UZASADNIENIE WYROKU

z dnia 14 września 2018r.

Ł. S. stanął pod zarzutem popełnienia czynu:

I. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk polegającego na tym, że w okresie od 3-26 maja 2017r. w P. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, posługując się dowodem osobistym J. P., doprowadził firmę (...) Sp. z o. o. do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w postaci pieniędzy w kwocie 500,39 zł. tytułem zakupu kosmetyków marki A. poprzez wprowadzenie pracownika firmy M. K.w błąd co do swojej tożsamości oraz zamiaru wywiązania się z zaciągniętego zobowiązania na szkodę (...) Sp. z o. o.;

II. z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk polegającego na tym, że w okresie od 16-31 stycznia 2017r. w P. działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, posługując się dowodem osobistym K. J., doprowadził firmę (...) Sp. z o.o. do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem w postaci pieniędzy kwocie nie mniejszej niż 1000 zł. tytułem zakupu kosmetyków marki A. poprzez wprowadzenie pracownika firmy M. K. w błąd co do swojej tożsamości oraz zamiaru wywiązania się z zaciągniętego zobowiązania, na szkodę (...) Sp. z o.o.

Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach wyrokiem z dnia 5 czerwca 2018r., w sprawie o sygn. akt VI K 1063/17, uznał oskarżonego Ł. S. za winnego tego, że działając w krótkich odstępach czasu, z wykorzystaniem takiej samej sposobności dopuścił się stanowiących ciąg przestępstw z art. 91 § 1 kk czynów wyżej opisanych w punktach I i II, z których każdy wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 kk w zw. z art. 12 kk oraz przy przyjęciu, że opisana w punkcie II wartość mienia wynosi 994,62 zł. i za to na mocy art. 286 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk skazał go na jedną karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Na mocy art. 46 § 1 kk zobowiązano oskarżonego do naprawienia w całości szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego (...)
Sp. z o.o. w W. kwoty 1088,19 zł.

Na podstawie art. 624 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973r. o opłatach w sprawach karnych zwolniono oskarżonego od obowiązku zapłaty kosztów procesu, obciążając nimi Skarb Państwa.

Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego zaskarżając wymieniony wyrok w zakresie rozstrzygnięcia o karze oraz obowiązku naprawienia szkody na korzyść oskarżonego i zarzucając mu:

1. obrazę prawa materialnego, a to art. 46 kk w zw. z art. 86 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług, poprzez ich błędną wykładnię nieuwzględniającą faktu, iż pokrzywdzona jest czynnym podatnikiem podatku VAT, a przez co wartość podatku VAT podlega przez nią odliczeniu, co z kolei powoduje, iż wartość podatku VAT nie wcho dzi w zakres szkody, co z kolei oznacza, iż rzeczywistą szkodą poniesioną przez pokrzywdzoną jest kwota netto, podczas gdy w opisie czy wskazano kwotę brutto, zaś w pkt 2 wyroku, nakładającym na oskarżonego obowiązek naprawienia szkody, wartość szkody wskazano w kwocie brutto;

2. rażącą niewspółmierność orzeczonej względem oskarżonego kary pozbawienia wolności w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości przestępstwa jakiego dokonał oraz w relacji do celów, jakie kara ta powinna spełnić w zakresie prewencji szczególnej i społecznego oddziaływania polegającą na wymierzeniu oskarżonemu kary 6 miesięcy pozbawienia wolności, zamiast kary ograniczenia wolności polegającej na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne na okres 8 miesięcy, w wymiarze 20 godzin miesięcznie, przez niedocenienie znaczenia ustalonych w tej sprawie okoliczności łagodzących, takich jak stosunkowo młody wiek, częściowe naprawienie szkody, postawę oskarżonego po popełnieniu przestępstwa, zaś niedocenienie wymowy i znaczenia okoliczności takich jak ojcostwo oskarżonego, a także popełnienie przestępstw podobnych, co ostatecznie doprowadziło do wymierzenia oskarżonemu kary nieodpowiadającej jej celom i nieuwzględniającej ustawowych dyrektyw wymiaru kary, co w konsekwencji spowodowało wymierzenie mu rażąco niewspółmiernie wysokiej kary, a to kary pozbawienia wolności bez zawieszenia jej wykonania.

W oparciu o powyższe obrońca Ł. S. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

- odmienne orzeczenie co do rozstrzygnięcia obowiązku naprawienia szkody, poprzez orzeczenie wobec oskarżonego obowiązku naprawienia szkody w całości, tj. poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego kwoty netto, a to 884,71 zł.,

- zmianę skarżonego wyroku poprzez odmienne orzeczenie co do kary, a to orzeczenie wobec oskarżonego kary ograniczenia wolności polegającej na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne na okres 8 miesięcy w wymiarze 20 godzin miesięcznie;

- zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wg norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Analiza akt sprawy, pisemnych motywów zaskarżonego orzeczenia oraz wywiedzionej apelacji doprowadzić musiała do uznania, iż apelacja ta na uwzględnienie nie zasługuje, przez co zaskarżony wyrok został utrzymany w mocy.

Sąd I instancji w sposób wnikliwy i wszechstronny rozważył wszystkie dowody i okoliczności ujawnione w toku rozprawy i na ich podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne. Wina oskarżonego została należycie wykazana w toku procesu. Ocena zaś dowodów dokonana przez Sąd Rejonowy nie wskazuje błędów logicznych, jak też nie przekracza swobodnej oceny dowodów zakreślonych w art. 7 kpk. Oskarżony przyznał się do zarzucanych mu przestępstw, a przyznanie to znalazło całkowite oparcie w zgromadzonych w sprawie dowodach.

Ustaleń faktycznych oraz kwalifikacji prawnej obu czynów apelacja nie kwestionowała. Mając na uwadze zakres apelacji – kwestionującej wyłącznie decyzję Sądu o orzeczeniu wobec oskarżonego rażąco surowej kary oraz wysokość szkody jaką oskarżony obowiązany jest naprawić – zbędne jest szersze ustosunkowanie się do ustaleń faktycznych, jak też innych nie podniesionych w apelacji podstaw odwoławczych.

Wymierzenia oskarżonemu za przypisane przestępstwa jednej kary 6 miesięcy pozbawienia wolności w żadnym razie nie można oceniać w kategoriach orzeczenia kary rażąco surowej w kontekście wszystkich dyrektyw kary wskazanych w art. 53 kk i art. 58 § 1 kk.

Zgodnie z art. 53 kk sąd wymierzając karę musi uwzględnić, aby kara ta nie przekraczała stopnia winy, odzwierciedlała stopień społecznej szkodliwości czynów, równocześnie mogła zrealizować cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do oskarżonego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Z kolei art. 58 § 1 kk wskazuje, że wymierzenie kary pozbawienia wolności w przypadku ustawowej możliwości wyboru pomiędzy karami wolnościowymi a karą pozbawienia wolności nastąpić może jedynie wówczas gdy osiągnięcie celów kary nie jest możliwe bez orzeczenia kary pozbawienia wolności.

W niniejszej sprawie obrońca w uzasadnieniu apelacji jako okoliczności świadczące o możliwości orzeczenia wobec oskarżonego kary o charakterze wolnościowym w postaci kary 8 miesięcy ograniczenia wolności w wymiarze 20 godzin miesięcznie wskazał: stosunkowo młody wiek oskarżonego, częściowe naprawienie szkody, postawę oskarżonego po popełnieniu przestępstwa, jak również takie okoliczności jak ojcostwo oskarżonego, nieznaczna wysokość szkody poniesionej przez pokrzywdzoną spółkę oraz deklarację oskarżonego o chęci naprawy całości szkody. Okoliczności te świadczyć mają zdaniem obrońcy o tym, że stopień winy oskarżonego i społecznej szkodliwości czynów nie są na tyle wysokie, aby stosować wobec oskarżonego najsurowszą rodzajowo karę pozbawienia wolności. Nie sposób jednak uznać, aby wskazane okoliczności w sposób istotny mogły zmienić ocenę stopnia winy oskarżonego.

Wniosek o wymierzenie oskarżonemu kary o charakterze wolnościowym stoi przede wszystkim w jaskrawej sprzeczności z możliwością realizacji celów kary w zakresie zapobiegawczego oddziaływania na osobę sprawcy. Co prawda oskarżony przyznał się do winy, lecz nawet ta okoliczność nie może osłabić wymowy faktu, że był on uprzednio dwukrotnie karany na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania za przestępstwa oszustwa. W kontekście tych skazań, które nie doprowadziły do jakiejkolwiek zmiany w nastawieniu oskarżonego do przestrzegania porządku prawnego, wywodzenie, że kara o charakterze wolnościowym ma szansę na wywołanie w świadomości oskarżonego pożądanych zmian, stoi w jaskrawej sprzeczności z logiką i zasadami doświadczenia życiowego. Krytyczną ocenę wywodów apelacji w tym zakresie potęguje także pozostała uprzednia karalność. Wszak oskarżony był czterokrotnie karany za przestępstwa skierowane przeciwko mieniu (w tym raz w roku 2018 – karalność następcza), a także w 2018r. za czyn z art. 233 § 1 kk na kary w wariancie wolnościowym, a mimo to nie przyniosło to pożądanego efektu. Oskarżony wykazuje łatwą tendencję do łamania norm prawa. Orzeczona kara zdaniem Sądu odwoławczego jest zatem właściwą reakcją dla uzyskania zapobiegawczego i wychowawczego efektu zarówno w stosunku do oskarżonego, jak i społeczeństwa. Wielokrotne lekceważenie powagi orzeczeń sądowych nie mogło się zaś spotkać z pobłażaniem wymiaru sprawiedliwości. Stąd zgodzić się trzeba było również z bezwzględnym charakterem wymierzonej oskarżonemu kary. Jako osoba niedająca gwarancji, iż ponownie na drogę przestępstwa nie wkroczy, najzwyczajniej nie zasłużył on na zastosowanie instytucji z art. 69 § 1 kk, pomijając już fakt niemożności jej orzeczenia w świetle obecnego brzmienia przepisu art. 69 § 1 kk

Mając to na uwadze, za całkowicie nieuzasadnione uznać należy twierdzenia obrońcy o tym, że z uwagi na ustawową możliwość wymierzenia oskarżonemu kary wolnościowej, Sąd winien był zaniechać orzeczenia kary pozbawienia wolności.

Należy również zwrócić uwagę, iż przestępstwo określone w art. 286 § 1 kk zagrożone jest karą od 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. Zdaniem Sądu Odwoławczego wymierzenie kary w dolnej granicy ustawowego zagrożenia jest sprawiedliwym i w pełni adekwatnym do jego charakteru i wagi prawnokarnym następstwem popełnionych przez oskarżonego czynów.

O tym, że osoba oskarżonego nie rokuje na poprawę bez odpowiednio surowego potraktowania przekonuje zatem uprzednia karalność oskarżonego, łatwość w powracaniu na drogę przestępczą, obrazując ogólne negatywne nastawienie oskarżonego do obowiązku przestrzegania reguł porządku prawnego. Dotychczasowa postawa oskarżonego pozwala zatem na wykluczenie hipotezy o incydentalnym charakterze czynów oskarżonego i przekonuje o konieczności zastąpienia wolnościowych form represji bezwzględną karą pozbawienia wolności w orzeczonym wymiarze. Instytucja warunkowego zawieszenia wykonania kary może być stosowana jedynie wtedy, gdy jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżeniu powrotowi do przestępstwa. W ocenie Sądu odwoławczego powyższe przesłanki nie są spełnione w odniesieniu do oskarżonego. Inna kara, tj. o charakterze nieizolacyjnym, znajduje wtedy jedynie zastosowanie, gdy brak jest potrzeby zmiany postawy sprawcy czynu, która jest stabilna i pozytywna wobec porządku prawnego, a przestępstwo, którego się dopuścił jest tylko jednorazowym błędem życiowym, przypadkiem ocenionym przez niego negatywnie, epizodem, którego karygodność sam sobie uświadamia. W przypadku oskarżonego nie może być o tym mowy. Orzeczona kara, nie przekraczając stopnia winy oskarżonego i będąc adekwatną do ustalonego umiarkowanego stopnia społecznej szkodliwości czynów, poprzez jej realną dolegliwość ma daleko większe szanse wywołać u oskarżonego, jeśli nie szacunek, to przynajmniej respekt dla porządku prawnego, a przez to skłonić go w przyszłości do zaniechania popełniania kolejnych przestępstw, przynajmniej z obawy przed poznaną dolegliwością grożącej kary.

Sąd uznał, że mimo przyznania się oskarżonego Ł. S. oraz naprawienia w sposób częściowy szkody, które to okoliczności łagodzące k miał w polu widzenia Sąd meriti, nie sposób postawić wobec niego pozytywnej prognozy kryminologicznej i zastąpić karę pozbawienia wolności karą ograniczenia wolności. Ta z całą pewnością nie zrealizowałaby celów kary wobec oskarżonego jako osoby lekceważącej prawo, nie dającej posłuchu normom prawnym. Dodatkowo trzeba wskazać, iż nie przekonuje twierdzenie apelującego o powodzie naprawienia szkody przez oskarżonego jedynie poprzez zapłatę kwoty pieniężnej o wartości netto, a wynikającej z dwóch faktur, wszak to sam sprawca, posługując się dowodem osobistym innej osoby, był zamawiającym u pokrzywdzonej poszczególne artykuły kosmetyczne, a zatem winien był orientować się także i co do ich wartości.

Odnosząc się natomiast do drugiego zarzutu apelującego, a dotyczącego kwestii błędnego wyliczenia przez Sąd I instancji kwoty, którą oskarżony Ł. S. winien zapłacić pokrzywdzonej spółce tytułem obowiązku naprawienia szkody, albowiem nie uwzględnił faktu, że pokrzywdzona spółka jest czynnym podatnikiem podatku VAT, przez co wartość podatku VAT podlega przez nią odliczeniu, co z kolei powoduje, iż wartość podatku VAT nie wchodzi w zakres szkody (rzeczywistą szkodą poniesioną przez pokrzywdzoną jest kwota netto), trzeba stwierdzić, że nie da się obronić go w żaden sposób. Nie sposób zgodzić się z poglądem apelującego jakoby kwota podatku VAT, naliczonego i następnie uiszczonego przez pokrzywdzoną, stanowiąca konieczny wydatek przy rejestracji szkody wyrządzonej przestępstwem, nie stanowiła elementu tej szkody. W judykaturze przyjmuje się, że podatnik takie uprawnienie posiada, lecz realizować je może w określonych, restryktywnie wymienionych w ustawie o podatku VAT warunkach. Wymaganie więc od pokrzywdzonej przestępstwem spółki, aby wartość faktycznie poniesionej szkody pomniejszała o kwotę, której zwrotu dopiero może się ubiegać, jest niezasadne. Wysokość szkody powinna zatem uwzględniać wartość przedmiotów w kwocie, którą pokrzywdzona rzeczywiście – usuwając skutki czynu przestępnego wydatkowała (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 września 2007 r., II Aka 280/07).

Nie znajdując natomiast innych niż podniesione w apelacji uchybień, w szczególności tych podlegających uwzględnieniu niezależnie od kierunku i granic zaskarżenia orzeczenia, Sąd odwoławczy zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.

Nieuwzględnienie apelacji wywiedzionej na korzyść oskarżonego, zgodnie z art. 636 § 1 kpk, a przy braku warunków do zastosowania art. 624 § 1 kpk, skutkować musiało obciążeniem Ł. S. wydatkami za postępowanie odwoławcze w kwocie 20 zł oraz wymierzeniem mu opłaty za II instancję w kwocie 120 zł.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE WYROKU