UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 kwietnia 2018 roku, znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w S., po rozpatrzeniu wniosku ubezpieczonej W. D. (1) (poprzednio O.) z dnia 26 kwietnia 2018 roku ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury od 1 kwietnia 2018 roku.

Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne w wysokości 135.168,58 złotych oraz kapitału początkowego w wysokości 405. 520,02 złotych z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę. Tak wyliczona emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, ustalone na dzień ukończenia powszechnego wieku emerytalnego, tj. przez 244,70 miesięcy, co dało kwotę 2.209,60 złotych brutto.

W odwołaniu wniesionym do Sądu ubezpieczona W. D. (1) zakwestionowała wysokość obliczonej emerytury, a w szczególności wysokość zarobków osiągniętych z tytułu pracy w (...) od 13 marca 1976 roku do 15 maja 1980 roku.

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wskazała, iż organ rentowy do obliczenia kapitału początkowego emerytury powinien przyjąć kwoty faktycznego wynagrodzenia, a nie średniego krajowego. Odwołująca podnosi, iż w sytuacji uwzględnienia przez organ rentowy wysokości kwot wynagrodzenia wynikających z przedłożonych przez nią dokumentów, kapitał początkowy byłby wyższy oraz wskazuje, iż świadczyła pracę w szczególnych warunkach.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w S. wniósł
o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

W związku z zawarciem związku małżeńskiego przez ubezpieczoną w dniu 5 września 2018 roku jej nazwisko zostało zmienione na D. (akt małżeństwa nr (...)).

Sąd ustalił, co następuje:

W. D. (1) (poprzednio O.) urodziła się dnia (...).

Decyzją z dnia 10 czerwca 2003 roku organ rentowy ponownie ustalił ubezpieczonej kapitał początkowy. Podstawa wymiaru kapitału początkowego została obliczona przy uwzględnieniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynoszącego 78,56%, obliczonego na podstawie wynagrodzeń ubezpieczonej z okresu od stycznia 1989 roku do grudnia 1998 roku.

W dniu 14 lutego 2018 roku ubezpieczona złożyła wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego. Do wniosku dołączyła dokumenty z okresu zatrudnienia w (...). Na podstawie tych dokumentów organ rentowy obliczył wynagrodzenia ubezpieczonej za lata:

- 1976 – 14.206,06 złotych;

- 1977 – 26.800 złotych;

- 1978 – 26.400 złotych;

- 1979 – 26.400 złotych;

- 1980 – 9.864,55 złotych.

Decyzją z dnia 22 lutego 2018 roku organ rentowy odmówił ubezpieczonej ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego, ponieważ przedłożone dowody nie spowodowały zmiany wartości kapitału początkowego.

Dnia 1 lutego 2018 roku ubezpieczona złożyła wniosek o emeryturę.

Decyzją z dnia 22 lutego 2018 roku przyznano wnioskodawczyni od dnia 1 lutego 2018 roku zaliczkę na poczet przysługującej emerytury. Od dnia 1 marca 2017 roku świadczenie to ustalone zostało na kwotę 2.166,10 złotych. Do wskazanej kwoty dodano 269,97 złotych tytułem okresowej emerytury kapitałowej, ustalonej decyzją z dnia 21 lutego 2018 roku, co dało łączną kwotę emerytury w wysokości 2436,07 złotych. Wypłata emerytury podlegała zawieszeniu ze względu na kontynuowanie zatrudnienia przez ubezpieczoną.

Dnia 26 kwietnia 2018 roku ubezpieczona złożyła wniosek o podjęcie wypłaty emerytury. Do wniosku dołączyła świadectwo pracy potwierdzające rozwiązanie stosunku pracy z (...) Sp. z o.o. w Z..

W okresie od 13 marca 1976 roku do 15 maja 1980 roku ubezpieczona zatrudniona w (...), po odbyciu stażu od dnia 1 czerwca 1977 roku, zajmowała stanowisko dyżurnej ruchu II kl. i otrzymywała z tego tytułu wynagrodzenie w wysokości:

- od 13 maja 1976 roku do 31 maja 1977 roku – 1.650 złotych miesięcznie;

- od 1 czerwca 1977 roku do 31 sierpnia 1977 roku - 1.950 złotych miesięcznie;

- od 1 września 1977 roku do 15 maja 1980 roku - 2.200 złotych miesięcznie.

Ubezpieczona korzystała z urlopu bezpłatnego od dnia 4 sierpnia 1976 roku do 3 września 1976 roku.

Ubezpieczona od 1 czerwca 1977 roku otrzymywała stały dodatek służbowy w wysokości 1.300 złotych miesięcznie. W miesiącu lutym 1979 roku dodatek służbowy został zmniejszony do kwoty 1.100 złotych.

(vide: akta rentowe)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie częściowo zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 roku, poz. 1270 ze zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a
i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

W myśl art. 25 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę obliczenia emerytury,
o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne,
z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie,
o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Zgodnie z art. 173 ust. 1 powołanej wyżej ustawy, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

W myśl art. 174 ust. 1 ustawy, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia
w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (ust. 2).

Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2 (ust. 2a).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 roku (ust. 3).

Jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot,
o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu (ust. 3b).

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy emerytalnej, podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania
w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy (ust. 2a)

Zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy, w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1)oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych;

2)oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go
w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu;

3)oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty, oraz

4)mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19.

Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych
z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (ust. 6).

Zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń emerytalnych i rentowych określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (tekst jednolity Dz. U. z 1989 roku nr 11, poz. 63 ze zm.). Zgodnie z § 1 wyżej wskazanego rozporządzenia podstawę wymiaru emerytur i rent, ustala się od wynagrodzenia
z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, z uwzględnieniem wypłaconych zamiast tego wynagrodzenia świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Do ustalenia podstawy wymiaru dla pracowników uspołecznionych zakładów pracy nie przyjmuje się tych składników wynagrodzenia w gotówce i w naturze z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, od których nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, z uwzględnieniem ust. 2-5 (§ 4 ust. 1 rozporządzenia). Do obliczenia podstawy wymiaru emerytur i rent dla pracowników zatrudnionych w nie uspołecznionych zakładach pracy lub przez osoby fizyczne przyjmuje się składniki wynagrodzenia, od których zostały ustalone składki na ubezpieczenia społeczne (§ 7 ust. 1).

Zgodnie z 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 roku, nr 237, poz. 1412), środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Jak jednak wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27 lipca 1997 roku,
II UKN 186/97 (OSNP 1998/11/342), który zachowuje aktualność również na gruncie przepisów przywołanego powyżej rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku, w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty określone w § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1984 roku w sprawie postępowania
o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń.

W niniejszej sprawie organ rentowy decyzją z dnia 22 lutego 2018 roku wyliczył ubezpieczonej emeryturę zgodnie z art. 26 ustawy. Do wyliczenia tego świadczenia Zakład obliczył ubezpieczonej kapitał początkowy, do którego to obliczenia przyjął wysokość wynagrodzenia ubezpieczonej za okres od 13 marca 1976 roku do 15 maja 1980 roku za okres zatrudnienia w (...) w K. (...). Wynagrodzenia za ten okres zostało ustalone na podstawie kilku dokumentów osobowych przedłożonych przez ubezpieczoną do organu rentowego, ale jednak wynagrodzenie obliczone na podstawie tych dokumentów nie spowodowało zmiany wskaźnika wysokości kapitału początkowego, obliczonego na podstawie wynagrodzeń z lat 1989-1998.

Sąd celem ustalenia faktycznego wynagrodzenia ubezpieczonej z tego okresu dopuścił i przeprowadził dowód z akt osobowych odwołującej z (...). Z akt tych wynika, iż ubezpieczona zatrudniona była w pełnym wymiarze czasu pracy początkowo jako stażysta, a później od 1 czerwca 1977 roku jako dyżurna ruchu. Początkowo wynagrodzenie ubezpieczonej zostało ustalone na kwotę 1.650 złotych miesięcznie, a od 1 czerwca 1977 roku zostało zwiększone do wysokości 1.950 złotych miesięcznie. Następnie w okresie od 1 września 1977 roku odwołująca otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 2.200 złotych miesięcznie. Z chwilą zakończenia stażu na dyżurnego ruchu i przeszeregowania na stanowisko dyżurnego ubezpieczona od 1 czerwca 1977 roku otrzymywała stale dodatek służbowy w wysokości wynoszącej 1.300 złotych miesięcznie, za wyjątkiem lutego 1979 roku, kiedy ten dodatek został zmniejszony do kwoty 1.100 miesięcznie. Dodatek ten został ubezpieczonej przyznany na podstawie przepisów zarządzenia Ministra Komunikacji nr 207 z dnia 28 grudnia 1972 roku w sprawie ustalenia dla pracowników przedsiębiorstwa (...) dodatków służbowych i zasad ich wypłacania i zachowała do niego prawo w całym okresie zatrudnienia, co jednoznacznie wynika z kartoteki ewidencyjnej pracownika, gdzie skrupulatnie odnotowano stanowiska ubezpieczonej i jej wysokość wynagrodzenia

Określając wysokość wynagrodzenia Sąd dokonał obliczeń wysokości wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczoną w poszczególnych latach i tym samym uwzględniając wysokość wynagrodzenia oraz dodatku służbowego przyjął, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne odwołującej za rok 1976 wynosiła 14.206,06 złotych, za rok 1977 wynosiła 32.000 złotych, za rok 1978 wynosiła 42.000 złotych, za rok 1979 wynosiła 41.80 złotych, natomiast za okres od 1 stycznia do 15 maja 1980 roku wynosiła kwotę 15.693,50 złotych.

Mając na uwadze powyższe Sąd w tym zakresie zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. i zobowiązał organ rentowy do obliczenia ubezpieczonej kapitału początkowego przy uwzględnieniu tych wynagrodzeń. W przypadku ustalenia wyższego kapitału początkowego od dotychczasowego, przyjęcie tych wynagrodzeń będzie miało wpływ na wysokość emerytury ubezpieczonej.

Sąd oddalił natomiast odwołanie ubezpieczonej w pozostałej części, a mianowicie co do przyjęcia wynagrodzeń ubezpieczonej na podstawie zapisów z jej legitymacji ubezpieczeniowej za sporny okres zatrudnienia. Wynagrodzenia ubezpieczonej, bowiem za lata 1979 – 1980 zostały podane w jednej pozycji łącznie. Nie można zatem ustalić stosunku tych wynagrodzeń do przeciętnego wynagrodzenia odpowiednio za lata 1979 i 1980 i obliczyć wskaźnika wysokości podstawy wymiaru za te lata.

Z tych też względów orzeczono jak w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE