UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 września 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. odmówił ubezpieczonej J. W. prawa do emerytury. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ rentowy podniósł, iż ubezpieczona nie spełnia warunków wymaganych art. 32 w związku z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Organ rentowy na dzień 1 stycznia 1999r. uznał za udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe wraz z okresami uzupełniającymi w wymiarze 20 lat, w tym 13 lat, 6 miesięcy i 19 dni pracy wykonywanej w szczególnym charakterze.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona. Podnosiła, iż spełnia warunki do przyznania emerytury.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

J. W. urodziła się (...) Od dnia 24 listopada 2007r. uprawniona jest do pobierania emerytury nauczycielskiej. W dniu 29 sierpnia 2017r. ubezpieczona zgłosiła wniosek o przyznanie emerytury z tytułu wykonywania pracy
w szczególnym charakterze. Odwołująca nie przystąpiła do Otwartego Funduszu Emerytalnego. Organ rentowy uznał za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r. okresy składkowe i nieskładkowe wraz z okresami uzupełniającymi w wymiarze 20 lat, w tym 13 lat, 6 miesięcy i 19 dni pracy wykonywanej w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Pismem z dnia 18 października 2017r. ZUS skorygował okres pracy w szczególnym charakterze na 13 lat, 7 miesięcy i 7 dni.

Na uznane okresy pracy w szczególnym charakterze - nauczyciela złożyły się okres zatrudnienia od 1 września 1982r. do 31 sierpnia 1983r. w Przedszkolu nr (...) w K. oraz okres pracy od 1 września 1983r. do 31 grudnia 1998r. w Zespole (...) w K.. Z okresu pracy w Zespole (...) w K. wyłączone zostały jednak okresy urlopów szkoleniowych: od 7 do 29 października 1983r., od 4 do 16 czerwca 1984r., od 9 do 19 kwietnia 1985r., od 15 do 17 maja 1985r., od 23 do 27 września 1985r. oraz od 16 do 18 października 1985r. (58 dni). Nie zostały również uwzględnione okresy zasiłków chorobowych przypadających po 14 listopada 1991r., tj. od 30 listopada 1992r. do 4 grudnia 1992r., od 8 do 30 marca 1994r., od 24 listopada 1994r. do 2 grudnia 1994r., od 5 grudnia 1994r. do 31 stycznia 1995r., od 20 do 21 kwietnia 1995r., 27 kwietnia 1995r., 23 października 1995r., od 18 marca 1996r. do 31 lipca 1996r., od 7 do 15 stycznia 1997r., od 4 kwietnia 1997r. do 20 czerwca 1997r., od 9 marca 1998r. do 25 czerwca 1998r., 12 listopada 1998r. ZUS nie uwzględnił również do stażu pracy w szczególnym charakterze okresu urlopu wychowawczego od 25 grudnia 1987r. do 31 sierpnia 1989r., z tym jednak, że do stażu pracy w szczególnym charakterze uwzględnił okres urlopu macierzyńskiego przypadający w okresie urlopu wychowawczego związany z urodzeniem drugiego dziecka od 21 września 1988r. do 27 grudnia 1988r. dowód: akta ZUS.

Odwołanie jest nieuzasadnione.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017r., poz. 1383 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust.1. Ust. 2 art. 32 ustawy stanowi, iż za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. W ust. 4 powołanego art. 32 ustawy wskazano, iż wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych tj. rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do uzyskania prawa do emerytury wymagany jest dla kobiety okres zatrudnienia w wymiarze 20 lat /§3/. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnie wiek emerytalny, wynoszący dla kobiet 55 lat, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych /§ 4 ust.2/. Praca w warunkach szczególnych winna być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku /§ 2 ust. 1/.

Ubezpieczona co prawda na dzień 1 stycznia 1999r. wykazała 20-letni okres składkowy i nieskładkowy wraz z okresami uzupełniającymi, w dniu 15 października 2013r. osiągnęła 55 rok życia oraz nie jest członkiem OFE. Nie udowodniła jednak na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS 15-letniego okresu pracy w szczególnym charakterze.

ZUS za okresy pracy w szczególnym charakterze uznał okresy pracy nauczyciela od
1 września 1982r. do 31 sierpnia 1983r. w Przedszkolu nr (...) w K. oraz okres pracy od 1 września 1983r. do 31 grudnia 1998r. w Zespole (...) w K., z wyłączeniem z okresu pracy w Zespole (...) w K. okresów zasiłków przypadających po 14 listopada 1991r., okresy urlopów szkoleniowych oraz okres urlopu wychowawczego (urlop macierzyński wliczono), co łącznie dało staż pracy w szczególnym charakterze w wymiarze 13 lat, 7 miesięcy i 7 dni.

Zdaniem sądu z okresu pracy w szczególnym charakterze brak było podstaw do wyłączenia zwolnień lekarskich od 30 listopada 1992r. do 4 grudnia 1992r., od 8 do 30 marca 1994r., od 24 listopada 1994r. do 2 grudnia 1994r., od 5 grudnia 1994r. do 31 stycznia 1995r., od 20 do 21 kwietnia 1995r., 27 kwietnia 1995r., 23 października 1995r., od 18 marca 1996r. do 31 lipca 1996r., od 7 do 15 stycznia 1997r., od 4 kwietnia 1997r. do 20 czerwca 1997r., od 9 marca 1998r. do 25 czerwca 1998r., 12 listopada 1998r. Odwołać się w tym miejscu należy do poglądu Sądu Najwyższego, który podziela Sąd orzekający w niniejszej sprawie, iż wykazanie w dniu 1 stycznia 1999r. określonego w art. 184 ustawy z 1998r. o emeryturach i rentach z FUS okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego, według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 obowiązujących po dniu 1 lipca 2004r. czyli z pominięciem okresów zasiłków chorobowych. Sytuacja osób wymienionych w art. 184 ustawy, opisywana jako ekspektatywa prawa podmiotowego, polega na spełnieniu się tylko części stanu faktycznego koniecznego do nabycia prawa, które poprzedza i zabezpiecza przyszłe prawo podmiotowe. Ochrona ekspektatywy może wynikać z jej istoty, lecz może także zyskiwać wzmocnienie w prawie. Funkcję takiego wzmocnienia spełnił art. 184 ustawy emerytalno-rentowej wobec pozostających w toku stosunków nabywania prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach przed dniem 1 stycznia 1999r. W przepisie tym ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki stażu szczególnego i ogólnego i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym. Przez wydanie tego przepisu nastąpił stan związania, tj. zobowiązania się przez Państwo do powstrzymywania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Wobec tego przewidziana w ustawie ekspektatywa nie mogła wygasnąć wskutek nowej regulacji ustalania stażu pracy w szczególnych warunkach (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010r., sygn. II UK 313/09, LEX nr 604213; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011r., sygn. I UK 12/11, LEX nr 989126).

Do stażu pracy w szczególnym charakterze winny zostać ubezpieczonej uwzględnione również okresy urlopów szkoleniowych: od 7 do 29 października 1983r., od 4 do 16 czerwca 1984r., od 9 do 19 kwietnia 1985r., od 15 do 17 maja 1985r., od 23 do 27 września 1985r. oraz od 16 do 18 października 1985r. W ocenie Sądu Okręgowego brak jest podstaw do traktowania takich urlopów inaczej niż urlopów wypoczynkowych. Nie można przy tym nie zauważyć, iż organ rentowy nie wyłączył tych urlopów z okresów pracy nauczycielskiej ustalając ubezpieczonej prawo do emerytury w 2007r.

Do stażu pracy w warunkach szczególnych nie można natomiast uwzględnić okresu urlopu wychowawczego od 25 grudnia 1987r. do 20 września 1988r. oraz od 28 grudnia 1988r. do 31 sierpnia 1989r.

Okres urlopu wychowawczego można uwzględnić wyłącznie w ogólnym stażu ubezpieczeniowym, ale okres ten nie stanowi okresu pracy w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia
23 października 2012r., sygn. III AUa 1401/12, LEX nr 1236161; wyrok Sądu Apelacyjnego
w Katowicach z dnia 3 grudnia 2015r., sygn. III AUa 329/15, LEX nr 1963837; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2013r., sygn. I UK 561/12, LEX nr 1324260).

Reasumując należy stwierdzić, iż do stażu pracy w szczególnym charakterze należy uwzględnić okresy od 1 września 1982r. do 24 grudnia 1987r., od 21 września 1988r. do
27 grudnia 1988r. oraz od 1 września 1989r. do 31 grudnia 1998r. Okresy te stanowią łącznie 14 lat, 11 miesięcy i 1 dzień. Ubezpieczona nie wykazała zatem 15-letniego okresu pracy
w szczególnym charakterze, a tym samym nie spełnia wszystkich warunków do przyznania emerytury z tego tytułu.

W konsekwencji uznając zaskarżoną decyzję za prawidłową Sąd, na podstawie wyżej powołanych przepisów oraz art. 477¹⁴ § 1 k.p.c., oddalił odwołanie ubezpieczonej.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE