UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30.10.2017 roku organ rentowy odmówił ubezpieczonemu L. K. przeliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego z uwzględnieniem wynagrodzenia za lata od 1973 roku do 1976 roku, gdyż złożone przez ubezpieczonego kserokopie dokumentów w postaci zaświadczenia z dnia 01.04.1974 roku oraz opinia pracodawcy z dnia 21.05.1976 roku, nie zostały potwierdzone za zgodność z oryginałem, a więc nie mogą stanowić wiarygodnego dowodu w sprawie. Ponadto dokumenty te nie potwierdzają dokładnego okresu pracy na eksporcie oraz brak jest informacji czy ubezpieczony przebywał na urlopie dewizowym. Przedłożone natomiast przez ubezpieczonego kserokopie list płac wydane przez (...) Archiwum (...) w C., nie zostały uwzględnione w sprawie, ponieważ ubezpieczony, nie przedłożył wynagrodzenia zastępczego za okres pracy za granicą z macierzystego zakładu pracy.

W odwołaniu ubezpieczony L. K. wniósł o przyjęcie za okres pracy na eksporcie wynagrodzeń zastępczych. Zarzucił, że decyzja ZUS jest dla niego krzywdząca.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

L. K. urodził się (...). W dniu 14.11.2016 roku ubezpieczony zgłosił w ZUS wniosek o przyznanie emerytury. Do wniosku załączył karty wynagrodzeń za lata od 1972 roku do 1976 roku. Decyzją z dnia 29.12.2016 roku, organ rentowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę od 15.12.2016 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego i ustalił jej wysokość zgodnie z art. 25 i 26 ustawy emerytalnej. W celu ustalenia wysokości emerytury organ rentowy w decyzji z dnia 27.12.2016 roku ponownie ustalił ubezpieczonemu kapitał początkowy na podstawie art. 174 ustawy emerytalnej. Do obliczenia wartości kapitału początkowego, organ rentowy przyjął podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych z okresu od 01.01.1968 roku do 31.12.1977 roku, jako najkorzystniejszy wariant. Za okres zatrudnienia w latach 1968r.- 1972r., 1976r., organ rentowy uwzględnił wynagrodzenie ubezpieczonego wykazane w legitymacji ubezpieczeniowej, natomiast za okres zatrudnienia od 23.10.1972 roku do 31.12.1975 roku w Przedsiębiorstwie (...) z siedzibą w N. oraz od 13.07.1977r. do 31.12.1978r. w B. (...) w K. przyjęto kwoty minimalnego wynagrodzenia. Organ rentowy nie uwzględnił wynagrodzenia ubezpieczonego udokumentowanego na podstawie kart wynagrodzeń za lata od 1972 roku do 1976 roku, gdyż nie zawierały danych osobowych pracownika oraz brak było opisu poszczególnych składników wynagrodzenia. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego został ustalony na 68,88 %. Do ustalenia wartości kapitału początkowego organ rentowy uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 22 lata, 7 miesięcy, 2 dni.

W dniu 14.09.2017 roku ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego z uwzględnieniem wynagrodzenia zastępczego za okres pracy za granicą od 1973 roku do 1976 roku, załączając wynagrodzenie zastępcze – kserokopie list płac, wydane przez (...)Archiwum (...)w C.. W związku z wezwaniem przez ZUS do uzupełnienia braków wniosku, ubezpieczony złożył w organie rentowym kserokopię zaświadczenia z dnia 01.04.1974 roku o wykonywaniu pracy w NRD od 26.01.1973 roku, ze wskazaniem, że przypuszczalne zakończenie pracy w NRD nastąpi w dniu 19.05.1976 roku oraz opinię pracodawcy z dnia 21.05.1976 roku. W związku z powyższym organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

dowód: akta ZUS.

Ubezpieczony w okresie od 23.10.1972 roku do 30.06.1976 roku był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w K., w tym w okresie od 24.01.1973 roku do 31.12.1975 roku pracował na eksporcie w NRD. Przed wyjazdem na eksport pracował w charakterze murarza, ze stawką godzinową 9,50 zł.. Wynagrodzenie ubezpieczonego w okresie pracy w kraju, zgodnie z kartami wynagrodzeń wyniosło: za okres od 23.10.1972 roku do 31.12.1972 roku kwotę – 6.346zł, a za okres od 1.01.1973 roku do 23.01.1973 roku – 1.339zł. Za okres pracy na eksporcie wynagrodzenie zastępcze dla ubezpieczonego ustalone jako wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w tym okresie w kraju na takim samym stanowisku jak ubezpieczony przed wyjazdem na eksport, wyniosło: w okresie od 24.01.1973r. do 31.12.1973r. – 20.748zł, od 1.01.1974r. do 31.12.1974r. – 23.104zł, od 1.01.1975r. do 31.12.1975r. – 22.306zł, za okres od 1.01.1976r. do 30.06.1976r. wynagrodzenie zgodnie z legitymacją ubezpieczeniową wyniosło – 40.016zł.

dowód: akta ZUS, akta osobowe ubezpieczonego, wyjaśnienia ubezpieczonego k. 22,23, opinia biegłego.

W okresie od 13.07.1977 roku do 04.12.1982r. L. K. zatrudniony był w (...) Zakład (...) w K. na stanowisku stolarza. Z kart wynagrodzeń za powyższy okres pracy wynika, że ubezpieczony osiągał następujące wynagrodzenia: za okres od 13.07.1977 roku do 31.12.1977 roku – 24.916 zł, za 1978 r. - 48.728 zł. Za dalszy okres zatrudnienia ubezpieczonego w tym zakładzie przedłożono do akt ZUS druk Rp-7.

Wskaźnik wysokości kapitału początkowego ubezpieczonego z uwzględnieniem ustalonych w toku postępowania sądowego wynagrodzeń oraz za pozostałe okresy ustalonych według przedłożonych do ZUS dokumentów wyniósł:

- z 20 najkorzystniejszych lat wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu społecznemu, tj. lat 1969-1982 oraz 1984-1989 - 76,03%,

- z 10 kolejnych lat 1972 -1981 – 88,24%.

dowód: akta ZUS, akta osobowe ubezpieczonego, wyjaśnienia ubezpieczonego k. 22,23, opinia biegłego (z modyfikacją, zgodnie z pismem k. 53).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W myśl art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 (tj. kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Zgodnie z art. 173 ust. 2 ustawy podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych
10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

W myśl art. 15 ust. 1 cytowanej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok,
w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

Do podstawy wymiaru emerytury lub renty, o której mowa w ust. 1 i 2, dolicza się kwoty przysługujących ubezpieczonemu w danym roku kalendarzowym wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy oraz kwoty zasiłków: chorobowego (…) (ust. 3).

Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (ust. 6).

W myśl § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
11 października 2011r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U.
z 2011r. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. W postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997r., II UKN 186/97, OSNP 1998/11/342).

W niniejszej sprawie kwestią sporną było wynagrodzenie odwołującego za okres zatrudnienia od 23.10.1972 roku do 30.06.1976r. W okresie tego zatrudnienia ubezpieczony pracował w Przedsiębiorstwie (...)w K. w charakterze murarza, a od 24.01.1974 roku wyjechał na eksport, na którym wykonywał pracę do 31.12.1975r. Sąd ustalił wynagrodzenie ubezpieczonego za okres pracy w kraju w oparciu o karty wynagrodzeń oraz wpis w legitymacji ubezpieczeniowej. Za okres pracy na eksporcie sąd przyjął wynagrodzenie ustalone zgodnie z § 10 rozporządzenia RM z dnia 1.04.1985 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz. U. Nr 11, poz.63 ze zm.), który stanowi, że jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia;

- kwoty od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju, albo,

- jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1.01.1991 roku, przyjmuje się kwoty wynagrodzenia przysługujące w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicą.

W toku postępowania ubezpieczony nie był w stanie wskazać pracownika, który w okresie wykonywania przez ubezpieczonego pracy na eksporcie pracował w kraju w takim charakterze jak odwołujący przed wyjazdem na eksport. Również archiwum nie posiadało dokumentacji dającej możliwość ustalenia takiego wynagrodzenia. W związku z powyższym sąd dla ustalenia tych wynagrodzeń przyjął wynagrodzenie jakie ubezpieczony osiągał przed wyjazdem na eksport oraz podstawową normę czasu pracy obowiązującą w tamtym okresie.

Sąd uwzględnił również do wysokości kapitału początkowego wynagrodzenia jakie odwołujący osiągał w (...) w K. za okres od 13.07.1977 roku do 31.12.1978 roku w oparciu o karty wynagrodzeń znajdujące się w aktach osobowych ubezpieczonego za sporny okres. Odwołujący w tym okresie początkowo osiągał wynagrodzenie dniówkowe, a następnie akordowe. Ponadto doliczono wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy i zasiłek chorobowy. Za dalszy okres zatrudnienia przyjęto wynagrodzenie zgodnie ze złożonym Rp-7.

Tak ustalone wynagrodzenie pozwoliło ustalić korzystniejszy wwpw kapitału początkowego niż dotychczas ustalony. Sąd uznał dokumenty płacowe z akt osobowych za w pełni wiarygodne. Nie kwestionował ich również organ rentowy.

Sąd Okręgowy ustalając wwpw oparł się na opinii biegłej sądowej z zakresu rachunkowości Z. W., uznając ją za rzetelną i miarodajną dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem została ona wydana w oparciu o posiadaną przez biegłą wiedzę i umiejętności specjalne z zakresu rachunkowości oraz znajduje pełne oparcie w obowiązujących w spornym okresie przepisach prawa oraz w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, w szczególności dokumentach znajdujących się w aktach osobowych ubezpieczonego, których autentyczność i wiarygodność nie budzi żadnych zastrzeżeń.

Powyższa opinia nie była przy tym pod względem rachunkowym kwestionowana przez strony, za wyjątkiem - uwzględnionej przez Sąd uwagi organu rentowego -
o najkorzystniejszym wwpw z 10 kolejnych lat 1972-1981 w wysokości 88,24%.

Jednocześnie prawidłowe było wyliczenie przez biegłą wynagrodzenia ubezpieczonego za okres pracy za granicą poprzez przemnożenie przyznanej ubezpieczonemu przed wyjazdem na eksport stawki godzinowej wynagrodzenia przez normatywny czas pracy obowiązujący w tym czasie, przy przyjęciu założenia, że odwołujący w spornym okresie był obecny w pracy i nie zachodziły okoliczności powodujące zmianę ustalonego w danym okresie wynagrodzenia. Zauważyć bowiem należy, że identyczne hipotetyczne założenie przyjmuje sam ustawodawca, który w art. 15 ust. 2a ustawy emerytalnej wskazuje, że jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Sam zatem organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję i przyjmując za w/w okres wynagrodzenie minimalne, także poczynił identyczne jak biegła sądowa założenie, że w tym czasie odwołujący pracował co najmniej w podstawowym wymiarze czasu pracy i nie zachodziły wówczas okoliczności powodujące zmianę ustalonego w tym okresie wynagrodzenia.

Brak natomiast podstaw do uwzględnienia do obliczenia świadczenia ubezpieczonego wynagrodzeń zastępczych w oparciu o karty wynagrodzeń przedłożone przez ubezpieczonego z (...), albowiem to przedsiębiorstwo nie było macierzystym zakładem pracy ubezpieczonego przed wyjazdem na eksport.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy, na mocy art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. oraz przepisów powołanych w treści uzasadnienia zmienił zaskarżoną decyzję organu rentowego i zobowiązał go do przeliczenia świadczenia odwołującego według wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 88,24%.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE