Posiada więc wiedzę na temat charakteru pracy wnioskodawczyni oraz jej codziennych obowiązków. Wskazać również należy, iż świadek otrzymała świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym wskazano, że w okresie od 4 czerwca 1974 roku do 31 sierpnia 1990 roku pracowała na stanowisku nakładaczka. Świadectwo to zostało jej wystawione przez Syndyka. Obecnie nie ma możliwości, aby wnioskodawczyni otrzymała takie świadectwo, bowiem zakład już nie istnieje.

W ocenie sądu zeznania świadka J. D. (2) mimo, iż jest osobą najbliższą dla wnioskodawczyni, są wiarygodne. Świadek bowiem w sposób logiczny, spójny oraz jasny opisała charakter wykonywanej przez wnioskodawczynię pracy.

Świadek potwierdziła, że wnioskodawczyni jako nakładaczka pracowała bezpośrednio przy krośnie obok tkaczki. Jej praca polegała na tym, że dostarczoną na szpulach bawełnę , wnioskodawczyni nakładała na bębny – na szpule, a tkaczka tkała materiał. Razem z tkaczką obsługiwały około 15 maszyn – krosien. Praca nakładaczki była jednym z cyklów przy produkcji materiału. Z zeznaniami świadka korespondują logiczne zeznania wnioskodawczyni. Z. J. zeznała, iż jako nakładaczka pracowała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy bezpośrednio przy krośnie, obok tkaczki. Organ rentowy natomiast nie wykazał żadnej inicjatywy dowodowej, która miałaby zmierzać do obalenia mocy dowodowej wyżej powołanych dowodów.

W ocenie Sądu praca wnioskodawczyni w okresie od 28 listopada 1975 roku do 8 września 1976 roku winna być zakwalifikowana jako praca w warunkach szczególnych, jako praca przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych tj. praca o której mowa w wykazie A, dział VII poz. 4 wskazanego już rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Nie można podzielić stanowiska organu rentowego, że skoro praca na stanowisku nakładaczka nie została wymieniona w zarządzeniu Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 6 sierpnia 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz. Urz. MG z 1983 r. Nr 1 poz.2), to nie jest pracą w warunkach szczególnych. Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lutego 2010 r. w sprawie o sygn. akt II UK 218/09 (LEX nr 590247) wykazy resortowe mają charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający. Taki wykaz resortowy ułatwia identyfikację określonego stanowiska pracy jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach - w szczególności, jeśli w wykazie stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia nie wymienia się konkretnych stanowisk, lecz operuje się pojęciem ogólnym. Innymi słowy, zarządzenia resortowe mogą mieć znaczenie jedynie w sferze dowodowej.

W ocenie Sądu Okręgowego decydujące znaczenie dla przyznania prawa do emerytury w warunkach szczególnych ma przypisanie pracy wykonywanej przez ubezpieczonego do konkretnego punktu wykazu A stanowiącego załącznik do cytowanego rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. Tym samym w ocenie Sądu, wnioskodawczyni pracująca bezpośrednio przy krośnie, obok tkaczki, która tkała tkaninę, a wnioskodawczyni nakładała szpule z bawełną na bęben krosna, wykonywała w spornym okresie pracę w warunkach szczególnych, którą należy zakwalifikować jako wykonywaną przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych (dział VII poz. 4 wykazu A). Jej praca składała się bowiem na cykl produkcji tkaniny włókienniczej.

Biorąc zatem pod uwagę, iż wnioskodawczyni spełniła wszystkie wymagane przepisami rozporządzenia warunki do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury, to jest ukończyła 55 lat, jej łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł ponad 20 lat, ma ponad 15 letni staż pracy w szczególnych warunkach (okres uznany przez ZUS – 14 lat 5 miesięcy i 3 dni oraz sporny okres ponad 9 miesięcy) należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawczyni zasługuje na uwzględnienie.

Dlatego też Sąd Okręgowy uznając wniesione odwołanie za zasadne zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. i przyznał wnioskodawczyni prawo do świadczenia emerytalnego poczynając od dnia 1 września 2013 r. (tj. od pierwszego dnia miesiąca w którym zgłoszono wniosek - art. 129 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE