UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15 lutego 2017 roku złożonym w elektronicznym postępowaniu upominawczym, powód (...) Bank Spółka Akcyjna w W. wniósł o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym dochodząc na swoją rzecz nakazania pozwanym J. B. i M. B. solidarnej zapłaty kwoty 75.021,10 zł wraz kosztami postępowania według norm przepisanych.

W dniu 13 kwietnia 2017 roku Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie przekazał niniejszą sprawę do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Sieradzu, stwierdzając brak podstaw do wydania żądanego nakazu.

W dniu 20 października 2017 roku (data wpływu) pozwana M. B. wniosła o zawieszenie postępowanie wobec śmierci jej męża J. B..

Postanowieniem z dnia 03 listopada 2017 roku Sąd zawiesił postępowanie
w sprawie w stosunku do pozwanego J. B. na podstawie art. 174§1 1 pkt 1 k.p.c.

Pełnomocnik pozwanej M. B. ustanowiony z urzędu wnosząc o oddalenie powództwa w całości, pierwotnie kwestionował wyliczenie kwoty dochodzonej pozwem, sposób wyliczenia odsetek przez powoda oraz prawidłowość dokonania wypowiedzenia przez bank w szczególności datę wymagalności wierzytelności dochodzonej pozwem, (pismo przygotowawcze – k. 89-92).

Pismem procesowym z dnia 23 marca 2018 roku (data wpływu) pełnomocnik powoda cofnął pozew wraz ze zrzeczeniem się roszczenia co do kwoty 3.628,63 zł i wnosił o uwzględnienie powództwa w pozostałym zakresie, (pismo procesowe – k. 138-141)

Pełnomocnik pozwanej ostatecznie nie kwestionował dotychczasowego sposobu rozliczenia należności z pobranego przez pozwanych kredytu i podtrzymał w pozostałym zakresie pierwotnie zgłoszone zarzuty.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwani J. B. i M. B. w dniu 11 października 2012 roku zawarli z powodowym (...) Bank Spółką Akcyjną w W. umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego nr (...) na poczet kwoty 44.200,00 zł na sfinansowanie potrzeb konsumpcyjnych kredytobiorców, kwoty 33.227,21 zł na spłatę zobowiązań kredytowych kredytobiorców wobec banku (...) SA nr rachunku (...).

W związku z zawarciem umowy pozwani zobowiązali się do poniesienia kosztów objęcia kredytobiorców ubezpieczeniem grupowym na wypadek zgonu lub trwałej i całkowitej niezdolności do pracy na okres pierwszych 12 miesięcy trwania umowy w kwocie 10.829,04 zł oraz odsetek od kapitału kredytu w kwocie 84.854,46 zł. Kwota kapitału początkowego na dzień udzielenia umowy wynosiła 173.110,71 zł. Okres kredytowania ustalony został w umowie na 96 miesięcy. Oprocentowanie w dniu zawarcia umowy wynosiło 21,30%. Termin płatności rat ustalono na każdego 21-go dnia miesiąca. Raty miały równą wysokość po 1.685,66 złotych , a w razie udzielenia kredytu „dodatkowego” po 1.921,42 złotych, z tym, że wysokość pierwszej raty nie mogła przewyższać 2.443,60 złote (dowód: umowa- k. 14-16v).

W dniu 18 października 2013 roku wprowadzono aneks do umowy, którym przedłużono okres kredytowania o 36 miesięcy do dnia 21.10.2023 roku. Dodatkowo strony postanowiły zawiesić spłatę rat kapitałowo – odsetkowych na okres 1 miesiąc do dnia 21 listopada 2013 roku. Odsetki naliczone w czasie karencji zostały wliczone do pierwszej raty kapitałowo – odsetkowej naliczonej po upływie karencji, (dowód: aneks do umowy – k. 17-19).

W dniu 27 czerwca 2014 roku strony zawarły kolejny aneks do umowy, którym doliczono do kwoty kapitału kwotę zaległych odsetek, (dowód: aneks do umowy – k. 20-21)

Środki z kredytu zostały uruchomione i przekazane zgodnie z dyspozycją kredytobiorców ( bezsporne).

Pozwali zaprzestali regularnej spłaty kredytu i pismem z dnia 30 września 2016 roku, nadanym w dniu 04 października 2016 roku, zostali wezwani do zapłaty istniejącej zaległości w kwocie 3.628,63 zł w terminie 14 dni pod rygorem wypowiedzenia umowy. Wezwanie zawierało także pouczenie o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia w ciągu 14 dni roboczych od otrzymania wezwania. Dłużnicy nie podjęli ani spłaty, ani nie wystąpili o restrukturyzację. Oświadczeniem z dnia 31 października 2016 roku powód wypowiedział pozwanym umowę kredytu gotówkowego nr (...) z zachowaniem okresu wypowiedzenia określonego w umowie, liczonego od dnia doręczenia pisma pozwanym. W oświadczeniu tym wskazano, iż po upływie jednego dnia od upływu okresu wypowiedzenia całość środków kredytowych wraz z odsetkami i kosztami staje się wymagalna. Zaznaczono również, że bank rozważy cofnięcie oświadczenia o wypowiedzeniu, jeżeli pozwani uregulują całość zadłużenia w spłacie kredytu na dzień sporządzenia pisma. Wypowiedzenie to odebrał osobiście pozwany J. B. w dniu 10 listopada 2016 roku zarówno w zakresie kierowanym do niego, jak i do jego żony M. B., (dowód: wezwania- k.22,24 , wraz z dowodem nadania – k.23, 25 oświadczenie banku o wypowiedzeniu umowy – k.26,28, potwierdzenia odbioru – k.27,29).

Na dzień 21 grudnia 2016 roku roszczenia powódki wobec pozwanych z tytułu przedmiotowej umowy kredytu wynosiły: należność główna w kwocie 72.740,97 zł, odsetki umowne za okres korzystania z kapitału w wysokości 10% na dzień 21 grudnia 2016 roku - 1.290,85 zł, odsetki karne od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 10% od dnia wypowiedzenia umowy kredytu do dnia złożenia pozwu wynosiły łącznie 986,14 zł, opłaty i prowizje w kwocie 3,14 zł. Na koniec października 2018 r. odsetki karne wyniosły 13.436,77 złotych (dowód: wyciąg z ksiąg rachunkowych banku – k. 13, szczegółowe rozliczenie umowy – k.133-136v, opinia biegłego – k. 201-204).

Po wniesieniu pozwu, w dniu 20 lipca 2017 r. pozwani uregulowali na poczet zadłużenia kwotę 3.628,63 zł (bezsporne).

W dniu 3 października 2017 r. zmarł J. B. ( dowód: odpis skrócony aktu zgonu k. 46).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego z zakresu rachunkowości i zgromadzonych w aktach sprawy dokumentów. Dokumenty te stanowiły pełnowartościowy materiał dowodowy, gdyż nie zostały skutecznie zakwestionowane przez żadną ze stron. Walor wiarygodności należało przyznać także opinii biegłego z zakresu rachunkowości, zwłaszcza wobec ostatecznego stanowiska pozwanej, co do tego, że nie kwestionowała jej wniosków. To dało Sądowi możliwość ustalenia w sposób nie budzący wątpliwości stanu faktycznego w niniejszej sprawie. W ocenie Sądu, nie ujawniły się także żadne przesłanki nakazujące z urzędu powziąć wątpliwości o ich prawdziwości lub autentyczności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się zasadne.

W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostawało, że pozwana M. B. wraz ze swoim mężem zawarli ze stroną powodową umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego oraz że pozwana popadła w opóźnienie z płatnością w kontekście warunków umowy i przyjętych przez strony zobowiązań.

Stosownie do treści art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2014 r. poz. 1497) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Zgodnie zaś z art. 78a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2012 r., poz. 1376 j.t. z późn. zm.) przepisy ustawy Prawo Bankowe stosuje się do umów kredytu i pożyczki pieniężnej, zawieranych przez bank zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie. Stosownie zaś do art. 69 ust. 1 Prawa Bankowego przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Umowa kredytu ma zatem charakter umowy wzajemnej, w której świadczenie każdej ze stron odpowiada świadczeniu drugiej strony.

W nawiązaniu do zarzutu dotyczącego nieudowodnienia zasadności i wysokości dochodzonego roszczenia należy zwrócić uwagę na fakt, iż dochodzona w niniejszej sprawie wierzytelności wynika z umowy kredytu. Zawierając umowę pozwana i jej mąż w sposób swobodny i dobrowolny przyjęli i zaakceptował warunki umowy. Tym samym zobowiązali się do spłaty zaciągniętego kredytu w ratach miesięcznych płatnych w terminach i wysokości określonej w harmonogramie stanowiącym załącznik do umowy. W związku z zaprzestaniem spłaty, powód wypowiedział umowę, a roszczenie w całości zostało postawione w stan wymagalności. Strona powodowa przedstawiła do akt sprawy wyciąg z ksiąg banku, z którego jednoznacznie wynika wysokość zadłużenia pozwanej i wyliczenie sumy należnych odsetek o niespłaconego kredytu – tym samym zarzut strony pozwanej o niewykazania wysokości dochodzonych kwot nie mógł odnieść zamierzonego skutku. Co prawda wyrokiem z dnia 15 marca 2011 roku w sprawie P 7/09 Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że w że art. 95 ust. 1 ustawy Prawo bankowe jest niezgodny z określonymi przepisami Konstytucji w części, w jakiej nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych banku w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta. To jednak wskazuje, że wyciąg ten nie może być w przedmiotowej sprawie traktowany w kategoriach dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c., a więc nie korzysta z domniemania autentyczności i prawdziwości dokumentu urzędowego. Niemniej jednak wyciąg ten jest dokumentem prywatnym, o którym mowa w art. 245 k.p.c. Dokument prywatny stanowi pełnoprawny środek dowodowy, który sąd orzekający może uznać za podstawę swoich ustaleń faktycznych, a następnie wyrokowania. Moc dowodowa dokumentu prywatnego jest słabsza aniżeli moc dowodowa dokumentu urzędowego, nie przeszkadza to jednak w tym, aby sąd orzekający w ramach swobodnej oceny dowodów (art 233 k.p.c.) uznał treść dokumentu prywatnego za zgodną z rzeczywistym stanem rzeczy (por. Krzysztof Knoppek, Komentarz do art. 245 kodeksu postępowania cywilnego, Lex). Treść dołączonego do pozwu wyciągu z ksiąg rachunkowych banku zawiera wszelkie dane niezbędne do identyfikacji umowy, z której wynika dochodzone pozwem roszczenie, szczegółowo określa kwotę roszczenia i wysokość odsetek. Do tego dokument ten w pełni koreluje z postanowieniami łączącej strony umowy jak również ze złożonym przez stronę powodową szczegółowym rozliczeniem umowy kredytu, potwierdzonym wnioskami opinii biegłego z zakresu rachunkowości. Wniosków tych ostatecznie pełnomocnik pozwanej nie podważał, a przecież wskazują one na prawidłowość wyliczeń przedstawionych przez stronę powodową.

Nieskuteczny pozostaje również zarzut braku wymagalności roszczenia w kontekście wadliwości wypowiedzenia umowy. Strona pozwana wskazywała, że zgodnie z warunkami umowy przed złożeniem oświadczenia o wypowiedzeniu, bank winien doręczyć dłużnikowi wezwanie do zapłaty, poprzedzające samo wypowiedzenie. Tymczasem brak jest dowodu potwierdzającego doręczenie pozwanym takiego wezwania. Nadto strona pozwana zarzuciła nie wskazanie w wypowiedzeniu jego przyczyny ( § 11 umowy).

Zarzuty te nie mogą skutkować oddaleniem powództwa, jak chciała tego strona pozwana. Oświadczenie z dnia 31 października 2016 roku w przedmiocie wypowiedzenia umowy odebrane zostało przez J. B., zarówno kierowane do niego osobiście, jak też jego żony, z którą pozostawał we wspólnym gospodarstwie domowym. Oba oświadczenia o wypowiedzeniu były poprzedzone wezwaniami do zapłaty z dnia 30 września 2016 roku, wysłanymi na adres pozwanych. To na pozwanej spoczywał ciężar udowodnienia, że wobec przedłożenia przez powódkę potwierdzenia nadania przesyłki, korespondencji tej nie otrzymała. Takiego dowodu strona pozwana nie przeprowadziła (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28 października 2011 roku wydany w sprawie VI ACa 445/11). Tymczasem w treści samych wezwań powodowy bank zawarł wszystkie elementy, jakie nakładały na niego, jako kredytodawcę zarówno przepisy ustawy o kredycie konsumenckim , jak ustawy prawo bankowe, cytowane wyżej. Wezwania te, wbrew twierdzeniom pozwanej, wskazywały na istniejące zadłużenie w realizacji rat kredytu - łącznie 3628,63 złote. Kredytobiorcy zaś znali warunki umowy, a tym bardziej wysokość każdej raty miesięcznej. Stąd też mieli świadomość, że jest to kwota większa niż raty kredytu za dwa pełne miesiące (1.685,66 x 2 =3371,32). Nadto w treści wezwania bank wyraźnie pouczył dłużników o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację ( art. 75c cytowanego wyżej prawa bankowego), zakreślając termin 14 dni. To dłużnicy zaś pozostali bezczynni. Samo oświadczenie o wypowiedzeniu umowy zostało złożone po upływie powyższego terminu. Odnosząc się zaś do zarzutu warunkowego wypowiedzenia umowy przez bank, to wskazać należy, że w treści oświadczenia z dnia 31 października 2016 roku zastrzeżono jedynie „rozważenie” cofnięcia oświadczenia o wypowiedzeniu – które to wypowiedzenie już się dokonało i wywołało określony skutek, na zasadach w nim wskazanych.

Powołany przez pozwaną zarzut zabezpieczenia roszczenia wynikającego z umowy kredytu poprzez jej ubezpieczenie również nie zasługuje na uwzględnienie. Cesja praw z ubezpieczenia była bowiem możliwa w przypadku zgonu lub trwałej i całkowitej niezdolności do zarobkowania kredytobiorcy w wyniku nieszczęśliwego wypadku wyłącznie przez pierwszy rok obowiązywania umowy kredytu a więc od 11 października 2012 roku do 10 października 2013 roku, co wynika wprost z treści umowy łączącej strony. J. B. zmarł natomiast w dniu 03 października 2017 roku, a więc poza okresem obowiązywania ochrony ubezpieczeniowej.

Odnosząc się do zarzutu nieprawidłowości w naliczaniu odsetek w kontekście daty postawienia zadłużenia w stan wymagalności trzeba zgodzić się z argumentacją powoda. Istotnie bowiem od 18 listopada 2016 r. do 26 grudnia 2016 r. nie było na poczet zadłużenia kredytowego żadnej wpłaty od kredytobiorców. Dopiero w dniu 20 lipca 2017 r. wpłynęła kwota 3.628,63 złote. Raty zaś składające się z części odsetkowej , zgodnie z umową, były wymagalne na 21 dzień każdego kolejnego miesiąca. Zatem przy braku wpłat już od 18 listopada 2016 r. to na dzień 21 grudnia 2016 r. wysokość zadłużenia z tytułu odsetek byłaby taka jak wskazano w rozliczeniu, bowiem jeśli dłużnicy całkowicie zaprzestali obsługi zadłużenia , to z upływem okresu wypowiedzenia wymagalny staje się cały kapitał i od niego są naliczane podwyższone odsetki. Stąd ostatecznie strona pozwana nie kwestionowała wniosku biegłego, który twierdził, że „odsetki narastające” na dzień 26 grudnia 2016 r. wyniosły 1.290,85 złotych, a na koniec października 2018 r. maksymalne odsetki od zadłużenia przeterminowanego wyniosły 13.436,77 złotych,

Strona pozwana przeciwstawiając się roszczeniu o zapłatę z tytułu umowy kredytu i podnosząc zarzut naruszenia art. 5 k.c. nie wskazała jakie zasady współżycia społecznego doznały naruszenia w konkretnej sytuacji. Nie wystarczy natomiast ogólne i lakoniczne powołanie się na naruszenie powyższej normy. Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 maja 2006 roku w sprawie IV CSK 149/05 (Lex nr 258681). Z tych względów zarzut naruszenia art. 5 k.c. należało uznać za niezasadny.

Mając na uwadze powyższe przy uwzględnieniu zakresu spełnionego po wniesieniu pozwu roszczenia ( 3.628,63 złote) należało uwzględnić powództwo w pozostałej części, wydając wyrok częściowy, bo tylko w stosunku do pozwanej stan sprawy pozwalał na rozstrzygnięcie.

W punkcie 2. wyroku Sąd umorzył postępowanie co do kwoty 3.628,63 zł, wobec cofnięcia pozwu w tym zakresie wraz ze zrzeczeniem się roszczenia na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w związku z art. 203 § 1 k.p.c. Sąd co do zasady związany jest bowiem cofnięciem pozwu, czego skutkiem jest umorzenie postepowania, o ile w świetle zgromadzonego materiału procesowego czynności wymienione w art. 203 § 4 k.p.c. nie są sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego lub czy zmierzają do obejścia prawa. Do postawienia takich wniosków jednak brak było podstaw.

O kosztach procesu Sąd orzekł, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 k.p.c. obciążył w całości pozwaną, jak stronę która przegrała proces. Na koszty te złożyła się: opłata od pozwu w kwocie 3.751,00 zł ( 938 + 2813), opłaty od pełnomocnictw- 21,92 zł - koszty notarialnego uwierzytelnienia dokumentów, a także koszty opinii biegłego w kwocie 1.262,82 zł.

O kosztach udzielonej pozwanej z urzędu pomocy prawnej orzeczono w oparciu o treść § 8 pkt 6 oraz § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłacanej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w sentencji.

WYROK CZĘŚCIOWY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE