UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 12 czerwca 2018 r. Sąd Rejonowy w Łasku w sprawie o sygn. akt I Ns 1139/14 oddalił wniosek K. M. (1) z udziałem W. G. o ustanowienie drogi koniecznej oraz ustalił, że wnioskodawczyni i uczestnik ponoszą koszty postępowania w zakresie sum przez siebie wydatkowych.

Postanowienie to zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

W dniu 2 lutego 1973 roku w sprawie ON. (...) został wydany akt własności ziemi stwierdzający, że Z. Z. i I. Z. stali się z mocy samego prawa właścicielami działek nr (...) o łącznej powierzchni 1, 47 ha położonych w miejscowości D.. W akcie tym widnieje zapis o treści: działka nr (...) jest obciążona służebnością przejazdu do działek nr (...). Posiadacze działek wymienionych w akcie własności korzystali z przejazdu przez działkę nr (...) na długości 93, 5 m i szerokości 3 m. Był to jedyny dojazd do ich nieruchomości. Umową z dnia 17 kwietnia 1975 roku Z. Z. i I. Z. darowali L. G. (bratu I. Z.) i jego żonie M. G. opisaną wyżej nieruchomość. W dniu 7 września 1984 r. L. G. i M. G. sprzedali K. i H. małżonkom C. nieruchomość składającą się z działek nr (...) o łącznej powierzchni 1, 47 ha położoną w miejscowości D. Umową z dnia 17 kwietnia 1975 roku Z. Z. i I. Z. darowali L. G. (bratu I. Z.) i jego żonie M. G. opisaną wyżej nieruchomość. K. C. (1) zmarł w dniu 14 grudnia 2014 r. Jego spadkobierczynią na podstawie dziedziczenia testamentowego córka K. C. (2) — M.. W dniu 27 marca 1973 roku w sprawie ON. (...) został wydany akt własności ziemi stwierdzający, że Z. G. i J. G. stali się z mocy samego prawa właścicielami działki nr (...) o powierzchni 0,20 ha położonej w miejscowości D.. J. G. zmarła w dniu 28 czerwca 1988 roku, a spadek po niej nabyli: maż spadkodawczyni Z. G. oraz synowie T. G. i W. G. po 1/3 części każdy z nich. Z. G. zmarła w dniu 24 kwietnia 2014 r., a spadek o nim odziedziczył w całości jego syn W. G.. Działka nr (...) podzielona została na dwie działki: nr (...) o powierzchni 0, 0025 ha i 381/8 o powierzchni 0, 2009 ha. Na mocy działu spadku i zniesienia współwłasności z dnia 17 czerwca 2014 r. jedynym właścicielem działki nr (...) stał się W. G. - uczestnik niniejszego postępowania. Poprzednicy prawni K. Z. Z. i I. Z. oraz L. i M. małż. G. korzystali z nieruchomości stanowiącej działkę (...) od daty wejścia w posiadanie działek nr (...). Był to jedyny dojazd do opisanych działek. Zarówno K. C. (1) jak i członkowie jego rodziny oraz osoby odwiedzające korzystali z drogi również wjeżdżając na nieruchomość samochodem i parkując przed bramą znajdującą się w ogrodzeniu działki nr (...).

W toku postępowania zainicjowanego przedmiotowym wnioskiem doszło do wszczęcia postępowania o stwierdzenia nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej przejazdu i przechodu pasem drogi o szerokości 4 metrów na całej długości działki oznaczonej numerem ewidencyjnym (...).

W dniu 2 marca 2017 r. w sprawie oznaczonej sygnaturą akt I Ns 708/15 doszło do wydania postanowienia, na mocy którego Sąd Rejonowy w Łasku stwierdził, że z dniem 1 stycznia 2000 roku K. C. (1) nabył przez zasiedzenie na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej w D., oznaczonej w ewidencji numerem (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta KW (...) służebność drogi koniecznej polegającą na prawie przejazdu i przechodu przez nieruchomość oznaczoną w ewidencji numerem (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta KW (...) pasem drogi szczegółowo opisanym na mapie biegłego B. Z., stanowiącej integralną część postanowienia.

Orzeczenie to uprawomocniło się wraz z oddaleniem apelacji przez Sąd Okręgowy w Sieradzu w dniu 13 grudnia 2017 r.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że droga prowadząca przez działkę należącą do uczestnika postępowania, była wykorzystywana w zakresie w jakim uwidoczniona była na gruncie poprzez wyjeżdżone koleiny. K. C. (1) i jego poprzednicy prawni byli posiadaczami przedmiotowego pasa gruntu w zakresie odpowiadającym służebności przechodu i przejazdu. Sąd Rejonowy zaznaczył, iż szerokość pasa drogi faktycznie użytkowanej przez K. C. (1) i jego poprzedników prawnych usytuowanej na działce nr (...) nie przekraczała 3 m. Ustaleń takich dokonano na podstawie oględzin i pomiarów przeprowadzonych przez biegłego geodetę. W ocenie Sądu I instancji nieruchomość wnioskodawczyni, która jest następcą prawnym K. C. (1)- posiada odpowiedni dostęp do drogi publicznej z uwagi na nabycie służebności gruntowej prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Łasku I Wydział Cywilny z dnia 2 marca 2017 r. w sprawie sygn. akt I Ns 708/15. Poprzednicy prawni wnioskodawczym korzystali z części działki uczestnika w zakresie, który został ustalony wyżej opisanym postanowieniem. Szerokość drogi tam opisana była w ocenie Sądu wystarczająca i odpowiednia w rozumieniu art. 145 k.c. skoro przez kilkadziesiąt lat taka właśnie część działki uczestnika była wykorzystywana. Należy mieć również na względzie kwestię możliwości racjonalnego wykorzystania działki uczestnika, która jest wąska i długa. Im szersza ustanowiona byłaby droga konieczna, tym w ocenie Sądu działka uczestnika stawałaby się mniej atrakcyjna w kontekście możliwości jej zabudowy. Ponadto wpływałoby to negatywnie na możliwość jej zbycia po atrakcyjnej cenie. Jak już wyżej zaznaczono w tego rodzaju sprawach należy wyważyć interesy stron czyli właścicieli działek: władnącej i obciążonej. W ocenie Sądu służebność drogi koniecznej ustanowiono w/w postanowieniem jest w pełni wystarczająca dla zaspokojenia potrzeb działki władnącej. Dlatego też Sąd I instancji wniosek oddalił. O kosztach Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Apelację od powyższego orzeczenia w ustawowym terminie wywiódł pełnomocnik wnioskodawcy, który zaskarżył postanowienie w części, to jest zakresie punktu 1 oddalającego wniosek i zarzucił rozstrzygnięciu naruszenie prawa materialnego poprzez obrazę art. 145 § 1 k.c. wskutek uznania, iż nieruchomość wnioskodawcy posiada odpowiedni dostęp do drogi publicznej, a tym samym jego zdaniem wystąpiły przesłanki do ustanowienia drogi koniecznej, podczas gdy nieruchomość wnioskodawcy nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej.

Brak odpowiedniego dostępu argumentował w środku zaskarżenia tym, że wprawdzie doszło do stwierdzenia nabycia służebności przejazdu i przechodu ale szerokość tego dostępu w postaci drogi w najwęższym miejscu wynosi 2,55 m. i utrzymuje się przez ponad połowę długości . Tymczasem potrzeby nieruchomości władnącej, gdzie prowadzone jest gospodarstwo rolne wskazują na konieczność uzyskania szerszego dojazdu. Przede wszystkim z racji tego, że wjeżdżają tam pojazdy, których szerokość przekracza 2,55 m. Zdaniem apelującego dostępem odpowiednim byłaby droga o szerokości co najmniej 4 m. W oparciu o tak sformułowany zarzut skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez ustanowienie na nieruchomości gruntowej, należącej do uczestnika postępowania W. G., położonej w miejscowości D., gmina D. oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) o pow. 0,2 ha, dla której nie ma urządzonej księgi wieczystej, ani zbioru dokumentów, na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości gruntowej należącej do wnioskodawczyni, a położonej w miejscowości D., gmina D., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (...) o powierzchni 0,5805 ha, dla której w Sądzie Rejonowym w Łasku V Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta o numerze KW (...), służebności drogi koniecznej wyznaczonej punktami począwszy od drogi publicznej ul. (...) oznaczonymi na szkicu sporządzonym przez Biegłego B. Z., a ponadto o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja K. M. (1) okazała się bezzasadna i nie zasługiwała na uwzględnienie. Jedyny podniesiony w środku zaskarżenia zarzut dotyczy naruszenia prawa materialnego – art. 145 k.c. Sąd Okręgowy dokonał ponownie analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego, co pozwoliło na konstatację, że podjęte przez Sąd Rejonowy rozstrzygnięcie, jak i wnioski wywiedzione z przeprowadzonego postępowania dowodowego w kontekście zastosowanej normy prawa materialnego, prowadzące do wydania zaskarżonego postanowienia były prawidłowe. Stąd też należy w pełni zaakceptować poczynione przez Sąd I instancji ustalenia stanu faktycznego, jak i zaprezentowane w uzasadnieniu skarżonego orzeczenia rozważania prawne. W konsekwencji, zarzuty podniesione w treści apelacji, w ocenie Sądu II instancji, stanowią w istocie gołosłowną polemikę z prawidłowymi wskazaniami i rozważaniami Sądu I instancji.

Podniesiony przez apelującą zarzut naruszenia prawa materialnego poprzez obrazę art. 145 § 1 k.c. wskutek uznania, iż nieruchomość wnioskodawcy posiada odpowiedni dostęp do drogi publicznej, a tym samym nie wystąpiły przesłanki do ustanowienia drogi koniecznej, podczas gdy nieruchomość wnioskodawcy nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej okazał się nietrafny. Przywołany przepis art. 145 § 1 k.c. wskazuje, że służebność drogi koniecznej może być ustanowiona nie tylko wtedy, gdy dana nieruchomość nie ma w ogóle dostępu do drogi publicznej, ale prawo takie właścicielowi nieruchomości władnącej przysługuje również wówczas, gdy istniejący dostęp nie ma atrybutu odpowiedniości. Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia "odpowiedni dostęp" (do drogi publicznej) jednakże w orzecznictwie sądów powszechnych ukształtował się pogląd, zgodnie z którym należy przyjąć, że chodzi o potoczne rozumienie tego pojęcia. W tym zaś ujęciu "odpowiedni" to "odpowiadający przeznaczeniu", "spełniający wymagane warunki". O tym, czy istniejący dostęp jest odpowiedni, decydują więc każdorazowo okoliczności konkretnej sprawy. Z jednej strony bowiem odpowiedni dostęp do drogi publicznej powinien obejmować także możliwość przejazdu pojazdów mechanicznych, chyba że nie uzasadniają tego potrzeby nieruchomości władnącej, konfiguracja granic, ukształtowanie terenu lub interes społeczno-gospodarczy ( por. uchwała S.N. z dnia 14 maja 2014 r, III CZP 14/14, Lex nr 1491111), z drugiej zaś instytucja służebności nie może służyć wygodzie właściciela nieruchomości władnącej kosztem naruszenia prawa właściciela działki obciążonej ( por. postanowienie S.N. z dnia 5 kwietnia 2017 r., II CSK 476/16, Lex nr 2297387 ). W niniejszym przypadku wnioskodawczyni, K. M. (2), będąca następcą prawnym K. C. (1)- posiada odpowiedni dostęp do drogi publicznej na skutek prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w Łasku I Wydział Cywilny w sprawie z dnia 02 marca 2017 r. mocą którego stwierdzono, że z dniem 01 stycznia 2000 r. K. C. (1) nabył przez zasiedzenie na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej w D., gmina D., oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...) o powierzchni 0,585 ha, dla której w Sądzie Rejonowym w Łasku V Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta o numerze Kw nr (...), służebność drogi koniecznej polegająca na prawie przejazdu i przechodu przez nieruchomość położoną w D., gmina D., oznaczoną w ewidencji gruntów numerem (...) o powierzchni 0,2009 ha dla której w Sądzie Rejonowym w Łasku V Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta o numerze Kw nr (...). Z ustaleń Sądu I instancji, które Sąd Odwoławczy w pełni podziela, wynika, że szerokość pasa gruntu wykorzystywana przez kilkadziesiąt lat, czyli okres który doprowadził do zasiedzenia przez K. C. (1) i jego poprzedników prawnych jako droga prowadząca przez działkę należącą do uczestnika postępowania nie przekraczała 3 metrów, czyli odpowiadała w swym zakresie w/w orzeczeniu o zasiedzeniu służebności drogi koniecznej polegającej na prawie przechodu i przejazdu. Skoro przez kilkadziesiąt lat wskazana droga była drogą odpowiednią, a wnioskodawca nie powołał żadnych nowych okoliczności, które uzasadniałyby konieczność korzystania przez niego z szerszego pasa gruntu, jako w pełni uprawniona jawi się konstatacja Sądu I instancji, że służebność drogi koniecznej ustanowiona postanowieniem z dnia 02 marca 2017 r. jest w pełni wystarczająca dla zaspokojenia potrzeb nieruchomości władnącej. W apelacji podnosi się, że nieruchomość władnąca jest przeznaczona dla celów prowadzenia gospodarstwa rolnego, z tym zaś wiąże się konieczność dojazdu pojazdów, dla których szerokość od 2,55 do 3 metrów jest zbyt mała. Należy jednak zauważyć, że apelujący nie podnosi aby zmienił przeznaczenie nieruchomości czy rozszerzył kierunek gospodarki rolnej. Nie wskazał także na żadne zmiany w infrastrukturze swojej nieruchomości. Brama wjazdowa do niej od lat nie przekraczała szerokości 3 metrów. Przy korzystaniu z instytucji opisanej w treści art. 145 k.c. należy również brać pod uwagę interesy właściciela działki obciążonej, zaś w tym konkretnym przypadku działka uczestnika postępowania jest długa i wąska, zatem rację ma sąd meriti , że każde poszerzenie służebności przejazdu ponad konieczną miarę oznaczałoby już tylko względy wygody i czyniłoby obciążoną nieruchomość mniej atrakcyjną, w kontekście ewentualnej zabudowy czy sprzedaży.

Wobec powyższego uznać trzeba, że rozstrzygnięcie Sądu I instancji było prawidłowe, a podniesiony w apelacji zarzut nie mógł doprowadzić do uwzględnienia jej wniosków. Uzasadnia to oddalenie złożonego środka zaskarżenia na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE