UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 listopada 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział wT. odmówił Z. K. (2) prawa do emerytury.

Od decyzji powyższej wnioskodawca odwołał się w dniu 1 lutego 2013, wnosząc o przyznanie żądanego prawa z uwagi na to, że przepracował wymagane 15 lat w warunkach szczególnych. Wskazał, że pracował w takich warunkach także w okresach od 1 lipca 1970 roku do 27 października 1972 roku oraz od 5 listopada 1974 roku do 31 grudnia 1980 roku w Fabryce (...) S.A. w P.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Z. K. (2), urodzony w dniu (...), złożył w dniu 14 listopada 2012 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 w aktach ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący ponad 25 lat. ZUS zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od 1 lipca 1985 roku do 31 grudnia 1998 roku w (...) S.A. Oddziale Elektrownia (...) w B.. W dniu 31 grudnia 2012 roku wnioskodawca rozwiązał stosunek pracy.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 1 września 1967 roku do 31 maja 1985 roku Z. K. (2) pracował w pełnym wymiarze czasu pracy w Fabryce (...) S.A. w P.W świadectwie pracy i angażach wystawionych wnioskodawcy przez ww. zakład pracy wskazano, że był on zatrudniony na stanowisku ślusarza.

(dowód: świadectwo pracy, angaże w aktach osobowych wnioskodawcy)

W trakcie zatrudnienia w (...) S.A. w P. wnioskodawca w okresach od 1 lipca 1970 roku do 27 października 1972 roku oraz od 5 listopada 1974 roku do 31 grudnia 1980 roku wnioskodawca pracował w wydziale M-33 na stanowisku ślusarza w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych.

W wydziale M-33 pracowali na jednej hali spawacze, malarze i ślusarze. W wydziale tym wnioskodawca składał elementy do wielkogabarytowych urządzeń górniczych, takich np. urządzeń wyciągowych, zsypów, słupów itp. Elementy te były przesyłane do wydziału M-33 z wydziału przygotowawczego. Były to blachy, płaskowniki. Wnioskodawca składał ww. elementy zgodnie z rysunkiem technicznym, a następnie sczepiał przy pomocy spawania elektrycznego. Elementy, które nie pasowały do siebie, były dopalane do wymiaru za pomocą palnika acetylenowo-tlenowego, a następnie szlifowane przy pomocy szlifierki pneumatycznej. W końcowej fazie wnioskodawca usuwał przy pomocy palnika stężenia pomocnicze i wygładzał je szlifierką. Zdarzało się, że wnioskodawca musiał przy pomocy wiertarki pneumatycznej wiercić otwory, aby połączyć urządzenie z kolejnymi elementami, a niekiedy musiał też nitować elementy przy pomocy nitownicy pneumatycznej. Wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i nie był oddelegowywany do żadnej innej pracy.

Stanowisko pracy wnioskodawcy znajdowało się w niewielkiej odległości od stanowisk spawaczy i było oddzielone od nich kurtyną z blachy, która chroniła jedynie od światła. Zapylenie i zadymienie na stanowisku pracy wnioskodawcy było takie same jak na całej hali.

(dowód: zeznania świadków S. D. i E. Ś. k. 21-22, 23 oraz M. Z. k. 29, 30, zeznania wnioskodawcy k. 29, 30 w zw. z k. 11, 12 w aktach sprawy)

(...) S.A. wystawiła wnioskodawcy w dniu 18 sierpnia 1999 roku świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym stwierdziła, że pracował on w takich warunkach w okresach: od 1 lipca 1970 roku do 27 października 1972 roku oraz od 5 listopada 1974 roku do 31 grudnia 1980 roku na stanowisku ślusarza wykonującego pracę w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych (Dział XIV, poz. 12, pkt 18 Wykazu A stanowiącego załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których wykonywane są prace w warunkach szczególnych.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych w aktach osobowych wnioskodawcy)

Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia od 1 lipca 1970 roku do 27 października 1972 roku oraz od 5 listopada 1974 roku do 31 grudnia 1980 roku, staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach, łącznie z okresem niekwestionowanym przez organ rentowy wynosi więcej niż 15 lat.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy zważył i ocenił co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy – w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2). Od 1 stycznia 2013 roku dla nabycia prawa do emerytury wcześniejszej nie jest już natomiast wymagane uprzednie rozwiązanie stosunku pracy.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

- ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami. Dodatkowo wskazać należy, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, w dniu(...) roku ukończył 60 lat, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego i na w dniu 31 grudnia 2012 roku rozwiązał stosunek pracy.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w okresach od 1 lipca 1970 roku do 27 października 1972 roku oraz od 5 listopada 1974 roku do 31 grudnia 1980 roku w Fabryce (...) S.A. w P.Sąd oparł się na zeznaniach świadków S. D., E. Ś. oraz M. Z.

Z zeznań powyższych wynika, jakie konkretnie prace wnioskodawca wykonywał we wskazanych wyżej okresach. W zeznaniach tych nie ma sprzeczności, są one logiczne i spójne i korespondują z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Organ rentowy nie przedstawił zaś w toku postępowania żadnych dowodów, które pozwoliłyby na podważenie wiarygodności złożonych zeznań.

Będąc zatrudnionym w Fabryce (...) S.A. w P. wnioskodawca w okresach od 1 lipca 1970 roku do 27 października 1972 roku oraz od 5 listopada 1974 roku do 31 grudnia 1980 roku pracował w wydziale M-33, w którym składał elementy do wielkogabarytowych urządzeń górniczych (np. urządzeń wyciągowych, zsypów, słupów itp.). Elementy te (np. blachy, płaskowniki itp.) były przesyłane do wydziału M-33 z wydziału przygotowawczego. Wnioskodawca składał ww. elementy zgodnie z rysunkiem technicznym, a następnie sczepiał przy pomocy spawania elektrycznego. Elementy, które nie pasowały do siebie, były dopalane do wymiaru za pomocą palnika acetylenowo-tlenowego, a następnie szlifowane przy pomocy szlifierki pneumatycznej. W końcowej fazie wnioskodawca usuwał przy pomocy palnika stężenia pomocnicze i wygładzał je szlifierką. Czasami zdarzało się, że wnioskodawca musiał przy pomocy wiertarki pneumatycznej wiercić otwory, aby połączyć urządzenie z kolejnymi elementami, a niekiedy musiał też nitować elementy przy pomocy nitownicy pneumatycznej.

Dodać należy, iż stanowisko pracy wnioskodawcy znajdowało się w niewielkiej odległości od stanowisk spawaczy i było oddzielone od nich kurtyną z blachy, która chroniła jedynie od światła. Zapylenie i zadymienie na stanowisku pracy wnioskodawcy było takie same jak na całej hali.

Mając powyższe na względzie, nie budzi wątpliwości, że wnioskodawca wykonywał w spornych okresach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace wymienione w Wykazie A, Dziale XIV, poz. 12 (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym), Dział III poz. 78 (szlifowanie wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowanie mechaniczne) oraz poz. 79 (kucie ręczne w kuźniach przemysłowych oraz obsługa młotów mechanicznych).

Wbrew twierdzeniom organu rentowego, do podważenia opinii nie może prowadzić okoliczność, że stanowisko ślusarza nie jest wymienione w wykazie A i B do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nie powinno bowiem budzić wątpliwości, że o zakwalifikowaniu danej pracy do prac wykonywanych w warunkach szczególnych decyduje nie nazwa stanowiska pracy, a rodzaj wykonywanych czynności (por. chociażby uzasadnienie Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 roku, I UK 393/10, LEX Nr 950426).). Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika zaś, iż wszystkie prace wykonywane przez wnioskodawcę w spornych okresach, mimo że był zatrudniony na stanowisku ślusarza, były pracami w warunkach szczególnych.

Na zasadność opinii bez wpływu pozostaje także okoliczność, że prace, które wykonywał wnioskodawca są wymienione w wykazie A w gałęziach przemysłu, do których nie należała (...). Wszystkie te prace, co wynika z zeznań świadków i wnioskodawcy, były bowiem wykonywane w ww. zakładzie pracy, a do tego prace te są wymienione w wydanym na podstawie § 1 ust. 2 ww. rozporządzenia zarządzeniu Nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w warunkach szczególnych w wykazie A (Dz. U. WUG z 12 sierpnia 1983r. Nr 8, poz. 12), które to zarządzenie określało w spornych okresach stanowiska pracy w warunkach szczególnych w zakładach pracy, do których należała (...) w P.

W świetle materiału dowodowego zebranego w sprawie należało stwierdzić, iż zakład pracy w wystawionym wnioskodawcy świadectwie pracy w warunkach szczególnych nie sprecyzował wyczerpująco rodzaju wykonywanej przez niego pracy zgodnie z załącznikiem A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Ustaleń w tym zakresie Sąd dokonał w oparciu o zeznań świadków i wnioskodawcy. Z dowodów tych wynika, że wnioskodawca nie tylko pracował w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych, ale do jego podstawowych obowiązków należało spawanie i cięcie metali, a także szlifowanie i polerowanie mechaniczne oraz obsługa młotów mechanicznych. Wszystkie te prace, jak to wyżej wskazano, są pracami w warunkach szczególnych.

Dodatkowo wskazać należy, iż kwestie dotyczące oceny, czy prace wykonywane przez ślusarzy zatrudnionych w (...) były wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego i w tożsamych, jak w sprawie niniejszej okolicznościach faktycznych, Sąd uznawał, że prace te, z uwagi na ich znaczną szkodliwość dla zdrowia oraz znaczny stopień uciążliwości, należy zaliczać do pracy w warunkach szczególnych. Podobne stanowisko zajmował Sąd Apelacyjny w Łodzi, m.in. w wyrokach z dnia 20 grudnia 2011 roku w sprawie III AUa 1436/11, z dnia 18 grudnia 2012 roku w sprawie III AUa 806/12, 6 lutego 2013 roku w sprawie III AUa 769/12 oraz z dnia 26 czerwca 2013 roku w sprawie III AUa 1570/12.

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego zasadne było zatem przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał w okresach zatrudnienia od 1 lipca 1970 roku do 27 października 1972 roku oraz od 5 listopada 1974 roku do 31 grudnia 1980 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace w warunkach szczególnych.

W związku z tym, że wykazane przez wnioskodawcę okresy pracy w warunkach szczególnych wynoszą więcej niż 15 lat, stwierdzić należało, iż spełnia on wszystkie wymagane prawem warunki do uzyskania prawa do emerytury zgodnie z art. 32 ust. 1 w zw. z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477¹⁴§ 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE