UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 czerwca 2018r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. ustalił kapitał początkowy dla B. D. na dzień 1.01.1999 r. na kwotę 61914 zł 16 gr. Ustalone w tej samej decyzji okresy składkowe wyniosły: 14 lat 4 miesiące i 22 dni.

Przy ustaleniu wartości kapitału początkowego (...) Oddział
w R. nie uwzględnił wnioskodawcy do stażu pracy okresów: od 16 października 1972r. do 30 czerwca 1973r. i od 10 września 1973r. do 17 czerwca 1974r. jako niewystarczająco udowodnione oraz okresu od 1 lipca 1986r. do 31 grudnia 1998r. z powodu nieopłacenia składki na ubezpieczenie społeczne.

Nie uwzględniono również dochodów: za rok 1972 w kwocie 7084 zł, za rok 1973 w kwocie 13422 zł i za rok 1974 w kwocie 19160 zł uznając je za „mało udokumentowane”.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył wnioskodawca B. D. wnosząc o zaliczenie do okresów składkowych pracy w (...) od 16 października 1972r. do 30 czerwca 1973r. i od 10 września 1973r. do 17 czerwca 1974r. jak również wynagrodzenia za te okresy ujawnionego w legitymacji ubezpieczeniowej.

Uzasadniał, że nie rozumie stwierdzenia ZUS – u, że w/w okresy nie zostały wystarczająco udowodnione ponieważ na potwierdzenie tej pracy złożył wszystkie wymagane dokumenty, a dochody osiągnięte z tej pracy są wpisane w legitymacji ubezpieczeniowej.

W odpowiedzi na odwołanie z 16 sierpnia 2018r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania.

Uzasadniał, że z akt sprawy wynika, że w spornych okresach wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy agencyjnej jako sprzedawca rejonowy w (...). Przyznał, że w legitymacji ubezpieczeniowej wykazano wynagrodzenie uzyskane w tych latach.

Powołując się na przepis art. 6 ust. 2 pkt. 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2015, poz. 748) podniósł, że okresami składkowymi są m.in. okresy pracy wykonywanej na rzecz (...) na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, które były objęte obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, jak również okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę ubezpieczeniową lub w których występowało zwolnienie od jej opłacenia. Okresem składkowym jest również praca na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia wykonywana przed 1 stycznia 1972r. na rzecz jgu, jeżeli umowa odpowiadała warunkom ubezpieczenia obowiązującym w tym dniu.

ZUS wyjaśnił, że zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 grudnia 1975r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (DZ. U. z 1975r. Nr 45 poz. 232 ze zm.) składkę ubezpieczeniową opłacają w odpowiednich częściach jgu oraz ubezpieczony. Gdy po upływie roku kalendarzowego okazało się, ze przeciętny miesięczny dochód z wykonywania umowy nie osiągnął połowy najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej, składki za ten rok podlegały zwrotowi i roku tego nie wliczało się do okresu ubezpieczenia wymaganego do uzyskania świadczeń na podstawie ustawy. Z przywołanych przepisów organ rentowy wyprowadził wniosek, iż ustalenie faktu czy agent podlegał ubezpieczeniu społecznemu jest możliwe na podstawie udowodnionej wysokości zarobków miesięcznych w spornym okresie, a takich danych za sporny okres wnioskodawca nie przedstawił.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił i zważył co następuje:

Wnioskodawca B. D. ur. (...). W dniu 15 czerwca 2018r. złożył do organu rentowego wniosek o ustalenie kapitału początkowego. Do wniosku dołączył świadectwo ukończenia szkoły podstawowej, świadectwa pracy obrazujące przebieg jego pracy zawodowej na podstawie umów o pracę, umowę indywidualną o przyuczenie do określonej pracy uczestnika (...). Dołączy również dwa zaświadczenia wystawione w 1974r. przez (...) Przedsiębiorstwo (...) w R. Oddział Rejonowy w M. potwierdzające, że w okresach od 16 października 1972r. do 30 czerwca 1973r. oraz od 10 września 1973r. do 17 czerwca 1974r. był zatrudniony w tym przedsiębiorstwie jako sprzedawca rejonowy na podstawie umowy ajencyjnej.

Dołączył również legitymację ubezpieczeniową wystawioną na jego nazwisko w 1969r., gdzie na stronach 82 do 85 potwierdzono zatrudnienie w (...) w w/w okresach na podstawie umowy ajencyjnej oraz potwierdzono wysokość zarobków uzyskanych w związku z tym zatrudnieniem w skali roku oraz średnie zarobki miesięczne. Za rok 1972 wpisano kwotę 7084 zł, za rok 1973 kwotę 13422 zł, zaś za rok 1974 kwotę 19160 zł.

Dnia 16 października 1972r. B. D. zawarł z Przedsiębiorstwem (...) w R. umowę, na podstawie której przyjął na siebie obowiązki sprzedawcy rejonowego mającego w zakresie czynności zaopatrzenie sieci punktów sprzedaży detalicznej (...) w prasę i inne towary będące przedmiotem ich obrotu za wynagrodzeniem prowizyjnym określonym stawka procentową od obrotu uzyskanego w punktach sprzedaży obsługiwanego rejonu w wysokości ustalonej w załączniku stanowiącym integralną część umowy. Umowa zawierała zapis w § 9, że sprzedawca rejonowy na jej podstawie nie nabywa uprawnień pracownika przedsiębiorstwa, w tym praw do ubezpieczeń społecznych, urlopów i innych, ale może być członkiem Funduszu Socjalnego Sprzedawców Ruch. Warunkiem przystąpienia do tego funduszu było podpisanie deklaracji i związane z tym opłacenie składek w ustalonej wysokości. Uregulowanie § 21 tejże umowy zawierało stwierdzenie, że w przypadku przystąpienia do Funduszu Socjalnego Sprzedawców Ruch składki na ten Fundusz będą potrącane z prowizji należnej sprzedawcy rejonowemu. Załącznik nr 19 do w/w umowy określał stawkę prowizyjną dla całego rejonu dostaw (...) na 0,080 od obrotu uzyskanego w punktach sprzedaży wchodzących w skład rejonu, zaś wynagrodzenie prowizyjne uzyskane w rejonie podlegało podziałowi między sprzedawców rejonowych, z czego B. D. przyznano 100% prowizji.

Dnia 14 października 1972r. B. D. podpisał deklarację o przystąpieniu do Funduszu Socjalnego Sprzedawców Ruch wyrażając jednocześnie zgodę na potrącenie z jego wynagrodzenia prowizyjnego składki członkowskiej w wysokości 0,3% od obrotu osiągniętego od dnia 16 października 1972r. i zlecając oddziałowi (...) w M. przekazywanie potrąconych kwot na rzecz Funduszu Socjalnego Sprzedawców RUCH.

Z dniem 30 czerwca 1973r. odwołujący zaprzestał wykonywanie w/w umowy w związku ze złożonym przez siebie wypowiedzeniem.

Dnia 10 września 1973r. zawarł kolejną umowę na czas nie określony z Przedsiębiorstwem (...) w R., na mocy której po raz kolejny przyjął na siebie obowiązki sprzedawcy rejonowego na takich samych warunkach jak opisano we wcześniej zawartej umowie.

Dnia 2 listopada 1973r. nie stawił się do pracy i nie usprawiedliwił swojego niestawiennictwa, w związku z tym za ten dzień potrącono mu pobory.

Dnia 1 czerwca 1974r. B. D. zawarł z (...) Spółdzielnią (...) (...) Przedsiębiorstwem (...) w R. Oddział w M. umowę agencyjną, na podstawie której przedsiębiorstwo powierzyło mu czynności sprzedawcy rejonowego identyczne jak we wcześniejszych umowach. Nowością w tej umowie był zapis §10, w którym stwierdzono, że podlega on ubezpieczeniu społecznemu na zasadach określonych w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 1973r. w sprawie ubezpieczenia społecznego osób prowadzących na podstawie umowy agencyjnej działalność na rzecz przedsiębiorstw upowszechniania prasy i książki (Dz. U. 27 poz. 156). Jednocześnie zaznaczono, że składki ubezpieczeniowe w wysokości określonej w tym rozporządzeniu będą potrącane za każdy miesiąc kalendarzowy i przekazywane do ZUS. Z mocy tej umowy sprzedawca rejonowy stawał się członkiem Funduszu Socjalnego Sprzedawców już bez konieczności składania jakiejkolwiek deklaracji. Na poczet tego funduszu z jego wynagrodzenia potrącano składkę w wysokości 2%. Umowa agencyjna została rozwiązana z dniem 17 czerwca 1974r..

(dowód:

- akta kapitałowe wnioskodawcy: wniosek o ustalenie kapitału początkowego k. 1 - 2, świadectwo ukończenia szkoły podstawowej k. 5, świadectwa pracy k. 6 – 9, zaświadczenia k. 11 – 12, kopia legitymacji ubezpieczeniowej k. bez nr,

- akta osobowe wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w (...)

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (j.t. Dz.U. z 2018r., Nr 1270 ze zm.), zwanej dalej ustawą, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2 – 12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

- okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

- okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

- okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1 – 4 i 6 – 12, w wymiarze nie większym niż określone w art. 5 ust. 2.

B. D. domagał się uwzględnienia przy obliczaniu wartości jego kapitału początkowego okresu wykonywania pracy na rzecz (...) od 16 października 1972r. do 30 czerwca 1973r. i od 10 września 1973r. do 17 czerwca 1974r. jako okresu składkowego, a także uwzględnienia wynagrodzeń osiągniętych w tym okresie.

Organ rentowy odmawiając uwzględnienia tych okresów oraz dochodów w tych okresach osiągniętych powołuje się na przepisy ustawy z dnia 19 grudnia 1975r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących prace na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U. z 1975r. Nr 45 poz. 232 ze zm.) i w kontekście tych przepisów ocenia sytuację prawną odwołującego w spornym okresie. Takie założenie było błędne i doprowadziło do wydania błędnej decyzji. Błąd polegał na tym, że kwestie ubezpieczenia społecznego osób prowadzących na podstawie umowy agencyjnej działalność na rzecz (...) regulowały przepisy szczególne, o których będzie mowa niżej.

Przepis art. 6 ust. 2 pkt. 13 lit. b ustawy uznaje za okresy składkowe pracę na obszarze państwa polskiego wykonywanej na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia przed 1 stycznia 1976r.,jeżeli umowa odpowiadała warunkom ubezpieczenia obowiązującym w tym dniu, jak również takiej pracy ale objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego jak również okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki (ust. 13 lit. a).

Dnia 1 lipca 1973r. weszło w życie Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie ubezpieczenia społecznego osób prowadzących na podstawie umowy agencyjnej działalność na rzecz przedsiębiorstw upowszechniania prasy i książki (...) z dnia czerwca 1973r. (DZ. U. Nr 27, poz. 156). Na mocy §1 objęło ono obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 czerwca 1972r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników oraz na zasadach wynikających z tego rozporządzenia osoby, które prowadziły na podstawie umowy agencyjnej działalność kolportażową – handlową lub kulturalno – oświatową w placówkach przedsiębiorstw upowszechniania prasy i książki (...) Spółdzielni (...) (...) jak również osoby z nimi współpracujące. Obowiązek ubezpieczenia powstawał z dniem rozpoczęcia działalności kolportażowej lub kulturalno oświatowej, a ustawał z dniem wygaśnięcia lub rozwiązania umowy agencyjnej lub z dniem zaprzestania współpracy (§3). Składki ubezpieczeniowe były opłacane w połowie przez przedsiębiorstwo i w połowie przez osobę prowadzącą działalność agencyjną i były potrącane z wynagrodzenia agenta. Na mocy zapisu §6 rozporządzenia za okres ubezpieczenia uznano również okres, w którym osoby w nim objęte opłacały składki na rzecz Funduszu Socjalnego Sprzedawców (...) przed dniem wejścia w życie rozporządzenia.

Ustawa z dnia 8 czerwca 1972r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników, do której odwoływało się rozporządzenie stanowiła w art. 6, że obowiązek ubezpieczenia powstaje od 1 dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym rzemieślnik rozpoczął wykonywać rzemiosło, a ustaje z końcem miesiąca kalendarzowego, w którym nastąpiło zaprzestanie wykonywania rzemiosła. Ustawa ta nie zawierała uregulowań, które uzależniałyby objęcie ubezpieczeniem w zależności od wysokości dochodów osiąganych przez rzemieślnika w poszczególnych miesiącach roku, tak jak czyniła to ustawa z dnia 19 grudnia 1975r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jgu…, na która powołuje się ZUS w odpowiedzi na odwołanie.

W świetle powyższych przepisów i ustaleń faktycznych Sądu stwierdzić należy, że okres od 16 października 1972r. do 30 czerwca 1973r. kiedy to B. D. związany był z (...) umową o świadczenie jako ajent działalności z zakresu kolportażu prasy winien być uwzględniony przy ustalaniu kapitału początkowego jako okres składkowy na podstawie §6 pkt. 1 powołanego rozporządzenia z dnia 15 czerwca 1973r. albowiem na podstawie deklaracji podpisanej 14 października 1972r. przez cały ten okres był członkiem Funduszu Socjalnego Sprzedawców (...), a składki na ten fundusz były potrącane z jego wynagrodzenia zgodnie z umową z dnia 16 października 1972r. zawarta z (...).

Kolejny okres od 10 września 1973r. do 17 czerwca 1974r., za wyjątkiem dnia 2 listopada 1973r., kiedy to odwołujący nie stawił się do pracy bez usprawiedliwienia i za który to dzień nie wypłacono mu wynagrodzenia, to okres podlegania ubezpieczeniom społecznym już na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 1973r. w sprawie ubezpieczenia społecznego osób prowadzących na podstawie umowy agencyjnej działalność na rzecz przedsiębiorstw upowszechniania prasy i książki (...) Spółdzielni (...) (...)(Dz. U. Nr 27, poz. 156) - § 1 pkt. 1.

Jako że, jak wskazano wyżej, podleganie wnioskodawcy w spornych okresach ubezpieczeniom społecznym nie było uzależnione od wysokości wynagrodzenia prowizyjnego uzyskiwanego przez niego w poszczególnych miesiącach spornych okresów, bo takich wymogów nie zawierała ustawa z dnia 8 czerwca 1972r. o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników, do której Rozporządzenie Rady Ministrów z 15 czerwca 1973r., odwoływało się, to oznacza, że organ rentowy winien uwzględnić do obliczenia kapitału początkowego kwoty wynagrodzeń osiągniętych przez wnioskodawcę w czasie wykonywania pracy na rzecz (...) i wpisanych w legitymacji ubezpieczeniowej tj. za 1972r. w kwocie 7084 zł, za 1973 rok w kwocie 13422 zł i za 1974r. w kwocie 19060 zł.

Mając przytoczone okoliczności na uwadze należało uznać, że odwołanie jest w przeważającej części uzasadnione i na podstawie art. 477¹⁴ § 2 kpc zmienić zaskarżoną decyzję jak w pkt. I wyroku.

W pkt. II wyroku Sąd na podstawie art. 477¹⁴ § 1 kpc oddalił odwołanie wnioskodawcy, co do dnia 2 listopada 1973r. albowiem z informacji zawartej w jego aktach osobowych wynika, iż w tym dniu nie podjął wykonania czynności związanych z kolportażem prasy i w związku z tym w ogóle nie wypłacono mu za ten dzień wynagrodzenia.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE