UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 maja 2018 roku (znak: RI/25/021163802) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.) oraz § 21 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11.10.2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) po rozpatrzeniu wniosku z dnia 17-04-2018 r. odmówił S. S. prawa do ponownego ustalenia wysokości renty. (Literalnie wskazano na odmowę prawa do emerytury lecz powyższe było wyłącznie wynikiem błędu wyjaśnionego w toku niniejszego postępowania) .

W uzasadnieniu decyzji wskazano, iż nie pojawiły się żadne nowe okoliczności ani dowody pozwalające na ponowne przeliczenie wysokości renty przyznanej prawomocną decyzją z dnia 21.11.2011 r. i przeliczonej prawomocną decyzją z dnia 20.01.2012 r.

Na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach rentownych uznano 33 lata 10 m-cy 4 dni okresów składkowych w okresach 18.09.1971 - 15.12.1971, 01.02.1972 - 30.11.1982, 01.11.1985 - 31.12.1986, 01.03.1987 - 18.03.1998, 26.05.1998 - 28.02.2000, 01.03.2000 - 27.09.2008, 24.03.2010 - 09.06.2010, i 3 lata 1 m-c 28 dni okresów nieskładkowych w okresach 19.03.1998 - 25.05.1998, 28.09.2008-23.03.2010, 10.06.2010-03.12.2011.

W wysokości stażu pracy nie uwzględniono okresu od 01.04.1983 do 30.09.1984, ponieważ brak jest zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego - zgodnie z poświadczeniem dokonanym przez Wydział Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału ZUS w Ł..

Organ rentowy wskazał, iż zgodnie z § 21 pkt 1 powołanego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru świadczenia są dla pracowników zaświadczenia z zakładów pracy wystawione na druku Rp-7 albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokość osiąganych zarobków w poszczególnych latach kalendarzowych.

W przypadku braku takich dowodów wynagrodzenie może być ustalane w oparciu o akta osobowe pracownika i znajdujące się w nich dokumenty pozwalające na ustalenie stałych składników wynagrodzenia co do których nie ma wątpliwości, że podlegały składce na ubezpieczenie społeczne. Dokumentami takimi są: umowy o pracę określające stawkę wynagrodzenia zasadniczego, pisma dotyczące przeszeregowania i awansowania lub angaże.

Przy ustalaniu podstawy wymiaru z dokumentacji zastępczej obowiązuje ścisła zasada uwzględniania tylko stałych składników wynagrodzenia.

Wynagrodzenie określane stawką godzinową przyjmowane jest tylko wtedy, gdy zachowały się dane dotyczące ilości godzin jaką pracownik faktycznie przepracował w danym okresie i na danym stanowisku.

Do ustalenia wysokości świadczenia przyjęto kwoty minimalnego wynagrodzenia za okres od 18.09.1971 do 31.10.1971 i od 01.02.1972 do 31.12.1979, ponieważ przedłożone angaże mają podaną stawkę godzinową bez informacji ile godzin faktycznie wnioskodawca przepracował w miesiącu. Za lata 1980-1982, został przedłożony druk Rp-7, zaś wynagrodzenie za lata 1985 do 2009 ustalono na podstawie poświadczeń dokonanych przez Wydział (...) i Składek.

Podstawę wymiaru świadczenia ustalono z 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia (1980-1982, 1987, 1993-2008), wynoszącego 59,70%. Wobec tego wysokość świadczenia ustalona jest prawidłowo.

/ decyzja k. 293-294 akt ZUS/.

Odwołanie od w/w decyzji złożył w dniu 29 maja 2018 roku wnioskodawca S. S., wnosząc o jej zmianę i uwzględnienie przy ponownym przeliczeniu wysokości renty wynagrodzenia rzeczywiście wypłacanego z lat 1971 -1979 z uwzględnieniem angaży oraz wypłacanych premii, a nie minimalnego jak to uczynił ZUS. Wnioskodawca wniósł również o zaliczenie okresu od 1 kwietnia 1983 do 30 września 1984 r. tj okresu zatrudnienia w firmie remontowo – budowlanej jego ojca M. S. do okresu składkowego. Odwołujący wskazał, iż zaświadczenie o zatrudnieniu jest w posiadaniu ZUS. Skarżący podniósł, iż był tylko pracownikiem i nie wie czy składki za wskazany okres były za niego odprowadzane.

/odwołanie k. 3-4/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu przywołał argumentację podniesioną w zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie k.5-5vv/

Na rozprawie w dniu 14 września 2018 roku wnioskodawca poparł odwołanie oraz wskazał, iż kwestionuje przyjęcie minimalnego wynagrodzenia za pracę za lata 1972-1980 tj za okres zatrudnienia w Zakładach (...) przekształconych następnie w Kombinat (...) z pominięciem angaży i wskazanych tam stawek godzinowych a nadto wypłacanych premii i trzynastek. Podniósł, iż spornym jest również okres zatrudnienia w zakładzie budowlanym u ojca w latach 1980 -1982, za który podobno nie opłacono składek. Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

/stanowisko stron oraz informacyjne wysłuchanie wnioskodawcy e – protokół rozprawy z dnia 14 września 2018 roku 00:00:51 - 00:06:54 - płyta CD k. 26/

Na rozprawie w dniu 16 listopada 2018 roku - poprzedzającej wydanie wyroku - wnioskodawca poparł odwołanie podnosząc, że kwestionuje hipotetyczne wyliczenie świadczenia przez ZUS z uwagi na brak uwzględnienia wszystkich premii oraz dodatku stażowego.

Natomiast pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania oświadczając, iż jest błąd w decyzji. Podniósł, iż została przeliczona renta, decyzja dotyczy renty wiążący jest symbol decyzji.

/stanowisko stron e- protokół rozprawy z dnia 16 listopada 2018 roku 00:00:33-00:03:03- płyta CD k.89/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. S. urodził się w dniu (...).

/okoliczność bezsporna/

W dniu 16 lutego 2010 roku wnioskodawca złożył wniosek o rentę.

/wniosek k. 1 – 7 akt ZUS/.

Decyzją z dnia 21 listopada 2011 r. w wykonaniu prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 stycznia 2011 r. przyznano wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 24 marca 2010 r. W wysokości stażu pracy nie uwzględniono okresu od 01.04.1983 do 30.09.1984, gdyż dokumenty znajdujące się w ZUS nie potwierdziły ubezpieczenia w ww. okresie. Do ustalenia wysokości renty przyjęto przeciętna podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 59,70%. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez (...).71 zł. tj kwotę bazową wyniosła 1621,88 zł. Podstawa wymiaru po waloryzacji wyniosła od 1.03.2011 r. -1672,16 zł. Do ustalenia wysokości renty zakład uwzględnił 33 lata 7 miesięcy okresów składkowych oraz 1 rok 8 miesięcy okresów nieskładkowych wysokość renty wyniosła 1379,10 zł przy czym renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności a więc wysokość należnego wnioskodawcy świadczenia wyniosła 1034,33 zł. Za okres od 01.02.1972 do 31.12.1979 przyjęto do podstawy minimalne wynagrodzenie, gdyż nie zachowały się dane co do ilości godzin przepracowanych przez wnioskodawcę we wskazanym okresie.

/decyzja k.153-154 akt ZUS/

W dniu 5 grudnia 2011 r. wnioskodawca wystąpił o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/wniosek k. 173-174 akt ZUS/

Decyzją z dnia 20 stycznia 2012 r. ZUS I Oddział w Ł. ponownie ustalił prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 4 grudnia 2011 r. tj od zaprzestania pobierania świadczenia rehabilitacyjnego. Doliczono okres od 24 marca 2010 r. do 3 grudnia 2011 r. Do ustalenia wysokości podstawy renty przyjęto dotychczasowa podstawę jej wymiaru. Do ustalenia wysokości renty zakład uwzględnił 33 lata 10 miesięcy okresów składkowych oraz 3 lata i 1 miesiąc okresów nieskładkowych. Wysokość renty wyniosła 1400,34 zł przy czym renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności a więc wysokość należnego wnioskodawcy świadczenia po waloryzacji wyniosła 1082,81 zł.

/decyzja k. 189- 190 akt ZUS/

W związku z ustaleniem całkowitej okresowej niezdolności do pracy w rozpoznaniu wniosku z dnia 2 lutego 2014 r. ustalono ponownie wysokość należnej wnioskodawcy renty od dnia 1 stycznia 2014 r. Do ustalenia wysokości podstawy renty przyjęto dotychczasową podstawę jej wymiaru i ten sam wymiar stażu ubezpieczeniowego. Wysokość świadczenia wyniosła 1575,34 zł.

/decyzja k. 241-244 akt ZUS/

Decyzją z dnia 23 marca 2015 r. w rozpoznaniu wniosku z dnia 3 lutego 2015 r. przyznano wnioskodawcy rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na stałe. Do ustalenia wysokości podstawy renty przyjęto dotychczasowa podstawę jej wymiaru i ten sam wymiar stażu ubezpieczeniowego. Wysokość świadczenia wyniosła 1636,55 zł.

/decyzja k. 267-270 akt ZUS/

Wnioskiem z dnia 17-04-2018 r. S. S. wystąpił o ponowne ustalenie wysokości renty z uwzględnieniem w okresie składkowym od 1972 r. do 1990 r. wynagrodzenia wynikającego ze złożonych do ZUS dokumentów tj. świadectw pracy, oraz angaży nadto wliczenia do okresu składkowego okresu zatrudnienia od 1 kwietnia 1983 r. do 30 sierpnia 1984 r. Do wniosku załączył podanie pracodawcy - swojego ojca M. S. z dnia 22 marca 1985 r. o rozlicznie składek i rozłożenie należności z tego tytułu na raty.

/wniosek k. 285 -289/.

Wnioskodawca w okresie od dnia 1 lutego 1972 do dnia 30 listopada 1982 r. pracował w Zakładach (...) następnie M., (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach brygadzisty gospodarczego, robotnika magazynu, kserografisty, ostatnio zaś kierownika radiowęzła, na którym - w świetle danych zawartych w świadectwie pracy - otrzymywał wynagrodzenie w kwocie 5.200 zł + 600 zł dodatku funkcyjnego + premie wg. regulaminu premiowania.

/ świadectwo pracy k. 30 zaświadczenie k. 73 akt ZUS. /

Zgodnie z zachowanymi angażami wnioskodawca otrzymał wynagrodzenie w następującej wysokości:

- od dnia 1 lutego 1972 - 30 kwietnia 1973 r.– 7,10 zł za godzinę + premia wg. regulaminu;

- od dnia 1 maja 1973 roku - 30 września 1974 r. – 10 zł za godzinę + premia do 10 %;

- od dnia 1 października 1974 roku – 28 lutego 1975 r. - 10 zł za godzinę + premia do 20 % wg. regulaminu;

- od dnia 1 marca 1975 r. do 31 maja 1976 -11,50 za godzinę + premia do 30% wg regulaminu;

- od dnia 1 czerwca 1976 roku do – 31 października 1977 r. 13,00 zł za godzinę + 15 % premii;

- od dnia 1 listopada 1977 roku do 31 grudnia 1978 r.– 11.50 zł za godzinę + 40 % premii + od 2 listopada 1977 r . 10 % dodatku brygadzistowskiego;

- od dnia 1 stycznia 1979 r. do 30 września 1979 r. – 13 zł za godzinę + do 40 % premii;

- od dnia 1 października 1979 r. do 31 grudnia 1979 - 15,60 za godzinę + premia do 32 %

/angaż z dnia 1.02. 1972 r. k. 33, 78 akt ZUS. angaż z dnia 28.04.1973 k.34 i 78,81,83 akt ZUS, angaż z dnia 31 .10.1974.k. 35, k. 85 akt ZUS, angaż z dnia 27.03.1975 k. 36 k.77,87 akt ZUS, angaż z dnia 1 lipca 1976 r.k. 79 k.37 akt ZUS, angaż z dnia 28 listopada 1977k. 38k.89 akt ZUS, angaż k. 39. k.91 akt ZUS, angaż z dnia 2.01.1979 r. k. 40,k.80,93 akt ZUS angaż z dnia 15.11.1979 k. 41/

Za lata zatrudnienia w Zakładach (...)-1982, w aktach ZUS znajduje się druk Rp-7 wystawiony przez Zakład (...) przy (...) Urzędzie Wojewódzkim w Ł., Archiwum Zakładowe w świetle, w którego wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie w następującej wysokości:

- w 1980 r. – 57.591 zł

- w 1981 r. – 68.170 zł

- w 1982 r. – 97.535 zł.

/zaświadczenie k. 75 akt ZUS oraz k. 31/

Wnioskodawca w okresie zatrudnienia miał przyznawane premie regulaminowe uznaniowe, stażowe, wynagrodzenie za nadgodziny a także trzynastki. Nie dysponuje listami płac potwierdzającymi ich wysokość gdyż zostały zniszczone.

/zeznania wnioskodawcy e- protokół rozprawy z dnia 16 listopada 2018 r. 00:07:02-00:09:53 płyta CD k. 69, w związku z informacyjnymi wyjaśnieniami e- protokół rozprawy z dnia 14 września 2018 r. 00:01:11-00:06:54 płyta CD k. 26/,

Poza dokumentacją osobową wnioskodawcy nadesłaną przez (...) Urząd Wojewódzki Archiwum Zakładowe brak jest dokumentacji płacowej wnioskodawcy za okres od 1972 roku do 1980 roku.

/bezsporne /

Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał hipotetycznego wyliczenia renty w najkorzystniejszej wersji przy uwzględnieniu za okres 1.02.1972-31.12.1979 r. stawek godzinowych wynikających z treści przedłożonych angaży, przy uwzględnieniu normatywnego czasu pracy obowiązującego w tamtym okresie oraz innych składników wynagrodzenia określonych w stałej wysokości- wynikających z angaży (premia w stałej wysokości, dodatek brygadzistowski).

Wedle wskazanych wyliczeń zarobki wnioskodawcy wyniosły za rok:

- 1972 -15.236,60 zł.

- 1973 - 21.195,40 zł.

- 1974 - 23.360,00 zł.

- 1975 - 26.311,00 zł.

- 1976 - 31.861,90 zł.

-1977 - 35.921,93 zł.

- 1978 - 40.330,50 zł.

- 1979 - 31.985,20 zł.

Hipotetyczna wysokość renty przy przyjęciu wskazanych zarobków, według najkorzystniejszego wariantu tj. wskaźnika ustalonego z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia tj. z lat 1973 - 1978, 1980 - 1982, 1987, 1996, 1997, 2000 - 2007. w wysokości 62,25% wyniesie od 01.04.2018 r. - 1.735,60 zł.

/pismo z dnia 6 listopada 2018 roku wraz z hipotetycznymi wyliczeniami k. 60-64/.

W aktach sprawy znajduje się dokument nazwany świadectwem pracy wskazujący na zatrudnienie wnioskodawcy w okresie od 1 kwietnia 1983 r. do 30 września 1984 r. w Zakładzie (...) gm. L. na stanowiskach murarza-tynkarza oraz zbrojarza – betoniarza. W dokumencie wskazano, iż S. S. ostatnio prowadził roboty samodzielnie.

/dokument k. 9 akt ZUS/.

Treść kserokopii dokumentu datowanego na dzień 22 marca 1985 r. załączonej przez wnioskodawcę do wniosku z dnia 17-04-2018 r. o ponowne ustalenie wysokości renty wskazuje iż, M. S. prowadzący Zakład (...) wniósł do ZUS w Z. o rozliczenie należności za składki swoje i syna, który wspólnie z nim pracował w okresie od 1 kwietnia 1983 r. do dnia 30 sierpnia 1984 r . jednocześnie wnioskując o rozłożenie wskazanej sumy na raty i nie naliczanie ewentualnych odsetek za zwłokę.

/kserokopia pisma z dnia 22 marca 1985 r. k. 289 akt ZUS/

Za okres od 01.04.1983 do 30.09.1984, brak jest dokumentów potwierdzających ubezpieczenie.

/bezsporne/

Sąd Okręgowy dokonał następującej oceny dowodów:

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Łodzi dokonał na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach ZUS oraz częściowo na podstawie zeznań wnioskodawcy.

Sąd oparł się w szczególności na zachowanych aktach osobowych wnioskodawcy – dokumentacji zatrudnienia w Zakładach (...) następnie M., (...), nadesłanej z archiwum, z której bezspornie wynika w jakiej wysokości było wypłacane wynagrodzenie zasadnicze ustalone w stawce za godzinę w spornym okresie od 1 lutego 1972 roku do 31 grudnia 1979 roku oraz okres wypłaty i wysokość procentowo określonej kwoty dodatku brygadzistowskiego oraz premii w stałej wysokości. Nie ma już takiej pewności co do premii, ujętej w angażach z określeniem „do” i dodatku stażowego, bowiem taki dodatek nie widnieje w treści żadnego z angażu. Za częściowo nieudowodnioną Sąd uznał wysokość premii, jaką miał otrzymywać wnioskodawca we wskazanym okresie. Z zeznań wnioskodawcy jak i żadnego innego dowodu przeprowadzonego w sprawie nie wynika w jakiej konkretnie wysokości S. S. otrzymywał premię w okresie, w którym nie jest ona wskazana w angażach w sposób stały – w konkretnej wartości procentowej wynagrodzenia zasadniczego. Co prawda wnioskodawca wskazywał, iż zawsze faktycznie taka premia była wypłacana, ale nie jest w tej materii wiarygodny, gdyż nie był w stanie wskazać w jakiej konkretnie procentowej wysokości premia była ustalana. Wnioskodawca w toku sądowego postępowania odwoławczego nie przedłożył żadnych dokumentów płacowych ze spornego okresu, ani regulaminu premiowania, które potwierdziłyby sposób naliczania i faktyczną wysokość otrzymywanych przez niego premii. Zachowane zaś dokumenty w szczególności angaże wskazują, że jej wysokość nie zawsze była stała i kształtowała się „do” określonej angażem wysokości. Zatem przy braku konkretnych danych brak jest podstaw do ustalenia rzeczywistej kwoty otrzymywanej premii, poza okresami, gdy wysokość premii wskazana jest precyzyjnie procentowo.

Z tych samych względów brak podstaw do ustalenia wysokości dodatku stażowego. Wnioskodawca w swych zeznaniach podnosił, iż ustawowo wynosił od 5 % po pięciu latach pracy i 10 % po dziesięciu latach. Niemniej, jednak nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie tego stanu rzeczy. Nie wiadomo też czy dodatek ten narastał w każdym roku zatrudnienia aż do osiągnięcia 10 % czy też był stały i wynosił albo 5 albo 10 % w zależności od stażu pracy. Wnioskodawca nie wskazał również na żadną konkretna podstawę prawną przyznania wskazanego świadczenia – ustawę czy regulamin wynagradzania. Z tych też względów nie sposób uznać jego zeznań w tym zakresie za wiarygodne i miarodajne dla rozstrzygnięcia.

Nie wiadomo także jak konkretnie kształtowały się inne składniki należnego wnioskodawcy wynagrodzenia – premie uznaniowe, wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach, trzynastki. Zatem i ich wysokość nie mogła zostać uwzględniona dla ustalenia należnego wnioskodawcy świadczenia rentowego. Nie można bowiem za miarodajny dowód na wysokość poszczególnych składników wynagrodzenia przyjmować jedynie twierdzeń wnioskodawcy, z których nie da się ustalić wysokości wskazanego składnika wynagrodzenia w poszczególnym miesiącach spornego okresu zatrudnienia.

Brak było podstaw do przyjęcia za cały okres zatrudnienie wysokości wynagrodzenia wynikającego ze świadectwa pracy, bowiem wysokość tego wynagrodzenia dotyczy tylko ostatniego okresu zatrudnienia, a ten nie był przedmiotem sporu.

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się także na hipotetycznym wyliczeniu renty wykonanym przez ZUS, które nie było kwestionowane przez wnioskodawcę pod względem rachunkowym, a jedynie co do zasady, bowiem nie uwzględniało wszystkich – jego zdaniem – wypłacanych elementów wynagrodzenia. Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności pozwalających na jego zdyskredytowanie. Uwzględniało ono bowiem wszystkie składniki wynagrodzenia wnioskodawcy, których wysokość w oparciu o treść angaży dało się precyzyjnie ustalić w tym premii w stałej wysokości i dodatku brygadzistowskiego.

Sąd nie dał również wiary twierdzeniom wnioskodawcy w zakresie w jakim twierdził iż okres od 1 kwietnia 1983 r. do 30 września 1984 r. winien zostać uwzględniony w stażu ubezpieczeniowym jako okres składkowy stanowił bowiem okres zatrudnienia w Zakładzie Budowlanym jego ojca. Podnieść należy, że wnioskodawca pomimo, iż był pouczany o konieczności przedstawienia dowodów na poparcie swych twierdzeń /zarz. K. 8, 12, dowód doręczenia – k. 14, e – prot. z dnia. 14.09.18 00:06:54/ tej okoliczności nie wykazał. W ocenie Sądu brak dowodów potwierdzających fakt zatrudnienia wnioskodawcy u ojca we wskazanym okresie. Nie są miarodajne w tym względzie, ani twierdzenia wnioskodawcy ani „świadectwo pracy” /k. 9 akt ZUS/ ani kserokopia dokumentu z dnia 22 marca 1985 r. /k. 289 akt ZUS/. Sąd nie dał wiary wskazanym dowodom, gdyż ich treść wzajemnie ze sobą nie korespondowała. Przede wszystkim podkreślenia wymaga, że wszystkie te dowody wskazują na inny okres rzekomego zatrudnienia powoda. Podnieść należy, iż sam wnioskodawca początkowo w odwołaniu od zaskarżonej decyzji domaga się ustalenia okresu zatrudnienia od 1 kwietnia 1983 do 30 września 1984 r. jako okresu składkowego, po czym na rozprawie w dniu w dniu 14 września 2018 roku wnosi o uwzględnienie przy ustaleniu wysokości renty zatrudnienia u ojca w latach 1980 -1982. „Świadectwo pracy” wskazuje na zatrudnienie wnioskodawcy w okresie od 1 kwietnia 1983 do 30 września 1984 r., przy czym nie jest ono opatrzone żadną datą, nie wskazuje na wymiar pracy, a ponadto w oparciu o jego treść nie sposób ustalić podstawy zatrudnienia powoda. W istocie wiadomo, iż pracował on jako murarz-tynkarz oraz zbrojarz – betoniarz u swojego ojca w zakładzie, ale nie wiadomo na jakich zasadach. Wątpliwym jest pracowniczy charakter zatrudnienia powoda zwłaszcza, że w „świadectwie” wskazuje się, iż w ostatnim okresie wykonywał on czynności samodzielnie. Nie jest w tej materii również rozstrzygająca kserokopia pisma ojca wnioskodawcy z dnia 22 marca 1985 r. Po pierwsze jest to tylko kserokopia, która sama w sobie nie może stanowić dowodu w sprawie. Po drugie, z jej treści wynika fakt nieprawidłowości w opłaceniu składek zarówno za ojca wnioskodawcy jak i S. S., który miał współpracować z ojcem nie wiadomo jednak na jakich zasadach, w jeszcze innym okresie a mianowicie od 1 kwietnia 1983 r. do dnia 30 sierpnia 1984 r. Tym samym w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie sposób ustalić kiedy i czy w ogóle wnioskodawca był zatrudniony u ojca. Żadne inne dowody np. zeznania świadków, o które wnioskodawca nie wnioskował, tej okoliczności zaś nie potwierdzają. Wobec tego dowody te nie mogły stanowić podstawy ustaleń w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie częściowo zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.) podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym złożono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Powołany ust. 6 stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne
i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

Zgodnie z ust. 4 i ust. 5 art. 15 ustawy w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3,
w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach,
z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury lub renty oraz

mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%.

Jak zaś stanowi ust. 2a art. 15 jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek
w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.

Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy emerytalnej wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Zgodnie z ust. 2 i ust. 3 powołanego przepisu wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony na zasadach określonych w art. 15, mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia, a podstawa wymiaru emerytury lub renty, ustalona na zasadach określonych w ust. 1 i 2, podlega wszystkim waloryzacjom przysługującym do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie tej podstawy.

Jak dalej stanowi art. 114 ust. 1 pkt. 1 ustawy emerytalnej prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011, Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku obowiązuje od 23 listopada 2011 roku i ma zastosowanie do wniosków w sprawach świadczeń złożonych od daty jego wejścia w życie. Zastąpiło ono rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 r., Nr 10, poz. 49, ze zm.), które dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości określało w sposób podobny. I tak zgodnie z § 20 pkt. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracowników były zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.

Orzeczenia Sądu Najwyższego jakie zapadły jeszcze na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku są zgodne co do tego, że regulacja zawarta w § 20 rozporządzenia wyznacza jedynie kierunek postępowania dowodowego, natomiast nie oznacza, że wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być ustalona w inny sposób tak przy pomocy dostępnych pisemnych środków dowodowych, pochodzących od pracodawcy, a nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r., sygn. II UKN 186/97, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 1998, Nr 11, poz. 342; wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 r., sygn. I UK 179/06, niepubl./. W postępowaniu wszczętym odwołaniem od decyzji organu rentowego Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych kieruje się bowiem regułami dowodzenia określonymi w art. 227 i n. k.p.c. nie jest zaś związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. Sprawia to, że wysokość uzyskiwanych dochodów może być ustalana wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, które Sąd uznał za celowe i pożądane.

Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę dostępnej dokumentacji związanej ze spornym okresem zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładach (...) następnie M., (...) w Ł. co dało podstawę do oceny prawidłowości zaskarżonej decyzji w świetle zarzutów ubezpieczonego. Wysokości wynagrodzenia lub danego składnika wynagrodzenia nie można ustalać w sposób przybliżony, ale pewny, na podstawie konkretnego dokumentu bądź jego kopii, który zachował się w dokumentacji osobowej ubezpieczonego (ostatecznie w oparciu o wiarygodne i precyzyjne zeznania świadków). W takim wypadku uwzględnić można składniki wynagrodzenia, które są pewne, wypłacane były w danym okresie, stałe i w określonej wysokości (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r., III AUa 1555/11, LEX nr 1113058).

Należy zauważyć, że w objętych sporem okresie zatrudnienia od 1972 do 1979 r., wnioskodawca pracę wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy (co jest okolicznością bezsporną), zaś normy czasu pracy określały przepisy prawa pracy.

Na mocy art. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1919 roku „o czasie pracy w przemyśle i handlu” ( tj. Dz.U.33.94.734 ) czas pracy wszystkich pracowników, zatrudnionych na mocy umowy w przemyśle, handlu, górnictwie, komunikacji i przewozie oraz innych zakładach pracy, choćby na zysk nie obliczonych, a prowadzonych w sposób przemysłowy, niezależnie od tego, czy te zakłady pracy są własnością prywatną, czy państwową, czy też organów samorządowych wynosi bez wliczenia przerw odpoczynkowych najwyżej 8 godzin na dobę, w sobotę 6 godzin na dobę i nie może przekraczać 46 godzin na tydzień.

Zgodnie zaś z art. 129 § 1 kp w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1975 roku czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 46 godzin na tydzień.

W ocenie Sądu, w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, dokumentacja z okresu zatrudnienia ubezpieczonego Zakładach (...) (M., D.) w Ł. w postaci angaży między innymi za lata 1972 -1979 wskazuje wysokość wynagrodzenia zasadniczego wnioskodawcy w sposób niewątpliwy. Powyższe twierdzenie należy odnieść również do dodatku brygadzistowskiego oraz premii w stałej wysokości. Dostępny natomiast materiał dowodowy nie pozwala na ustalenie, częściowo jaka była faktyczna wysokość premii wnioskodawcy w spornym okresie zatrudnienia w tym zakładzie. Jak już wcześniej wyjaśnił Sąd, nie zachowała się dokumentacja w tym zakresie, także z zeznań wnioskodawcy nie wynika jaka była wysokość należnej ubezpieczonemu premii poza okresami kiedy wskazano ją w sposób stały. Powyższe dotyczy też pozostałych elementów wynagrodzenia premii uznaniowej, wynagrodzenia za pracę w nadgodzinach, trzynastek czy dodatku stażowego.

Wnioskodawca, na którym zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał ciężar dowodowy, nie udowodnił swojego roszczenia w tym zakresie. Stosownie bowiem do art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W postępowaniu sądowym ubezpieczony może korzystać z wszelkich środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty, w szczególności z dowodów dokumentów oraz z przesłuchania świadków (zob. wyrok SN z 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNP 11/1998, poz. 342). Nie jest możliwe obliczanie wysokości renty wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Wskazać należy, iż nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996r. sygn. akt I CKU 45/96 (opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76). Podobnie, w wyroku
z 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662, Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że od 1 lipca 1996 r. nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Podobny pogląd zaprezentował Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku
z dnia 15 marca 2006 roku, zapadłego w sprawie o sygn. akt III AUa 1096/05, wskazując,
iż ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny obciążać wyłącznie ubezpieczonych, jednakże nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić wyłącznie na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ustawowym wymogiem jest bowiem wykazanie przez ubezpieczonego konkretnych kwot otrzymanych przez niego zarobków, jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub ubezpieczenie społeczne, przy czym nie może istnieć tu żaden stan niepewności co do wysokości. Stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, a określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały ustalone między pracodawcą i konkretnym pracownikiem. W przypadku dodatkowych (ubocznych) składników wynagrodzenia konieczne jest istnienie dowodów potwierdzających bez wątpliwości fakt ich wypłacenia oraz ich wysokości./tak Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 października 2015 r. ,III AUa 712/15 LEX nr 1820442/

Jak już podniesiono powyżej wnioskodawca nie przedłożył żadnych miarodajnych dowodów potwierdzających wysokość premii uzyskiwanej w całym spornym okresie zatrudnienia a także innych wyżej wymienionych składników wynagrodzenia. Załączona do akt sprawy dokumentacja, głównie w postaci angaży, dowodzi że premia regulaminowa faktycznie ubezpieczonemu przysługiwała i stanowiła procentowy udział jego wynagrodzenia zasadniczego, ale jednocześnie nie pozwala ona na ustalenie, w jakiej konkretnie wysokości w całym spornym okresie. Angaże wskazują na wypłatę premii, w sposób stały w konkretnym procencie lub bez określenia konkretnego wymiaru – odpowiednio premia „do 10, 20, 30, 32, 40 %”. Z uwagi na brak dokumentacji świadczącej o wysokości premii nie było możliwe przyjęcie, że wynosiła ona zawsze 10, 20, 30, 32, 40 % wynagrodzenia zasadniczego, jak chce tego ubezpieczony. W oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie ma możliwości ustalenia wysokości kwot wypłaconych tytułem premii, za cały sporny okres ponieważ brak jest dokumentacji w tym zakresie, brak jest regulaminów premiowania, czy wynagradzania. W przypadku wynagrodzenia zasadniczego lub innych obligatoryjnych składników wynagrodzenia, wynikających z obowiązujących przepisów, można przyjąć najniższe wynagrodzenie obowiązujące w czasie, którego dotyczy żądanie uwzględnienia tego okresu do przeliczenia świadczenia. W sytuacji takiego składnika wynagrodzenia, jakim jest premia , konieczne jest jednak istnienie dowodów potwierdzających bez wątpliwości fakt wypłaty premii oraz jej wysokość (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007 r., I UK 36/07, LEX nr 390123). Nie można bowiem pominąć, iż wysokość świadczenia rentowego pozostaje funkcją uzyskiwanych niegdyś dochodów, a zatem dla jego wyliczenia nieodzownym pozostaje ustalenie rzeczywistych zarobków, jako decydujących o rozmiarze opłacanej składki na ubezpieczenie społeczne. Niedopuszczalne przy tym jest opieranie się jedynie na hipotezach czy założeniach, wynikających z przyjęcia średnich wartości. W szczególności jako podstawy przyjęcia wysokości premii S. S. w spornym okresie nie można przyjąć, że premia była wypłacane bezwarunkowo, w wysokości wskazanej angażem. Jest to założenie nie poparte żadnym dowodem. A co za tym idzie poza przypadkami określenia premii w sposób stały w konkretnym procencie nie ma pewności, czy wnioskodawca w spornym okresie zawsze otrzymywał premie w maksymalnej wysokości. Nie ma zatem podstaw do określenia, czy i jakie kwoty tytułem premii stanowiły w całym tym okresie podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Tylko niewątpliwe dochody ze stosunku pracy w udowodnionej wysokości, od których odprowadzono składki, mogą być uwzględnione do ustalania wysokości świadczeń emerytalno-rentowych. Z całą mocą podkreślenia wymaga, że przepisy prawa ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalanie wynagrodzeń w sposób przybliżony lub prawdopodobny. Ustalenie rzeczywistych zarobków jest decydujące o rozmiarze opłacanej składki na ubezpieczenia społeczne. Właściwie tylko dokumentacja własna stanowi w postępowaniu sądowym precyzyjny dowód na wysokość wynagrodzenia świadczeniobiorcy. W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że co do zasady nie ma możliwości wyliczenia wynagrodzenia, a co za tym idzie wysokości składek na ubezpieczenie społeczne oraz wskaźnika podstawy wymiaru emerytury lub renty, w oparciu o wyliczenia hipotetyczne, uśrednione, czy też wynikające z porównania wynagrodzenia innych pracowników (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007 r., I UK 36/07, Legalis nr 181419).

Z powyższych względów nie jest możliwe ustalenie nowej wysokości świadczenia rentowego wnioskodawcy z uwzględnieniem premii za cały sporny okres a także przy uwzględnieniu innych składników wynagrodzenia, których wysokość nie jest precyzyjnie określona w oparciu tylko o twierdzenia wnioskodawcy.

Reasumując, co do żądania skarżącego o uwzględnienie w wyliczeniu podstawy wymiaru w spornym okresie faktycznych kwot otrzymywanego wynagrodzenia, brak jest podstaw do przyjęcia innych składników wynagrodzenia niż wynagrodzenie zasadnicze określone w angażach stawką godzinową oraz premia i dodatek brygadzistowski w wysokości stałej. Wnioskodawca nie udowodnił bowiem konkretnych kwot pozostałych składników wynagrodzenia .

Brak też podstaw do wliczenia do okresu składkowego rzekomego okresu zatrudnienia wnioskodawcy w zakładzie budowlanym jego ojca tj. okresu od 1 kwietnia 1983 r. do 30 września 1984 r. bądź lat 1980 -1982. Powyższy fakt zatrudnienia oraz jego podstawy w ogóle nie został w sprawie wykazany. Jak wyżej podniesiono nie są miarodajne w tej materii same twierdzenia wnioskodawcy oraz przedłożone przez niego dokumenty „świadectwo pracy” oraz kserokopia dokumentu z dnia 22 marca 1985 r. Wnioskodawca choć był pouczony o konieczności przedłożenia dowodów na poparcie swych twierdzeń nie powołał żadnych innych środków choćby zeznań świadków mogących potwierdzić okres i fakt zatrudnienia. Obciążają go zatem ujemne skutki procesowe w tym zakresie. Żądanie wnioskodawcy w tej materii nie zostało udowodnione, nie mogło więc zostać uwzględnione.

Organ rentowy dokonał ostatecznie - przy uwzględnieniu wniosków odwołującego się zaakceptowanych przez Sąd - stosownego hipotetycznego wyliczenia wysokości renty S. S., przy uwzględnieniu zarobków zasadniczych wynikających ze stawki godzinowej, wskazanej w angażach, nadto premii i dodatku brygadzistowskiego ujętego w tych dokumentach w sposób stały. Przy takim założeniu zarobki wnioskodawcy wyniosły za cały rok: 1972 -15.236,60 zł. -1973 - 21.195,40 zł. 1974 - 23.360,00 zł. 1975 - 26.311,00 zł. 1976 - 31.861,90 zł.1977 - 35.921,93 zł. 1978 - 40.330,50 zł. 1979 - 31.985,20 zł. Do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru według najkorzystniejszego wariantu z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia przyjęto lata 1973 - 1978, 1980 - 1982, 1987, 1996, 1997, 2000 - 2007. Ustalony w ten sposób wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 62,25% i jest wyższy od poprzednio ustalonego. Hipotetyczna wysokość renty od 01.04.2018 r. wyniosła 1.735,60 zł.

Z tych też względów, zdaniem Sądu nie ma żadnych przeszkód by ponownie przeliczyć wnioskodawcy podstawę wymiaru świadczenia przy zaliczeniu do stażu pracy okresu 1972 - 1979 z uwzględnieniem wynagrodzeń ustalonych w oparciu o stawkę godzinową wynikającą z angaży oraz dodatkowych składników wynagrodzenia ujętych w tych angażach w stałej wysokości.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Łodzi na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie 1 sentencji. W pozostałej zaś części na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie jako bezzasadne oddalił.

J.L.