UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 kwietnia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił J. B. prawa do emerytury pomostowej, podnosząc że nie wykonywał on prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 oraz 3 ustawy pomostowej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 664) po 31 grudnia 2008r..

J. B. wniósł odwołanie od tej decyzji podnosząc, iż w wykonywał pracę w warunkach szczególnych od 9 stycznia 2018 roku do 21 stycznia 2018 roku.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie powielając argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. B., urodzony (...), złożył w dniu 8 marca 2018 roku wniosek o emeryturę pomostową. Wnioskodawca rozwiązał stosunek pracy.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt o emeryturę pomostową)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił zaliczenia J. B. do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością od dnia 9 stycznia 2018 roku do 21 stycznia 2018 roku. W uzasadnieniu podniesiono, że praca wykonywana przez zaledwie 13 dni nie wyczerpuje definicji pracy w warunkach szczególnych z art. 3 ust 1 ustawy pomostowej.

Skarżący udowodnił ogólny okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 30 lat , 10miesięcy i 14 dni, w tym 18 lat, 11 miesięcy i 19 dni okresu pracy w warunkach szczególnych do 31 grudnia 1998 roku na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

(dowód: decyzja z dnia 4 lipca 2018 roku, k. 19 akt o emeryturę pomostową)

W okresie od 29 czerwca 1983 roku do 31 sierpnia 2002 roku J. B. pracował w Zespole Zakładów (...) w O., gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych wymienioną w rozporządzeniu Rady Ministrów 7 lutego 1983r. wymienioną w wykazie A dziale V (w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych) poz. 11 – prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych na stanowiskach: przerabiacz mas ceramicznych, młynowy surowców mineralnych, zestawiacz surowców mineralnych.

(dowód: świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych z 15 stycznia 2015 roku – k. 6 akt o emeryturę pomostową)

Do obowiązków skarżącego w okresie od 29 czerwca 1983 roku do 31 sierpnia 2002 roku należało zasypywanie silosów substancjami pylistymi służącymi do produkcji płytek ceramicznych bądź wsypywanie gliny do młyna. Wnioskodawca zajmował się wytwarzaniem masy, z której następnie były produkowane płytki ceramiczne.

(dowód: zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 6 września 2018r. – od minuty 9:50 do minuty 17:50)

Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy w/w okres do prac w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (okoliczność bezsporna)

W 9 stycznia 2018 roku wnioskodawca podpisał umowę o pracę na okres próbny z Przedsiębiorstwem (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością na okres od dnia 9 stycznia 2018 roku do 21 stycznia 2018 roku w charakterze sortowacza odpadów komunalnych, w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: umowa o pracę z dnia 4 9 stycznia 2018 roku – k. 3 akt osobowych wnioskodawcy)

Do stałych obowiązków wnioskodawcy w okresie zatrudnienia do dnia 9 stycznia 2018 roku. do dnia 21 stycznia 2018 roku należało sortowanie śmieci komunalnych. Śmieci były wsypywane na taśmy i po niej się przemieszczały. Wnioskodawca pracował w hali przy taśmie, po której przemieszczały się śmieci. Wnioskodawca segregował śmieci ręcznie, pobierając je z taśmy, a następnie wrzucając do specjalnie przygotowanych koszy, przeznaczonych odrębnie na plastyk, aluminium, szkło, papier, odpady sanitarne.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 21 stycznia 2018 roku. – k. 12 akt o emeryturę pomostową, zeznania świadka M. A.- protokół rozprawy z dnia 6 września 2018r. – od minuty 6:02 do minuty 9:00, zeznania świadka B. C. - protokół rozprawy z dnia 6 września 2018r. – od minuty 2:28 do minuty 6:00, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 6 września 2018r. – od minuty 9:50 do minuty 17:50)

Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w dniu 22 stycznia 2018 r. wystawiło wnioskodawcy zaświadczenie o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych. Zaświadczono w nim, że J. B. w okresie od 9 stycznia 2018 roku do 21 stycznia 2018 roku wykonywał w wymiarze pełnego etatu prace przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prace na wysypiskach i wylewiskach nieczystości związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym na stanowisku ładowacz nieczystości stałych, wymienione w załączniku nr 1 poz. 38 z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych.

(dowód: zaświadczenie z 22 stycznia 2018 roku – k. 13 akt o emeryturę pomostową)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 965 ze zm.) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5. przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

6. po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Prawo do emerytury pomostowej zgodnie z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowej przysługuje również osobie, która:

1)po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2)spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3)w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 i art. 49 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych, jest legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów) oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 1 stycznia 2009 r. W przypadku kiedy osoba ubiegająca się o to świadczenie nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do "nowego" świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany ( tak: wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., sygn. akt II UK 164/11, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 2 kwietnia 2014 r., III AUa 2302/13).

W będącej przedmiotem osądu sprawie poza sporem było, że wnioskodawca wykonywał w okresie od dnia 29 czerwca 1983 roku do 31 sierpnia 2002 roku pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Organ rentowy zaliczył mu bowiem ten okres do szczególnego stażu pracy zaskarżoną decyzją.

Przyczyną odmowy przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej było ustalenie przez ZUS, że wnioskodawca po 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Prace w szczególnych warunkach – zgodnie z art. 3 ust 1 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace związane z czynnikami ryzyka wymienionymi w art. 3 ust 2 ustawy, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei prace o szczególnym charakterze – zgodnie z art. 3 ustęp 3 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Wnioskodawca nie dysponował zaświadczeniem o okresach pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy, za okresy przypadające przed dniem 1 stycznia 2009 r., jak tego wymaga art. 51 ustawy o emeryturach pomostowych, a li tylko świadectwem pracy w warunkach szczególnych.

Wnioskodawca - jak wynika ze świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych- w Zespole Zakładów (...) w O. w okresie od 29 czerwca 1983 roku do 31 sierpnia 2002 roku wykonywał, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych na stanowiskach: przerabiacz mas ceramicznych, młynowy surowców mineralnych, zestawiacz surowców mineralnych, wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów 7 lutego 1983r. w wykazie A dziale V (w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych) poz. 11

Zakres przedmiotowy prac zaliczanych przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych jest znacznie węższy niż ten określony w wykazie takich prac zamieszczonych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 1983r. wydanym na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Celem ustawy o emeryturach pomostowych była bowiem likwidacja możliwości wcześniejszego przechodzenia na emeryturę przez niektóre grupy zawodowe. Ustawodawca uznał, że wprowadzone w 1983 r. przepisy regulujące te kwestie (w szczególności rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.) przewidują zbyt szeroką grupę uprawnionych do wcześniejszych świadczeń emerytalnych i niezbędna jest konsekwentna realizacja założeń reformy systemu ubezpieczeń społecznych, co do stopniowej likwidacji możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę. W wyniku reformy systemu ubezpieczeń społecznych, zgodnie z regulacjami zawartymi w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227) ulegała stopniowej likwidacji możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę. Zatem nie wszystkie osoby korzystające w starym systemie emerytalnym z obniżonego wieku emerytalnego będą mogły skorzystać z emerytur pomostowych.

Podkreślić należy, że prawo do emerytury pomostowej jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo. Podzielając takie rozumienie przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, należy stwierdzić, że ustawodawca w załącznikach nr 1 i 2 w sposób ścisły i wyczerpujący uregulował rodzaje prac wykonywanych w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze. Oznacza to, że wymienione w nim prace stanowią katalog zamknięty i tym samym wyłącznie wykonywanie tych prac uprawnia do nabycia emerytury pomostowej.

Wśród prac wymienionych przez ustawodawcę w załączniku nr 1 oraz nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych jako prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie ma prac wykonywanych przez skarżącego tj. prac przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych. Do prac w warunkach szczególnych w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych ustawodawca zalicza tylko prace bezpośrednio przy formowaniu wyrobów ogniotrwałych wielkogabarytowych przy użyciu ręcznych narzędzi wibracyjnych (poz. 18 załącznika nr 1) oraz przy ręcznym formowaniu, odlewaniu, czyszczeniu lub szkliwieniu wyrobów ceramicznych ( poz. 19 załącznika nr 1 ). Wnioskodawca takich prac nie wykonywał. Jego obowiązki – jak wynika z jego zeznań- miały zgoła odmienny charakter. Do obowiązków skarżącego należało zasypywanie silosów substancjami pylistymi służącymi do produkcji płytek ceramicznych bądź gliny do młyna. Wnioskodawca zajmował się zatem wytwarzaniem masy, z której następnie były produkowane płytki ceramiczne.

Wyklucza to możliwość zaliczenia skarżącemu do szczególnego stażu pracy okresu zatrudnienia od 1983 r. do 2002r. w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych W tym okresie skarżący wykonywał wprawdzie prace w szczególnych warunkach, ale jedynie w rozumieniu w ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Tych wykonywanych przez wnioskodawcę prac ustawodawca nie zaliczył do prac w szczególnych warunkach lub charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Skoro zaś prace jakie wykonywał wnioskodawca nie zostały obecnie wymienione ani w załączniku Nr 1 ani Nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, to nie przysługuje mu prawo do tego świadczenia.

Praca wnioskodawcy przy produkcji materiałów ogniotrwałych oraz wyrobów ceramicznych była zatem pracą w szczególnych warunkach, ale jedynie w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jako wymieniona w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 1983r. w wykazie A Dziale V poz. 11. Nie była natomiast pracą w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, jak prawidłowo ustalił ZUS, gdyż nie jest wymieniona jako taka w załączniku nr 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Aby wnioskodawca mógł otrzymać prawo do emerytury musiałby zatem wykazać, że wykonywał prace w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych po dniu 31 grudnia 2008r.

Skarżący podniósł, że taką prace wykonywał w Przedsiębiorstwie (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, gdzie pracował od dnia 9 stycznia 2018 roku do 21 stycznia 2018 roku. Celem wykazania tej okoliczności załączył zaświadczenie o wykonywaniu pracy w warunkach szczególnych, w którym Przedsiębiorstwo (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zaświadczyło, że wnioskodawca w w/w okresie wykonywał w wymiarze pełnego etatu prace przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prace na wysypiskach i wylewiskach nieczystości związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym na stanowisku ładowacz nieczystości stałych, wymienione w załączniku nr 1 poz. 38 z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych.

Organ rentowy zakwestionował powyższe zaświadczenie z uwagi na zbyt krótki okres zatrudnienia skarżącego oraz zakres prac skarżącego. Zdaniem organu rentowego praca nawet w warunkach szczególnych, ale przez stosunkowo krótki okres czasu, nie jest w stanie zadziałać szkodliwie na organizm ubezpieczonego jak tego wymaga art. 3 ustawy. Zaprzeczenie przez organ rentowy prawdziwości wystawionego skarżącemu zaświadczenia o pracy w warunkach szczególnych przerzuciło na niego ciężar wykazania, że taką pracę rzeczywiście wykonywał.

Wnioskodawca nie sprostał temu obowiązkowi. Do stałych obowiązków wnioskodawcy w spornym okresie – jak wynika z zeznań wnioskodawcy i świadków - należało sortowanie śmieci komunalnych przemieszczających się po taśmie. Wnioskodawca pracował w hali przy taśmie, po której przemieszczały się śmieci. Wnioskodawca segregował śmieci ręcznie, pobierając je z taśmy, a następnie wrzucając do specjalnie przygotowanych koszy, przeznaczonych odrębnie na plastyk, aluminium, szkło, papier, odpady sanitarne.

Do prac w warunkach szczególnych ustawodawca w załączniku nr 1 poz. 38 z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych zalicza prace przy wywozie nieczystości stałych i płynnych oraz prace na wysypiskach i wylewiskach nieczystości związane z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym.

Wnioskodawca nie zajmował się wywozem nieczystości stałych i płynnych ani nie pracował na wysypiskach i wylewiskach nieczystości. Jego praca nie była też obarczona bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym jak tego wymaga ustawodawca. Wnioskodawca segregował wszak ręcznie pojedyncze śmieci tj. papier, butelki szklane i plastykowe, puszki aluminiowe, odpady sanitarne, przemieszczające się po taśmie. Praca ta nie wymagała znacznego wysiłku fizycznego. Oznacza to, że zaświadczenie wystawione przez pracodawcę o wykonywaniu przez skarżącego pracy w warunkach szczególnych jest błędne. Praca wykonywana przez wnioskodawcę przy sortowaniu odpadów komunalnych nie mieści się pojęciu prac wymienionych w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych zał. 38.

Rację ma także organ rentowy zarzucając, że zaliczeniu spornego okresu do prac w warunkach szczególnych przeciwstawia się także zbyt krótki okres zatrudnienia wnioskodawcy trwający faktycznie tylko 13 dni. Praca w tak krótkim okresie nie mogła negatywnie wpłynąć na stan zdrowia skarżącego i nie można uznać, aby miała ona dla niego charakter stały. Sąd podziela w całości stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 stycznia 2016r. w sprawie I UK 269/15, że sporadyczne i krótkotrwałe wykonywanie czynności w narażeniu na czynniki ryzyka, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 965 ze zm.) , nie stanowi wykonywania pracy w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy w rozumieniu art. 3 ust. 4 tej ustawy.

Skoro wnioskodawca nie wykonywał prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych po dniu 31 grudnia 2008r., to prawo do emerytury pomostowej mógłby nabyć tylko wówczas, gdyby okres jego pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS był jednocześnie okresem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, co jednak – jak wykazano wyżej - nie miało miejsca.

Powyższe sprawia, iż wnioskodawca nie wykazał co najmniej 15 - letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a tym samym nie nabył prawa do emerytury pomostowej.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, uznając odwołanie za nieuzasadnione, na podstawie art. 477¹⁴§ 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

WYROK

UZASADNIENIE