UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 3 września 2012 roku P. W. wniósł o zasądzenie od (...) spółki akcyjnej w W. kwoty 6 092,64 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 2 933,14 zł od dnia 14 maja 2011 roku, od kwoty 2 220 zł od dnia 10 czerwca 2011 roku oraz od kwoty 939,50 zł od dnia 30 września 2011 roku do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania. W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż w wyniku dwóch zdarzeń uszkodzone zostały dwa samochody – F. (...) o nr rej. (...) i M. (...) o nr rej. (...). Sprawcami kolizji w obu przypadkach były osoby ubezpieczone u pozwanej z tytułu odpowiedzialności cywilnej, a osoba poszkodowana zleciła naprawę powodowi, następnie dokonała cesji roszczeń odszkodowawczych. Podczas naprawy samochodu F. (...) konieczne było wynajęcie pojazdu zastępczego. Poszkodowany dokonał cesji roszczeń na rzecz powoda. Pozwana przyjmując swą odpowiedzialność co do zasady, pokryła szkodę jedynie częściowo, nie uwzględniając stosowanych przez powoda stawek. Powód dochodzi niewypłaconej części odszkodowania.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu od powoda. W uzasadnieniu zakwestionowała legitymacje czynną powoda. Wskazała także, że stawki za robociznę i najem stosowane w warsztacie powoda są zawyżone w stosunku do stawek na rynku (...), a ponadto że źle określono żądanie odsetkowe.

W toku procesu obie strony podtrzymały swoje stanowiska

Wyrokiem z dnia 16 lipca 2013 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie, Wydział XI Gospodarczy zasądził od pozwanej (...) spółki akcyjnej w W. na rzecz powoda P. W. kwotę 2328,91 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 1850 zł od dnia 2 lipca 2011 r. do dnia zapłaty i od kwoty 478,91 zł od dnia 30 września 2011 r. do dnia zapłaty, a w punkcie II oddalił powództwo w pozostałym zakresie. W punkcie III Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 982 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a w punkcie IV i V nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego Szczecin- Centrum w Szczecinie od pozwanej 39,60zł, zaś od powoda kwotę 64 zł kwotę tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd Rejonowy ustalił, iż w dniu 14 lutego 2011 roku doszło do kolizji, w wyniku której uszkodzony został samochód F. (...) o nr rej. (...), będący własnością (...) sp. z o.o., którego leasingobiorcą był J. M.. Sprawca kolizji ubezpieczony był z tytułu odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) spółce akcyjnej w W.. Pojazd został naprawiony w warsztacie powoda, naprawę bezpośrednio zlecił powodowi J. M.. Powód sporządził kalkulację naprawy przy zastosowaniu stawki 150 zł za roboczogodzinę prac blacharskich i 160 zł za roboczogodzinę prac lakierniczych i wystawił fakturę nr (...) na kwotę 17 786,27 zł brutto z terminem płatności oznaczonym na dzień 13 maja 2011 roku – tytułem naprawy oraz fakturę nr (...) na kwotę 9 102 zł brutto z terminem płatności oznaczonym na dzień 9 czerwca 2011 roku tytułem najmu pojazdu zastępczego w okresie od dnia 15 marca 2011 roku do dnia 20 kwietnia 2011 roku. W dniu
1 sierpnia 2011r. poszkodowany upoważnił powoda do wypłaty odszkodowania. Po weryfikacji kosztorysu sporządzonego przez powoda pozwana obniżyła stawkę za robociznę do kwot po 100 zł za roboczogodzinę, pozostałe pozycje kosztorysu pozostały bez zmian. Stawkę taką pozwana uznała za adekwatną do kosztów ponoszonych przez warsztat. Za najem pojazdu zastępczego pozwana uwzględniła stawkę w wysokości 140zł za dzień i okres 37dni, a decyzję w tym przedmiocie wydała 1 lipca 2011r. Ogółem pozwana przyznała odszkodowanie w kwocie 16 707,24 zł netto. Umowa cesji roszczenia o odszkodowanie została zawarta w dniu 9 stycznia 2012 roku.

W dniu 29 sierpnia 2011 roku doszło do kolizji, w wyniku której uszkodzony został samochód M. (...) o nr rej. (...). Sprawca kolizji ubezpieczony był z tytułu odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) spółce akcyjnej w W.. Właściciel pojazdu, J. M. zlecił naprawę P. W.. W dniu 13 września 2011 roku powód wystawił z tytułu naprawy fakturę nr (...) na kwotę 4 972,10 zł brutto z tytułu kosztu naprawy, przyjmując stawkę 150 zł za roboczogodzinę prac blacharskich i 160 zł za roboczogodzinę prac lakierniczych, z czego części kosztowały 1312,74zł. W dniu 23 stycznia 2012 roku poszkodowany dokonał cesji roszczenia o odszkodowanie na rzecz powoda. Kosztorys powoda została zweryfikowany przez pozwaną. Stawki za robociznę obniżono do kwot po 100 zł za roboczogodzinę. Pozwana zapłaciła kwotę 3102,86zł netto z czego decyzję, co do kwoty 1996,02zł wydała 22 września 2011r.

W dalszej kolejności Sąd Rejonowy ustalił, że na zlecenie powoda została wykonana przez rzeczoznawców samochodowych opinia, w której wskazano stawki stosowane w warsztatach nieautoryzowanych i autoryzowanych na terenie S. i okolic w latach 2009-2012 r. Najniższe stawki w warsztatach nieautoryzowanych wynosiły 90 zł za prace mechaniczne i blacharskie oraz 100 zł za lakiernicze, najwyższe (powoda) wnosiły w 2010 r. 140 i 150 zł. W warsztacie autoryzowanym P. stawki w 2010 wynosiły 140 i 130 zł. Rzeczoznawcy wyliczyli średnią stawkę za 2011 r. na kwoty 155,96 zł (prace mechaniczne), 139,91 zł (blacharskie) i 142,41 zł (lakiernicze).

W dniu 3 lutego 2012 roku pełnomocnik powoda wezwał pozwanego do zapłaty pozostałej części odszkodowania za naprawę pojazdu marki F., a także pojazdu marki M. (...).

Sad Rejonowy dostrzegając konieczność zasięgnięcia wiadomości specjalnych, powołał w sprawie biegłego sądowego, który w sporządzonej przez siebie opinii wskazał, że samochody klasy porównywalnej do klasy samochodu F. (...) w marcu i kwietniu 2011 roku oferowane były w wypożyczalniach samochodów na terenie S. w stawce ok. 180-190zł netto. Natomiast stawki średnie za roboczogodzinę na rynku (...) w warsztatach o wyposażeniu podobnym do warsztatu powoda w 2011r wynosiły 115zł za prace mechaniczne i 125zł za prace blacharsko lakiernicze.

W oparciu o poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy częściowo uwzględnił powództwo, którego podstawę prawną stanowił art. 822 § 1 i 2 k.c. oraz z art. 35 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Sąd Rejonowy uznał za bezsporny fakt odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej.

W pierwszej kolejności Sąd Rejonowy w zakresie szkody wywołanej uszkodzeniem samochodu marki F. (...) uznał żądanie zapłaty kwoty 2933,14zł jest nieuzasadnione, albowiem w jego ocenie powód nie wykazał istnienia legitymacji procesowej do dochodzenia odszkodowania. W zakresie zdarzenia z udziałem w/w pojazdu Sąd Rejonowy uznał, za uzasadnione częściowo roszczenie powoda w kwocie 2 220 zł za najem pojazdu zastępczego, albowiem w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy ustalił, że w tym zakresie, poszkodowanym był J. M., gdyż to on nie mógł korzystać z uszkodzonego pojazdu, co implikowało konieczność wynajęcia pojazdu zastępczego. Cesja dokonana przez J. M. na powoda była więc w zakresie tego roszczenia skuteczna. W dalszej kolejności Sąd I instancji rozważał kwestię wysokości należnego z tego tytułu odszkodowania. Biorąc pod uwagę, że powód wycenił odszkodowanie na kwotę 7400zł netto za 37 dni po 200zł za dzień, pozwany przed procesem wypłacił odszkodowanie w kwocie 5180zł wyliczone jako iloczyn 37 dni najmu i stawki 140zł za dzień, Sad Rejonowy przyjął, że powód w niniejszym pozwie dochodził jedynie różnicy w stawce najmu, a nie wynagrodzenia za dodatkowy czas, który nie był sporny. Na skutek tak przyjętych ustaleń, pomimo iż biegły wyliczył krótszy uzasadniony czas naprawy, nie mógł on zostać uwzględniony w toku postepowania. W ocenie Sądu orzekającego, w przyjętym przez powoda modelu rozliczeń, wartość wskazana w fakturze nie mogła zostać uznana wprost za wartość kosztów obciążających poszkodowanego, a tym samym nie można ustalić wysokości szkody. Sąd Rejonowy uwzględnił wyższą ze stawek ustalonych przez biegłego tj.190 zł jako obowiązującą na rynku. Reasumując Sąd Rejonowy uznał, że powodowi przysługuje dopłata w kwocie
1 850 zł netto. O odsetkach Sad orzekł na podstawie art. 481 k.c. zwracając uwagę, że w związku z faktem, że powód nie wykazał kiedy roszczenie odszkodowawcze za najem pojazdu zostało zgłoszone, nie miał możliwości ustalenia wcześniejszego terminu.

W zakresie zdarzenia z udziałem pojazdu marki M. Sąd Rejonowy uznał za bezsporne, że właścicielem tego pojazdu i poszkodowanym był J. M., wobec czego był uprawniony do zbycia wierzytelności na rzecz powoda. W toku postepowania, w oparciu o opinię sporządzoną przez biegłego sądowego, stawkę za roboty mechaniczne należało ustalić na kwotę 115zł za roboczogodzinę, a za prace blacharsko lakiernicze na kwotę 125zł, z kolei cenę części Sąd ustalił na kwotę 1312,74zł. W wyniku obliczeń Sąd Rejonowy uzyskał kwotę 3581,70zł netto. Biorąc po uwagę, że przed procesem wypłacono kwotę 3102,86zł, żądanie jest zasadne, co do kwoty 478,91zł . Odsetki Sąd Rejonowy przyznał na podstawie 817 k.c. zgodnie z żądaniem pozwu.

Reasumując Sąd Rejonowy uznał powództwo co do kwoty 2328,91zł (1850zł + 478,91zł), oddalając je w pozostałej części.

Koszty procesu przyznano na podstawie art. 100 zd.1 k.p.c. stosownie do którego w razie częściowego uwzględnienia żądań koszty będą stosunkowo rozdzielone. Powód wygrał sprawię w 38% , pozwana zaś wygrała w 62%. Po rozliczeniu Sąd Rejonowy zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 982 zł. Nieuiszczoną częścią kosztów sądowych w kwocie 103,60zł, Sąd obciążył obie strony proporcjonalnie do wyniku procesu.

Od powyższego orzeczenia apelację złożyła pozwana zaskarżając wyrok w części, tj. co do kwoty 1 850 zł. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie przepisu art. 361 § 1 k.c., poprzez:

-: ustalenie istnienia adekwatnego związku przyczynowego między określaną jednostronnie przez dłużnika wysokością szkody, a rzeczywistą wysokością szkody,
-: ustalenie wysokości szkody na poziomie przekraczającym zakres odpowiedzialności odszkodowawczej dłużnika.

W uzasadnieniu złożonego środka zaskarżenia wskazała, że zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W ocenie pozwanej sposób ustalenia szkody przez dłużnika (37 dni razy 140 zł) jest wadliwy, albowiem szkoda ma wymiar niezależny od oczekiwań lub oświadczeń dłużnika czy wierzyciela, a zależy wyłącznie od następstw zdarzenia z którego wynikła, a nie ze sposobu ustalenia jej wysokości. Podkreśliła ponadto, że ustalenie wysokości należnego odszkodowania na bazie nieuzasadnionego okresu lub nieuzasadnionej stawki jest postępowaniem nieprawidłowym. W dalszej części pozwana wskazała, że zgodnie z opinią biegłego uzasadniony czas najmu pojazdu wynosił 20 dni. Mając na uwadze, że do wyliczenia odpowiedniego odszkodowania tytułem kosztów, w ocenie pozwanej, Sąd winien wziąć okres 10 dni, albowiem za pierwsze 10 dni najmu pozwany zapłacił wcześniej. Odnośnie stawki pozwana wskazała, że faktycznie dostępna dla pozwanego była stawka 140 zł albo podana przez biegłego stawka 180 zł. Podkreślając przy tym, że inna wyższa stawka nie ma pokrycia w materiale dowodowym, co prowadzi do wniosku, że powód powinien otrzymać 1400 zł, a w najbardziej niekorzystnej dla pozwanego opcji 1800 zł. Zdaniem pozwanej również gdyby pominąć fakt, że pozwana wypłaciła częściowo odszkodowania za pierwsze 10 dni, powód maksymalnie powinien otrzymać z tego tytułu 3600 zł (20*180 zł). Pozwana podkreśliła ponadto, że jeszcze przez postepowaniem sądowym powód otrzymał kwotę 5180 zł.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanej okazała się niezasadna..

W ocenie Sądu Odwoławczego, Sąd I instancji przeprowadził wyczerpujące postępowanie dowodowe, a zebrany materiał dowodowy poddał wszechstronnej ocenie stosownie do treści art. 233 § 1 k.p.c. Sąd, na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego poczynił także prawidłowe rozważania prawne. Zarówno ustalenia faktyczne, jak i rozważania prawne Sąd II instancji w pełni podziela i przyjmuje za własne, bez potrzeby ich ponownego przytaczania.

Zgłoszony przez pozwaną zarzut dotyczył naruszenia art. 361 § 1 k.c. W tym kontekście podkreślić wypada, że przepis art. 361§1 k.c. reguluje granice odpowiedzialności z punktu widzenia związku przyczynowego. W doktrynie powszechnie przyjęta jest zasada adekwatnego (normalnego) związku przyczynowego. Dla oceny tego związku przyjmuje się dwuetapowy sposób postępowania - w pierwszej kolejności bada się, czy w ogóle pomiędzy kolejnymi faktami istnieją obiektywne powiązania, czy dany fakt był koniecznym warunkiem wystąpienia innego faktu (skutku). W przypadku odpowiedzi pozytywnej należy dokonać podziału następstw na „normalne” i „nienormalne”. Prawnie doniosłe bowiem są jedynie następstwa typowe, a więc takie, o których, na podstawie zasad doświadczenia życiowego wiadomo, że są charakterystyczne dla danej przyczyny (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z 18 maja 2000 roku, III CKN 810/98, LEX 51363). Przy czym zaznaczyć trzeba, że normalny związek przyczynowy nie oznacza, że pewien skutek musi być koniecznym następstwem zdarzenia. Oceniając, czy skutek jest normalny należy mieć na uwadze całokształt okoliczności danej sprawy, zasady doświadczenia życiowego, a czasem także zasady wiedzy naukowej. Jest to bowiem kryterium faktyczne, a nie prawne.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd II instancji uznał, że Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem komunikacyjnym, za które odpowiada pozwana, a poniesioną przez poszkodowanego szkodą. Powszechnie przyjęte jest, iż szkody komunikacyjne, za które odpowiada ubezpieczyciel obowiązkowego OC sprawcy, likwidowane są w szczególnych okolicznościach, przy nadzorze ze strony ubezpieczyciela zarówno, co do uznanego zakresu szkody, jak i czasu jej likwidacji.

Zwrócić należało przede wszystkim uwagę, że strony sporu, na podstawie własnych twierdzeń i wniosków kształtują nie tylko sam tok postępowania, ale wyznaczają także granice wyrokowania, zgodnie bowiem z treścią art. 321 § 1 k.p.c. Sąd nie może wyrokować ponad żądanie. Z wskazanego przepisu jednoznacznie wynika, że rozstrzygając zaistniały spór Sąd porusza się wyłącznie w granicach wskazanych przez strony. Jak słusznie podkreślił Sąd Rejonowy pozwana w toku postępowania likwidacyjnego uznała swoją odpowiedzialność, nie kwestionując czasu najmu pojazdu zastępczego, dokonała jedynie obniżenia dobowej stawki najmu pojazdu. Na gruncie takich ustaleń Sąd I instancji, uznał okoliczność związaną z czasem trwania najmu pojazdu zastępczego za bezsporną, tym bardziej, że również w toku postępowania strona pozwana nie kwestionowała okresu trwania najmu, co więcej nie wypowiedziała się w tym zakresie także po zapoznaniu się z opinią sporządzoną przez powołanego w sprawie biegłego sądowego. Podkreślić w tym miejscu wypada, że całkowita bierność strony na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego wręcz obliguje sąd odwoławczy, na podstawie art. 381 k.p.c., do pominięcia okoliczności, jako wskazanych dopiero na etapie postępowania apelacyjnego (zob. Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 8 lutego 2013 roku sygn. akt I ACa 1405/12 LEX nr 1312131).

Wobec powyższego uznać należało, że Sąd Rejonowy słusznie ograniczył się do rozpoznania wyłącznie spornej wysokości stawki, pozostawiając poza sporem czas trwania najmu. Jak już wyżej wskazano Sąd Rejonowy nie miał podstawy ingerowania w ustalenia stron, które pozostały poza sporem, a i w jego trakcie nie były kwestionowane. Trudno za takie bowiem uznać - lakoniczne i niepowiązane z żadnym twierdzeniem - wskazanie przez stronę okoliczności, które mają być przedmiotem badania biegłego.

W ocenie Sądu II instancji wnioski wyprowadzone przez Sąd Rejonowy z przedstawionego przez strony stanu faktycznego w korelacji z opinią biegłego pozostały słuszne w świetle podniesionych przez pozwaną zarzutów. W tym kontekście uwypuklić należało przede wszystkim, że stawka uznana za odpowiednią przez Sąd I instancji w wysokości 190 zł, została przez biegłego ustalona dla miasta S. w okresie marca– kwietnia 2011r. Zwrócić należy uwagę, że stawka eksponowana w apelacji przez pozwaną w wysokości 140 zł za dobę, była stawką obowiązującą we W., gdzie pozwany wynajął pojazd na czas powrotu do miejsca zamieszkania, i który to pojazd zobowiązany był zwrócić. Biegły w granicach tezy dowodowej ustalał stawkę obowiązującą na terenie S., gdzie poszkodowany miał miejsce zamieszkania. Na skutek dokonanej analizy biegły ukształtował średnią stawkę dobową na poziomie 180/190 zł. Sąd Rejonowy przyjął stawkę 190 zł za odpowiednią wskazując, że poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania podmiotu najtańszego, który to pogląd zaaprobował Sąd II instancji, tym bardziej, że podana przez biegłego stawka była już stawką uśrednioną. Sąd Odwoławczy uznał ponadto za nieuzasadniony argument, że stawka obowiązująca w miejscu oddalonym o ponad 300 km od miejsca zamieszkania najemcy była stawką rzeczywistą do uzyskania w miejscu jego zamieszkania. Z doświadczenia życiowego wynika, że stawki na dane usługi kształtują się odmiennie w różnych rejonach kraju, w zależności od szeregu czynników jakimi są m.in. popyt, czy konkurencyjność w danej branży. Wobec powyższego przyjęcie stawki obowiązującej we W. za uzasadnioną nie miało żadnych podstaw, tym bardziej, że pozwana w toku postępowania nie kwestionowała ustalonej przez biegłego stawki najmu.

Zwrócić należy także uwagę na fakt, iż pozwana w piśmie procesowym z dnia 7 marca 2013 roku, stanowiącym ustosunkowanie się do opinii biegłego, podkreśliła, że co do wartości części zamiennych użytych do naprawy pojazdu strony jeszcze w postępowaniu likwidacyjnym wyeliminowały spór, czyniąc tą okoliczność bezsporną, wobec czego powinno to pozostać poza obszarem badania biegłego i Sądu. Co do czasu najmu pojazdu zastępczego pozwana prezentuje odmienne stanowisko. Pomimo bowiem wcześniejszego uznania wskazanego czasu najmu za bezsporne na etapie postępowania likwidacyjnego, pozwana zakwestionowała ów okres w postępowaniu apelacyjnym, podważając wcześniejsze ustalenia stron. Podkreślić w tym miejscu wypada, że okoliczność niekorzystnego rozstrzygnięcia dla jednej ze stron nie otwiera możliwości powoływania „nowych” okoliczności dopiero w postepowaniu apelacyjnym, tym bardziej, że jak już wcześniej zaznaczono, na etapie postępowania likwidacyjnego, jak i przed Sądem I instancji powołane w apelacji zarzuty stanowiły okoliczności bezsporne.

Biorąc pod uwagę całokształt przytoczonych okoliczności i powyższą argumentację, Sąd Okręgowy uznał zarzuty apelacji za niezasadne, co skutkowało jej oddaleniem w trybie art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108§1 k.p.c. Wynagrodzenie pełnomocnika ustalono na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – na kwotę 300 złotych.

SSO Krzysztof Górski SSO Anna Budzyńska SSR (del.) Kornelia Żminkowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE