UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 29 sierpnia 2012 r. odmówił Z. R. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Mimo uznania wnioskodawcy za całkowicie niezdolnego do pracy od 8 lutego 2012 r. do 30 czerwca 2015 r., Z. R. nie udowodnił co najmniej 5 lat, ani w ostatnim 10-leciu przed dniem powstania niezdolności do pracy, ani w ostatnim 10-leciu przed dniem złożenia wniosku. Ostatnie ubezpieczenie wnioskodawcy ustało bowiem w dniu 31 maja 2001 r. Z uwagi na zbyt krótki okres ubezpieczenia udowodniony przez Z. R., nie znajdował zastosowania art. 58 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Z okresów zatrudnienia ubezpieczonego wyłączono okresy urlopów bezpłatnych tj. od 7 lutego 1992 r. do 7 kwietnia 1992 r. i od 16 listopada 1998 r. do 20 listopada 1998 r. oraz okres przerwy w pracy po odbyciu służby wojskowej od 7 października 1976 r. do 24 października 1976 r.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony Z. R. podniósł, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych w nieprawidłowy sposób obliczył okres jego ubezpieczenia. Po odbyciu służby wojskowej po 14 dniach powrócił do pracy, a zatem zmieścił się w terminie 30 dni, o którym mowa w art. 120 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej. W świadectwie pracy brak jest adnotacji
o korzystaniu z dodatkowych urlopów, dlatego okresu od 7 października 1976 r.
do 25 października 1976 r. nie można traktować jako okresu urlopowego.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 22 marca 2013 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu Z. R. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na okres od 1 czerwca 2012 r. do 30 czerwca 2015 r.

Sąd ustalił, że Z. R., urodził się (...) Ubezpieczony orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy okresowo od 8 lutego 2012 r. do 30 czerwca 2015 r. Z. R. w okresie od 1 września 1970 r. do 31 maja 2011 r. świadczył pracę w (...) S.A. Dyrekcja Infrastruktury Kolejowej – Zakładzie (...) w S., w tym w okresie od 26 października 1974 r. do 6 października 1976 r. odbył obowiązkową służbę wojskową. Po jej zakończeniu w ciągu 30 dni –
a konkretnie z dniem 25 października 1976 r. ubezpieczony przystąpił ponownie do wykonywania pracy w ww. zakładzie pracy, przy czym przed ponownym rozpoczęciem świadczenia pracy został skierowany przez zakład pracy na badania okresowe i w okresie od 12 października 1976 r. do 18 października 1976 r. przeszedł badania okresowe w wyniku których w dniu 18 października 1976 r. wydano orzeczenie, że ubezpieczony nadaje się do zajmowania obecnego stanowiska.
W ramach badań okresowych dnia 12 października 1976 r. ubezpieczony był badany przez lekarza okulistę, dnia 13 października 1976 r. wykonał badanie płuc, a dnia 16 października 1976 r. zgłosił się do lekarza na badania okresowe. W okresie od 12 października 1976 r. do 24 października 1976 r. po zakończeniu służby wojskowej ubezpieczony pozostawał w gotowości do podjęcia pracy w (...) S.A Dyrekcja Infrastruktury Kolejowej – Zakładzie (...) w S.. W trakcie zatrudnienia korzystał z urlopu bezpłatnego od 7 lutego 1992 r. do 7 kwietnia 1992 r. oraz od 16 listopada 1998 r. do 20 listopada 1998 r.

Kierując się treścią art. 57, art. 12 i art. 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U z 2009 r.,
Nr 153 poz. 1227 j.t. z późn. zm.) Sąd Okręgowy uznał odwołanie ubezpieczonego za zasadne. W sprawie poza sporem było, że ubezpieczony jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Kwestią wymagającą rozstrzygnięcia było ustalenie czy ubezpieczony legitymuje się 30-letnim okresem składkowym, co pozwalałoby na zastosowanie regulacji z art. 58 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Organ rentowy uwzględnił bowiem ubezpieczonemu jedynie 29 lat, 11 miesięcy i 23 dni okresów składkowych, odmawiając uwzględnienia okresów urlopów bezpłatnych oraz okresu przerwy w pracy po odbyciu służby wojskowej – od 7 października 1976 r. do 24 października 1976 r. W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony w okresie od 12 października 1976r. do 24 października 1976 r. pozostawał w gotowości do podjęcia pracy i ten okres należy uznać za okres składkowy. Z. R. przed ponownym rozpoczęciem świadczenia pracy został skierowany przez zakład pracy na badania okresowe i przeszedł badania w okresie od 12 października 1976 r.
do 18 października 1976 r. Tym samym ubezpieczony swoją gotowość do pracy zgłosił już co najmniej 12 października 1976 r. W świetle art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Rzeczpospolitej Polskiej (t.j. Dz. U. 2012.461 ze zm.) - w brzmieniu obowiązującym do 6 sierpnia 1976 roku - czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby. Aktualnie obowiązujący art. 120 ust. 1 przywołanej ustawy, stanowi, że pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy.

Dokonując wykładni wyrażenia „wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy/zatrudnienia” oraz przywołując stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 7 grudnia 2010 r., sygn. I UK 213/10 Sąd Okręgowy stwierdził, że przez to pojęcie należy rozumieć nie tylko uprawnienia realizowane w czasie trwania stosunku pracy (np. nagrody jubileuszowe), ale dalsze uprawnienia związane z istnieniem tego stosunkiem np. uprawnienia emerytalne lub rentowe. Tym samym, zdaniem Sądu orzekającego, zasadne jest żądanie wnioskodawcy, dotyczące uwzględnienia okresu od zgłoszenia gotowości do pracy po odbyciu zasadniczej służby wojskowej do dnia 24 października 1976 r., jako okresu składkowego wymienionego w art. 58 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Sąd wskazał na podobny pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 5 października 2010 r., sygn. akt III AUa 621/10, uznając go za aktualny. Doliczenie ubezpieczonemu okresu od 12 października 1976 r. do 24 października 1976 r. do uznanego już przez organ rentowy okresu składkowego w wymiarze 29 lat, 11 miesięcy i 23 dni skutkuje przyjęciem, że wnioskodawca udokumentował łącznie ponad 30 lat okresów składkowych wymaganych ustawą i spełnia zatem przesłanki do przyznania mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, a zatem w na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. odwołanie ubezpieczonego należało uwzględnić poprzez przyznanie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od dnia 1 czerwca 2012 r. do 30 czerwca 2015r.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł Zakład Ubezpieczeń Społecznych
i zarzucił:

1/ naruszenie prawa materialnego - art. 58 ust. 4 w zw. z ust. 2 ustawy z dnia
17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. Nr 153 poz.1227 z 2009 r. ze zm.) poprzez błędną interpretację prowadzącą do uznania, że ubezpieczony Z. R. ma wymagany 30 letni okres składkowy a tym samym spełnia przesłanki do nabycia prawa do renty z tytułu okresowej całkowitej niezdolności do pracy, bez konieczności spełnienia warunków określonych w art.57 ust. 1 i art. 58 ust. 1 pkt 5 ustawy,

2) naruszenie prawa materialnego tj. art. 6 powołanej ustawy emerytalnej poprzez przyjęcie, że okres nie świadczenia pracy przez ubezpieczonego po powrocie z wojska a przed podjęciem zatrudnienia u pracodawcy od 12 października do 24 października 1976 r. jest okresem składkowym zaliczanym do okresu, od którego zależą uprawnienia do renty ubezpieczonego.

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
w całości i oddalenie odwołania ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje

Apelacja organu rentowego okazała się niezasadna.

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawała kwestia istnienia
u ubezpieczonego niezdolności do pracy w okresie od 8 lutego 2012 r. do 30 czerwca 2015 r. oraz stopnia tej niezdolności. Organ rentowy w apelacji zarzucił jedynie, że ubezpieczony nie posiada wymaganych przez art. 58 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych 30 lat okresów składowych z tytułu ubezpieczeń rentowych, który zwalnia ubezpieczonego od obowiązku wykazania 5 lat zatrudnienia przypadających w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia i ocenę prawną Sądu Okręgowego, który trafnie zważył, że ubezpieczony wskazany wyżej warunek posiadania 30 lat okresów składkowych spełnia, co przy ustaleniu, że jest on całkowicie niezdolny do pracy, skutkować musiało uwzględnieniem jego odwołania. Argumentacja organu rentowego w realiach niniejszej sprawy nie ma natomiast żadnych uzasadnionych podstaw.

Należy bowiem zaaprobować pogląd Sądu Okręgowego, że art. 120 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej stanowiący, że pracownikowi, który w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy, stanowi podstawę do zaliczenia spornego w niniejszej sprawie okresu od 12 października 1976 r. do 24 października 1976 r. jako okresu składkowego.

Wyrażając taki pogląd stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy słusznie swoje rozważania skoncentrował na ustaleniu czy ubezpieczony w wymienionym okresie wyraził chęć powrotu do pracy u pracodawcy u którego był zatrudniony w momencie powołania do służby wojskowej i zweryfikowaniu statusu ubezpieczonego w tym okresie jako osoby, która wyraziła gotowość do podjęcia zatrudnienia i pozostawała w dyspozycji pracodawcy, u którego ubezpieczony pracował przed powołaniem do służby wojskowej.

W przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy słusznie wskazał na szereg faktów i argumentów, które świadczyły, że ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, iż ubezpieczony Z. R. miał w istocie status osoby, której w rozumieniu art. 120 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej należało wliczyć do okresu zatrudnienia u pracodawcy okres od 12 października 1976 r. w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy. Wynika to z dokonanych przez Sąd meriti miarodajnych ustaleń faktycznych. Zasadnie bowiem Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że rozpoczęcie przez ubezpieczonego świadczenia pracy w (...) – Zakładzie (...) w S. wymagało wykonania szeregu badań lekarskich i wydania orzeczenia lekarskiego stwierdzającego zdolność ubezpieczonego do zajmowania nadal obecnego stanowiska pracy. Badania te były wykonywane w okresie od 12 do 18 października 1976 r. i zakończyły się wydaniem orzeczenia lekarskiego stwierdzającego zdolność ubezpieczonego do zajmowania dotychczasowego stanowiska pracy, po czym ubezpieczony faktycznie w dniu
25 października 1976 r. przystąpił do świadczenia pracy. Omawiane okoliczności – jak trafnie uznał Sąd Okręgowy – układają się w pewien logiczny ciąg zdarzeń i świadczą o tym, że ubezpieczony po zakończeniu służby wojskowej wyraził wolę powrotu do pracy u dotychczasowego pracodawcy już w dniu 12 października 1976 r., a tylko konieczność wykonania badań lekarskich opóźniła faktyczne przystąpienie do świadczenia pracy.

Należy podkreślić, że taki rodzaj podjętych przez ubezpieczonego czynności od dnia 12 października 1976 r., a następnie faktyczne podjęcie pracy u pracodawcy u którego ubezpieczony był zatrudniony przed powołaniem do służby wojskowej, uprawnia do stwierdzenia, że okres ten związany z gotowością podjęcia pracy u dotychczasowego pracodawcy uprawnia do zaliczenia go do okresu składkowego. Składający apelację organ rentowy pomija, że powołanie do służby wojskowej nie powodowało rozwiązania stosunku pracy, który nadal trwał, zawieszone były jedynie prawa i obowiązki stron umowy o pracę. Stosunek pracy ustawał wówczas, gdy pracownik zgodnie z art. 120 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej w terminie 30 dni od dnia zwolnienia ze służby wojskowej nie zgłosił się do zakładu pracy zatrudniającego go przed powołaniem do tej służby. W rozważanej sprawie taka sytuacja nie miała jednak miejsca, ponieważ ubezpieczony dochował wymienionego terminu.

Należy wprawdzie zgodzić się z apelującym organem rentowym, że rzeczywiście art. 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi, że jedynie okres służby wojskowej jest okresem składkowym (pkt 4), a ponadto okresami składowymi się okresy opłacania składek (pkt 2), ale jednocześnie w orzecznictwie wyrażany jest pogląd, że do uznania okresu zatrudnienia do okresu składowego nie jest konieczne wykazanie przez ubezpieczonego opłacenia przez pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2007r., sygn. II UK 185/06, OSNP 2008/9 – 10/143, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19 września 2012r., sygn. III AUa 458/12, Lex nr 1220517). Tym samym wbrew twierdzeniom apelacji zamiar ustawodawcy w zakresie uznawania konkretnych okresów za okresy składkowe nie jest skierowany na konieczność opłacenia składki na ubezpieczenie społeczne. Ponadto przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustanawiają też przypadki uznawania całkowicie fikcyjnych okresów, gdy nie jest ani świadczona praca ani nie jest wypłacane wynagrodzenie do okresów składkowych i tak m.in. jest z okresem powołania do służby wojskowej. Nie chodzi zatem o sam fakt świadczenia pracy czy opłacenia składki, szczególnie gdy faktycznie podjęcie zatrudnienia, wiążące się już z wypłatą wynagrodzenia było niezależne od woli pracownika, ponieważ wymagało wykonania szeregu badań lekarskich bez których ubezpieczony nie mógłby być dopuszczony do wykonywania pracy.

W tym stanie rzeczy zaakceptować należało stanowisko Sądu Okręgowego, wyrażane również w orzecznictwie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 5 października 2010 r., sygn. III AUa 621/10, OSAB 2010/3/77 – 87), że wliczeniu do stażu ubezpieczeniowego jako okres składowy podlega również okres od zgłoszenia gotowości do podjęcia pracy po zakończeniu zasadniczej służby wojskowej do dnia faktycznego podjęcia pracy. Konstatacji tej w rozważanej sprawie nie zmienia eksponowany w apelacji fakt, że ubezpieczony w okresie od dnia 19 października 1976 r. do dnia 24 października 1976 r. nie wykonywał faktycznie pracy, gdyż nie zmienia to ostatecznego wniosku, że również w tym okresie pozostawał on w gotowości do pracy, co potwierdza fakt, że od 25 października 1976 r. Z. R. faktycznie rozpoczął świadczenie pracy.

Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, iż ustalenia Sądu I instancji, odnośnie gotowości ubezpieczonego do pracy, poprzez zgłoszenie się do pracodawcy w dniu 12 października 1976 r., gdy otrzymał skierowanie na badania lekarskie, są pełne i prawidłowe. Sąd Okręgowy w sposób właściwy ocenił zaś charakter spornego w niniejszej sprawie okresu i przypisał mu właściwą rolę, jaką była faktyczna gotowość ubezpieczonego do pracy u pracodawcy u którego był on zatrudniony przed powołaniem do służby wojskowej i przygotowanie do podjęcia u tego pracodawcy zatrudnienia po zwolnieniu z wojska. Następnie Sąd meriti zgodnie z zasadami prawidłowego rozumowania uznał, że okres ten powinien być traktowany jako składkowy i rozumowaniu Sąd meriti nie sposób dopatrywać się jakichś błędów logicznych. W tym stanie rzeczy apelacja organu rentowego, która w żaden sposób nie podważała dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych, nie mogła osiągnąć pożądanego skutku.

Przedstawiona przez Sąd Okręgowy prawidłowa ocena całokształtu materiału dowodowego oraz prawidłowa wykładania przepisu art. 120 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, jaka legła u postaw rozstrzygnięcia, powodowała że konieczne było zaliczenie ubezpieczonemu okresu od dnia 12 października 1976 r. do dnia 24 października 1976 r. do okresów ubezpieczenia.

Udowodniony zatem przez ubezpieczonego wskazany wyżej okres składkowy powoduje, że wymagany przez art. 58 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych warunek posiadania 30 lat okresów składkowych jest spełniony.

Przedstawione wyżej uwarunkowania dotyczące wykazania przez ubezpieczonego okresów składkowych, dostrzeżone również przez Sąd Okręgowy, powodują bezzasadność zarzutów apelacji organu rentowego, który nie mógł doprowadzić do zmiany wyroku Sądu Okręgowego i z tych przyczyn Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.

SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko SSO del. Gabriela Horodnicka

- Stelmaszczuk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE