UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Łasku w sprawie sygnatura akt
I C 828/17 z powództwa (...) Spółki z ograniczoną Odpowiedzialnością z siedziba w Ł. przeciwko E. A. o zapłatę zasądził od pozwanej na rzecz powoda 12 715,77 zł z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 16 czerwca 2017 roku do dnia zapłaty i orzekł o kosztach procesu, zgodnie
z zasadą odpowiedzialności za wynik na podstawie art. 100 k.p.c.

Rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

W dniu 29 sierpnia 2016 roku powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. zawarł z pozwaną E. A. umowę pożyczki nr (...) w wysokości 10 000 złotych. Całkowity koszt pożyczki na dzień jej zawarcia wynosił 5 610 złotych. P. zobowiązała się do spłaty pożyczki w 36 ratach płatnych do 3 dnia każdego miesiąca, począwszy od dnia 3 października 2016 r., przy czym pierwsza rata wynosiła 444 zł 16 gr, kolejne raty 433 zł 31 gr, a ostatnia wyrównująca rata 433 zł 46 gr. Ostateczny termin spłaty pożyczki został określony na 3 września 2019 r. Ponadto ustalono, że w przypadku gdy pożyczkobiorca pozostaje w zwłoce ze spłatą dwóch rat pożyczki, pożyczkodawca ma prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni pod rygorem wypowiedzenia pożyczki (§ 13). W przypadku zaś zaistnienia okoliczności świadczących, że działania pożyczkobiorcy zmierzają do naruszenia uprawnień określonych w umowie pożyczki oraz gdy pożyczkobiorca w celu otrzymania pożyczki przedłożył fałszywe lub stwierdzające nieprawdę dokumenty albo przedłożył nierzetelne pisemne lub ustne poświadczenie mające istotne znaczenie dla uzyskania pożyczki pożyczkodawcy przysługuje prawo wypowiedzenia pożyczki ze skutkiem natychmiastowym.

Pozwana wpłaciła tytułem zwrotu pożyczki łącznie kwotę 2 177 zł 40 gr w tym kwotę 1773, 99 zł tytułem kapitału i 403,41 zł tytułem odsetek. Ostatnia rata w kwocie 433,31 zł została wpłacona w dniu 7 lutego 2017 r. Czyniąc to ustalenie Sąd Rejonowy kwoty 1773,99 zł i 433,41 zł oznaczył w sposób obarczony oczywistym błędem pisarskim w odwzorowaniu ich rzeczywistej wartości, co zostanie omówione w dalszej części uzasadnienia.

Pismem z dnia 4 kwietnia 2017 r. /doręczonym pozwanej w dniu 18 kwietnia 2017 r./ wezwano pożyczkobiorczynię do natychmiastowego uregulowania całej zaległości: wymaganych rat kapitałowo- odsetkowych: 866 zł 62 gr, odsetek karnych: 9 zł i kosztów obsługi zadłużenia:
25 zł. Ponadto zawiadomiono, że brak wpłaty całej zaległości w ciągu 7 dni od daty otrzymania pisma spowoduje wypowiedzenie umowy gotówkowej nr (...) zawartej w dniu 29 sierpnia 2016 roku. Poinformowano, że po upływie 30 dni od chwili otrzymania wypowiedzenia cała niespłacona kwota pożyczki wraz z należnymi odsetkami i kosztami staje się wymagalna, od której liczone są odsetki karne zgodnie z zapisami umowy.

Pismem z dnia 22 maja 2017 roku / doręczonym dniu 7 czerwca 2017 r. /strona powodowa wezwała pozwaną E. A. do zapłaty całości zadłużenia w kwocie 12 634 zł wskazując, że kwota wymagalnego zobowiązania po wypowiedzeniu umowy wynosi: 12 527 zł 19 gr, kwota odsetek karnych po wypowiedzeniu umowy wynosi 9 zł 81 gr, koszty obsługi zadłużenia przeterminowanego po wypowiedzeniu umowy wynoszą 97 zł.

Pozwana nie uregulowała wyżej opisanych należności do chwili wystąpienia powoda
z powództwem

Mając na uwadze tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo na podstawie art. 720 kc. Powód przeniósł na własność na rzecz pozwanej kwotę 10 000 złotych,
a pozwana zobowiązała się zwrócić pożyczkę wraz z należnymi odsetkami w comiesięcznych ratach począwszy od 3 października 2016 roku do dnia 3 września 2019 roku. Jak wynika z treści umowy pozwana otrzymała komplet dokumentów w postaci egzemplarza umowy z harmonogramem spłat, formularza informacyjnego dotyczącego kredytu konsumenckiego oraz wzoru oświadczenia
o odstąpieniu od umowy. W dniu 29 sierpnia 2016 r. na rachunek pozwanej została przelana kwota 10 000 złotych. Pozwana nie złożyła oświadczenia o odstąpieniu od umowy i rozpoczęła dokonywanie spłat rat kredytu. Jak wynika z załączonych dokumentów dokonała spłaty 5 rat
w kwotach po 433 zł 31 groszy.

W ocenie sądu powód skutecznie dokonał wypowiedzenia umowy pożyczki. Strony
w umowie pożyczki określiły sytuacje, w których dozwolone będzie wypowiedzenie umowy pożyczki. Sąd wskazał, że wypowiedzenie umowy to jednostronne oświadczenie woli, z którego wynika, że dający pożyczkę domaga się jej zwrotu. Chodzi tu więc o takie stwierdzenia jak: ,,żądam zwrotu pożyczki’’, albo ,,wypowiadam pożyczkę’’. Z pisma z dnia 4 kwietnia 2017 r. zatytułowanego „wypowiedzenie umowy pożyczki” jednoznacznie wynika, że powód powołując się na stwierdzenie zaległości w spłacie pożyczki /co według § 13 umowy stanowi podstawę do wypowiedzenia umowy/ zażądał zapłaty zaległości wskazując, że po upływie 30 dni od otrzymania wypowiedzenia cała niespłacona kwota pożyczki wraz z należnymi kosztami staje się wymagalna.

Pozwana zawierała wiele umów pożyczek, co wynika z informacji udzielonych przez nią
w oświadczeniu o stanie majątkowym. Miała zatem wiedzę o warunkach zawieranych umów
i przystawała na nie.

Wobec powyższego Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 12 715,77 zł wraz z odsetkami umownymi - zgodnie żądaniem opisanym w pozwie.

Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu Sąd ustalił w oparciu o § 8 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ( Dz. U. z 2016r. poz. 1715).

Z rozstrzygnięciem Sądu nie zgodziła się pozwana, wnosząc apelację, w której zaskarżyła wyrok w całości.

Skarżąca zarzuciła:

1) błąd w ustaleniach faktycznych skutkujący błędnym rozstrzygnięciem poprzez przyjęcie, iż pozwana wpłaciła tytułem pożyczki łącznie 2177,40 zł, w tym kwotę 17 773,99 zł tytułem kapitału i 403,41 zł tytułem odsetek; że ostatnia rata kwoty 4 333,31 zł została wpłacona w dniu 7 lutego 2017 roku, podczas gdy z dokumentów
i wyliczeń wynikają zupełnie inne kwoty, a ustalenia Sądu były bezpodstawne, jednostronne i dają obraz stopnia niedokładności przy ustalaniu i ocenie materiału dowodowego;

2) naruszenie przepisów postepowania mających wpływ istotny na rozstrzygnięcie, tj.;

- art. 233 § 1 kpc w związku z art. 3 kpc i art. 6 kc poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny dowodów, naruszającej zasady logicznego rozumowania
i doświadczenia życiowego poprzez uznanie, że wypowiedzenie umowy miało skutek prawny, podczas gdy wypowiedzenie nigdy nie zostało złożone a żądane roszczenie dotyczy niewymagalnej pożyczki; że miało miejsce wezwanie do zapłaty zgodnie z § 13 umowy pożyczki; że powód udowodnił umocowanie do działania zarówno przy zawieraniu umowy pożyczki, jak i przy dokonywaniu wezwania przedsądowego jak i przy piśmie z 4 kwietnia 2017 roku zatytułowanym „wypowiedzenie umowy pożyczki” pomimo braku dowodu umocowania E. K., braku dowodów umocowania do działania powoda;

3. naruszenie przepisów prawa materialnego mającego wpływ istotny na rozstrzygnięcie, tj.:

-art. 385¹ § 1 ,2,3,4 kc w związku z art. 6 kc w zakresie: nieuznania za abuzywne postanowienia umownego dotyczącego wynagrodzenia prowizyjnego w kwocie 5 610 zł, stanowiącego ponad 50% kwoty faktycznie udzielonej pożyczki, pomimo ze jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy pozwanej; nieuznania za niedozwolone postanowień umownych pomimo tego że nie były negocjowane ze strona i przyjęte na drodze indywidualnego porozumienia, który to fakt strona powodowa pomimo jego obowiązku dowodowego nie wykazała, a wykazała jedynie przedłożenie wzorca umowy, który strona musiała zaakceptować;

- art. 60 kc i art. 65 § 1 kc poprzez przyjęcie, że pismo z dnia 4 kwietnia 2017 roku stanowiło oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki;

- art. 58 § 1 kc w związku z art. 89 kc poprzez przyjęcie, iż nawet w przypadku uznania wypowiedzenia za wypowiedzenie nie było to wypowiedzenie warunkowe i było skuteczne, podczas gdy z oświadczenia na piśmie z dnia 4 kwietnia 2017 roku są składane pod warunkiem zawieszającym, a pozwana nie miała wiedzy jakie skutki wywoła wpłata lub częściowa wpłata, wezwanie było niezrozumiałe i brak jest możliwości ustalenia przez odbiorcę jego znaczenia.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu, których strona nie uiściła w całości ani w części za obie instancje według norm prawem przepisanych, ewentualnie w przypadku oddalenia apelacji przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu, których strona nie uiściła w całości ani w części za postępowanie przed Sadem drugiej instancji według norm prawem przepisanych.

Powód w odpowiedzi na apelację wniósł o jej odrzucenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się częściowo zasadną, jednak nie może prowadzić w kierunku postulowanym przez skarżącą.

Na wstępie należy zauważyć, iż wyrok w rozpoznawanej sprawie został wydany
w postępowaniu uproszczonym uregulowanym w art. 505 ¹ do art. 505 ¹⁴k.p.c.

Stosownie do treści art. 505⁹ §1¹ k.p.c. w postępowaniu uproszczonym apelację można oprzeć na naruszeniu prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, czy na naruszeniu przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy. Ponadto jeżeli Sąd drugiej instancji przy rozpoznawaniu apelacji nie przeprowadził postępowania dowodowego (tak jak w przedmiotowej sprawie), uzasadnienie jego wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa (art. 505¹³ § 2 k.p.c.).

W postępowaniu uproszczonym z uwagi na ograniczenia kognicji Sądu Odwoławczego oraz katalog zarzutów apelacyjnych, niedopuszczalne są zarzuty, które dotyczą ustalenia faktów lub oceny dowodów (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 20 stycznia 2010r., II PK 178/09 LEX nr 577829, Komentarz do art. 505 (9) k.p.c. pod red. Marszałkowska-Krześ 2015 wyd. 13, publik. Legalis, Komentarz KPC, t. II p od red. Piasecki 2014 wyd. 6, J. Jaśkiewicz, Apelacja w postępowaniu uproszczonym, PS 2003, Nr 10, s. 73; zob. także M. Michalska - Marciniak, Zasada instancyjności w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2013, s. 332, M. Manowska, Postępowania odrębne, s. 323).

W związku z powyższym odnieść się należało jedynie do zarzutu błędnego oznaczenia w uzasadnieniu kwot, które pozwana wpłaciła. Zarzut ten zbudowany został na oczywistej niedokładności pisarskiej Sądu, wynikającej z dublowania jednej z cyfr w oznaczeniu wysokości kwoty ostatniej raty. Rację ma skarżąca zwracając uwagę na ten fakt, jednakże nie przekłada się on na wadliwość oznaczenia całkowitej kwoty udzielonej pożyczki. Oczywistość tej niedokładności wynika z przytoczenia przez Sąd warunków spłaty udzielonej pożyczki
w 36 ratach – pierwsza rata 444,16 zł, kolejne raty po 433,31 zł, a ostatnia 433 zł, a następnie
w dalszych rozważaniach ponownego przytoczenia wysokości ostatniej raty. Podobnie rzecz ma się z oznaczeniem kwoty stanowiącej składnik sumy 2 177,40 zł wskazywanej przez Sąd, na który miała się składać kwota 403,41 z tytułu spłaconych odsetek oraz kwota „17 773,99” zł z tytułu kapitału. Operacja rachunkowa polegająca na odjęciu od kwoty 2 177 zł kwoty 403,41 zł wskazuje, iż w prawidłowa wartość 1 773,99 zł została przekłamana poprzez powtórzenie cyfry „7”. Zarzuty te pozostają zatem bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ nie przekłamują podstawowego ustalenia wartości długu pozwanej z tytułu udzielonej pożyczki.

Odnosząc się do zarzutów związanych z naruszeniem prawa materialnego.

Nie jest uzasadniony zarzut pozwanej – naruszenie art. 6 k.c. Wierzyciel powinien udowodnić jedynie fakt zawarcia umowy kredytu i jej warunki, w tym wysokość udzielonego kredytu. Natomiast to na dłużniku spoczywał ciężar dowodu faktu, że swoje zobowiązanie w zakresie zwrotu kredytu wykonał w całości lub w części, czego jednak skarżąca w żadnym sposób nie udowodniła.

Także zarzut uchybienia art. 60 kc i art. 65 kc jest niezasadny.

Pozwana kwestionowała skuteczne dokonanie wypowiedzenia jej umowy pożyczki. Również w tym wypadku Sąd Rejonowy prawidłowo uznał, że powód udowodnił należycie,
że złożył pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki w piśmie oraz, że pismo to przesłał pozwanej na adres wskazany przez nią w umowie pożyczki. Pisma z 4 kwietnia 2017 roku nie sposób potraktować jako tylko wezwanie do zapłaty, ponieważ zostało ono zatytułowane jako „Wypowiedzenie umowy pożyczki” i zawiera wprost oświadczenie, że po upływie 30 dni od chwili otrzymania wypowiedzenia cała niespłacona kwota pożyczki wraz z należnymi odsetkami i kosztami staje się wymagalna w związku z nieuregulowaniem zaległości w wysokości 900,70 zł. Powód złożył ponadto zwrotne potwierdzenie odbioru przez pozwaną tejże korespondencji. Treść wezwania jest jasna i nie skutkuje możliwością uznania jej za naruszającą przepis art. 58 § 1 k w związku z art. 89 kc. Pozwana nie wykazała by uiściła na rzecz powoda kwotę zaległości w jakiejkolwiek wysokości, a tylko wówczas mogłaby się powoływać na niepewność wskazanego w tym piśmie skutku.

Odnosząc się do uchybienia art. 385¹ § 1 – 4 kc wskazać należy, że w zakresie zarzutu braku indywidualnego uzgodnienia postanowień umowy pożyczki nie ma obowiązku czynienia takich uzgodnień. Dopuszczalne jest stosowanie wzorców umownych, o czym świadczy choćby treść art. 385¹ kc. Skoro bowiem postanowienia umowy zawarte z konsumentem,
a nieuzgodnione z nim indywidualnie nie wiążą go dopiero jeżeli kształtują jego prawa
i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy,
to postanowienia nieobarczone taką wadą są co do zasady wiążące.

Sąd Okręgowy zaznacza, że nie uważa kwoty prowizji 4 000 zł przy pożyczce 10 000 zł udzielonej na 36 rat za wygórowaną. Koszt oprocentowania za cały okres obowiązywania umowy to 1 610,16 zł. Prowizja została uzależniona od okresu na jaki pożyczono pieniądze
i współpracy z pozwaną, a więc ogólnie od ryzyka pożyczki. Pozaodsetkowe koszty nie przekraczały 100% kapitału udzielonej pożyczki. Tak określone w umowie obciążenie pożyczkobiorcy nie było więc dla niej rujnujące, nie przysparzało również pożyczkodawcy korzyści nie dających się uzasadnić żadnymi racjami. Tylko rażące zachwianie ekwiwalentności świadczeń przesądza zaś o sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (por. wyrok Sądu Najwyższego w z 13 października 2005 r., sygn. akt IV CK 162/05).

Powyższe prowadzi do oczywistej konstatacji, że apelacja pozwanej co do zasady stanowi jedynie subiektywną polemikę z prawidłowym stanowiskiem Sądu Rejonowego, które Sąd Okręgowy w pełni aprobuje.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc dokonał korekty zasądzonej kwoty jedynie w zakresie pomniejszenia jej o 91,58 zł, odpowiadającą kwocie odsetek karnych wraz liczonymi od niej odsetkami umownymi opisanymi w wyroku od dnia 16 czerwca 2017 roku do dnia zapłaty. Powód w sposób rozbieżny wskazywał na wysokość należnych z tego tytułu kosztów (w piśmie z 22 maja 2017 roku wskazywał, że koszt ten kształtuje się na poziomie 9,81 zł – k. 7, a na datę 16 czerwca 2017 roku miała to być już kwota 91,58 zł k. 9). Jeżeli zgodnie z § 15 umowy po dokonanym wypowiedzeniu umowy pożyczki powód uprawnionym był do naliczania odsetek karnych od wartości wymagalnego zobowiązania, które wynoszą dwukrotność odsetek ustawowych za opóźnienie, to jednocześnie wyliczając na dzień
16 czerwca 2016 roku stan zadłużenia nie powinien do kwoty zadłużenia – wyspecyfikowanej na karcie 9 akt - doliczać skapitalizowanych odsetek karnych na dzień 16 czerwca 2017 roku w wysokości 91,58 zł, po to by od tej wartości liczyć dalsze odsetki karne. Powodowi nie przysługiwało uprawnienie by od daty 16 czerwca 2017 roku naliczać odsetki karne od odsetek karnych. Wobec powyższego Sąd Okręgowy nie uwzględnił tej należności w ogóle.

Dalej idącą apelację na podstawie art. 385 k.p.c. należało oddalić.

O kosztach pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu w postępowaniu apelacyjnym orzeczono na podstawie § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. 2016.1715), ustalając wysokość wynagrodzenia na podstawie § 8 pkt 5 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 4 ust. 1 i 3 tego rozporządzenia.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE