Sygn. akt VIII C 1025/18
dnia 10 grudnia 2018 roku
Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w VIII Wydziale Cywilnym
w składzie: przewodniczący: SSR Bartek Męcina
protokolant: st. sekr. sąd. Ewa Ławniczak
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 grudnia 2018 roku w Ł.
sprawy z powództwa G. C., A. G. i A. Z.
przeciwko E. P.
o zapłatę
1. oddala powództwo,
2. zasądza od powodów G. C., A. G. i A. Z. solidarnie na rzecz pozwanej E. P. kwotę 1.107 zł. (jeden tysiąc sto siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.
Sygn. akt VIII C 1025/18
W pozwie z dnia 18 stycznia 2018 roku powodowie G. C., A. Z. i A. G., reprezentowani przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, wystąpili przeciwko pozwanej E. P. o zapłatę kwoty 2.204,78 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym, nie wyższymi od odsetek maksymalnych za opóźnienie, od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.
W uzasadnieniu powodowie podnieśli, że prowadzą działalność gospodarczą pod nazwą P.U.H. (...) s.c. W dniu 28 października 2015 r. pozwana zawarła z powodami umowę pożyczki gotówkowej w kwocie 3.380 zł, zobowiązując się do spłaty pożyczki w 24 miesięcznych ratach do 5 dnia każdego miesiąca począwszy od dnia 5 grudnia 2015 r. Pozwana spłaciła niepełne 11 rat pożyczki w łącznej wysokości 1.806,50 zł. W związku z zaprzestaniem spłat kolejnych rat pożyczki powodowie wezwali pozwaną do zapłaty, pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki. Po dokonaniu wpłaty wyłącznie 216 zł powodowie ponownie wezwali pozwaną do zapłaty, pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki. Pismem z dnia 13 lutego 2017 r. powodowie dokonali wypowiedzenia umowy pożyczki z zachowaniem 30 dniowego terminu. Ponieważ pozwana odebrała powyższe pismo w dniu 2 marca 2017 r., zobowiązanie wynikające z umowy stało się w pełni wymagalne w dniu 2 kwietnia 2017 r. Na dochodzoną pozwem kwotę składają się 1.801,86 zł tytułem niespłaconego kapitału pożyczki, 60,47 zł tytułem skapitalizowanych odsetek kapitałowych, 11,76 zł tytułem odsetek za opóźnienie od niespłaconych w terminie rat pożyczki skapitalizowanych do dnia 1 kwietnia 2017 r., 140,69 zł tytułem odsetek za opóźnienie od zadłużenia przeterminowanego za okres od dnia 2 kwietnia 2017 r. do 11 stycznia 2018 r., 40 zł tytułem wezwań do zapłaty i 150 zł tytułem czynności windykacyjnych
(pozew k. 2- 3)
W dniu 3 kwietnia 2018 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi wydał przeciwko pozwanej nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym (VIII Nc 882/18), którym zasądził dochodzoną w sprawie kwotę wraz z kosztami procesu.
(nakaz zapłaty k. 19)
Od powyższego nakazu sprzeciw wywiodła pozwana, zaskarżając go w całości. Pozwana podniosła zarzut spełnienia świadczenia. W uzasadnieniu E. P. podniosła, że umowa pożyczki łącząca ją z powodami nie zawierała wszystkich elementów wymaganych przez ustawę o kredycie konsumenckim, a mianowicie nie określono całkowitej kwoty kredytu. W takim wypadku po stronie konsumenta istnieje uprawnienie do złożenia pisemnego oświadczenia i zwrotu kredytu bez odsetek i innych kosztów. E. P. wskazała, że z takiego uprawnienia skorzystała. Wobec tego, że pozwana otrzymała kwotę 1.984 zł, a spłaciła kwotę 2.022,50 zł zarzut spełnienia świadczenia zasługuje w całości na uwzględnienie. Poza tym E. P. zakwestionowała zasadność domagania się przez powodów zapłaty kwoty 190 zł tytułem kosztów windykacyjnych. W przypadku nie uwzględnienia powyższych zarzutów pozwana wniosła o rozłożenia dochodzonego roszczenia na raty po 100 zł miesięcznie.
(sprzeciw k. 21- 25)
Postanowieniem z dnia 14 maja 2018 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi zwolnił pozwaną od kosztów sądowych w całości i ustanowił dla niej pełnomocnika z urzędu.
(postanowienie k. 43)
W odpowiedzi na sprzeciw powodowie podtrzymali stanowisko wyrażone w pozwie i podnieśli, że to na pozwanej spoczywa ciężar wykazania spełnienia świadczenia w całości, przy czym strona powodowa potwierdziła dokonanie spłaty zobowiązania przez pozwaną w łącznej wysokości 2.022,50 zł. Co do kosztów czynności windykacyjnych powodowie wskazali przepisy łączącej strony umowy pożyczki, umożliwiające naliczenie z tego tytułu kwoty 190 zł. Na koniec strona powodowa podniosła, że zawarta w dniu 28 października 2015 r. umowa pożyczki zawierała wszystkie wymagane przez ustawę o kredycie konsumenckim elementy.
(odpowiedź na sprzeciw k. 51- 54)
W piśmie złożonym w dniu 2 lipca 2018 r. pełnomocnik pozwanej podtrzymał zarzuty i twierdzenia zgłoszone wcześniej przez pozwaną.
(pismo przygotowawcze k. 60- 64)
W toku dalszego postępowania stanowiska stron nie uległy zmianie.
(protokół rozprawy k. 74- 75)
Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:
G. C., A. Z. i A. G. prowadzą działalność gospodarczą pod nazwą P.U.H. (...) s.c.
(umowa spółki cywilnej k. 7)
W dniu 28 października 2015 r. E. P. zawarła z powodami, prowadzącymi działalność gospodarczą pod nazwą P.U.H. (...) s.c., umowę pożyczki gotówkowej, na podstawie której pozwana otrzymała pożyczkę w kwocie 3.380 zł na okres od 28 października 2015 r. do 5 listopada 2017 r. E. P. zobowiązała się do spłaty pożyczki w miesięcznych ratach w terminach i kwotach określonych w harmonogramie spłat, stanowiącym integralną część umowy. Zgodnie z § 5 ust. 1 pożyczka była oprocentowana według zmiennej stopy procentowej, stanowiącej czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym. W myśl § 10 ust. 1 od kwoty pożyczki powodowie pobierali jednorazowo- w dniu wypłaty pożyczki- prowizję w wysokości 1.396 zł. Całkowity koszt uzyskania pożyczki, na który składała się kwota odsetek oraz kwota prowizji, wynosiła 1.765,42 zł
(umowa pożyczki gotówkowej k. 8- 9, harmonogram k. 10)
W związku z zaprzestaniem spłat kolejnych rat pożyczki pismem z dnia 13 grudnia 2016 r. powodowie wezwali pozwaną do zapłaty kwoty 419,85 zł, pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki.
(wezwanie do zapłaty i potwierdzenie odbioru k. 11)
Pismem z dnia 13 stycznia 2017 r. powodowie ponownie wezwali pozwaną do zapłaty, tym razem kwoty 384,29 zł, pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki.
(wezwanie do zapłaty i potwierdzenie odbioru k. 12)
Pismem z dnia 13 lutego 2017 r. powodowie dokonali wypowiedzenia umowy pożyczki zawartej w dniu 28 października 2015 r., z zachowaniem 30 dniowego terminu. Powyższe pismo pozwana odebrała w dniu 2 marca 2017 r.
(wypowiedzenie umowy i potwierdzenie odbioru k. 14)
Z tytułu zaciągniętej pożyczki pozwana dokonała wpłat na łączną kwotę 2.022,50 zł.
(okoliczności bezsporne)
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie znajdujących się w aktach sprawy dowodów z dokumentów, których prawdziwość i rzetelność sporządzenia nie budziła wątpliwości, nie była również kwestionowana przez strony procesu.
Sąd Rejonowy zważył, co następuje:
Powództwo, jako niezasadne, podlega oddaleniu w całości.
W przedmiotowej sprawie niesporne były twierdzenia faktyczne powodów o tym, że łączyła ich z pozwaną umowa pożyczki gotówkowej z dnia 28 października 2015 r., którą pozwana zobowiązała się spłacić w 24 miesięcznych ratach. Powodowie na potwierdzenie przedmiotowego stosunku zobowiązaniowego przedłożyli umowę podpisaną przez E. P. wraz z harmonogramem spłat, których prawdziwość nie została przez pozwaną podważona, w konsekwencji Sąd uznał, że powodowie wykazali swoje roszczenie co do zasady. W oparciu o twierdzenia powodów Sąd przyjął ponadto, iż na poczet zadłużenia pozwana dokonała wpłat w łącznej kwocie 2.022,50. Wątpliwości nie budziło ponadto, że powodowie są przedsiębiorcami zajmującymi się prowadzeniem działalności gospodarczej m.in. w zakresie udzielania kredytów gotówkowych, a strona pozwana, jako osoba fizyczna jest konsumentem. Dlatego też należało ustalić, czy postanowienia umowy z dnia 28 października 2015 roku były dla jej stron wiążące. Sąd bowiem może, a nawet powinien dokonywać oceny postanowień zawartych umów, a także postanowień samych wzorców umów, co do ich zgodności z prawem. Ocena ta może zostać dokonana również in concreto w toczącym się miedzy przedsiębiorcą, a konsumentem sporze, którego przedmiotem są skutki prawne określone postanowieniami umowy. Umowy konsumenckie podlegają bowiem ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 1 §1 k.c. z wyłączeniem jedynie jednoznacznie sformułowanych postanowień określających główne świadczenia stron oraz tych postanowień, na których treść konsument miał rzeczywisty wpływ, co musi zostać wykazane przez proferenta (por. m.in. wyrok SA w Warszawie z dnia 15 czerwca 2007 roku, VI Ca 228/07, LEX).
Odnosząc się do prowizji naliczonej na gruncie pożyczki w kwocie 1.396 zł Sąd uznał, iż postanowienia umowne ją przewidujące stanowią niedozwolone klauzule umowne w myśl art. 385 1 § 1 k.c. Pierwszym co rzuca się w oczy jest znaczna dysproporcja pomiędzy kwotą faktycznie przekazaną pozwanej tytułem pożyczki (1.984 zł), a naliczoną przez powodów prowizją. Dlatego też postanowienia umowy z dnia 28 października 2015 r. przewidujące możliwość naliczenia prowizji w kwocie 1.396 zł, uznać należy za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 58 § 2 k.c. , art. 353 1 k.c. i art. 5 k.c. , a także za stanowiące niedozwolone klauzule umowne w myśl art. 385 1 § 1 k.c. W myśl bowiem tego ostatniego przepisu, postanowienia umowy zawartej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne).W niniejszej sprawie powód dochodził również zapłaty kwoty 190 zł tytułem poniesionych kosztów windykacji. Okoliczności niniejszej sprawy wskazują, że pozwana, jako konsument, nie miała rzeczywistego wpływu na treść postanowień umownych w odniesieniu do zastrzeżonych należności za czynności pożyczkodawcy o charakterze windykacyjnym, pobieranych z tytułu nieterminowego dokonywania spłaty pożyczki. Postanowienia, o których mowa, nie były z pozwaną, jako konsumentem, indywidualnie uzgadniane, powodowie posługiwali się wzorcem umowy w omawianym zakresie, a niewątpliwie kształtują one obowiązki pozwanej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając interesy konsumenta. Należy zatem uznać, że postanowienia te nie wiążą pozwanej, gdyż w tym zakresie spełnione są przesłanki z art. 385 1 § 1 k.c.
Wyjaśnienia w tym miejscu wymaga, że wprawdzie sporne opłaty zostały ustalone umową stron, to jednakże pamiętać należy, że swoboda umów nie pozostaje całkowicie dowolna i podlega pewnym ograniczeniom. I tak, w myśl art. 353 1 k.c. treść lub cel stosunku prawnego ułożonego przez strony nie może sprzeciwiać się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Tymczasem zapisy umowy odnoszące się do prowizji oraz kosztów windykacji są sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i kształtują obowiązki drugiej strony umowy (pożyczkobiorcy – pozwanej) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, albowiem określone przez powodów opłaty nie mają jakiegokolwiek uzasadnienia. W tym miejscu wypada przypomnieć, że w judykaturze uznaje się, że pod pojęciem działania wbrew dobrym obyczajom - przy kształtowaniu treści stosunku zobowiązaniowego - kryje się wprowadzanie do umowy klauzul, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku, natomiast przez rażące naruszenie interesów konsumenta rozumie się nieusprawiedliwioną dysproporcję - na niekorzyść konsumenta - praw i obowiązków stron, wynikających z umowy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 lipca 2005 roku, I CK 832/04, Biul. SN 2005/11/ 13 oraz z dnia 3 lutego 2006 roku, I CK 297/05, Biul. SN 2006/5-6/12). Dokonując oceny rzetelności określonego postanowienia umowy konsumenckiej należy zawsze rozważyć indywidualnie rozkład obciążeń, kosztów i ryzyka, jaki wiąże się z przyjętymi rozwiązaniami oraz zbadać jak wyglądałyby prawa lub obowiązki konsumenta w sytuacji, w której postanowienie to nie zostałoby zastrzeżone, pamiętając jednocześnie podczas dokonywania kontroli o tym, że każdorazowo istotny jest charakter stosunku prawnego regulowanego umową, który w konkretnej sytuacji może usprawiedliwiać zastosowaną konstrukcję i odejście do typowych reguł wyznaczonych przepisami dyspozytywnymi.
Reasumując Sąd doszedł do przekonania, że mimo, iż pozwaną łączył z powodami stosunek zobowiązaniowy o charakterze dobrowolnym, to jednak niedopuszczalną jest sytuacja, kiedy jedna ze stron wykorzystując swoją pozycję profesjonalisty, kształtuje wzorzec umowny w taki sposób, że wprowadza do niego konstrukcję prawną, która prowadzi do pokrzywdzenia jednej ze stron stosunku prawnego, w tym wypadku konsumenta. W niniejszej sprawie pożyczkodawcy arbitralnie narzucili pozwanej sporne opłaty, które nie znajdują żadnego racjonalnego uzasadnienia, kierując się w tej sferze wyłącznie własnym partykularnym interesem. Tego typu praktyki polegające na czerpaniu dodatkowych profitów zasługują na szczególne potępienie, zwłaszcza, gdy sięgają po nie podmioty działające na rynku finansowym.
Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, iż pozwana była zobowiązana do zapłaty na rzecz pożyczkodawcy wyłącznie kwoty wypłaconej jej pożyczki. Jednocześnie, o czym była mowa wyżej, w sprawie poza sporem pozostawało, że pozwana uiściła z tytułu spłaty pożyczki kwotę 2.022,50 zł, która z nadwyżką pokryła należności, których zwrotu mogli się powodowie zasadnie domagać.
Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił powództwo w całości.
O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. regulującego zasadę odpowiedzialności stron za wynik procesu. Strona pozwana wygrała proces w całości, a zatem należy się jej od powodów zwrot kosztów procesu w łącznej wysokości 1.107 zł, na którą złożyły się koszty zastępstwa procesowego w stawce minimalnej 900 zł (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych) powiększone o 23 % stawki podatku VAT.
Z powyższych względów orzeczono, jak w sentencji.