Decyzją z dnia 27 stycznia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że P. B. nie podlega od 13 maja 2015 r. ubezpieczeniom społecznym : emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik u płatnika składek L. (...). GL. + sp. z o.o.
W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że P. B. od dnia 1 października 2012 r. została zgłoszona przez płatnika - L. (...). GL. + sp. z o.o. do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego; w okresie od 22 lipca 2013 r. do 16 marca 2014 r. pobierała zasiłek chorobowy, w okresie od 17 marca 2014 r. do 13 maja 2014 r. - świadczenie rehabilitacyjne, a w okresie od 15 maja 2014 r. do 12 maja 2015 r. - zasiłek macierzyński. W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, pomimo faktu stawienia się w pracy w dniu 13 maja 2015 r., P. B. nie podjęła obowiązków pracowniczych , a wynikało to z faktu, iż zakład pracy zaprzestał prowadzenia działalności.
Zdaniem organu rentowego faktyczne zaprzestanie działalności przez pracodawcę polegające na zlikwidowaniu zakładu pracy może być potraktowane jako zachowanie ujawniające w dostateczny sposób wolę rozwiązania stosunku pracy. W ocenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na skutek zaprzestania działalności zakładu pracy pracownicy nie pozostają w gotowości do pracy, gdyż nie istnieje faktyczna możliwość świadczenia pracy i łączący się z tym realny zamiar wykonywania pracy lub czynienia rzeczywistego użytku ze swojej siły roboczej na umówionym stanowisku pracy.
/decyzja k.25 - 27 akt ZUS/
W dniu 4 marca 2016 r. P. B. złożyła odwołanie od powyższej decyzji , w którym wniosła o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że do dnia 30 czerwca 2015 r. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom : emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia w L. (...). GL. + sp. z o.o.
W ocenie skarżącej , powyższa decyzja jest wadliwa, gdyż Zakład Ubezpieczeń Społecznych w nieprawidłowy sposób dokonał wykładni przepisy art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Nadto podkreślono, że faktyczne zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej przez pracodawcę nie jest zdarzeniem prawnym, z którym ustawodawca wiąże ustanie stosunku pracy. Zakończenie stosunku pracy w sposób dorozumiany poprzez faktyczne zaprzestanie działalności przez pracodawcę może nastąpić poprzez rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem, a dorozumiane wypowiedzenie wywołuje taki sam skutek jak oświadczenie złożone w sposób wyraźny - a zatem umowa rozwiązuje się nie z dniem złożenia dorozumianego oświadczenia woli (jego dotarcie do adresata), ale z upływem okresu wypowiedzenia.
Skarżąca podniosła, że w związku zatem z faktem, że w dniu 13 maja 2015 r. zgłosiła chęć podjęcia pracy oraz faktem, że w tym dniu otrzymała od prezesa zarządu spółki informację o zaprzestaniu prowadzenia działalności, należy przyjąć, że to w tym dniu nastąpiło dorozumiane oświadczenie woli pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy. Z uwagi zaś na fakt ,iż P. B. była zatrudniona u ww. pracodawcy na czas nieokreślony od dnia 1 października 2012 r. , umowa o pracę uległa rozwiązaniu z dniem 30 czerwca 2015 r.
/odwołanie k.2 – 6/
W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu odpowiedzi organ rentowy przytoczył argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. /odpowiedź na odwołanie k.47 – 50/
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
L. (...). GL. + spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. (przy ulicy (...)) została zawiązana na podstawie umowy spółki z dnia 17 maja 2010 r. (sporządzoną aktem notarialnym, Repertorium A numer (...)) oraz umowy spółki z dnia 12 lipca 2010 r. (sporządzoną aktem notarialnym , Repertorium A numer (...)) i w dniu 26 sierpnia 2010 r. została wpisana do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS (...).
Od dnia 1 października 2010 r. L. (...). GL. + sp. z o.o. zgłosiła się jako płatnik składek.
/odpis z KRS k.154 – 157 , ustalenia w aktach ZUS/
W dniu 14 września 2012 r. pomiędzy L. (...). GL. + sp. z o.o. a P. B. została zawarta umowa o pracę na czas nieokreślony od 1 października 2012 r., na mocy której odwołującej powierzono obowiązki przedstawiciela medycznego w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 4 200 zł. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano terytorium całej Polski. /umowa o pracę k.16 akt ZUS/
W ramach powierzonych obowiązków pracowniczych wnioskodawczyni koordynowała funkcjonowanie sklepów medycznych, a także odbywała spotkania z lekarzami. P. B. stała się niezdolna do pracy w czerwcu 2013 r. /zeznania wnioskodawczyni min.00:04:05 – 00:05:37 rozprawy z dnia 30 października 2018 r. w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:01:47 – 00:31:21 rozprawy z dnia 20 stycznia 2017 r. , płyta CD k.76/
W czasie trwania stosunku pracy L. (...). GL. + sp. z o.o. w złożonych za P. B. dokumentach rozliczeniowych wykazała:
- wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy z powodu choroby finansowane ze środków pracodawcy za okres od 18 do 21 czerwca 2013 r. oraz od 24 czerwca do 22 lipca 2013 r.
- zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego za okres od 23 lipca 2013 r. do 16 marca 2014 r.
- świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego od 17 marca do 13 maja 2014 r.
- zasiłek macierzyński z ubezpieczenia chorobowego od 14 maja do 30 września 2014 r.
- zasiłek macierzyński z ubezpieczenia chorobowego za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego od 1 października do 11 listopada 2014 r.
- zasiłek macierzyński z ubezpieczenia chorobowego za okres urlopu rodzicielskiego od 12 listopada 2014 r. do 12 maja 2015 r.
/ustalenia w aktach ZUS/
Jedynym członkiem zarządu L. (...). GL. + sp. z o.o. był M. S., który w dniu 28 marca 2014 r. złożył skutecznie rezygnację z zajmowanej funkcji ( od tego momentu nie powołano nowych członków zarządu). /postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi, XX Wydziału Krajowego Rejestru Sądowego k.168 – 168 odwrót/
Postanowieniem z dnia 24 lutego 2015 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia ustanowił M. S. kuratorem L. (...). GL. + sp. z o.o. /odpis z KRS k.154 – 157/
Pismem z dnia 7 maja 2015 r. P. B. poinformowała pracodawcę o woli podjęcia obowiązków pracowniczych z dniem 13 maja 2015 r. P. B. skierowała jednocześnie prośbę o zmniejszenie wymiaru czasu pracy do 9/10 etatu. /pismo k.19 akt ZUS/
W dniu 13 maja 2015 r. P. B. stawiła się w siedzibie spółki celem realizacji powierzonych jej obowiązków pracowniczych. Po przybyciu do siedziby płatnika została poinformowana o fakcie zaprzestania prowadzenia działalności przez spółkę. Nie została dopuszczona do pracy. /zeznania wnioskodawczyni min.00:04:05 – 00:05:37 rozprawy z dnia 30 października 2018 r. , płyta CD k.76 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:01:47 – 00:31:21 rozprawy z dnia 20 stycznia 2017 r. , płyta CD k.76/
L. (...). GL. + sp. z o.o. nie złożyła oświadczenia o wypowiedzeniu P. B. umowy o pracę, a także nie wystawiła jej świadectwa pracy. /zeznania wnioskodawczyni min.00:04:05 – 00:05:37 rozprawy z dnia 30 października 2018 r. , płyta CD k.76 w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:01:47 – 00:31:21 rozprawy z dnia 20 stycznia 2017 r. , płyta CD k.76/
P. B. stała się niezdolna do pracy od dnia 12 czerwca 2015 r. ( niezdolność do pracy trwała do dnia 4 grudnia 2015 r.). /okoliczność bezsporna/
L. (...). GL. + sp. z o.o. nie wyrejestrowała P. B. z ubezpieczeń, a począwszy od lipca 2015 r. zaprzestała składania dokumentów rozliczeniowych. /ustalenia w aktach ZUS/
W 2015 i 2016 r. L. (...). GL. + sp. z o.o. nie składała deklaracji oraz zeznań podatkowych. /tajemnica skarbowa k.93/
Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie zgromadzonych w aktach dokumentów oraz zeznań wnioskodawczyni, nie znajdując podstaw do zakwestionowania ich wiarygodności.
S ąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.
Zgodnie z brzmieniem art.6 ust.1 pkt l, art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz.1778) osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu.
Okres podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym określa art.13 i w przypadku pracowników jest to okres od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.
Pojęcie pracownika definiuje przepis art.8 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zgodnie z którym za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust.2 i 2a.
Przez nawiązanie stosunku pracy, zgodnie z art.22 § 1 k.p. pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
W myśl zaś art.22 § l 1 k.p. zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.
W rozpoznawanej sprawie skarżoną decyzją z dnia 27 stycznia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że P. B. nie podlega pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu począwszy od dnia 13 maja 2015 r.
Wymaga w tym miejscu podkreślenia, że organ rentowy stwierdzając niepodleganie P. B. pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu nie kwestionował faktu, że ubezpieczeniu takiemu, jako pracownik L. (...). GL. + sp. z o.o. wnioskodawczyni podlegała do dnia 12 maja 2015 r.
Spór sprowadzał się wobec tego jedynie do okresu przypadającego począwszy od 13 maja 2015 r. do 30 czerwca 2015 r.
Ustalony przez Sąd Okręgowy stan faktyczny wskazuje, że począwszy od dnia 1 października 2012 r. P. B., zgodnie z zawartą umową o pracę, pozostawała w zatrudnieniu w L. (...). GL. + sp. z o.o.; w okresie od 18 do 21 czerwca 2013 r. oraz od 24 czerwca do 16 marca 2014 r. była niezdolna do pracy z powodu choroby, a w okresie od 17 marca do 13 maja 2014 r. pobierała świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego, natomiast od 14 maja 2014 r. do 12 maja 2015 r. wypłacono jej zasiłek macierzyński z ubezpieczenia chorobowego.
Ustalenia Sądu dokonane w przedmiotowej sprawie wykazały, że bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego - w dniu 13 maja 2015 r. P. B. stawiła się w siedzibie spółki celem realizacji powierzonych jej obowiązków pracowniczych, ale wówczas poinformowano ją o fakcie zaprzestania prowadzenia działalności przez spółkę, a także nie dopuszczono jej do żadnej pracy.
Z poczynionych ustaleń wynika także, że jakkolwiek L. (...). GL. + sp. z o.o. nie dokonała wyrejestrowania z Krajowego Rejestru Sądowego, a także nie wyrejestrowała się z ubezpieczeń jako płatnik składek, to jednak w chwili zgłoszenia się wnioskodawczyni do pracy w dniu 13 maja 2015 r. z całą pewnością nie prowadziła już wówczas działalności gospodarczej (w dacie tej z całą pewnością spółka nie posiadała także choćby zarządu).
Przypomnienia w tym miejscu wymaga, ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, że zarówno wpis przedsiębiorcy do ewidencji działalności gospodarczej jak i jego wykreślenie z tej ewidencji nie mają znaczenia dla bytu prawnego przedsiębiorcy, gdyż jego istnienie zależy od prowadzenia działalności gospodarczej. Zgłoszenie i wpis do ewidencji działalności gospodarczej stanowi tylko podstawę rozpoczęcia działalności gospodarczej w rozumieniu jej legalizacji i nie jest zdarzeniem ani czynnością utożsamianą z podjęciem takiej działalności. Z tego też powodu wpis do ewidencji ma charakter jedynie deklaratywny /wyrok Sądu Najwyższego z 24.05.2000 r. II UKN 568/99, opubl: OSNAPiUS rok 2001, Nr 22, poz. 678; uchwała Sądu Najwyższego z 26.01.1996 r. IIICZP 111/95, opubl: OSNC 1996, nr5, poz. 63; postanowienie Sądu Najwyższego z 26.08.1998 r. II CZ 74/98, opubl: OSNC rok 1999, Nr 2; a także wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25.10.2006 r. (...) 179/06/.
Niezależnie zatem od umieszczenia w ewidencji, przedsiębiorcy nawet nie posiadający osobowości prawnej są pracodawcami z mocy art. 3 k.p., w celu i związku z prowadzeniem działalności gospodarczej mają oni prawo nawiązywania stosunków pracy i stosunki te zachowują rację bytu tak długo, jak długo prowadzona jest ta działalność. Likwidacja zakładu pracy przez wykreślenie pracodawcy z ewidencji prowadzenia działalności gospodarczej nie stanowi wystarczającej przesłanki wygaśnięcia umowy o pracę pracownika zatrudnionego w likwidowanym zakładzie pracy. Umowa ta oraz łączący się z nią stosunek ubezpieczenia społecznego, trwają do czasu podjęcia czynności prawnych przez pracownika i pracodawcę zmierzających do ustania stosunku pracy /por. wyrok Sądu Najwyższego z 24.05.2000 r. II UKN 568/99, opubl: OSNAPiUS rok 2001, Nr 22, poz. 678/.
Jako przykład takich czynności zmierzających do ustania stosunku pracy w orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się zaprzestanie prowadzenia działalności przez pracodawcę. Stanowisko takie Sąd Najwyższy wyraził w wyroku z dnia 19 marca 2002 r. sygn. I PKN 209/01 wskazując, że faktyczne zaprzestanie działalności przez pracodawcę polegające na zlikwidowaniu "z dnia na dzień" zakładu pracy może być potraktowane jako zachowanie ujawniające w dostateczny sposób wolę rozwiązania stosunku pracy (art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p.) /opubl. OSNP 2004/5/79, LEX 54669/.
W ocenie żądań ubezpieczonej należy także mieć na uwadze utrwalone stanowisko Sądu Najwyższego, zgodnie z którym podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych).
Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa umowę o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 r. sygn. I UK 74/10, opubl. LEX nr 653664/.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy przypomnienia wymaga, że wnioskodawczyni w dniu 13 maja 2015 r. stawiła się w pracy, lecz nie dopuszczono jej do wykonywania obowiązków pracowniczych. Pracodawca, choć nie złożył oświadczenia o rozwiązaniu z wnioskodawczynią stosunku pracy, a Spółka nadal pozostawała wpisana do rejestru przedsiębiorców KRS, to w tym czasie żadnej działalności już nie prowadził.
W tej sytuacji w ocenie Sądu Okręgowego należy przyjąć, że były pracodawca złożył odwołującej w dniu 13 maja 2015 r. oświadczenie o rozwiązaniu z nią stosunku pracy w sposób dorozumiany poprzez fakt niedopuszczenia jej do świadczenia pracy.
Sąd Okręgowy pragnie jednocześnie podkreślić, że stanowisko organu rentowego sprowadzające się do tezy, że umowa o pracę rozwiązała się z tym dniem, nie jest trafne przede wszystkim dlatego, że faktyczne zaprzestanie działalności gospodarczej przez pracodawcę nie jest zdarzeniem prawnym, z którym ustawodawca wiąże ustanie stosunku pracy.
Może być on bowiem rozwiązany wyłącznie na podstawie zdarzeń prawnych określonych w ustawie (art. 30 § 1 k.p.), czyli po dokonaniu wskazanych w nim czynności prawnych, w tym wypowiedzenia umowy pracę przez pracodawcę. Wypowiedzenie to może być wyrażone w sposób dorozumiany (art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p.) właśnie przez faktyczne zaprzestanie działalności gospodarczej przez pracodawcę (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z: 5 marca 1999 r., I PKN 627/98, OSNAPiUS 2000 Nr 9, poz. 355; 19 marca 2002 r., I PKN 209/01, OSNP 2004 Nr 5, poz. 79).
Dorozumiane wypowiedzenie umowy o pracę wywołuje taki sam skutek jak oświadczenie złożone w sposób wyraźny - umowa o pracę rozwiązuje się nie z dniem złożenia dorozumianego oświadczenia woli (jego dotarcia do adresata), ale z upływem okresu wypowiedzenia. Oświadczenie takie nie jest więc dotknięte wadą zastosowania krótszego niż wymagany okresu wypowiedzenia (albo jego niezastosowania w ogóle). N. zaś pracy przez pracownika w okresie wypowiedzenia nie jest przesłanką mającą wpływ na byt stosunku pracy, ale co najwyżej na prawo do wynagrodzenia. /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2015 r. sygn. I UK 227/14, opubl. LEX nr 1653741/
Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c., zaskarżoną decyzję ZUS zmienił i orzekł, że P. B. jako pracownik L. (...). GL+ spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. podlegała od 13 maja 2015 roku do 30 czerwca 2015 roku ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Stosownie bowiem do treści art. 36 § 1 pkt 2 k.p. okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, wynosi 1 miesiąc.
O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik postępowania, stosownie do treści § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz.265) oraz § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2016 r., poz.1667) tj. w brzmieniu obowiązującym przed 27 października 2016 r.
S.B.