UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2012 roku Sąd Rejonowy we Włodawie: stwierdził, że J. K. (1)i A. K.na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej nabyli przez zasiedzenie z dniem 15 kwietnia 1989 roku własność nieruchomości położonej we W.– działki nr (...)o powierzchni 0,0381 ha, powstałej w wyniku podziału działki nr (...)zgodnie z projektem podziału sporządzonym przez biegłego geodetę R. B., przyjętym do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (...) Ośrodka (...)we W.nr ewidencyjny (...)- (...), wyznaczonej na mapie punktami: (...)(pkt 1 postanowienia); stwierdził, że J. K. (1)i A. K.na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej nabyli przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2010 roku – w miejsce O. Z.i A. Z.– własność nieruchomości położonej we W.– działki nr (...)o powierzchni 0,0010 ha, powstałej w wyniku podziału działki nr (...), objętej księgą wieczystą Kw nr (...)prowadzoną przez Sąd Rejonowy we Włodawie, zgodnie z projektem podziału sporządzonym przez biegłego geodetę R. B., wyznaczonej na mapie punktami: (...)(pkt 2); stwierdził, że J. K. (1)i A. K.na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej nabyli przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2010 roku – w miejsce B. K. (1)i L. K.– własność nieruchomości położonej we W.– działki nr (...)o powierzchni 0,0012 ha, powstałej w wyniku podziału działki nr (...), objętej księgą wieczystą Kw nr (...)prowadzoną przez Sąd Rejonowy we Włodawie, zgodnie z projektem podziału sporządzonym przez biegłego geodetę R. B., wyznaczonej na mapie punktami: (...)(pkt 3); obciążył zainteresowanych kosztami związanymi z ich udziałem w sprawie (pkt 4) oraz oddalił wniosek pełnomocnika uczestnika L. K.o zasądzenie kosztów postępowania (pkt 5).

W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Rejonowy wskazał na następujące ustalenia faktyczne oraz motywy swego rozstrzygnięcia.

W rejestrze gruntów z 1967 roku ujawniona była położona we W. działka nr (...)o powierzchni 1115 ha, a jako władający nią wpisani byli w rejestrze: H. P. (2)w 1/3 części, J. P.w 1/3 części oraz S.i Z.małżonkowie S.- rodzice wnioskodawczyni J. K. (1), w 1/3 części. Po wywłaszczeniu części działki pod ulicę pozostała część utworzyła działkę nr (...)o powierzchni 0,1048 ha. Przy odnowieniu ewidencji gruntów w 1984 roku działka nr (...)została oznaczona jako działka nr (...)o powierzchni 0,1020 ha. Działka nr (...)graniczy od wschodu z działką nr (...)stanowiącą własność O. i A.małżonków Z.oraz z działką nr (...)stanowiącą własność B.i L.małżonków K.. Ojciec J. K. (1)nieformalną umową z dnia 20 lipca 1963 roku przekazał na jej rzecz posiadanie części przedmiotowej działki. Postanowieniem z dnia 6 lutego 1969 roku, wydanym w sprawie Ns 289/68, Sąd Powiatowy we W.stwierdził, że J. K. (1)nabyła przez zasiedzenie własność nieruchomości, placu budowlanego położonego we W.o powierzchni 382 m^{(
2)} w granicach: od północy ul. (...), od zachodu ul. (...), od południowego wschodu H. P. (2), B. K. (2), M. P.i J. P., oznaczonej na planie sporządzonym przez geodetę F. Z.nr ew. (...)jako działka nr (...). Dla objętej wymienionym postanowieniem części działki nr (...)został urządzony zbiór dokumentów Zd (...). Fakt nabycia przez J. K. (1)własności części działki nr (...)nie został natomiast ujawniony w ewidencji gruntów. Na wniosek J. K. (1)już w toku niniejszego postępowania został wykonany projekt podziału działki nr (...), w wyniku którego została wydzielona działka nr (...)o powierzchni 0,0315 ha jako przedmiot własności J. K. (1)stosownie do treści postanowienia z dnia 6 lutego 1969 roku oraz działka nr (...)o powierzchni 0,0705 ha o nieuregulowanym stanie prawnym.

W dniu 14 kwietnia 1969 roku A. K. zawarł nieformalną umowę sprzedaży, której przedmiotem było nabycie od J. P. działki przy ul. (...) we W. o powierzchni 386 m². J. i A. K. od chwili zawarcia nieformalnej umowy objęli w posiadanie część działki nr (...) graniczącą od zachodu z obecną działką nr (...), stanowiącą własność J. K. (1), zaś od wschodu z działkami o obecnych numerach (...) – stanowiącą własność O. i A. małżonków Z. oraz (...) – stanowiącą własność B. i L. małżonków K., poprzednio zaś B. K. (3), a następnie jego syna J. K. (2).

Część nieruchomości będącej przedmiotem zasiedzenia, oznaczona jako działka nr (...), stanowi całość gospodarczą z działką (...), której właścicielem jest J. K. (1). Działka nr (...) stanowiła zaplecze gospodarcze dla prowadzonej przez małżonków K. działalności rolniczej. W latach 80-tych wnioskodawcy wybudowali na niej murowany budynek gospodarczy, z którego po rozbiórce pozostała murowana ściana usytuowana w odległości około 7 m od południowej granicy działki i około 80 cm od istniejącego ogrodzenia od działki L. i B. K. (1).

Decyzją z dnia 23 maja 1969 roku wnioskodawcy uzyskali pozwolenie na budowę domu jednorodzinnego na działce o obecnym numerze (...). W 1970 roku wnioskodawcy wprowadzili się do wybudowanego domu. Zgodnie z pozwoleniem i projektem dom od strony wschodniej został usytuowany w granicy z działką stanowiącą wówczas własność P. i P. S., a obecnie O. i A. małżonków Z.. W czasie budowy domu nie istniało ogrodzenie między działką nr (...), a działką P. i P. S.. W dalszej części działkę (...) od działki (...) oddzielał płot drewniany zbudowany przez B. K. (3), który użytkował działkę nr (...). Pod koniec lat 70-tych wnioskodawca na całej długości działki (...) od strony wschodniej zbudował ogrodzenie, częściowo w miejscu dotychczasowego drewnianego ogrodzenia B. K. (3), który swoje ogrodzenie rozebrał. Ogrodzenie to od południa, w kierunku północnym na długości 4,95 m stanowi murowany cokół z wbetonowanymi metalowymi słupkami. Na długości 3,90 m między słupkami jest to ogrodzenie zabudowane eternitem. Dalej w kierunku północnym, do końca granicy działki małżonków K., znajduje się ogrodzenie składające się z podmurówki z wbetonowanymi słupkami metalowymi połączonymi metalowymi rurami, na których na całej długości umocowane są płyty z eternitu. Od strony działki uczestników podmurówka jest wykonana z fragmentów cegieł, elementów metalowych, złomu, gdzieniegdzie kamieni, a od strony posesji wnioskodawców częściowo z kamienia polnego. Na całej długości działki nr (...) od strony wschodniej ogrodzenie to wyznacza granicę posiadania wnioskodawców z działkami nr (...). Granica ta nie pokrywa się z granicą wynikającą z dokumentów. Różnica wynosi około 0,6-0,71m na niekorzyść nieruchomości uczestników. Stan taki istnieje od czasu zbudowania przez wnioskodawcę ogrodzenia. Różnica mogła powstać przy odnowieniu ewidencji gruntów w 1984 roku. A. i J. małżonkowie K. od czasu objęcia w posiadanie nieruchomości objętej wnioskiem opłacali od podatek od tej nieruchomości.

A. K. umową zawartą w formie aktu notarialnego w dniu 28 września 1976 r. nabył od J. i J. małżonków H. własność położonej we W. działki nr (...), obecnie oznaczonej jako działka nr (...). Prawomocnym wyrokiem z dnia 31 marca 1977 r., wydanym w sprawie C 105/77 z powództwa B. K. (3) przeciwko J. H. (1), J. H. (2) i A. K., Sąd Rejonowy we Włodawie uznał umowę przeniesienia własności za nieważną i nakazał eksmisję A. K. z działki nr (...) oraz wydanie jej B. K. (3). W wykonaniu tego orzeczenia A. K. wydał B. K. (3) działkę nr (...). Nie toczyło się postępowanie egzekucyjne w przedmiocie wydania działki.

Pomiędzy wnioskodawcami, a właścicielami bądź posiadaczami działek sąsiadujących z nieruchomością objętą wnioskiem o zasiedzenie nie toczyły się inne sprawy w postępowaniu sądowym czy administracyjnym. Dopiero w czasie postępowania o stwierdzenie zasiedzenia na wniosek L. K. i B. K. (1) Sąd Rejonowy we Włodawie prawomocnym postanowieniem z dnia 9 listopada 2011 roku w sprawie I Co 724/11 nadał wyrokowi z dnia 31 marca 1977 roku klauzulę wykonalności na rzecz L. i B. K. (1), na których przeszło uprawnienie wierzyciela B. K. (3). B. K. (3) zmarł 28 kwietnia 1982 roku, a spadek po nim w całości nabył syn J. K. (2).

Jako podstawę powyższych ustaleń Sąd Rejonowy przyjął dowody szczegółowo wymienione i ocenione w uzasadnieniu postanowienia.

W ustalonych okolicznościach faktycznych sprawy Sąd Rejonowy we Włodawie uznał, że po stronie wnioskodawców zostały spełnione przewidziane w art. 172 k.c. przesłanki nabycia nieruchomości przez zasiedzenie. Posiadanie wnioskodawców nosi bowiem cechy posiadania samoistnego.

Sąd zważył, że przedmiotem nabycia na podstawie nieformalnej umowy sprzedaży z dnia 15 kwietnia 1969 roku była działka odpowiadająca projektowanej działce nr (...). W konsekwencji zasadne jest stwierdzenie, że tę część nieruchomości objętej wnioskiem o zasiedzenie wnioskodawcy posiadali jako posiadacze samoistni w złej wierze, a zatem stosownie do treści art. 172 § 1 i 2 k.c., w brzmieniu przed wejściem w życie ustawy z dnia 28 lipca 1990 roku, nabyli jej własność przez zasiedzenie z dniem 15 kwietnia 1989 roku.

Odnośnie części nieruchomości oznaczonej jako działki nr (...) Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że wnioskodawcy posiadali ten pas gruntu od dnia 1 stycznia 1980 r., gdyż do końca 1979 roku wybudowali ogrodzenie i od tego czasu utrwalony jest przebieg granicy pomiędzy nieruchomością pozostającą w posiadaniu wnioskodawców, a działkami stanowiącymi własność uczestników postępowania A. i O. małżonków Z. oraz B. i L. małżonków K.. Wobec tego i na podstawie art. 172 § 1 i 2 k.c., w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28 lipca 1990 roku, stwierdził nabycie własności działek nr (...) przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 2010 roku.

Jako podstawę rozstrzygnięć z punktów 4 i 5 postanowienia Sąd pierwszej instancji powołał przepis art. 520 § 1 k.p.c. oraz wskazał, że nie zachodzą przesłanki do przyznania na rzecz uczestnika L. K. kosztów od wnioskodawcy na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. lub art. 520 § 3 k.p.c.

Apelację od powyższego postanowienia Sądu pierwszej instancji wniósł uczestnik L. K., zaskarżając orzeczenie w części objętej punktami 3,4 i 5 i zarzucając mu:

I. naruszenie prawa materialnego art. 172 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że J. i A. małżonkowie K. na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej nabyli przez zasiedzenie z dniem l stycznia 2010 roku własność nieruchomości położonej we W., złożonej z działki nr (...) o powierzchni 0,0012 ha;

II. prowadzące do nieważności postępowania naruszenie:

a. art. 379 pkt 2 k.p.c. poprzez nienależyte umocowanie przez J. i A. małżonków K. pełnomocnika w osobie mgr B. D. do reprezentowania wnioskodawców w sprawie o zasiedzenie nieruchomości,

b. art. 379 pkt 5 k.p.c. poprzez przeprowadzenie w dniu 24 maja 2012 roku oględzin nieruchomości, pomimo złożenia przez pełnomocnika L. K. pisemnego wniosku o odroczenie oględzin z uwagi na zachodzącą kolizję spraw i niemożność ustanowienia substytucji;

III. mające wpływ na treść zaskarżonego postanowienia rażące naruszenie prawa procesowego:

1. art. 233 § l k.p.c. przez dowolne, sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego i niezgodne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym ustalenia, że:

- właściciel działki nr (...) B. K. (3) nie władał gruntem stanowiącym jego własność aż do śmierci,

- wnioskodawca udowodnił, że posiadał nieruchomość złożoną z działki nr (...) (dawny numer (...)) o powierzchni 0,0012 ha nieprzerwanie przez okres 30 lat;

2. art. 321 k.p.c. w związku z art. 187 § l k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c. poprzez wydanie postanowienia o zasiedzeniu przez A. i J. małżonków K. nieruchomości złożonej z działki nr (...) o powierzchni 0,0012 ha z dniem l stycznia 2010 roku pomimo braku skutecznie złożonego przez wnioskodawców wniosku w tym zakresie spełniającego wszystkie niezbędne warunki;

3. art. 158 § 3 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. w postaci oparcia wydanego rozstrzygnięcia Sądu w zaskarżonym postanowieniu na niepodpisanym protokole przesłuchania uczestniczki postępowania T. P. z dnia 15 grudnia 2011r. (k. 415 - 416 akt sprawy).

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o uchylenie postanowienia Sądu Rejonowego we Włodawie w części objętej punktami: 3, 4 i 5 i przekazanie sprawy w tej części Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania z uwzględnieniem kosztów postępowania apelacyjnego według norm prawem przewidzianych, ewentualnie o zmianę postanowienia w zaskarżonej części poprzez oddalenie wniosku J. i A. małżonków K. o stwierdzenie, że na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej nabyli przez zasiedzenie z dniem l stycznia 2010 roku własność nieruchomości położonej we W., złożonej z działki nr (...) o powierzchni 0,0012 ha oraz zasądzenie na rzecz L. K. kosztów postępowania za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawcy wnieśli o jej oddalenie i zasądzenie od uczestnika na rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszym kolejności należy wskazać, że stosownie do treści art. 378 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Poza granice zaskarżenia sąd drugiej instancji nie może wykroczyć. Biorąc pod uwagę granice zaskarżenia w sprawie niniejszej, przedmiotem kontroli instancyjnej Sądu Okręgowego jako sądu odwoławczego były więc wyłącznie objęte zaskarżeniem rozstrzygnięcia zawarte w punktach: 3, 4 i 5 postanowienia Sądu Rejonowego we Włodawie z dnia 26 czerwca 2012 roku.

Apelacja uczestnika postępowania L. K., o ile wnosi o uchylenie zaskarżonego postanowienia w pkt 3, 4, 5 i przekazanie w tej części sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu jest uzasadniona, ponieważ zachodzi nieważność postępowania przed Sądem pierwszej instancji.

Przyczyny nieważności określa art. 379 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Przepis ten w pkt 2 stanowi, że nieważność postępowania zachodzi między innymi w sytuacji, gdy pełnomocnik uczestnika postępowania nie był należycie umocowany.

Nienależyte umocowanie zachodzi zarówno, gdy osoba działająca jako pełnomocnik nie legitymuje się pełnomocnictwem, jak i gdy danej osobie uczestnik postępowania udzielił pełnomocnictwa, ale osoba ta nie może być pełnomocnikiem z uwagi na to, że nie należy do kręgu osób, które mogą być pełnomocnikami strony (uczestnika) w myśl przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Krąg osób mogących być pełnomocnikami w postępowaniu cywilnym określony został przede wszystkim w art. 87 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Przepis ten stanowi, że oprócz adwokata, radcy prawnego oraz rzecznika patentowego w sprawach własności przemysłowej, pełnomocnikiem może być także osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami uczestnika postępowania oraz osoba pozostająca z uczestnikiem w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, również współuczestnik sporu, rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni uczestnika postępowania, osoby pozostające z uczestnikiem w stosunku przysposobienia.

Z powyższego wynika, że pełnomocnikiem może być także osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami uczestnika postępowania albo osoba pozostająca z uczestnikiem w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia. Stały stosunek zlecenia nie może być przy tym utożsamiany z zarządem majątkiem lub interesami.

W niniejszej sprawie w imieniu wnioskodawców A. K. i J. K. (1), z powołaniem się na „Umowę stałego zlecenia dotyczącą zarządu majątkiem i interesami” zawartą w dniu 4 marca 2008 roku (k. 6-8), w charakterze pełnomocnika występował B. D., który nie wykonuje zawodu adwokata ani radcy prawnego, nie jest też rodziną wnioskodawców.

Według postanowień umowy łączącej wnioskodawców z B. D. dotyczy ona sprawowania zarządu majątkiem i interesami wnioskodawców. Postanowienie § 2 ust. 1 przedmiotowej umowy stanowi o upoważnieniu B. D. do dokonywania czynności zwykłego zarządu, zwłaszcza administrowania nieruchomością położoną we W. przy ul. (...), składającej się z zabudowanej działki gruntu o powierzchni 382 m^{(
2)} stanowiącej część nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...), dla której Sąd Rejonowy we Włodawie prowadzi Zbiór Złożonych Dokumentów nr ZD (...) oraz do zawierania umów, odbierania należności, reprezentowania zleceniodawców przed wszelkimi urzędami, instytucjami, sądami, osobami fizycznymi i prawnymi. W § 5 umowy przewidziano, że zleceniodawcy zobowiązują się do współdziałania przy wykonywaniu umowy, a w szczególności zobowiązują się dostarczyć lub udostępnić zleceniobiorcy we wskazanym przez niego terminie niezbędne materiały i informacje. Ponadto zgodnie z § 8 umowy zleceniobiorca zobowiązuje się przekazywać zleceniodawcom informacje o przebiegu prowadzonych spraw w postaci miesięcznych sprawozdań, a także niezwłocznie na każde żądanie zleceniodawców. Także na każde żądanie zleceniodawców zleceniobiorca zobowiązany jest udostępnić lub wydać wszelkie dokumenty związane z wykonywaniem przedmiotowej umowy.

W tym miejscu należy wskazać, że czynności zarządu powinny obejmować czynności prawne, czynności faktyczne i czynności polegające na załatwianiu spraw urzędowych dotyczących przedmiotu zarządu. Przez zarządzanie czyimś majątkiem lub interesami rozumie się wykonywanie czynności administrowania oddanym w zarząd mieniem, kierowanie pracą innych ludzi, prowadzenie bieżących spraw, dbanie o utrzymanie mienia i interesów w dobrym stanie, a także pomnażanie dochodów, egzekwowanie wierzytelności, pobieranie pożytków, regulowanie długów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 lutego 2010 r., I ACa 80/10, LEX nr 628217). Zarząd uprawniający do występowania w charakterze pełnomocnika musi mieć cechę trwałości (nie może zatem być to zarząd doraźny czy jednorazowy), a jednocześnie nie może być to zarząd ograniczony tylko do zastępowania mocodawcy przed sądem w jego sprawach.

Zarząd okazjonalny, epizodyczny, ograniczony do z góry określonych działań lub czynności prawnych albo ustanowiony tylko w celu dochodzenia określonego roszczenia nie może być podstawą umocowania pełnomocnika procesowego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 1991 r., sygn. akt III CZP 41/91, OSNC 1992/2/28).

W świetle treści umowy łączącej wnioskodawców z B. D. oraz wyjaśnień złożonych na rozprawie apelacyjnej w dniu 8 maja 2013 roku należy uznać, że powyższa umowa nie spełnia opisanych wcześniej wymogów, które dawałyby podstawę do ustanowienia B. D. pełnomocnikiem wnioskodawców w myśl art. 87 § 1 k.p.c. W istocie bowiem przewidziane przez strony i faktycznie wykonywane przez B. D. czynności sprowadzały się do uregulowania stanu prawnego nieruchomości przez złożenie do Sądu Rejonowego wniosku o stwierdzenie nabycia jej własności przez zasiedzenie. B. D. nie wykonywał faktycznie żadnych czynności z zakresu zarządu nieruchomością, nie uzyskał też licencji zarządcy nieruchomościami wymaganej przepisami ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2010 roku, Nr 102, poz. 651 ze zm.). Jak wskazano wyżej, nie może być pełnomocnikiem procesowym osoba, której strona powierzyła zarząd majątku lub interesów jedynie w celu dochodzenia określonego roszczenia.

Nie można również uznać, że umowa wnioskodawców z B. D. odpowiada pojęciu stałego stosunku zlecenia, o którym mowa w art. 87 § 1 k.p.c, ponieważ stosunek łączący wnioskodawców i B. D. powstał w celu złożenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia, nie miał zatem wymaganej cechy trwałości. W przypadku osób pozostających ze stroną w stałym stosunku zlecenia będących pełnomocnikami procesowymi, prowadzona przez nich sprawa cywilna musi się mieścić w ramach zlecenia, a zlecenie nie może być ograniczone tylko do wykonywania zastępstwa procesowego zleceniodawcy i również musi mieć charakter trwały, tj. długoterminowy lub nieograniczony w czasie. Umowa stałego stosunku zlecenia, obejmująca jedynie reprezentowanie interesów majątkowych zleceniodawcy przed sądami i organami administracji, nie może stanowić podstawy pełnomocnictwa procesowego udzielonego zleceniobiorcy przez zleceniodawcę (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1992 r., III CZP 4/92, LEX nr 9125 oraz z dnia 10 maja 1994 r., I PZP 21/94, OSNP 1994/4/68).

Z przytoczonych względów Sąd Okręgowy w Lublinie postanowieniem z dnia 8 maja 2013 r. odmówił dopuszczenia B. D. do udziału w sprawie w charakterze pełnomocnika wnioskodawców.

Występowanie w sprawie w charakterze pełnomocnika procesowego osoby, która nie mogła być pełnomocnikiem, oznacza brak należytego umocowania powodujący nieważność postępowania na podstawie art. 379 pkt 2 k.p.c. (w niniejszej sprawie w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.) (por. uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2008r., sygn. akt III CZP 154/07, OSNC 2008/12/133, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001r., sygn. akt I PKN 586/00, OSNP 2003/14/335, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 lutego 2010 r., sygn. akt I ACa 80/10, LEX nr 628217, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13 września 2012 r., sygn. akt I ACa 124/12, LEX nr 1223450). Uchybienie to nie może być usunięte w drodze zatwierdzenia przez stronę (w niniejszej sprawie przez wnioskodawców) czynności dokonanych przez tę osobę (uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 2008r., III CZP 154/07, OSNC 2008/12/133, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 22 lutego 2011 r., I ACa 806/10, LEX nr 846476; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13 września 2012 r., I ACa 124/12, LEX nr 1223450).

Z uwagi na to, że w rozpoznawanej sprawie uczestnik postępowania L. K. jako jeden z zarzutów apelacyjnych wskazywał na brak należytego umocowania pełnomocnika wnioskodawców, należało rozważyć czy mógł skutecznie podnieść taki zarzut.

Orzecznictwo nie jest jednolite w tej materii. Według pierwszego z poglądów strona skarżąca nie może podnieść skutecznie zarzutu nieważności postępowania z powodu niewłaściwego umocowania pełnomocnika strony przeciwnej. Przewidziany bowiem w art. 379 pkt 2 k.p.c. wymóg należytego umocowania pełnomocnika procesowego pod rygorem nieważności postępowania ustanowiony został w interesie tej strony, która z pełnomocnika tego korzysta. Tylko też ta strona może powołać się na nieważność postępowania z powodu nieprawidłowego udzielenia pełnomocnictwa, oraz tylko na korzyść tej strony przyczyna nieważności postępowania z powodu nienależytego umocowania jej pełnomocnika podlega rozważeniu z urzędu przez sąd drugiej instancji (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2011 r., V CSK 361/10, LEX nr 1001340 oraz z dnia 10 lutego 2011 r., IV CSK 263/10, LEX nr 785887).

Natomiast w świetle drugiego poglądu, przepis art. 379 pkt 2 k.p.c. nakazuje uznać za nieważne postępowanie, w którym występował nienależycie umocowany pełnomocnik, bez względu na sposób jego działania i konsekwencje wynikające z tego faktu dla strony, a zatem bez względu na to, czy skutkiem udziału rzekomego pełnomocnika było pozbawienie strony możności obrony jej praw, czy działania tej osoby okazały się tak skuteczną obroną, że doprowadziły do wydania przez sąd pierwszej instancji korzystnego dla pozwanego wyroku (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2011 r., sygn. akt II UZP 7/11, LEX nr 1106740; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007 r., sygn. akt V CZ 72/07, LEX nr 619685; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2012 r., sygn. akt III CSK 195/11, LEX nr 1162687; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2006 r., sygn. akt IV CSK 115/05, LEX nr 182902; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2006 r., sygn. akt I PK 124/06, OSNP 2008/3-4/27). W uzasadnieniu ostatnio przytoczonego poglądu podkreśla się bezwzględny charakter omawianej przesłanki nieważności wynikający z samej treści art. 379 pkt 2 k.p.c. Jednocześnie wskazuje się, że ustanowione w postępowaniu rygory i sankcje zawsze służą nie tylko interesom stron (uczestników postępowania), ale chronią także interes wymiaru sprawiedliwości wyrażający się w zagwarantowaniu pewności i stabilności orzeczeń sądowych. Interesu prawnego w tym zakresie, polegającego na usprawiedliwionym oczekiwaniu niewzruszalności zapadłego i prawomocnego orzeczenia, nie można odmówić również tej stronie (uczestnikowi postępowania), której uchybienie nie dotyczy.

Sąd Okręgowy orzekający w niniejszej sprawie podziela argumentację uzasadniającą drugi z przedstawionych poglądów, mając na względzie, że w postępowaniu nieprocesowym, w którym rozpoznawana jest sprawa o stwierdzenie zasiedzenia, nie mamy do czynienia z przeciwstawnymi stronami procesu, ale uczestnikami postępowania (mimo możliwości wystąpienia sprzeczności ich interesów), które jako całość winno toczyć się według reguł przewidzianych w kodeksie postępowania cywilnego.

Zgodnie z treścią art. 386 § 2 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. w razie stwierdzenia nieważności postępowania sąd drugiej instancji uchyla zaskarżone postanowienie, znosi postępowanie w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Z omówionych względów i na mocy powołanych przepisów Sąd Okręgowy uchylił postanowienie Sądu Rejonowego we Włodawie w zaskarżonej części, obejmującej rozstrzygnięcia zawarte w punktach: 3, 4, 5, zniósł w tym zakresie postępowanie przed Sądem pierwszej instancji i przekazał sprawę w opisanej części Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

Rozpoznając sprawę ponownie Sąd Rejonowy w pierwszym rzędzie zobowiąże wnioskodawczynię J. K. (1) do wypowiedzenia się w piśmie procesowym czy wnosi o stwierdzenie nabycia przez zasiedzenie własności położonej we W. działki oznaczonej w ewidencji gruntów nr (...), wydzielonej z działki nr (...), a to stosownie do art. 193 § 2¹ k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oraz w związku z art. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010 r., Nr 7, poz. 45). Dotychczas bowiem w imieniu J. K. (1) wniosek ten składała osoba, która nie mogła być w niniejszej sprawie pełnomocnikiem.

Sąd pierwszej instancji ponowi postępowanie dowodowe w zakresie, w którym zostało ono zniesione na mocy art. 386 § 2 k.p.c. W konsekwencji zbędne jest ustosunkowywanie się przez Sąd Okręgowy do zarzutów apelacyjnych dotyczących wywodzonych przez skarżącego wadliwości w toku dotychczasowego postępowania dowodowego, w szczególności w zakresie przeprowadzenia oględzin pomimo wniosku pełnomocnika uczestnika L. K. o zmianę terminu oględzin.

Sąd pierwszej instancji przeprowadzi także inne dowody zgłaszane przez wnioskodawców oraz uczestników postępowania, w tym będzie mieć na względzie wniosek dowodowy zawarty w apelacji. Następnie Sąd rozstrzygnie co do meritum sprawy stosownie do wyników postępowania dowodowego.

Z tych wszystkich względów, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 108 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji postanowienia.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE