UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 24 września 2018 r. Sąd Rejonowy w Nidzicy utrzymał w mocy wpis hipoteki przymusowej dokonany przez referendarza sądowego w księdze wieczystej nr (...) i oddalił wniosek skarżącej uczestniczki o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że dołączone do wniosku postanowienie Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Olsztynie z dnia 1 sierpnia 2018 r. o zabezpieczeniu majątkowym dotyczy uczestniczki postępowania E. W., zaś zarzuty objęte postępowaniem karnym dotyczą okresu sprzed zawarcia umowy o podział majątku wspólnego, który był objęty wspólnością ustawową oraz umowy darowizny z dnia 22 czerwca 2016 r., i stało się podstawą wpisu hipoteki przymusowej w kwocie 100.000 zł na nieruchomości. Postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym z chwilą wydania stanowi tytuł wykonawczy (art. 293 § 5 k.p.k.) i jest natychmiast wykonalne (art. 462 k.p.k.). O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

Powyższe postanowienie zaskarżyła apelacją uczestniczka postępowania, zarzucając postanowieniu naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, tj. art. 626⁸ § 2 k.p.c. polegające na zaniechaniu zbadania materialno-prawnej podstawy wydanego przez Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Olsztynie postanowienia o zabezpieczeniu z dnia 1 sierpnia 2018 r., sygn. akt PO II Ds. 30.2018 i oceny prawidłowości zastosowanych przepisów, w tym możliwości wydania postanowienia o zabezpieczeniu w sprawie o przestępstwa skarbowe w oparciu o art. 45 k.k. skutkiem czego utrzymano w mocy wpis hipoteki przymusowej w oparciu o postanowienie wydane bez ważnej podstawy prawnej. Wskazując na powyższy zarzut skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uchylenie dokonanego wpisu hipoteki przymusowej i oddalenie wniosku oraz o zasądzenie kosztów postępowania przez Sądem pierwszej i drugiej instancji.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Księga wieczysta nr (...) prowadzona jest dla nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości W., gmina N., stanowiącej działkę oznaczoną nr (...), o powierzchni 1,16 ha. W dziale II prawo własności wpisane jest na rzecz E. W. na podstawie trzech aktów notarialnych: umowy sprzedaży z dnia 5 czerwca 2012 r. (Rep (...)nr (...)), podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową oraz umowy darowizny z dnia 22 czerwca 2016 r. (Rep (...)nr (...)), małżeńskiej umowy majątkowej ustanawiającej rozdzielność majątkową z dnia 9 września 2014 r. (Rep (...)).

Postanowieniem o zabezpieczeniu majątkowym z dnia 1 sierpnia 2018 r., wydanym w sprawie sygn. akt PO II Ds. 30.2018, Prokurator Prokuratury Okręgowej w Olsztynie na podstawie przepisów: art. 291, 292, 293 § 1 k.p.k. i art. 747 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s. i art. 131 § 1 k.k.s. w zw. z art. 22 § 2 pkt 4a k.k.s., przy zastosowaniu art.45 § 1, 2 i 3 k.k., postanowił dokonać zabezpieczenia na mieniu podejrzanego W. W. na poczet grożącego mu przepadku równowartości korzyści majątkowej z popełnienia przestępstwa lub ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej w kwocie nie mniejszej niż 2.000.000 zł, poprzez zajęcie mienia należącego do żony podejrzanego E. W.. Zabezpieczenia tego dokonał poprzez ustanowienie na rzecz Skarbu Państwa m.in. hipoteki przymusowej do kwoty 100.000 zł na nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...).

Powyższe postanowienie opatrzone zostało klauzulą natychmiastowej wykonalności.

Apelacja nie jest zasadna.

Postępowanie o wpis w księdze wieczystej ma charakter szczególny i zawiera autonomiczne regulacje w zakresie przebiegu postępowania dowodowego i podstaw orzekania. Zostały one określone w art. 626⁸ § 2 k.p.c., który stanowi, że rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Przepis ten statuuje zasadę dokonywania wpisów w księdze wieczystej tylko na wniosek i w jego granicach. W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że obowiązek badania treści wniosku i dokumentów mieści w sobie również ocenę, czy czynność materialnoprawna stanowiąca podstawę wpisu uzasadnia powstanie, zmianę lub wygaśnięcie prawa, które ma być wpisane do księgi wieczystej lub z niej wykreślone (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 18 maja 2012 r., IV CSK 462/11, dnia 5 kwietnia 2017 r., II CSK 546/16).

Z normy art. 110 pkt 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1916) wynika, że hipotekę przymusową można uzyskać także na podstawie postanowienia prokuratora. Regulacja ta nawiązuje do przepisów postępowania karnego, w którym w art. 291 § 1 k.p.k. przewidziano możliwość zabezpieczenia wykonania orzeczenia na mieniu oskarżonego lub na mieniu, o którym mowa w art. 45 § 2 k.k., jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że bez takiego zabezpieczenia wykonanie orzeczenia w zakresie kary grzywny, świadczenia pieniężnego, przepadku lub środka kompensacyjnego będzie niemożliwe albo znacznie utrudnione. Sposób wykonania takiego zabezpieczenia określa przepis art. 292 k.p.k. Zgodnie z art. 292 § 1 k.p.k. zabezpieczenie grzywny, nawiązki, świadczenia pieniężnego, obowiązku naprawienia szkody, zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz kosztów sądowych następuje w sposób wskazany w przepisach kodeksu postępowania cywilnego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zastosowanie znajdzie tu zatem przepis art. 747 k.p.c., w myśl którego zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje przez m.in. obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteka przymusową. Stosownie natomiast do art. 292 § 2 k.p.k. zabezpieczenie grożącego przepadku następuje przez zajęcie ruchomości, wierzytelności i innych praw majątkowych oraz przez ustanowienie zakazu zbywania i obciążania nieruchomości, który to zakaz podlega ujawnieniu w księdze wieczystej.

Ścisłe ograniczenie kognicji sądu wieczystoksięgowego w art. 626⁸ § 2 k.p.c. powoduje, że sąd ten jest uprawniony do badania postanowienia prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym wyłącznie pod względem jego formy i treści, a zwłaszcza w kontekście art. 94 § 1 k.p.k., który wskazuje na elementy formalnoprawne, które powinno zawierać takie postanowienie. Jest to oznaczenie organu oraz osoby lub osób, wydających postanowienie; data wydania postanowienia; wskazanie sprawy oraz kwestii, której postanowienie dotyczy; rozstrzygnięcie z podaniem podstawy prawnej; uzasadnienie, chyba że ustawa zwalnia od tego wymagania. Sąd wieczystoksięgowy nie może natomiast badać przesłanek zabezpieczenia majątkowego, jak chce tego skarżąca, ani też możliwości zastosowania określonego sposobu zabezpieczenia – zwłaszcza w kontekście grożącej kary lub środka penalnego o charakterze majątkowym. Do badania tych kwestii, tj. sposobu i zakresu zabezpieczenia, uprawniony jest wyłącznie sąd odwoławczy rozpoznający zażalenie na postanowienie prokuratora w przedmiocie zabezpieczenia,

Przedłożone przez wnioskodawcę postanowienie z dnia 1 sierpnia 2018 r. zawiera wszystkie elementy określone w art. 94 § 1 k.p.k., a treść tego postanowienia wskazuje na ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomości stanowiącej własność uczestniczki postępowania. W związku z powyższym nie było podstaw do oddalenia wniosku o wpis hipoteki.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 w zw. z art. 13 § 2 orzekł jak w sentencji postanowienia.

Bożena Charukiewicz Dorota Ciejek Krystyna Skiepko

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE